Sinai (St.Katherine).
Perennial
Vinkel (Foeniculum vulgare) is 'n plantspesie in die genus Foeniculum. Dit is 'n lid van die familie Apiaceae. Die geharde meerjarige plant is 'n krui met geel blomme en veeragtige blare. Dit word algemeen as inheems tot die gebiede om die Middellandse See beskou, maar het in baie wêrelddele gevestig geraak, veral in droë grond naby kusgebiede en rivieroewers.
Dit is 'n baie geurige en smaakvolle krui wat kook- en geneeskundige gebruike besit. Dit is een van die hoofbestanddele van die alkoholiese drank, absint.
Kruie
Tamañu de porción Enerxía 31 kcal 130 kJCarbohidratos 7.29 gGrases 0.20 gProteínes 1.24 gTiamina (vit. B1) 0.01 mg (1%)Riboflavina (vit. B2) 0.032 mg (2%)Niacina (vit. B3) 0.64 mg (4%)Ácidu pantoténicu (vit. B5) 0.232 mg (5%)Vitamina B6 0.047 mg (4%)Ácidu fólicu (vit. B9) 27 μg (7%)Vitamina C 12 mg (20%)Calciu 49 mg (5%)Fierro 0.73 mg (6%)Magnesiu 17 mg (5%)Fósforu 50 mg (7%)Potasiu 414 mg (9%)Cinc 0.20 mg (2%)Manganesu 0.191 mg % de la cantidá diaria encamentada p'adultos. Fonte: Base de datos de nutrientes del USDA.[editar datos en Wikidata] El fenoyu (Foeniculum vulgare) ye la única especie del xéneru Foeniculum. Alcuéntrase distribuyida peles zones templaes de too el mundu,[1] anque nativa de la zona meridional d'Europa, cuantimás la mariña del mar Mediterraneu,[2] onde crez n'estáu montés. Ye una yerba perenne y por demás arumosa, cultivada pal so emplegu en gastronomía.
La planta ye yerbácea, de porte erecto y puede algamar los 2 metros d'altor. Les fueyes, de color verde intensu, son llargues y delgaes, acabando en segmentos en forma d'aguya, que s'endurecer exteriormente nel branu pa evitar la perda d'agua. La inflorescencia ye una umbela de pedúnculos llargos y les flores tán entamaes n'umbelules terminales de 10 a 40 floruques, dafechu marielles doraes, sobre pedúnculos curtios nel apex de los radios primarios. Tienen simetría pentámera, con pétalos inconspicuos, 5 estames y xinecéu bicarpelar con un par d'estilos (unu por carpelu) diverxentes y daqué reflexos. El Frutu ye un esquizocarpio de 2 mericarpios claramente separaos, de color pardu escuru hasta coritu, d'unos 5mm de llargu, pentagonales y con 5 costielles más clares bien marcaes.[3][4]
L'usu melecinal del fenoyu ye vieyu, como lo demuestra la so presencia na Capitulare de villis vel curtis imperii, una orde emitida por Carlomagno que reclama a los sos campos por que cultiven una serie de yerbes y condimentos incluyendo "feniculum" identificada anguaño como Foeniculum vulgare.
Les variedaes de fenoyu más conocíes son:
El fenoyu ye bien versátil yá que los tarmos y les fueyes picaos utilícense como yerba arumoso, les granes como especia y el «bulbu» como hortoliza, apurriendo en cada casu un carauterísticu sabor y arume anisaos ya intensos.
Les granes úsense seques y combínense con una serie de platos como curries (nesti casu muélense), panes, pasteles, pexes (sardina, caballa y salmón) y tartes.
De les granes llógrase un aceite esencial usáu en fitoterapia. L'aceite del frutu contién principalmente un mínimu de 60% d'anetol, un mínimu de 15% de fenchona, y un máximu de 5% d'estragol.[14]
N'herboristería ye considerada una planta con propiedaes diurétiques y carminativas. Tamién se-y puede dar un usu esternu pa solliviar les irritaciones de los güeyos cansaos y la conxuntivitis. Estrumir la planta tienra y aplícase con una gasa un pocu de zusmiu sobre los güeyos. Otru métodu ye'l de cocer una cuyarada de granes en 300 ml d'agua. Ferver mientres cinco minutos, penerar,dexar esfrecer y usar pa llavar los güeyos dos o tres veces al día.[15]
La ESCOPY y la Comisión Y indicar pal tratamientu de dispepsies, cólicos, trestornos espásticos del tracto gastrointestinal, flatulencies y sensación d'enfastiu, según pal catarru de les víes respiratories cimeres.[14] Ensayos realizaos en llaboratorios amuesen actividá insecticida, antifúngica, dixestiva, carminativa y espasmolítica.[16] Favorez la dixestión, contribúi a espulsar los gases, amenorgando la hinchadura y banduyu enchíu. Poténciense los sos efeutos dixestivos combinando con plantes carminativas: anís, comín, alcaravea, manzanilla, poléu, menta, alcachofera, cardu marianu, yerba bono, hierbaluisa, abeyera.[15]
Cultivase pa estrayer la parte inferior que tien un bulbu comestible, aludíu enantes, bien arumosu, conocíu como «Fenoyu de Florencia», y que ye en realidá una especie de cogollu formáu poles bases bien dilataes de los tarmos apertaes ente sigo, asemeyando pola so forma un bulbu, sobremanera cuando los tarmos tán cortaos. Úsase dicha hortoliza cruda o cocida.
Cultiváu tamién poles granes, con variedaes d'altor humanu y con umbellas grandes, trupes, abondo esplanaes y en númberu amenorgáu, facilitando enforma la so recueya en cantidaes importantes. Úsense inclusive pa la estracción a escala industrial d'anetol, que ye'l compuestu insaturado que-y da'l so golor anísado típicu, y que ye utilizáu llargamente na confección de llicores y otres bébores bien espublizaes nel Mediterraneu.
Na actualidá, n'Italia utilízase l'insultu «fenoyu» (finocchio) colos significaos d'home amuyeráu o homosexual o ensin ellos.[17][18]
L'orixe d'esti insultu provién de la Edá Media, cuando'l Tribunal eclesiásticu de la Inquisición quemaba na foguera, ente otres cita riquida}}, a los homosexuales. Entós, por que'l supliciu durara más tiempu, cubrir a la víctima coles fueyes del fenoyu fresques.
Otra teoría afirmaba que l'insultu italianu «fenoyu» derivara de home que cai de xinoyos (pa realizar una felación), pero la frase «cayer de rodíes» nun provién de fenoyu sinón de ginocchio, "rodía".[19]
Foeniculum vulgare describióse por Philip Miller y espublizóse en The Gardeners Dictionary: . . . eighth edition Foeniculum non. 1. 1768.[20]
Esta páxina forma parte del wikiproyeutu Botánica, un esfuerciu collaborativu col fin d'ameyorar y organizar tolos conteníos rellacionaos con esti tema. Visita la páxina d'alderique del proyeutu pa collaborar y facer entrugues o suxerencies. El fenoyu (Foeniculum vulgare) ye la única especie del xéneru Foeniculum. Alcuéntrase distribuyida peles zones templaes de too el mundu, anque nativa de la zona meridional d'Europa, cuantimás la mariña del mar Mediterraneu, onde crez n'estáu montés. Ye una yerba perenne y por demás arumosa, cultivada pal so emplegu en gastronomía.
Adi razyana (lat. Foeniculum vulgare)[1] – razyana cinsinə aid bitki növü.[2]
Foeniculum vulgare Mill. - Adi raziyana - Фенхель обыкновенный - Ordinary fennel[3]
Adi raziyana boyu 2 metrə qədər uzanan ikillik ətirli ot bitkisidir.
Razyananın nəzəri cəlb edən sarı rəngdə xırda çiçəkləri vardır. Uzunsov yumurtavarı, qoşa dənədən ibarət meyvələri olur. Vətəni Aralıq dənizi və Yaxın Şərqdir. Azərbaycanda bu bitkiyə Dəvəçi-Xaçmaz zonasında və Abşeronda çox rast gəlinir. Meyvələrinin tərkibində efir yağı, piyli yağ, karotin, C vitamini və s. olur. Dərman məqsədilə razyananın meyvələrindən istifadə olunur. Şüyüd və cirəyə bənzəyir.
Hündülüyü 1-2 m olan çılpaq, çoxillik ot bitkisidir, gövdəsi silindrik, nazik şırımlı, budaqlıdır. Yarpaqları saplaqsız, lələkvari parçalanmışdır. Sarı rəngli xırda çiçəkləri mürəkkəb çətir formalı çiçəkqrupu əmələ gətirir. Meyvəsi (ikitoxum) 5-7 mm, uzunsov,
yaşımtıl-boz rənqdədir. Toxumları özünün ətirli, şirin-ədviyyəli iyi ilə xırda zirəni xatırladır. İyul-avqust aylarında çiçəkləyərək sentyabr-oktyabr aylarında meyvə verir.[3]
Adi raziyana kserofil coğrafi tipinin aralıq dənizi sinfinin aralıq dənizi qrupuna aiddir. Atlantik və Orta Avropa, Apalıqdənizi, Balkan və Kiçik Asiya ölkələri, İran, Əfqanıstan, Şimali və Cənubi Afrika, Çin, Yaponiya, Ukrayna, Orta Asiya və Qafqazda yayılmışdır. Azərbaycanda adi raziyana Kiçik Qafqazın cənub rayonları, Abşeron, Qobustan, Xəzəryanı, Samur-Dəvəçi, Kür-Araz və Lənkəran ovalıqları, eləcə də Naxçıvan düzənliyində, aran və dağ ətəyi (dəniz səviyyəsindən
400 m qədər) ərazilərdə bitır.[3]
Mezokserofitdir, quru-bozqır və psammofit-litoral bitkilik tiplərində rast gəlir. Əsasən otlu yerlərdə, dəniz kənarı qumluqlarda, su axarları və yol kənarlarında zolaqlar əmələ gətirir.[3]
Adi raziyana kumarin, flavonoid, efir və piyli yağlar, steroid, antosian və digər bioloji aktiv maddələrlə zəngindir.[3]
Adi raziyana farmakopeyaya daxil olan ofisinal dərman bitkisidir. Elmi, praktiki və eksperimental təbabətdə, Tibet, Koreya və xalq təbabətində geniş tətbiq edilir. Əsasən böyrək, mədə, sidik kisəsi, nəfəs yolları, göz, nevroz, bronxit və bronxial astma, irinli yaralarda, çinədan (zob) və s. xəstəliklərə qarşı istifadə olunur. Antibakterial, estrogen, hərarəti salan və sidikqovucu təsirə malikdir.[3]
Raziyana ətirli ədviyyat kimi də yeyinti sənayesində işlədilir. Diş pastalarının tərkibinə xoş ətir vermək üçün qatılır. Gövdələrindən tərkibində 20% zülal olan heyvandarlıqda istifadə olunan jmıx alınır.
Müalıcə məqsədi ilə bitkinin meyvələri istifadə edilir. İstifadə formaları cövhər və efir yağı şəklindədir.[3]
Tərəvəz bitkisidir. Meyvələri və yarpaqları ədviyyə kimi istifadə olunur. Yeyinti və qənnadı sənayesində meyvələri, əczaçılıqda və ətriyyat sənayesində isə efir yağı aromatizator kimi istifadə edilir.[3]
Raziyana meyvələrində müalicə əhəmiyyətli maddə əsasən efir yağı sayılır. Efir yağına xoş iy verən tərkibindəki anetol maddəsidir. Anetol aromatik birləşmə olub, razyana meyvəsinin ən qiymətli tərkib hissəsidir. Elmi təbabətdə razyana meyvəsindən soyuqdəymələrdən baş verən tənəffüs yolları xəstəliklərində iltihabı aradan qaldıran, yumşaldıcı və bəlğəmgətirici öskürək dərmanı kimi, eləcə də xroniki mədə-bağırsaq xəstəliklərində, həzm prosesini yaxşılaşdırıcı və köpmənin qarşısını alan vasitə kimi istifadə olunur.
Tərkibindəki fitoestrogenlər analarda südün miqdarını və yağlılığını artırır. Süd vəzisinin böyüməsinə də təsir edə bilir. Bundan başqa, razyana meyvəsindən dəmləmə formasında öd kisəsi iltihabının və böyrək xəstəliklərinin müalicəsində geniş istifadə edilir.
Xalq təbabətində çox qədimdən razyana meyvəsindən çay kimi dəmləyib, uşaqlarda baş verən qarın ağrılarında ağrıkəsən və köpmənin qarşısını alan dərman kimi işlədilir. Bu məqsədlə razyana meyvələri çox vaxt qurudulmuş nanə yarpağı ilə bərabər hissədə götürülür, sonra çay dəmləyib xörək qaşığı ilə qəbul edilir. Razyana şirəsi (Şüyüd suyu) xalq təbabətində qarın ağrısında (köpməsində), mədə-bağırsaq traktı pozulduqda və eləcə də bəlğəmgətirici öskürək dərmanı kimi istifadə edilir.
Adi razyana (lat. Foeniculum vulgare) – razyana cinsinə aid bitki növü.
Foeniculum vulgare Mill. - Adi raziyana - Фенхель обыкновенный - Ordinary fennel
Adi raziyana boyu 2 metrə qədər uzanan ikillik ətirli ot bitkisidir.
Razyananın nəzəri cəlb edən sarı rəngdə xırda çiçəkləri vardır. Uzunsov yumurtavarı, qoşa dənədən ibarət meyvələri olur. Vətəni Aralıq dənizi və Yaxın Şərqdir. Azərbaycanda bu bitkiyə Dəvəçi-Xaçmaz zonasında və Abşeronda çox rast gəlinir. Meyvələrinin tərkibində efir yağı, piyli yağ, karotin, C vitamini və s. olur. Dərman məqsədilə razyananın meyvələrindən istifadə olunur. Şüyüd və cirəyə bənzəyir.
Aptek razyanası (lat. Foeniculum officinale)[1] - razyana cinsinə aid bitki növü.[2]
İkiləpəlilər ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. 
Foeniculum vulgare Louzaouennoù eus familh ar bolzadeged eo al lostoù-louarn, Fœniculum vulgare ha Fœniculum officinale o anvioù latin.
Plant bividik frondus-tre, tev o sichenn, eo al lostoù-louarn. Sonn eo o c'horzenn, 1-2 metrad uhelder dezhi, garanet eo an traoñ anezhi. Didroc'het eo an delioù a-lêrennoù moan hir-tre, bourlasek ar penn anezho. Eus miz Gouere da viz Gwengolo e teu bolzadoù dezho, a zo rannet e 10-30 skin.
War tuchennoù meinek hag en dismantroù e kreskont.[1]
En henc'hresianeg e kaver meneg eus ar blantenn, anvet μάραθος "marathos" ; kement ha fanileg, fanouilheg e talvez an anv Marathon, ul lec'h ma kaved lostoù-louarn a-vil-vern eta. Brudet e oa evit sklaeraat ar gweled.
E sevenadur ar Romaned e oa Fœniculum vulgare plantenn nevet Bacchus peogwir e veze lakaet da blantenn hud hag orgedus.
E lod rannoù eus Aostralia ez eus lezennoù da reoliañ skignadur al lostoù-louarn.
Hogosik e pep lec'h er bed e kresk lostoù-louarn, hag abaoe pell e vezont gounezet evit o blaz aniz pergen ; dre ar gounezerezh e teu ar pep niverusañ eus an doareoù a gaver hiziv.[2]
En douaroù dizour hag en heol e paota al lostoù-louarn. An doare dulce ("dous") a c'hounezer e douaroù strujus ha skañv, en heol, gant trawalc'h a c'hlebor evit ma koeñvfe an ognonenn a zo e traoñ ar gorzenn, hag a c'holoer gant douar a-feur ma kresk.[2]
An delioù, ar c'horzennoù, ar gwrizioù hag an hadoù a vez implijet.
An delioù fresk hag an hadoù (fresk pe sec'h) ha lakaer pa geginer pesked.
Ur blaz anizet skañv a roer d'ar saladennoù pa lakaer tammoù ognonennoù kriz enno (gwelet cartucci Italia) ; evel legumajoù e vez debret an ognon goude bout bet poazhet.
En Italia c'hoazh e reer silzig blazet gant lostoù-louarn, anvet finocchione. E Bro-C'hall e reer ul likor gant fanouilh, la fenouillette. Glec'hiadennoù plijus a reer gant an hadoù ivez.
C'hwezh-vat a reer gant eoul lostoù-louarn.
Foeniculum vulgare Louzaouennoù eus familh ar bolzadeged eo al lostoù-louarn, Fœniculum vulgare ha Fœniculum officinale o anvioù latin.
El fenoll o fonoll (Foeniculum vulgare) és una espècie silvestre i conreada dins de la família Apiaceae originària del sud d'Europa i el Pròxim Orient. És un dels condiments tradicionals de la cuina mediterrània.
Un lloc on abunda el fenoll és un fenollet, fenollar, una fenolleda o fenollosa.
Herba perenne de fulles fines i glauques que arriba a 2 metres d'alçada. Floreix a l'estiu i fa una umbel·la de flors grogues i fruits petits i aromàtics.
Aquesta planta té usos gastronòmics, medicinals i en perfumeria. Té un gust d'anís, ja que també conté anetol. És una planta molt resistent a la secada i que es troba a molts llocs de la terra baixa.
És originari de la Mediterrània. Als Països Catalans molt comú i àmpliament distribuït en fenassars i altres prats mediterranis fins a 1.300 metres d'altura.[1]
La varietat dulcis és un conreu típic d'Itàlia (finocchio) amb les fulles basals engruixides que fan com un "bulb". Se sembra directament a l'estiu i es cull a la primavera.
Les altres varietats són generalment plantes silvestres. Serveixen per a collir els fruits a la tardor i les fulles tendres a la primavera.
Les llavors s'aprofiten a la cuina de molts països. Es fan servir senceres o mòltes. A la zona del Mediterrani, les llavors serveixen per a condimentar certs productes de pastisseria. També serveixen com a ingredient de la cuina del Pròxim Orient i com a ingredient de la barreja d'espècies dels curris del subcontinent indi.
Les fulles verdes i crues es fan servir com a ingredient d'amanides. A l'Àsia del sud-est (Laos, Tailàndia, Xina) es mengen crues com a acompanyant de plats de peix o carn. A la gastronomia italiana, francesa i xinesa, les fulles fresques serveixen també per a preparar i condimentar sopes, essent un dels ingredients de plats a base de verdures, peixos i carns bullides similars a l'escudella.[2]
Els bulbs de les varietats de fonoll conreades són molt populars a la cuina del centre d'Europa. Es preparen bullits amb vinagreta, per a acompanyar plats sencers gratinats amb beixamel i coberts de formatge o tallats a trossos en quiche, entre moltes altres formes.
El fenoll o fonoll (Foeniculum vulgare) és una espècie silvestre i conreada dins de la família Apiaceae originària del sud d'Europa i el Pròxim Orient. És un dels condiments tradicionals de la cuina mediterrània.
Un lloc on abunda el fenoll és un fenollet, fenollar, una fenolleda o fenollosa.
Rhywogaeth o blanhigyn blodeuol ydy (Umbelliferae) Ffenigl sy'n enw gwrywaidd. Mae'n perthyn i'r teulu Apiaceae (Umbelliferae), neu'r seleri. Yr enw gwyddonol (Lladin) yw Foeniculum vulgare a'r enw Saesneg yw Fennel. Ceir enwau Cymraeg eraill ar y planhigyn hwn gan gynnwys Ffenigl, Ffanigl, Ffenigl Cyffredin, Ffenigl Trymsawr, Ffunell, Gwewyrllys, Llysiau'r Gwewyr.
Mae'n llysieuyn lluosflwydd caled, gyda blodau melyn bychan a dail pluog. Mae'n frodorol o wledydd Y Môr Canoldir ond bellach wedi hen sefydlu mewn gwledydd cyfandiroedd eraill, yn enwedig pan fo'r pridd yn sych.
Mae'n blanhigyn ag iddo arogl nodweddiadol o felys, a chaiff ei ddefnyddio'n helaeth yng ngheginau'r byd, yn ogystal ag ar gyfer meddygaeth naturiol, draddodiadol. Mae ei flas yn debyg i'r anis.
Mae'r dail yn fwyd hefyd i nifer o wyfynod a glöynnod byw gan gynnwys yr Ôl-adain lyglwyd.
Rhywogaeth o blanhigyn blodeuol ydy (Umbelliferae) Ffenigl sy'n enw gwrywaidd. Mae'n perthyn i'r teulu Apiaceae (Umbelliferae), neu'r seleri. Yr enw gwyddonol (Lladin) yw Foeniculum vulgare a'r enw Saesneg yw Fennel. Ceir enwau Cymraeg eraill ar y planhigyn hwn gan gynnwys Ffenigl, Ffanigl, Ffenigl Cyffredin, Ffenigl Trymsawr, Ffunell, Gwewyrllys, Llysiau'r Gwewyr.
Mae'n llysieuyn lluosflwydd caled, gyda blodau melyn bychan a dail pluog. Mae'n frodorol o wledydd Y Môr Canoldir ond bellach wedi hen sefydlu mewn gwledydd cyfandiroedd eraill, yn enwedig pan fo'r pridd yn sych.
Mae'n blanhigyn ag iddo arogl nodweddiadol o felys, a chaiff ei ddefnyddio'n helaeth yng ngheginau'r byd, yn ogystal ag ar gyfer meddygaeth naturiol, draddodiadol. Mae ei flas yn debyg i'r anis.
Mae'r dail yn fwyd hefyd i nifer o wyfynod a glöynnod byw gan gynnwys yr Ôl-adain lyglwyd.
Fenykl obecný (Foeniculum vulgare) je léčivá víceletá rostlina pěstovaná jako dvouletá. Roste planě ve středomoří, kde se užívají listy i plody, dále se s ní setkáme kolem Černého moře, v asijských zemích. V Česku se vyskytuje na jižní Moravě.
Je podobný kopru, plodem je dvounažka s protáhlými nažkami až 1 cm dlouhými, jsou ale i drobnoplodé formy. Mají mít zelenavou až světlehnědou barvu. Plody fenyklu jsou zdraví prospěšným kořením. Mají charakteristickou vůni, lehce štiplavou, nasládlou chuť. Pro někoho i trpká nebo hořká chuť.
Má protikřečové účinky na střeva, proti nadýmání (plody jsou důležitou složkou větropudného čaje pro malé děti). Podporuje tvorbu mléka u matek. Má i močopudný vliv a ulehčuje odkašlávání. Byl doporučován i proti červům v uších.[1]
Fenykl je velmi oblíbené koření hlavně ve francouzské a italské kuchyni. Má sladkou chuť podobající se anýzu. Proto se využívá k dokořenění chleba, cukrovinek a sladkého pečiva. Dále se využívá hodně k dochucení rybích polévek, tvarohových a sýrových jídel, omáček, bylinkového másla, salátů. Můžeme jej upotřebit při konzervaci zeleniny (červená řepa nebo okurky), u přípravy dušeného masa nebo při výrobě likérů. Jemně osekané čerstvé lístky mohou svou chutí nahradit mátu v jogurtových zálivkách.
Obrázky, zvuky či videa k tématu fenykl obecný ve Wikimedia Commons
Fenykl obecný (Foeniculum vulgare) je léčivá víceletá rostlina pěstovaná jako dvouletá. Roste planě ve středomoří, kde se užívají listy i plody, dále se s ní setkáme kolem Černého moře, v asijských zemích. V Česku se vyskytuje na jižní Moravě.
Almindelig Fennikel (Foeniculum vulgare) er den eneste art[1] i slægten fennikel (Foeniculum), der er en del af skærmplante-familien.
Den er udbredt i Makaronesien, Nordafrika, Mellemøsten og Pakistan. Sæsonen varer fra juli til oktober og udseendet er kendetegnet ved en hvid-grøn knold, der dannes af opsvulmede bladskeder. Fennikel er i familie med dild og persille, og dens blade har store lighedstræk med dild.
Smagen er mild og let sødlig, der minder om lakrids eller anis. Planten er rig på A-, B- og C-vitaminer. Anvendelsesområderne er bl.a. i absint, det kinesiske femkrydderipulver og snaps.
Almindelig Fennikel stammer fra Vestasien og Middelhavsområdet, hvor den har været brugt som krydderi siden oldtiden. I Egypten har fennikel været kendt som medicinplante i flere tusind år. Den siges at hjælpe mod krampe, migræne, mave-tarmkatar, diarré og luft i tarmene. Dog blev fennikel først anvendt som grøntsag i Nordeuropa fra 1980'erne.
Almindelig Fennikel (Foeniculum vulgare) er den eneste art i slægten fennikel (Foeniculum), der er en del af skærmplante-familien.
Den er udbredt i Makaronesien, Nordafrika, Mellemøsten og Pakistan. Sæsonen varer fra juli til oktober og udseendet er kendetegnet ved en hvid-grøn knold, der dannes af opsvulmede bladskeder. Fennikel er i familie med dild og persille, og dens blade har store lighedstræk med dild.
Smagen er mild og let sødlig, der minder om lakrids eller anis. Planten er rig på A-, B- og C-vitaminer. Anvendelsesområderne er bl.a. i absint, det kinesiske femkrydderipulver og snaps.
Almindelig Fennikel stammer fra Vestasien og Middelhavsområdet, hvor den har været brugt som krydderi siden oldtiden. I Egypten har fennikel været kendt som medicinplante i flere tusind år. Den siges at hjælpe mod krampe, migræne, mave-tarmkatar, diarré og luft i tarmene. Dog blev fennikel først anvendt som grøntsag i Nordeuropa fra 1980'erne.
Der Fenchel (Foeniculum vulgare) ist die einzige Pflanzenart der Gattung Foeniculum innerhalb der Familie der Doldenblütler (Apiaceae). Es ist eine heute weltweit verbreitete Gemüse-, Gewürz- und Heilpflanze. Sie wurde zur Arzneipflanze des Jahres 2009 gekürt.
Der Fenchel ist eine zweijährige bis ausdauernde krautige Pflanze, die Wuchshöhen von 40 bis 200 cm erreicht und würzig (anisähnlich) riecht. Der stielrunde Stängel ist kahl und bläulich bereift. Die Pflanze bildet mit ihren Speicherblättern knollenähnliche Zwiebeln. Die zwei- bis dreifach gefiederten Laubblätter sind haarförmig geschlitzt. Die Blattstiele besitzen 2 bis 2,5 cm lange, kapuzenförmig geformte Blattscheiden. Die Blattstiele der unteren Blätter sind 5 bis 15 cm lang.
Die doppeldoldigen Blütenstände weisen einen Durchmesser von 5 bis 9 cm auf und enthalten an 2 bis 25 cm langen Stängeln sechs bis 29 (selten bis zu 40) Döldchen. Die Döldchen enthalten 14 bis 42 kleine Blüten. Hüllen und Hüllchen sind keine vorhanden. Die zwittrigen Blüten sind fünfzählig. Der Kelch besteht aus hinfälligen Kelchzähnen. Die verkehrt-eiförmigen Kronblätter sind gelb. Es gibt nur einen Kreis mit fünf freien, fertilen Staubblättern. Der Griffel ist sehr kurz.
Die kleinen Früchte sind mehr oder weniger zylindrisch und nicht geflügelt mit fünf charakteristischen, breiten, stumpfen Rippen.
Die Chromosomenzahl beträgt 2n = 22.[1]
Das ursprüngliche Verbreitungsgebiet des Fenchels umfasst Südeuropa, Nordafrika, Madeira, die Kanarischen Inseln, die Ukraine, Georgien, Pakistan und Westasien.[2] In Großbritannien, auf den Azoren, Kapverden, in Südafrika, in Australien, Neuseeland, Hawaii, Mikronesien, in Mittel- und Südamerika ist er ein Neophyt.[2] Er gedeiht am besten auf mäßig trockenen, nährstoff- und basenreichen, milden bis mäßig sauren Lehm- oder Lößböden in wintermild-humider Klimalage.[1] Man findet ihn in Gesellschaften der Verbände Sisymbrion, Onopordion oder der Ordnung Brometalia.[1]
Die gültige Erstbeschreibung in der Gattung Foeniculum erfolgte 1768 durch Philip Miller in The Gardeners Dictionary.[3]
Es gibt zahlreiche wissenschaftliche Synonyme: Anethum dulce DC., Anethum foeniculum L., Anethum minus Gouan, Anethum panmori Roxb., Anethum panmorium Roxb. ex Fleming, Anethum piperitum Ucria, Anethum rupestre Salisb., Foeniculum azoricum Mill., Foeniculum capillaceum Gilib. (nom. inval.), Foeniculum divaricatum Griseb., Foeniculum dulce Mill., Foeniculum foeniculum (L.) H. Karst. (nom. inval.), Foeniculum giganteum Lojac., Foeniculum officinale All., Foeniculum panmorium (Roxb.) DC., Foeniculum piperitum (Ucria) C. Presl, Foeniculum rigidum Brot. ex Steud., Foeniculum scoparium Quézel, Foeniculum vulgare subsp. piperitum (Ucria) Cout., Foeniculum vulgare var. sativum C. Presl, Foeniculum vulgare subsp. sativum (C. Presl) Janch. ex Holub, Ligusticum foeniculum (L.) Crantz, Meum foeniculum (L.) Spreng., Meum piperitum Schult., Ozodia foeniculacea Wight & Arn., Selinum foeniculum (L.) E.H.L. Krause, Seseli dulce Koso-Pol., Seseli foeniculum (L.) Koso-Pol., Seseli piperitum Koso-Pol. sowie Tenoria romana Schkuhr ex Spreng.[4]
Vom Echten Fenchel oder Garten-Fenchel gibt es drei Varietäten:[5]
Die Varietäten unterscheiden sich in ihrer Verwendung und im Wuchs.
Fenchel ist eine alte, ursprünglich mediterrane Kulturpflanze, die in Mitteleuropa gelegentlich verwildert. Sie benötigt einen wärmebegünstigten Standort mit mäßig trockenem, nährstoff- und basenreichem Lehm- oder Lössboden. Beispielsweise werden Schuttunkrautgesellschaften, halbruderale Magerrasen und Weinbergsränder besiedelt. Die Aussaat erfolgt Anfang Juli. Wird er verfrüht ausgesät, so bildet er keine Knollen, sondern wächst weiter und erzeugt Blüten und Samen. Wichtig ist eine ausreichende Bodenfeuchte. Der Abstand zwischen den einzelnen Pflanzen sollte 20 bis 25 cm betragen. Sobald die Pflanze die Größe einer Zwiebel erreicht, sollte Erde angehäufelt werden.[6] Dies fördert die Knollenbildung; wichtig ist auch ausreichendes Gießen.
Pilz-Krankheiten: Cercosporidium-Flecken (Cercosporidium punctum), Echter Mehltau (Erysiphe umbelliferarum), Phytophthora syringae, Sclerotinia-Fäule (Sclerotinia minor und S. sclerotiorum).[7]
Schädlinge: Blattläuse, Nematoden, Schnecken, Thripse.
Viren: Bedeutende sind nicht bekannt. Fenchel wird jedoch als Pflanze in Versuchen oft als Wirt für Tests mit Viren verwendet.[7]
Bakterien: Erwinia-Fäule (Erwinia carotovora) und Pseudomonas-Fäule (Pseudomonas syringae).
Physiologische Schäden: Randen (braune Ränder) der verdickten Blätter, Frost, Schossen (vorzeitige Blütenbildung).
Weiterverarbeitet und genossen werden einerseits die Knollen (v. a. in Salaten, Gemüsegerichten und als Beilage zu gedünsteten Fischgerichten), andererseits die „Fenchelsamen“ (Früchte des Fenchels), die mit dem Anis vergleichbar sind. Letztere werden manchmal als Gewürz in Schwarzbrot mitgebacken oder zu einem Tee aufgegossen, der beruhigend bei Magen- und Darmbeschwerden, wie beispielsweise Völlegefühl, wirkt. Fencheltee gehört neben Pfefferminz- und Kamillentee zu den meistgeschätzten Kräutertees.[8] Oft wird er als Mischung in Kombination mit Anis und Kümmel angeboten. Neben Verdauungsbeschwerden können die in den Früchten enthaltenen ätherischen Öle durch ihre antibakterielle Eigenschaft auch Atemwegsbeschwerden lindern.[9]
Fenchel gehört traditionsgemäß zu Fisch. Gegrillter Seebarsch und Rote Seebarbe werden auf getrocknetem Fenchel flambiert. Er wird Saucen und Hackfleisch beigemischt. Fein gehackte Fenchelblätter nimmt man in geringer Menge zum Würzen von Suppen, Salaten, Mayonnaisen und für die „Sauce vinaigrette“. Die Genfer Longeole wird traditionell mit Fenchelsamen aromatisiert.
Auch in der indischen Küche sind Fenchelsamen sehr beliebt und verbreitet. Sie sind Bestandteil von Gewürzmischungen (Panch Phoron) und werden häufig nach dem Essen – sowohl mit als auch ohne Zuckerummantelung – als Munderfrischer gegessen.
Auch die Pollen des Fenchels können als Gewürz verwendet werden, sie sind sehr aromatisch und schmecken süß. Aufgrund der aufwändigen Produktion ist das Gewürz vergleichsweise teuer, zudem werden die Pollen nur in geringen Mengen geerntet. Fenchelpollen werden auch als „Gewürz der Engel“ bezeichnet.
Fenchel findet darüber hinaus auch in einigen Spirituosen Verwendung. Häufig dient er dabei zur geschmacklichen Abrundung eines Getränkes, das als einen der Hauptbestandteile Anis (oder Sternanis) enthält, z. B. Absinth oder Pastis.
Knollenfenchel wird am besten bei 0 bis 5 °C und einer Luftfeuchte von 90 bis 95 % zum Beispiel im Gemüsefach des Kühlschranks gelagert.
Schon Hippokrates empfahl Fenchel. Bei Theophrast und Dioskurides hieß er „marathron“ (lateinisch marathrum, woraus im Mittelalter maratrum wurde[10]), bei Columella und Plinius foeniculum (später auch feniculum geschrieben). Nach Dioskurides helfen Kraut und Früchte der Milchsekretion, die Blütenstängel abgekocht Blase und Nieren, mit Wein auch bei Schlangenbiss. Bei Husten wurde die zerstoßene Wurzel eingesetzt.[11] Kräuterbücher des Mittelalters erwähnen den humoralpathologisch als trocken und heiß[12] geltenden Fenchel oft. Hildegard von Bingen kennt Fenchel zur Schleimlösung, Hieronymus Bock schrieb: Die Samen gesotten (gekocht) vertreibt die unnatürliche Hitz des Magens (Sodbrennen), hilft gegen Schlangenbiss und treibt aus andere Gift.[13] Nach von Haller wirkt er magen- und darmstärkend, erwärmend, windzerteilend, diuretisch, galaktagog und augenstärkend und soll bei Bauchweh, Kolik, Magenkrämpfen, Husten und anderen Brustaffektionen helfen. Die Volksmedizin kennt ihn vor allem als Mittel bei Blähungen kleiner Kinder und Bronchialkatarrh. In China nimmt man Fenchelsamen als Huai-hsiang gegen Dyspepsie, Cholerine, Nierenleiden und Schlangenbiss.[14]
Fenchel findet in der Medizin als Hustenmittel, als Karminativum sowie als Beruhigungsmittel Verwendung.[15]
Fenchel enthält ätherische Öle (Frucht: trans-Anethol, Fenchon, α-Pinen, Camphen, Myrcen, α- und β-Phellandren, α-Terpinen, cis-Anethol, Limonen, Terpinolen, Estragol, p-Cymol; Kraut: α-Phellandren, α-Pinen, cis-Anethol, Myristicin, α-Terpinen, Limonen; Wurzel: Dillapiol, Myrcen, α- und β-Pinen, α- und β-Phellandren, α- und β-Terpinen, Myristicin, cis-Ocimen, Anethol), Kieselsäure, Mineralsalze, Stärke, Vitamin A, B und C. Der Vitamin-C-Gehalt der frischen Pflanze (Blätter) pro 100 g Frischegewicht beträgt 247,3 mg.[16] Fenchelhonig wird als traditionelles Hausmittel bei Erkältungen und bei Störungen des Magen-Darm-Traktes eingesetzt.
In Fencheltee können – wie in anderen teeähnlichen Erzeugnissen auch – die Stoffe Methyleugenol und Estragol nachgewiesen werden. Tierversuche haben gezeigt, dass von diesen beiden Stoffen ein Krebsrisiko ausgeht, weswegen das Bundesinstitut für Risikobewertung eine Empfehlung verfasst hat, dass die Konzentration der beiden Stoffe so gering wie möglich sein sollte. Dieser Empfehlung hat sich auch der Wissenschaftliche Lebensmittelausschuss der EU angeschlossen. Die Situation ist insbesondere deshalb problematisch, weil Fencheltee oft von Schwangeren, Säuglingen und Kleinkindern in nicht geringen Mengen konsumiert wird.[18][19]
Die Hethiter verwendeten Fenchel (ZÁ.AḪ.LI oder marašanha) in einem Ritual, in dem zerstörte feindliche Städte verflucht wurden.[20]
Wiener Dioskurides 6. Jahrhundert
Pseudo-Apuleius Kassel 9. Jahrhundert
Tacuinum sanitatis (Ibn Butlan) 14. Jh.[56]
Herbarius Moguntinus 1484
Gart der Gesundheit 1485
Hortus sanitatis 1491
Otto Brunfels 1532
Leonhart Fuchs 1543
Hieronymus Bock 1546
Mattioli / Handsch / Camerarius 1586
Für den Fenchel (mittelhochdeutsch unter anderem vënchel) bestehen bzw. bestanden auch die weiteren deutschsprachigen Trivialnamen: Brodsamen (Augsburg), Enis (St. Gallen), Femis (Augsburg), Fenchil (althochdeutsch), Fenckel (mittelhochdeutsch), Fencol (mittelhochdeutsch), Fengel (mittelhochdeutsch), Fenichal (mittelhochdeutsch), Fenikraut (mittelhochdeutsch), Fenichil (althochdeutsch), Fenikl (Österreich), Fenis (Memmingen), Femkel (mittelhochdeutsch), Fenkel (Bern), Fenköl (Holstein, Unterweser), Fennchal, Finchel (Siebenbürgen), Finechel, Frauenfenchel, Phenchel (mittelniederdeutsch), Vencol (mittelniederdeutsch), Venecol (mittelniederdeutsch), Venekol (mittelniederdeutsch), Venekolt (mittelniederdeutsch), Venichel, Venkel (mittelniederdeutsch), Vinkel und Wenchil (mittelniederdeutsch).[57]
Der Fenchel (Foeniculum vulgare) ist die einzige Pflanzenart der Gattung Foeniculum innerhalb der Familie der Doldenblütler (Apiaceae). Es ist eine heute weltweit verbreitete Gemüse-, Gewürz- und Heilpflanze. Sie wurde zur Arzneipflanze des Jahres 2009 gekürt.
Adas atawa hadés (Foeniculum vulgare Miller) nyaéta hiji tangkal anu diarah sikina pikeun rupa-rupa kagunaan.[1] Ilaharna dipaké bungbu masak jeung ubar, bisa ogé diala minyakna.[1] Adas ku urang Acéh mah disebutna das pedas, di Minangkabau disebutna adeh, manih, urang Jawa nyebutna adas londa, paampas di Manado, denggu-denggu di Gorontalo, adase di Bugis jeung adas di Bali.[1] Adas ngarekahan ku jalan dipelakkeun sikina, jeung bisa ogé dipelak tina sirung anakna.[1]
Tangkal adas bisa hirup di dataran nu luhurna kurang leuwih 1800 m luhureun beungeut cai laut, tangtuna leuwih hadé umpama hirup di wewengkon anu leuwih luhur.[2] Tangkalna ngadapur, unggal dapuran aya kana tilu nepi ka lima tangkalna.[2] Hirupna nahun, jangkungna satengah méter nepi ka dua méter.[2] Kelir tangkalna héjo semu paul, umpama di petik atawa dipencét kaangseu seungit.[2] Daunna maréncos kawas jarum, kelirna kembang konéng ngaranggeuy, unggal ranggeuyan mibanda genep nepi ka sapuluh cupat kembang.[2] Buahna lonyod reregetan, buah ngora kelirna héjo robah kelirna jadi coklat jeung kaambung seungit umpama geus kolot.[2]
Adas téh tatangkalan asli Éropa kalér jeung Asia, ku lantaran loba guna jeung manfaatna tuluy waé loba dipelak di Indonésia, India, Argéntina, Jeung Jepang.[1][2] Diurangmah ngahaja dipelak pikeun bahan bungbu jeung ubar-ubaran.[2]
Buah adas anu geus kolot tur asak diala tuluy dipoé nepi ka garing, buah adas mibanda rasa semu amis, lada, jeung haneut.[1] Mangpaat anu geus kanyahoan tina buah adas taya lian pikeun ubar bunghak, sebel, kurang segut kana barang dahar, batuk reuhak, hésé saré (insominia), jeung sajabana.[1] daunna ogé bisa dipaké ngubaran batuk, bunghak, hanaang jeung ngaronjatkeun kamampuan panénjo panon.[1] Pikeun ubar inumeun, godog/kulub buah adas kurang leuwih 3-9 gram, atawa dirieus nepi ka lembut, tuluy ditinyuh ku cai ngagolak, di mana geus haneut hareuheuy kakara diinum.[1] Pikeun pamakéan diluar, buah adas beunang moé dirieus nepi ka lembut tuluy ditaplokeun kana bagéan awak anu karasa umpamana raheut, nyeri huntu, sariawan jeung sajabana.[1]
Sagigireun adas loba guna jeung mangpaatna, aya ogé tembahna di mana diinum leuwih tina katangtuan, saperti bisa ngabalukarkeun :
Adas utawa adas pedhes (Foeniculum vulgare Miller, suku adas-adasan utawa Apiaceae) wis suwé ditepungi minangka salah siji komponèn pangobatan tradhisional. Minyak adas kang diakandhut wijiné dadi salah siji komponèn lenga telon.
Adas asalé saka laladan Segara Tengah wétan (Italia mangétan nganti Suriah).
Tuwuhan awujud herba kang ambuné wangi, awarna ijo nom, tegak, lan dhuwuré bisa nganti rong mèter. Godhong tuwuh nganti 40 sentimeter dawané, awangun pita, kanthi sègmèn pungkasan awangun rambut, kira-kira ambané 0,5mm. Kembang kang diasilaké ing pucuk tangkai ya iku kembang majemuk kang diameteré 5 nganti 15 cm. Saben pérangan umbel duwé 20-50 kuntum kembang kuning kang cilik banget ing pedikel-pedikel kang cendhak. Woh é awujud wiji garing saka 4 nganti 9 milimeter dawané, kanthi ukuran amba separo dawané, lan duwé alur. Wijiné kang digaringaké dikenali minangka wiji adas.
Godhong adas kanggo panganan é larva spésies Lepidoptera, kalebu rama-rama Mouse Moth (Amphipyra tragopoginis) lan Anise Swallowtail (Papilio zelicaon).
Adas uga minangka salah siji komoditi ekspor.
Habitus adas lan kembangé
Foeniculum vulgare - Museum specimen
Adas atawa hadés (Foeniculum vulgare Miller) nyaéta hiji tangkal anu diarah sikina pikeun rupa-rupa kagunaan. Ilaharna dipaké bungbu masak jeung ubar, bisa ogé diala minyakna. Adas ku urang Acéh mah disebutna das pedas, di Minangkabau disebutna adeh, manih, urang Jawa nyebutna adas londa, paampas di Manado, denggu-denggu di Gorontalo, adase di Bugis jeung adas di Bali. Adas ngarekahan ku jalan dipelakkeun sikina, jeung bisa ogé dipelak tina sirung anakna.
Adas utawa adas pedhes (Foeniculum vulgare Miller, suku adas-adasan utawa Apiaceae) wis suwé ditepungi minangka salah siji komponèn pangobatan tradhisional. Minyak adas kang diakandhut wijiné dadi salah siji komponèn lenga telon.
Adas asalé saka laladan Segara Tengah wétan (Italia mangétan nganti Suriah).
Tuwuhan awujud herba kang ambuné wangi, awarna ijo nom, tegak, lan dhuwuré bisa nganti rong mèter. Godhong tuwuh nganti 40 sentimeter dawané, awangun pita, kanthi sègmèn pungkasan awangun rambut, kira-kira ambané 0,5mm. Kembang kang diasilaké ing pucuk tangkai ya iku kembang majemuk kang diameteré 5 nganti 15 cm. Saben pérangan umbel duwé 20-50 kuntum kembang kuning kang cilik banget ing pedikel-pedikel kang cendhak. Woh é awujud wiji garing saka 4 nganti 9 milimeter dawané, kanthi ukuran amba separo dawané, lan duwé alur. Wijiné kang digaringaké dikenali minangka wiji adas.
Godhong adas kanggo panganan é larva spésies Lepidoptera, kalebu rama-rama Mouse Moth (Amphipyra tragopoginis) lan Anise Swallowtail (Papilio zelicaon).
Adas uga minangka salah siji komoditi ekspor.
Anis (plant) se yon plant. Li nan fanmi plant kategori:Apiaceæ. Non syantifik li se Foeniculum vulgare Mill.
Istwa
Anis (plant) se yon plant. Li nan fanmi plant kategori:Apiaceæ. Non syantifik li se Foeniculum vulgare Mill.
Fenikulo esas planto aromata de familio "umbeliferi".
Gle fenuocchie salváteche [fəˈnwokːjə saˈlvaːtəkə] (Foeniculum vulgare Mill.) è na chianda ervacia mediterranea, prènne, e la famiglia de l'Apiaceae (o Ambrellífere).
Tè ne fušte ramefecate ávete affin'a 2 m. Le frunne sè, che recuórdane le fiéne (pecciò gl'ave chiamate foeniculum), suó de chelore vérde. Preduce a la štaggione mbrèlle che sciuore gialle peccerigle. Apuó viéve gle frutte (achènie), apprima vérde é puó griggiaštre.
De gle fenuocchie salváteche z'adduóprene gle recacce, le frunne, gle sciuore é gle frutte (favesamènde chiamate "semènda").
Canesciute a gle tiémbe andiche comm’addore, vè cheltevata faštima da gle XVI sècule.
Anethum foeniculum L.
Gle fenuocchie salváteche [fəˈnwokːjə saˈlvaːtəkə] (Foeniculum vulgare Mill.) è na chianda ervacia mediterranea, prènne, e la famiglia de l'Apiaceae (o Ambrellífere).
Tè ne fušte ramefecate ávete affin'a 2 m. Le frunne sè, che recuórdane le fiéne (pecciò gl'ave chiamate foeniculum), suó de chelore vérde. Preduce a la štaggione mbrèlle che sciuore gialle peccerigle. Apuó viéve gle frutte (achènie), apprima vérde é puó griggiaštre.
De gle fenuocchie salváteche z'adduóprene gle recacce, le frunne, gle sciuore é gle frutte (favesamènde chiamate "semènda").
Canesciute a gle tiémbe andiche comm’addore, vè cheltevata faštima da gle XVI sècule.
Finkle (Foeniculum vulgare) is a flouerin plant species in the carrot faimily.[2]
Finkle (Foeniculum vulgare) is a flouerin plant species in the carrot faimily.
U finochju (ancu finocchiu, finogiu o finochje, (sass.) finócciu; latinu: Foeniculum vulgare) hè una pianta umbellifera, erbacea, chì cresce in ogni locu, arumatica, dolce, cù fronde divise è filiforme, eppo fiori gialli. Una varietà hè cultivata pè a so fronda carnosa è cumestibile. A varietà salvatica hè aduprata cum’è arumaticu o in tisana.
U finochju (ancu finocchiu, finogiu o finochje, (sass.) finócciu; latinu: Foeniculum vulgare) hè una pianta umbellifera, erbacea, chì cresce in ogni locu, arumatica, dolce, cù fronde divise è filiforme, eppo fiori gialli. Una varietà hè cultivata pè a so fronda carnosa è cumestibile. A varietà salvatica hè aduprata cum’è arumaticu o in tisana.
El fenoeugg (Foeniculum vulgare Mill.) l'è ona pianta erbacea mediterranea de la famija d'Apiaceae (Ombrellifere). L'è cognussuu fina ai temp antigh per i sò proprietà aromatich e'l se coltiva in giardin dal XVI secol.
O fenullo u fenollo (Foeniculum vulgare) ye una especie silvestre y cautivada d'a familia Apiaceae orichinaria d'o sud d'Europa y Orient Proximo. Ye un d'os condimentos tradicionals d'a cocina mediterania.
Hierba perenne de fuellas finas y de color verda clara que plega dica 2 metros d'altaria. Floreix de verano y fa una umbela de flors amariellas y fuitos chicotz y aromaticos.
Ista planta tien usos gastronomicos, medecinals y en parfumería. Tien un gusto d'anís ya que tamién contién anetol. Ye una planta muit resistent a la sequera y que se troba en muitos puestos d'a tierra baixa.
A varietat dulcis ye un cautivo tipico d'Italia (finocchio) con as fuellas basals enreciadas que fan como un "bulbo". Se siembra dreitament de verano y se replega de primavera.
As atras variedatz son por un regular plantas silvestres. Os fruitos se gosan cullir d'agüerro y as fuellas tiernas de primavera.
As simients s'aprofitan en a cocina de muitos países. Se fan servir zanceras u molidas. En a zona d'o mediterranio as simients se gosan emplegar ta condimentar ciertos productos de pastelería. As simients son una especia que se fa servir como ingredient en a cocina d'Orient Proximo y tamién como ingredient d'a mezcla d'especias d'os currys d'o subcontinent indio.
As fuellas verdas y crudas se fan servir como ingredient d'ensaladas. En l'Asia d'o sudeste, (Laos, Tailandia, China) se minchan crudas como acompanyamiento de platos de pescau u carne. En a gastronomía italiana, francesa y china, as fuellas frescas sirven tamién ta parar y condimentar sopas.[1]
Os bulbos d'as variedatz de fenollo cautivadas son muit populars en a cocina d'o centro d'Europa. Se paran bullius con vinagreta, t'acompanyar platos, u bien zancers gratinaus con beixamel y cubiertos de queso u tallaus a trozos en quiche, entre muitas atras formas.
Lo fenolh (var. fenon, henolh, holh) (Foeniculum vulgare) es una planta erbacèa mediterranèa de la familha deis Apiaceae (o ombellifèras dins la terminologia anciana).
Es conegut dempuei l'Antiquitat per sei proprietats aromaticas; sa cultura sembla de remontar au sègle XVI.
Se destria lei varietats de fenolh fèr dei varietats orticòlas (« fenolh doç »).
Lo fenolh fèr es una planta espontanèa, perenna, de la camba ramificada, que pòt montar fins a 2 m. Possedís de fuelhas de color verda que revèrtan lo fen (d'aquí lo nom de foeniculum, « fen pichon »), e produtz d'estiu d'ombèllas de pichonei flors jaunas. Puei vènon lei fruchs (aquènis), verds d'en premier puei grisencs. Dau fenolh fèr s'utiliza lei greus, lei fuelhas, lei flors e lei fruchs (que se li ditz impropriament granas).
Lo fenolh cultivat (dich « doç ») es una planta annuala o biennala ambé de racinas pivotantas. Passa pas 60-80 cm d'autor. Se consuma lo gròs « bulbe » dau còr blanc que se desvolopa a la basa.
Lo fenolh se cultiva dins leis òrts per la produccion dau « bulbe », estructura compacta constituida per l'ensemble dei gainas foliaras, blancassas, popudas, e quichadas lei unas còntra leis autras a l'entorn d'una camba conica fòrça corta, directament au nivèu dau terren. Se recòlta lei bulbes en de sasons que dependon dei zonas de produccion. Se recomanda un terren leugier e sablonós. Se dispausa lei plantas en renguieras a aperaquí 30 cm una de l'autra. La recòlta se fa environ 90 jorns après aver semenat. Lo fenolh demanda d'èsser aigat sovent e abondosament e preferís un clima temperat de tipe mediterranèu.
Se recòlta la flor dau fenolh fèr tre qu'es dubèrta, de julhet a setembre. S'utiliza fresca o seca, en l'eissaurant a la lutz, mai luenh dei rais dirèctes dau soleu, que farián evaporar leis òlis essenciaus. Leis aquènis se pòdon recoltar au començament de l'autona, quand la flor s'es transformada en fruch. Lei fuelhas e lei greus tendres se pòdon culhir de la prima a l'autona ben avançada.
En cosina, lo fenolh doç es una ortolalha que totei sei partidas son comestiblas. Son gost es vesin d'aqueu de l'anís, que coma eu contèn d'anetòl. Lo bulbe se pòt manjar crus en ensalada, o cuech ambé d'aiga e rostinat. Per quant au fenolh fèr, se n'utiliza lei flors frescas o secas, lei fruchs (o « granas »), mai o mens doç, pebrats o amars (segon la varietat), e mai lei fuelhas e lei branquetas.
Lo fenolh intra sovent dins de recèptas de peis; se pòt citar, en particular, lo lop ambé de fenolh.
Lo mot fenolhet, e son aumentatiu fenolheda, designan de luòcs onte vèn lo fenolh.
Lo mot fenolhiera (var. fenolhièra, fenolhièira, fenolhèira) designa un luòc onte se cultiva lo fenolh. A donat son nom a un quartier d'Ais de Provença, lo quartier dei Fenolhieras.
Lo fenolh (var. fenon, henolh, holh) (Foeniculum vulgare) es una planta erbacèa mediterranèa de la familha deis Apiaceae (o ombellifèras dins la terminologia anciana).
Es conegut dempuei l'Antiquitat per sei proprietats aromaticas; sa cultura sembla de remontar au sègle XVI.
El fenoeugg (Foeniculum vulgare Mill.) l'è ona pianta erbacea mediterranea de la famija d'Apiaceae (Ombrellifere). L'è cognussuu fina ai temp antigh per i sò proprietà aromatich e'l se coltiva in giardin dal XVI secol.
O fenullo u fenollo (Foeniculum vulgare) ye una especie silvestre y cautivada d'a familia Apiaceae orichinaria d'o sud d'Europa y Orient Proximo. Ye un d'os condimentos tradicionals d'a cocina mediterania.
Ang Haras (Foeniculum vulgare; Ingles: Fennel) ay isang bulaklak ng halaman species sa pamilya karot. Ito ay isang matapang, santaunan damong-gamot na may dilaw na mga bulaklak at mabalahibo dahon. Ito ay katutubo sa Shores ng Mediteraneo ngunit ito ay naging malawak na naturalized sa maraming bahagi ng mundo, lalo na sa dry soils na malapit sa dagat -baybayin at sa riverbanks.
Ito ay isang mataas mabango at flavorful damo sa pagluluto at nakapagpapagaling ay gumagamit at, kasama ang mga katulad na -pagtikim ng anis, ay isa sa mga pangunahing sangkap ng absinthe. Haras Florence o finocchio ay isang pagpipilian na may isang namamaga, bombilya -tulad ng stem base na ay ginagamit bilang isang halaman.
Haras ay ginagamit bilang isang planta ng pagkain sa pamamagitan ng larvae ng ilang mga species Lepidoptera kabilang ang mouse tanga at ang anis swallowtail.
Inuhu (Foeniculum vulgare) nisqaqa huk quram. Rurunkunataqa hampinapaqmi llamk'achinchik, lliw qurantintam q'apachanapaq, yuyu hinatapas llamk'achinchik.
Wikispecies nisqaqa qillqasqa p'anqayuqmi kay hawa: Inuhu
Inuhu (Foeniculum vulgare) nisqaqa huk quram. Rurunkunataqa hampinapaqmi llamk'achinchik, lliw qurantintam q'apachanapaq, yuyu hinatapas llamk'achinchik.
Komorač (lat. Foeniculum vulgare)je aromatična začinska biljka.
Kao vrtlarska kultura posebno je raširen u Južnoj Evropi, posebno u Italiji.
Biljka naraste od 60 do 120 cm u visinu. Ima duguljaste višestruko izdijeljene igličaste listove koji rastu na stabljici. Na kraju stabljike razvija se cvjetna glavica u obliku obrnutog kišobrana.
Plod je posebno bogat eteričnim uljem i upotrebljava se kao začin ili čaj protiv nadimanja i kao blago sredstvo protiv kašlja kod djece i kod proljeva i drugih probavnih smetnji kod dojenčadi. U povrtlarstvu je posebno odgojena jedna vrsta koja ima zadebljale početke stabljike koji formiraju oblik sličan glavici luka odmah iznad zemlje. Ta sočna zadebljanja upotrebljavaju se kao povrće u ishrani, bilo termički obrađeno ili u salati. Listovi se također upotreblljavaju kao začin a u tradicionalnoj kuhinji se koristi uz ribu.
U narodnoj medicini se koristi kod očnih upala.
Nedovršeni članak Komorač koji govori o kulinarstvu treba dopuniti. prema pravilima Wikipedije.
Maraja (lat. Foeniculum vulgare MilL.) e njohur edhe si : -lule basami apo basani marajë, teriot, erzë (Tiranë), rezena është bimë që klasifikohet në familjen e bimëve Apiaceae.
Fenkoli
Habitus
Foeniculum vulgare - Museum specimen
Finoku ose Foeniculum vulgare (nga Miller) është një bimë barishtore lloj maraqi i butë, me gjethet e poshtme të mbledhura si qepë, e cila përdoret për ushqim duke e bërë gjellë, gjithashtu përdoret edhe në mjekësi.
Maraja (lat. Foeniculum vulgare MilL.) e njohur edhe si : -lule basami apo basani marajë, teriot, erzë (Tiranë), rezena është bimë që klasifikohet në familjen e bimëve Apiaceae.
Fenkoli
Habitus
Foeniculum vulgare - Museum specimen
Rizyane, cehcehik (foeniculum vulgare) riwekek ji malbata apiaceae ye. Di hin devokan de jê re rizyang, rizyanik jî dibêjin. Bêjeya kurdî/îranî derbasê romî jî bûye û tirkan bi hinekê guhertinê navê wê kirine rezene (di ferhengên berê de rezyane bû). Bejna vê riwekê heya 2 m dirêj dibe. Riwekek dusalane ye. Welatê wê rojavayê Asya û peravên Deryaya Navîn e.
Pelên wê bêpirtik û bizax in (qemçik, şimêl). Darikên wê gundorkî, nava wan vala, tîkane (çikane) ne. Fêkiyên wê kesketarî ne û ji cihên ziwayî, sixre û kevirî hez dikin. Bizirên wê ji aliyê proteînê ve dewlemend in. Ji bizirên wê biharbêhn tên çêkirin, di selete, şîranî û gelek xwarekan de tên bikaranîn.
Li Kurdistanê berê didan zarokên zeîf mane ku madê wan vebe. Dîsa tê gotin şîrê dê zêde dike, serêşa tûreyî der dibe, kilmûçê (belxem) pakij dike. Lê dikare xewê bibe, hin kes dema pirr biharatên wê bikarbînin, nikarin bixewin.
Rizyane, cehcehik (foeniculum vulgare) riwekek ji malbata apiaceae ye. Di hin devokan de jê re rizyang, rizyanik jî dibêjin. Bêjeya kurdî/îranî derbasê romî jî bûye û tirkan bi hinekê guhertinê navê wê kirine rezene (di ferhengên berê de rezyane bû). Bejna vê riwekê heya 2 m dirêj dibe. Riwekek dusalane ye. Welatê wê rojavayê Asya û peravên Deryaya Navîn e.
Pelên wê bêpirtik û bizax in (qemçik, şimêl). Darikên wê gundorkî, nava wan vala, tîkane (çikane) ne. Fêkiyên wê kesketarî ne û ji cihên ziwayî, sixre û kevirî hez dikin. Bizirên wê ji aliyê proteînê ve dewlemend in. Ji bizirên wê biharbêhn tên çêkirin, di selete, şîranî û gelek xwarekan de tên bikaranîn.
Tansawt (Isem usnan: Foeniculum vulgare) d talmest n yemɣi seg twacult n wapiaceae 
. Philip Miller d amdan amezwaru i yuran fell-as deg useggas n 1768.
Tansawt (Isem usnan: Foeniculum vulgare) d talmest n yemɣi seg twacult n wapiaceae . Philip Miller d amdan amezwaru i yuran fell-as deg useggas n 1768.
Veankel (Latien: Foeniculum vulgare) is ne plaante oet de skoarmbloomfamilie (Apiaceae). De plaante smaakt noar anies, en wörd ezeen as n kroed (de täkke en t dröadige loof), mer ook as greunte (De verdikkige oonderan n steln van knolveankel). Bladveankel hef ginne knolle. De plaante kan nen kearl boawn t heuwd gröain.
De zöa zeent al eeuwnlaank bekeand um öare geneaskrachtige woarking. Ze wordt op verskeaidene maneern töt medisien emaakt. t Krachtigste medisien is veankelöllie, wat oet de zöa perst wörd. Mangs wörd dr ook tee van etrökn.
Veankelzoad is good vuur de doarmen en bie probleemn met de menstruasie. t Wörd ook gebroekt um borstvoding an te maakn, umdet de öllie van de zöa völle anethol inhef (n fyto-oestrogeen).[1] Dr wordt ook völle medisienn oet veankel emaakt.
Veankel keump van oorsproonk oet Azië en wör al in de Middeleeuwn oawer de oolde haandelsweagn noar Europa bracht. Vuural in Zuud-Europa wörd dr völle veankel kweekt, en in völle salades broekt. Ook is dr soep van te maakn.
Duur op veankelzoad te kauwn krie'j meender gaauw honger. Vroger, as de leu zoonder etn noar de koarke gungn, atn ze mangs veankelzoad oonder n koarkdienst.[2]
bleume
bleume met Ichneumon sluipwasp
blöaiwieze
Knolveankel
Zöa
Foeniculum vulgare - Museum specimen
Veankel (Latien: Foeniculum vulgare) is ne plaante oet de skoarmbloomfamilie (Apiaceae). De plaante smaakt noar anies, en wörd ezeen as n kroed (de täkke en t dröadige loof), mer ook as greunte (De verdikkige oonderan n steln van knolveankel). Bladveankel hef ginne knolle. De plaante kan nen kearl boawn t heuwd gröain.
De zöa zeent al eeuwnlaank bekeand um öare geneaskrachtige woarking. Ze wordt op verskeaidene maneern töt medisien emaakt. t Krachtigste medisien is veankelöllie, wat oet de zöa perst wörd. Mangs wörd dr ook tee van etrökn.
Veankelzoad is good vuur de doarmen en bie probleemn met de menstruasie. t Wörd ook gebroekt um borstvoding an te maakn, umdet de öllie van de zöa völle anethol inhef (n fyto-oestrogeen). Dr wordt ook völle medisienn oet veankel emaakt.
Veankel keump van oorsproonk oet Azië en wör al in de Middeleeuwn oawer de oolde haandelsweagn noar Europa bracht. Vuural in Zuud-Europa wörd dr völle veankel kweekt, en in völle salades broekt. Ook is dr soep van te maakn.
Duur op veankelzoad te kauwn krie'j meender gaauw honger. Vroger, as de leu zoonder etn noar de koarke gungn, atn ze mangs veankelzoad oonder n koarkdienst.
bleume
bleume met Ichneumon sluipwasp
blöaiwieze
Knolveankel
Zöa
Foeniculum vulgare - Museum specimen
Ο μάραθος (ή μάραθο, ή φινόκιο) είναι ποώδες και αρωματικό φυτό. Είναι δικοτυλήδονο και ανήκει στην οικογένεια των Σκιαδοφόρων. Η επιστημονική του ονομασία είναι Μάραθον το κοινόν. Περιέχει αιθέρια έλαια κατά 7% και ήταν γνωστό στην αρχαία Ελλάδα, στην Κίνα, στην Αίγυπτο και την Ινδία. Ειδικότερα, ο Πλίνιος αναφέρει 22 φαρμακευτικές ιδιότητες του φυτού.
Οι κύριες χρήσεις του φυτού είναι στη μαγειρική και ζαχαροπλαστική, την αρωματοποιία και την οινοπνευματοποιία. Από το μάραθο επίσης παρασκευάζονται φάρμακα όπως σιρόπια ενώ χρησιμοποιείται και ως μέσο για να διευκολύνεται η έκκριση γάλακτος. Από τους σπόρους του μάραθου, που έχουν καυστική γεύση, όπως αυτή του άνηθου, φτιάχνεται αιθέριο έλαιο (μαραθέλαιο). Η ποικιλία αζορικό είναι εδώδιμη και οι σαρκώδεις κολεοί των φύλλων του χρησιμοποιούνται ως λαχανικό (φινόκιο).
Ο μάραθος (ή μάραθο, ή φινόκιο) είναι ποώδες και αρωματικό φυτό. Είναι δικοτυλήδονο και ανήκει στην οικογένεια των Σκιαδοφόρων. Η επιστημονική του ονομασία είναι Μάραθον το κοινόν. Περιέχει αιθέρια έλαια κατά 7% και ήταν γνωστό στην αρχαία Ελλάδα, στην Κίνα, στην Αίγυπτο και την Ινδία. Ειδικότερα, ο Πλίνιος αναφέρει 22 φαρμακευτικές ιδιότητες του φυτού.
Οι κύριες χρήσεις του φυτού είναι στη μαγειρική και ζαχαροπλαστική, την αρωματοποιία και την οινοπνευματοποιία. Από το μάραθο επίσης παρασκευάζονται φάρμακα όπως σιρόπια ενώ χρησιμοποιείται και ως μέσο για να διευκολύνεται η έκκριση γάλακτος. Από τους σπόρους του μάραθου, που έχουν καυστική γεύση, όπως αυτή του άνηθου, φτιάχνεται αιθέριο έλαιο (μαραθέλαιο). Η ποικιλία αζορικό είναι εδώδιμη και οι σαρκώδεις κολεοί των φύλλων του χρησιμοποιούνται ως λαχανικό (φινόκιο).
Агъунцъагæдыг. дзырд[1][2] (лат. Foeniculum vulgare, уырыс. Фенхель обыкновенный[1]) у кæрдæг зайæгой. Йæ мыггæгтæй пайда кæнынц хæринаг кæнынæн æмæ консерв кæнынæн.
Агъунцъагæдыг. дзырд (лат. Foeniculum vulgare, уырыс. Фенхель обыкновенный) у кæрдæг зайæгой. Йæ мыггæгтæй пайда кæнынц хæринаг кæнынæн æмæ консерв кæнынæн.
Фенхель (рус. Фе́нхель обыкнове́нный, лат. Foeniculum vulgare) — сатырлылар (Apiaceae) ғаиләһенән күп йыллыҡ үлән үҫемлек, бейеклеге 1-2 м-ға етә. Июнь-август айҙарында һары сәскә ата, йәй аҙағанда орлоғо өлгөрә.
Тәбиғәт шарттарында Урта диңгеҙ ярҙарындағы илдәрҙә һәм Урта Азияла үҫә. Башҡортостанда тәмләткес булараҡ сәсеп үҫтерелә.
Фенхель (рус. Фе́нхель обыкнове́нный, лат. Foeniculum vulgare) — сатырлылар (Apiaceae) ғаиләһенән күп йыллыҡ үлән үҫемлек, бейеклеге 1-2 м-ға етә. Июнь-август айҙарында һары сәскә ата, йәй аҙағанда орлоғо өлгөрә.
ਸੌਂਫ (ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ:ਫੈਨਿਲ; Foeniculum vulgare) ਇੱਕ ਫੁੱਲਦਾਰ ਪੌਦਾ (ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਵਿੱਚ ਗਾਜਰ-ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਪੌਦਾ) ਹੈ।[1] ਇਹ ਇੱਕ ਸਖ਼ਤ, ਸਦਾਬਹਾਰ ਔਸ਼ਧ ਹੈ ਜਿਸਦੇ ਫੁੱਲ ਪੀਲੇ ਅਤੇ ਅਤੇ ਪੱਤੇ ਪੰਖੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਮੈਡੀਟੇਰੀਅਨ ਦਾ ਮੂਲ ਪੌਦਾ ਹੈ ਪਰ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹਿੱਸਿਆਂ, ਖਾਸ ਤੌਰ ਤੇ ਸਾਗਰ ਅਤੇ ਦਰਿਆਈ ਤੱਟਾਂ ਨੇੜਲੇ ਖੁਸ਼ਕ ਮਿੱਟੀ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ ਤੇ ਜੜ੍ਹਾਂ ਲਾ ਗਿਆ ਹੈ।
பெருஞ்சீரகம் அல்லது சோம்பு என்பது (Fennel, Foeniculum vulgare) போனிகுலம் பேரினத்தைச் சேர்ந்த தாவரம் ஆகும். இது கேரட் குடும்பத்தின் (முன்னாள் அம்பெல்லிபெரேயே) ஓர் அங்கமாக உள்ளது. இது சோம்பு என்றும் அழைக்கப்படுகிறது. இது மஞ்சள் பூக்கள் மற்றும் இலைகள் கொண்ட தாவரம். இது மத்தியதரைக்கடல் பகுதிகளில் அதிகமாக உள்ளது, ஆனால் குறிப்பாக கடல் கடற்கரை அருகில் மற்றும் ஆற்றங்கரை உலர்ந்த மண் மீது வளரும் தன்மை கொண்டது.
பெருஞ்சீரக விதைகள் மிகவும் வாசனை மற்றும் ருசியான மூலிகை என்பதால் சமையல் மற்றும் மருத்துவத்திற்கு மிக அதிகமாக பயன்படுகிறது.
பெருஞ்சீரகம் அல்லது சோம்பு என்பது (Fennel, Foeniculum vulgare) போனிகுலம் பேரினத்தைச் சேர்ந்த தாவரம் ஆகும். இது கேரட் குடும்பத்தின் (முன்னாள் அம்பெல்லிபெரேயே) ஓர் அங்கமாக உள்ளது. இது சோம்பு என்றும் அழைக்கப்படுகிறது. இது மஞ்சள் பூக்கள் மற்றும் இலைகள் கொண்ட தாவரம். இது மத்தியதரைக்கடல் பகுதிகளில் அதிகமாக உள்ளது, ஆனால் குறிப்பாக கடல் கடற்கரை அருகில் மற்றும் ஆற்றங்கரை உலர்ந்த மண் மீது வளரும் தன்மை கொண்டது.
பெருஞ்சீரக விதைகள் மிகவும் வாசனை மற்றும் ருசியான மூலிகை என்பதால் சமையல் மற்றும் மருத்துவத்திற்கு மிக அதிகமாக பயன்படுகிறது.
ಸೊಂಪು ಒಂದು ಸಸ್ಯ ಪ್ರಜಾತಿ (ಬಹುತೇಕ ಸಸ್ಯಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರಿಂದ ಈ ಜಾತಿಯಲ್ಲಿನ ಏಕೈಕ ಪ್ರಜಾತಿಯೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ). ಅದು ಏಪಿಯೇಸಿಯಿ ಕುಟುಂಬದ ಸದಸ್ಯವಾಗಿದೆ. ಅದು ಹಳದಿ ಹೂವುಗಳು ಮತ್ತು ಗರಿಯಂತಿರುವ ಎಲೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ, ಬಯಲಿನಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯಬಲ್ಲ, ಬಹುವಾರ್ಷಿಕ, ಪುಷ್ಪ ಛತ್ರಗಳನ್ನು ಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಮೂಲಿಕೆ.
ವಾಣಿಜ್ಯ ಶ್ರೇಣಿಯ ಸೋಂಪು ಒಂದು ದ್ಯೈ ವಾರ್ಷಿಕ ಅಥವಾ ಸಾರ್ವಕಾಲಿಕ, ಪರ್ಣಸ್ವರೂಪಿ ಗಿಡದ ಒಣಗಿಸಿದ ಬಲಿತ ಹಣ್ಣು (ಬೀಜ). ಗಿಡವು ೧.೫-೧.೮ ಮೀಟರ್ ಎತ್ತರಕ್ಕೆ ಬೆಳೆಯುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ಮೆಡಿಟರೇನಿಯನ್ ದೇಶಗಳು, ರುಮೇನಿಯಾ ಮತ್ತು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತಾರೆ. ಬೀಜವು ಚಿಕ್ಕದಾಗಿ ಆಯತವಾಗಿ, ಅಂಡಾಕಾರವಾಗಿ ಅಥವಾ ಕೊಳವೆಯಾಕಾರವಾಗಿ ೬-೭ಮಿಲಿ.ಮೀಟರ್ ಉದ್ದ, ನೆಟ್ಟಗೆ ಅಥವಾ ಸ್ವಲ್ಪ ಡೊಂಕಾಗಿ ಮತ್ತು ಹಸಿರು-ಹಳದಿ ಅಥವಾ ಹಳದಿ-ಕಂದು ಬಣ್ಣದ್ದಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಹೊರ ಮೈಯಲ್ಲಿ ೫ ಏಣುಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಹಿತವಾದ, ಅನೀಸೀಡ್ ಅನ್ನು ಹೋಲುವ ಮಧುರ ವಾಸನೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಸೋಂಪನ್ನು ತೋಟದ ಅಥವಾ ಮನೆಯ ಹಿತ್ತಲ ಬೆಳೆಯಾಗಿ ೧.೮೨೫ ಮೀಟರ್ ಎತ್ತರದ ಪ್ರದೇಶಗಳವರೆಗೆ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಕಡೆ ಬೆಳೆಯುತ್ತಾರೆ. ಇದಕ್ಕೆ ತಂಪಾದ ಹವಾಮಾನವಿರಬೇಕು. ಉತ್ತರ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಚಳಿಗಾಲದ ಬೆಳೆಯಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತಾರೆ. ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಇದು ಕೇವಲ ಎತ್ತರ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಬೆಳೆಯಬಲ್ಲದು. ಇತರ ಕಡೆ ಬಳೆಯುವುದಿಲ್ಲ. ಇದನ್ನು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ, ಗುಜರಾತ್ ಮತ್ತು ಕರ್ನಾಟಕ, ಬೆಳಗಾಂ, ಧಾರವಾಡ ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲೂ ಕೆಲಮಟ್ಟಿಗೆ ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದ ಪಶ್ಚಿಮ ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲೂ, ಪಂಜಾಬಿನ ಜಲಂಧರ್, ಅಮೃತಸರ್, ಗುರುದಾಸ್ ಪುರ್, ಲೂಧಿಯಾನ, ಫಿರೋಜ್ಪುರ್ ಮತ್ತು ಕರ್ನಾಲ್ ಜಿಲ್ಲೆಗಳ ನೀರಾವರಿ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ತುಂಡು ನೆಲೆಗಳಲ್ಲೂ ಬೆಳೆಸುತ್ತಾರೆ.
ಕಾಡು ಮತ್ತು ಸಾಗುವಳಿಯಲ್ಲಿರುವ ಸೋಂಪುಗಳಲ್ಲಿ ಬೀಜದ ಗಾತ್ರ, ವಾಸನೆ ಮತ್ತು ರುಚಿಯಲ್ಲಿ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿರುವ ಹಲವು ಜಾತಿಗಳಿವೆ. ಇವೆಲ್ಲವನ್ನೂ ಫೆನಿಕ್ಯುಲಮ್ ವಲ್ಗೇರ್ ಗಿಡದ ವಿವಿಧ ಜಾತಿ ಅಥವಾ ಉಪಜಾತಿ ಎಂದು ತಿಳಿಯಲಾಗಿದೆ. ವ್ಯಾಪಾರದಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯವಾದ ತೈಲಗಳನ್ನು ಕೊಡುವ ಬಗೆಗಳನ್ನು ಕೆಪಿಲೇಸಿಯಮ್ ಉಪಜಾತಿಗೆ ಸೇರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಎರಡು ಭಿನ್ನವಾದ ಬಗೆಗಳು ಗುರುತಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ. ೧)ವಾರ್ ವಲ್ಲೇರ್(ಮಿಲ್)ತೆಲ್ಲೂಂಗ್ ಮತ್ತು ೨) ವಾರ್ ಡಲ್ಸೆ(ಮಿಲ್)ತೆಲ್ಲೂಂಗ್ ವಾರ್ ವಲ್ಗೇರ್ ಎನ್ನುವ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ರಷ್ಯಾ, ಹಂಗೆರಿ, ಜರ್ಮನಿ, ಫ್ರಾನ್ಸ್, ಇಟಲಿ, ಭಾರತ, ಜಪಾನ್, ಅರ್ಜೆಂಟಿನ ಮತ್ತು ಅಮೆರಿಕಾದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತಾರೆ. ವಾರ್ ಡೆಲ್ಸೆಯನ್ನು ಫ್ರಾನ್ಸ್, ಇಟಲಿ ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ ಯುರೋಪಿನ ಮೆಸೆಡೋನಿಯಾದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಬೆಳೆಯುತ್ತಾರೆ. ಭಾರತೀಯ ಸೋಂಪನ್ನು ಕೆಲವು ವೇಳೆ ವಾರ್ ಪ್ಯಾನ್ ಮೋರಿಯಮ್ ಎಂಬ ಬೇರೆ ಬಗೆಯೆಂದು ತಿಳಿಯುತ್ತಾರೆ. ನವದೆಹಲಿಯ ಐ.ಎ.ಆರ್.ಐ ನಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಬೀಜ ಕೊಡುವ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚು ತೈಲ ಕೊಡುವ ತಳಿಗಳನ್ನು ಆರಿಸುವ ಬಗ್ಗೆ ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಶೋಧನೆಗಳು ನಡೆದಿವೆ. ಈಚೆಗೆ ಗುಜರಾತಿನ ಅಹಮದಾಬಾದ್ನ ಕೃಷಿ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದಲ್ಲಿ ಉತ್ತಮ ತಳಿಯೊಂದನ್ನು ತಯಾರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದು ೨,೦೦೦ ಕಿಲೋ ಹೆಕ್ಟರಿಗೆ ಸೋಂಪು ಬೀಜದ ಇಳುವರಿಯನ್ನು ಕೊಡುವುದೆಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಈಗಿನ ಇಳುವರಿಗೆ ಇದು ೧೫-೨೨% ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ. ಬೆಳೆಗಾರರು ಇಂತಹ ತಳಿಗಳನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸಿ ನೋಡಬೇಕು. ವಾಣಿಜ್ಯ ಶ್ರೇಣಿಯಲ್ಲಿ ಸೋಂಪು ಕಾಯಿಗಳನ್ನು (ಬೀಜಗಳೆಂದು ಕರೆಯುವುದು) ಅದನ್ನು ಬೆಳೆದ ಸ್ಥಳದ ಮೇಲೆ ವರ್ಗೀಕರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಚೆನ್ನಾಗಿ ತಿಳಿದಿರುವ ಬಗೆಗಳು ಬೊಂಬಾಯಿ, ಬಿಹಾರ ಮತ್ತು ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದ ಸೋಂಪುಗಳು;ಲಕ್ನೋದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆದ ಸೋಂಪು ಬಹಳ ಶ್ರೇಷ್ಟವೆಂದು ನಂಬಿಕೆ. ಇದರ ಬೆಲೆಯೂ ಬೇರೆಯದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು, ವಾಣಿಜ್ಯ ಶ್ರೇಣಿಯ ಸೋಂಪು ಅದರ ಬಗೆ ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ಕೊಯ್ಲು ಮಾಡಿ, ಒಣಗಿಸಿ ದಾಸ್ತಾನು ಮಾಡುವಾಗ ತೆಗೆದುಕೊಂಡ ಶ್ರದ್ಧೆ, ಇವುಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿದ ಗುಣದಲ್ಲಿ ವ್ಯತ್ಯಾಸ ಹೊಂದುತ್ತದೆ. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಮರಳು, ತೊಟ್ಟುಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಛತ್ರಮಂಜರಿ ಜಾತಿಯ ಬೀಜಗಳು ಆಗಾಗ ಕಂಡು ಬರುತ್ತದೆ. ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಅದಕ್ಕೆ ತೆಗೆದ ಅಥವಾ ಸ್ವಲ್ಪ ತೈಲ ತೆಗೆದ ಬೀಜಗಳು, ಎಳೆಯ ಬೀಜಗಳು ಮತ್ತು ಬೂಸ್ಟು ಹಿಡಿದ ಬೀಜಗಳನ್ನು ಕಲಬೆರಕೆ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಫೆನೆಲ್ ಅಥವಾ ಸೋಂಪು ಬೀಜಕ್ಕೂ, ಅನಿಸೆ ಬೀಜಕ್ಕೂ ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಗೊಂದಲವಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ಇವುಗಳ ಮಾದರಿ ಬೀಜಗಳು ಲಕ್ಷಣಗಳು ಮತ್ತು ರುಚಿವಾಸನೆಗಳಲ್ಲಿ ಬಹಳ ಭಿನ್ನವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಕಾಡು ಗಿಡವಾಗಿ ಬೆಳೆದುಕೊಂಡ ಕಹಿ ಸೋಂಪಿನ ಮೇಲ್ಭಾಗಳನ್ನು ಭಟ್ಟಿಗೆ ಹಾಕಿದಾಗ ದೊರೆಯುವ ತೈಲದ ಲಕ್ಷಣಗಳು ಹೀಗಿವೆ- ಸಾಪೇಕ್ಷ ಸಾಂದ್ರತೆ (೧೫) ೦.೮೭೩-೦.೯೨೫; ದೃಕ್ ಪರ್ಯಾಯ:+೪೦; ವಕ್ರೀಕರಣ ಸೂಚ್ಯಂಕ(೨೦) ೧.೪೮೪-೧೫೦೮; ಒಂದು ಭಾಗ ತೈಲವು ೦.೫-೧ ಅಳತೆಯ ೯೦% ಮದ್ಯಸಾರದಲ್ಲಿ ವಿಲೀನಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಅನೀತೋಲ್ ಬಹುಸ್ವಲ್ಪ ಮಾತ್ರ ಇರುತ್ತದೆ. ಮುಖ್ಯ ಪದಾರ್ಥವು ಫಿಲ್ಯಾಂಡ್ರೀನ್.ಈ ತೈಲಕ್ಕೆ ವ್ಯಾಪಾರದಲ್ಲಿ ಉಪಯೋಗವಿಲ್ಲ.
ಸೋಂಪು ಗಿಡವು ಹಿತವಾದ ಸುವಾಸನೆ ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ಅಡುಗೆ ಸೊಪ್ಪಾಗಿ ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಾರೆ. ಎಲೆಗಳನ್ನು ಮೀನಿನ ಗೋಜ್ಜಿನಲ್ಲೂ ಮತ್ತು ಅಲಂಕಾರಕ್ಕೂ ಮತ್ತು ಎಲೆದಂಟುಗಳನ್ನು ಕೋಸಂಬರಿಗಳಲ್ಲೂ ಹಾಕುವರು. ಫ್ಲಾರೆನ್ಸ್ ಸೋಂಪು ಗಿಡದ ದಪ್ಪವಾದ ಎಲೆದಂಟುಗಳನ್ನು ಕುದಿಯುವ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಅದ್ದಿ ತೆಗೆದು ತರಕಾರಿಯಂತೆ ಉಪಯೋಗಿಸುವರು. ಎಲೆಗಳಿಗೆ ಮೂತ್ರವರ್ಧಕ ಗುಣವಿದೆಯೆಂದು ವರದಿಯಾಗಿದೆ. ಸುವಾಸನೆಯ ಬೇರುಗಳಿಗೆ ವೀರೇಚಕ ಗುಣವಿದೆಯೆಂದು ನಂಬಿಕೆ. ಒಣಗಿಸಿದ ಸೋಂಪು ಬೀಜಗಳಿಗೆ ಸುವಾಸನೆಯೂ ಹಿತವಾದ ರುಚಿಯೂ ಇರುತ್ತದೆ. ಭಾರತ ಮತ್ತು ನೆರೆಯ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಬೀಜಗಳನ್ನು ಹಾಗೆಯೇ ಅಥವಾ ಎಲೆ ಅಡಿಕೆಯೊಂದಿಗೆ ಅಗೆಯಲು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಇದನ್ನು ಸೂಪುಗಳು, ಮಾಂಸಭಕ್ಷಗಳು, ಗೊಜ್ಜುಗಳು, ರೊಟ್ಟಿಗಳು, ಮಿಠಾಯಿಗಳು, ಮದ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಉಪ್ಪಿನಕಾಯಿಗಳಲ್ಲಿ ರುಚಿಕರಕವಾಗಿ ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಾರೆ. ಬೀಜಗಳಿಗೆ ಉತ್ತೇಜಕ ಮತ್ತು ವಾತಹರ ಗುಣಗಳಿವೆ. ಅವನ್ನು ಎಲ್ಲಾ ದೇಶಗಳ ಫಾರ್ಮಕೋಪಿಯಾಗಳಲ್ಲಿ ನಮೂದಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಎದೆ, ಗುಲ್ಮ ಮತ್ತು ಮೂತ್ರಪಿಂಡಗಳ ರೋಗದ ಚಿಕಿತ್ಸೆಯಲ್ಲಿ ಉಪಯೋಗಕಾರಿಯೆಂದು ತಿಳಿಯಲಾಗಿದೆ. ಅದನ್ನು ಸೆನ್ನಾ ಮತ್ತು ರುಬಾರ್ಬ್ಗಳಂತಹ ಅಹಿತ ಔಷಧಗಳ ರುಚಿವಾಸನೆಗಳನ್ನು ಮರೆ ಮಾಡಲು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಸೋಂಪನ್ನು ಲಿಕೊರಿಸ್ ಪುಡಿಯೊಂದಿಗೆ ಮತ್ತು ಹೊಟ್ಟೆನೋವು ನಿವಾರಿಸುವ ಔಷಧಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಬೆರೆಸುತ್ತಾರೆ. ೮-೧೨ಗ್ರಾಂ ಬೀಜಗಳನ್ನು ೫೦೦ಸಿ.ಸಿ. ಕುದಿಯುವ ನೀರಿನಿಂದ ಕಷಾಯ ತೆಗೆದು ಚಿಕ್ಕ ಮಕ್ಕಳ ಜಠರ ವಾಯು ನಿವಾರಿಸಲು ಎನೀಮಾ ಕೊಡುತ್ತಾರೆ. ಬೀಜಗಳ ಬಿಸಿ ಸಾರವನ್ನು ದೇಶೀಯ ವೈದ್ಯದಲ್ಲಿ ಸ್ತನ್ಯ ಸಂಚಾರ ಹೆಚ್ಚಿಸುವುದಕ್ಕೂ ಮತ್ತು ಬೆವರುವುದನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುವುದಕ್ಕೂ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಎರಡನೆಯ ಮಹಾಯುದ್ಧದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅನೀತೋಲ್ ತಯಾರಿಕೆಗೆ ಅನಿಸೇ ತೈಲದ ಬದಲು ಸೋಂಪು ತೈಲವನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು ಸುವಾಸನಾಯುತವಾಗಿ ಸ್ವಲ್ಪ ವಾತಹರ ಗುಣ ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ಚಿಕ್ಕ ಮಕ್ಕಳ ಹೊಟ್ಟೆ ಶೂಲೆ, ವಾತದ ನಿವಾರಣೆಗಾಗಿ ಉಪಯೋಗಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ವಿರೇಚಕ ಔಷಧಗಳ ನೋವು ಉಂಟು ಮಾಡುವುದನ್ನು ಇದು ತಡೆಯುತ್ತದೆ. ೬೦ ಮಿನಿಮ್ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಕಕ್ಕೆಹುಳ ನಿವಾರಣೆಗಾಗಿ ಬಳಸಬಹುದು. ಹಿತವಲ್ಲದ ರುಚಿವಾಸನೆಗಳಿರುವ ಔಷಧಗಳಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಹಾಕಿ ಸರಿಪಡಿಸುವರು. ಕೆಲವು ಮದ್ದುಗಳ ವಾಹಕವಾಗಿ ಬಳಸುವ ‘ಸೋಂಪು ನೀರು’ ಸಂಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ ಇದು ಸೇರುತ್ತದೆ. ಒಂದೊಂದು ಸಲ ಈ ತೈಲವನ್ನು ಸಾಬೂನಿನ ಪರಿಮಳದಲ್ಲಿ ಉಪಯೋಗಿಸಿದರೂ ಇದಕ್ಕೆ ಸುಗಂಧಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಉಪಯೋಗವಿಲ್ಲ. ತೈಲ ತೆಗೆದುಬಿಟ್ಟ ಬೀಜಗಳನ್ನು ದನಗಳ ಮೇವಾಗಿ ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ೧೪-೨೨% ಸಸಾರಜನಕ ಪದಾರ್ಥ ಮತ್ತು ೧೨-೧೮.೫% ಜಿಡ್ಡು ಇರುತ್ತದೆ.
ပုံသဏ္ဌာန် : အပင် အပင်ငယ်မျိုးဖြစ်၍ အမြင့် ၃ ပေခန့် ထိ မြင့်သည်။ ပင်လုံးသေး၍ အခေါင်းပါသည်။ ရိုးတံမှ အကိုင်း အခက် ကလေးများ ထွက်၏ ။ အရွက် အရွက်နူးညံ့ပြီး သေးမွှားသော အမျှင်ကလေးများ ဖြစ်ကြ၏ ။ မွှေးကြိုင်သော အနံ့ရှိသည်။ အပွင့် သေးငယ်၍ အဝါရောင်ရှိသည်။ ထီးပုံသဏ္ဌာန် ပန်းခိုင် တွင်ပွင့်၏။ အသီး အနှံကလေးများသဖွယ် အသီးကလေးများ စုပြုံသီးကြသည်။ ဥသဏ္ဌာန်ရှိ၏ ။ အစေ့သည် စိမ်း၍ ကြာသော် ဝါသွား၏။ အစေ့မွှေးကြိုင်သော အနံ့ရှိသည်။ အသုံးပြုနိုင်သည့် အစိတ်အပိုင်းများ : အစေ့ ၊ အရွက် ။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် တွေ့နိုင်သောနေရာများ : တောင်ပေါ်ဒေသ အမြင့်ပေ ၆၀၀၀ ထိပေါက်ရောက်နိုင်သည်။ အပူပိုင်း ဒေသတွင် သာမက အအေးပိုင်းဒေသတွင်ပါ ပေါက်ရောက်သည်။ အအေးပိုင်းဒေသတွင်နှစ်ရှည်ခံပင်ဖြစ်သည်။ ပေါက်ရောက်ပုံ စိုက်ပျိုးပင် အဖြစ် ပေါက်ရောက်သည်။ စိုက်ပျိုးပုံ-
(က) ပျိုးထောင်စိုက်ပျိုးခြင်း
စမုန်စပါးပင်များကို တစ်ပင်နှင့် တစ်ပင် ၁ပေကွာ လေးကွက်ကျား စိုက်ပျိုးရသည်။ စိုက်ပျိုးမှုလွယ်ကူရန် ထွန်သွားကို ၁ ပေ ခြား၍ လေးကွက် ကျား ကြောင်း ဆွဲပြီး ၎င်းတို့ ဆုံသော နေရာများတွင် မျိုးစေ့ ၄ စေ့ခန့် ထည့်လျက် ကြမ်းတုံးဖြင့် မြေညှိပေးရသည်။
(ခ) ထိန်းသိမ်းပြုစုခြင်း
စိုက်ပျိုးထားသော စမုန်စပါးပင်များအား ပေါင်းပင်များ မဖုံးလွှမ်းနိုင်စေရန် အချိန်မီ ကြားပေါင်းထွန်လိုက်ခြင်း ၊ ပင်ခြေတွင် ပေါင်းရှင်း ပေးခြင်း ၊ မြေဆွပေးခြင်းများ ပြုလုပ်ပေးရပါသည်။
(ဂ) ရိတ်သိမ်း ဆွတ်ခူးခြင်း
တပို့တွဲလအတွင်း ရိတ်သိမ်း၍ ပင်ခြေမှ တံစဉ်ဖြင့် ရိတ်ယူပြီး တလင်းတွင် စုပုံ၍ အခြောက်လှန်းရသည်။
(ဃ) ပြုပြင် ထုတ်လုပ်ခြင်း
အသီးခြွေရာတွင် နွားဖြင့် ခြွေပါက မျိုးစေ့ များ ကွဲကြေနိုင်သဖြင့် စုပုံကာ တုတ်ဖြင့် ရိုက်ပြီး ခြွေယူရ၏ ။ ရရှိသော စမုန်စပါးမျိုးစေ့များကို အခြောက်ထားရသည်။
အသုံးဝင်ပုံ : အာနိသင် မြန်မာဆေးကျမ်း များ အလိုအရ စမုန်စပါးသည် ပူ၏ ၊ အစာကို ကြေညက်စေ၏ ။ လေ ၊ သလိပ် ၊ သွေးကို ဖြောင့်စေ၏ ၊ ညီမျှစေ၏ ။ နှလုံးကို အကျိုးပြု၏ ။ ဝမ်းမီး နုံ့ခြင်း ကို ပျောက်ကင်း စေတတ်၏ ။ လေအားကြီး သောအနာ၊ အတွင်းပူနာ၊ ရေငတ်နာ တို့ကို နိုင်၏ ။ အသုံးပြုပုံ-
အစေ့
အရွက်
ပုံသဏ္ဌာန် : အပင် အပင်ငယ်မျိုးဖြစ်၍ အမြင့် ၃ ပေခန့် ထိ မြင့်သည်။ ပင်လုံးသေး၍ အခေါင်းပါသည်။ ရိုးတံမှ အကိုင်း အခက် ကလေးများ ထွက်၏ ။ အရွက် အရွက်နူးညံ့ပြီး သေးမွှားသော အမျှင်ကလေးများ ဖြစ်ကြ၏ ။ မွှေးကြိုင်သော အနံ့ရှိသည်။ အပွင့် သေးငယ်၍ အဝါရောင်ရှိသည်။ ထီးပုံသဏ္ဌာန် ပန်းခိုင် တွင်ပွင့်၏။ အသီး အနှံကလေးများသဖွယ် အသီးကလေးများ စုပြုံသီးကြသည်။ ဥသဏ္ဌာန်ရှိ၏ ။ အစေ့သည် စိမ်း၍ ကြာသော် ဝါသွား၏။ အစေ့မွှေးကြိုင်သော အနံ့ရှိသည်။ အသုံးပြုနိုင်သည့် အစိတ်အပိုင်းများ : အစေ့ ၊ အရွက် ။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် တွေ့နိုင်သောနေရာများ : တောင်ပေါ်ဒေသ အမြင့်ပေ ၆၀၀၀ ထိပေါက်ရောက်နိုင်သည်။ အပူပိုင်း ဒေသတွင် သာမက အအေးပိုင်းဒေသတွင်ပါ ပေါက်ရောက်သည်။ အအေးပိုင်းဒေသတွင်နှစ်ရှည်ခံပင်ဖြစ်သည်။ ပေါက်ရောက်ပုံ စိုက်ပျိုးပင် အဖြစ် ပေါက်ရောက်သည်။ စိုက်ပျိုးပုံ-
(က) ပျိုးထောင်စိုက်ပျိုးခြင်း
စမုန်စပါးပင်များကို တစ်ပင်နှင့် တစ်ပင် ၁ပေကွာ လေးကွက်ကျား စိုက်ပျိုးရသည်။ စိုက်ပျိုးမှုလွယ်ကူရန် ထွန်သွားကို ၁ ပေ ခြား၍ လေးကွက် ကျား ကြောင်း ဆွဲပြီး ၎င်းတို့ ဆုံသော နေရာများတွင် မျိုးစေ့ ၄ စေ့ခန့် ထည့်လျက် ကြမ်းတုံးဖြင့် မြေညှိပေးရသည်။
(ခ) ထိန်းသိမ်းပြုစုခြင်း
စိုက်ပျိုးထားသော စမုန်စပါးပင်များအား ပေါင်းပင်များ မဖုံးလွှမ်းနိုင်စေရန် အချိန်မီ ကြားပေါင်းထွန်လိုက်ခြင်း ၊ ပင်ခြေတွင် ပေါင်းရှင်း ပေးခြင်း ၊ မြေဆွပေးခြင်းများ ပြုလုပ်ပေးရပါသည်။
(ဂ) ရိတ်သိမ်း ဆွတ်ခူးခြင်း
တပို့တွဲလအတွင်း ရိတ်သိမ်း၍ ပင်ခြေမှ တံစဉ်ဖြင့် ရိတ်ယူပြီး တလင်းတွင် စုပုံ၍ အခြောက်လှန်းရသည်။
(ဃ) ပြုပြင် ထုတ်လုပ်ခြင်း
အသီးခြွေရာတွင် နွားဖြင့် ခြွေပါက မျိုးစေ့ များ ကွဲကြေနိုင်သဖြင့် စုပုံကာ တုတ်ဖြင့် ရိုက်ပြီး ခြွေယူရ၏ ။ ရရှိသော စမုန်စပါးမျိုးစေ့များကို အခြောက်ထားရသည်။
အသုံးဝင်ပုံ : အာနိသင် မြန်မာဆေးကျမ်း များ အလိုအရ စမုန်စပါးသည် ပူ၏ ၊ အစာကို ကြေညက်စေ၏ ။ လေ ၊ သလိပ် ၊ သွေးကို ဖြောင့်စေ၏ ၊ ညီမျှစေ၏ ။ နှလုံးကို အကျိုးပြု၏ ။ ဝမ်းမီး နုံ့ခြင်း ကို ပျောက်ကင်း စေတတ်၏ ။ လေအားကြီး သောအနာ၊ အတွင်းပူနာ၊ ရေငတ်နာ တို့ကို နိုင်၏ ။ အသုံးပြုပုံ-
အစေ့
စမုန်စပါးကို အဆီထုတ်၍ အနောက်နိုင်ငံ ဆေးဝါး များတွင် လေဆေးအဖြစ် အသုံးပြု၏ ။ စမုန်စပါးကို စားသုံးခြင်းဖြင့် သလိပ် ၊ လေကို ပယ်၍ ချောင်းဆိုးခြင်း ၊ အန်ခြင်းတို့ကို ပျောက်ကင်း စေနိုင်၏ ။ အဖျားကြီး ၊ အပူကြီး သော် စမုန်စပါးကို ညဦးက စိမ်၍ နံနက် တိုက်ပေးခြင်းဖြင့် အပူရှိန် လျော့၍ အဖျားကျသွားမည်။ ကလေးများ အစာမကြေရောဂါ အတွက် စမုန်စပါးကို ရေနွေးဖြော၍ တိုက်သော် အစာမကြေ ဝမ်းဗိုက်ရောင် ရောဂါ ပျောက်ကင်း၏ ။ ဥသျှစ်သီးကင်းနှင့် စမုန်စပါးကို ရောထောင်း၍ သောက်လျှင် အစာမကြေ ဝမ်းရောဂါပျောက်ကင်း၏။ စမုန်စပါးနှင့် သကြားကို ဆတူရော၍ ညအိပ်ရာဝင်သောက်သော် မျက်စိကြည်လင်သည်။အရွက်
အရွက်ကို အရည်ညှစ်၍ သောက်လျှင် ဆီးချုပ်၊ ဆီးအောင့် ပျောက်၍ ဆီးကောင်းစေသည်။Su fenugu o frenugu (Foeniculum officinale o vulgare) fàghet duas crezes de erba:
Йиппар (лат. Foenīculum, оьрс. Фенхель)) — Четарнаш (Apiaceae) доьзалера шина- а, дукха а шерийн орамат бецан тайпана жима орамат.
ГӀад нийса лаьтта, геннаш долуш ду, локхалла 2 м гергга.
Орам чӀукепара, стомма, урчакхкепара.
ГӀаш кхузза я деазза месашца декъна.
Кедалг къаьсташ йоцучу цергашца, жаз можа, шуьйра хӀоакепара, боьххьехь шуьйра кӀаг бу, циггахь дакъолг ду чухьовзийна.
ХӀу хӀоакепара-дехуо, пурхнехьа гоьрга, аххӀу 5 дика къаьстачу аьрта сенца, агӀонашкара — кӀеззиг сов озийна, кхуллу юткъа тӀамкепара йист, 1000 хӀун масса 5—6 г.
Культивацию ширачу заманара дуьйна юурган а, дарбанан а орамат.
Эфирдаьттан (хӀушца 6,5 % эфиран даьтта ду, юкъахь 40-60 % анетол а долуш), чоман орамат. Хьожано дагайоуьйту цица а, эстрагон а.
Йиппаран эфиран даьтта леладо медицинехь, парфюмерин-косметикан, сабадаран промышленностехь, ветеринарихь; хӀуш а, эфиран даьтта а леладо препараташ еш, леладо метеоризмехь, кхин а ламастан дарбанан гӀирс санна, масала оччаман хи, тайп-тайпана бецан чайнаш, бецан гуламаш.
Даххаш (20 % гергга белок) даадо даьхнашна.
APILAMан хаамашца, йиппаран даьттанца долу эфир анетол нейротоксикан ду, моха яийта тарло, иза ненан шурех кхета кӀезиг барамехь. Йиппаро ненан шура тӀетуху боху хабарш, гӀалате ду[1].
ХӀуш леладо абсент еш оригиналан рецептаца.
The Plant List хаамийн базанца, тайпанан юкъахь 3 кеп[2] ю:
Йиппар (лат. Foenīculum, оьрс. Фенхель)) — Четарнаш (Apiaceae) доьзалера шина- а, дукха а шерийн орамат бецан тайпана жима орамат.
Fennel (Foeniculum vulgare) is a flowering plant species in the carrot family.[1][2] It is a hardy, perennial herb[3] with yellow flowers and feathery leaves.[4] It is indigenous to the shores of the Mediterranean but has become widely naturalized in many parts of the world, especially on dry soils near the sea-coast and on riverbanks.
It is a highly flavorful herb used in cooking and, along with the similar-tasting anise, is one of the primary ingredients of absinthe. Florence fennel or finocchio (UK: /fɪˈnɒkioʊ/, US: /-ˈnoʊk-/, Italian: [fiˈnɔkkjo]) is a selection with a swollen, bulb-like stem base that is used as a vegetable.
Foeniculum vulgare is a perennial herb. Its stem is erect, glaucous green, and grows to heights of up to 2.5 metres (8 feet), with hollow stems. The leaves grow up to 40 centimetres (16 inches) long; they are finely dissected, with the ultimate segments filiform (threadlike), about 0.5 millimetres (1⁄64 in) wide. Its leaves are similar to those of dill, but thinner.[5]
The flowers are produced in terminal compound umbels 5–17.5 cm (2–7 in) wide,[5] each umbel section having 20–50 tiny yellow flowers on short pedicels. The fruit is a dry schizocarp from 4–10 mm (3⁄16–3⁄8 in) long, half as wide or less, and grooved.[6] Since the seed in the fruit is attached to the pericarp, the whole fruit is often mistakenly called "seed."
Florence fennel bulbs
Flower heads
Umbel
Fruits
The aromatic character of fennel fruits derives from volatile oils imparting mixed aromas, including trans-anethole and estragole (resembling liquorice), fenchone (mint and camphor), limonene,[7] 1-octen-3-ol (mushroom).[8] Other phytochemicals found in fennel fruits include polyphenols, such as rosmarinic acid and luteolin, among others in minor content.[9]
F. vulgare essential oil also has non-food uses. Pavela et al 2016 find the EO to be insecticidal.[10]
Some plants in the Apiaceae family are poisonous and often difficult to identify.[11]
Dill, coriander, ajwain, and caraway are similar-looking herbs but shorter-growing than fennel, reaching only 40–60 cm (16–24 in). Dill has thread-like, feathery leaves and yellow flowers; coriander and caraway have white flowers and finely divided leaves (though not as fine as dill or fennel) and are also shorter-lived (being annual or biennial plants). The superficial similarity in appearance between these seeds may have led to a sharing of names and etymology, as in the case of meridian fennel, a term for caraway.
Giant fennel (Ferula communis) is a large, coarse plant with a pungent aroma, which grows wild in the Mediterranean region and is only occasionally grown in gardens elsewhere. Other species of the genus Ferula are also called giant fennel, but they are not culinary herbs.
In North America, fennel may be found growing in the same habitat and alongside natives osha (Ligusticum porteri) and Lomatium species, useful medicinal relatives in the parsley family.
Most Lomatium species have yellow flowers like fennel, but some are white-flowered and resemble poison hemlock. Lomatium is an important historical food plant of Native Americans known as 'biscuit root'. Most Lomatium spp. have finely divided, hairlike leaves; their roots have a delicate rice-like odor, unlike the musty odor of hemlock. Lomatium species prefer dry, rocky soils devoid of organic material.
Fennel came into Old English from Old French fenoil which in turn came from Latin faeniculum, a diminutive of faenum, meaning "hay".
Fennel is widely cultivated, both in its native range and elsewhere, for its edible, strongly flavored leaves and fruits. Its aniseed or liquorice flavor[12] comes from anethole, an aromatic compound also found in anise and star anise, and its taste and aroma are similar to theirs, though usually not as strong.[13]
Florence fennel (Foeniculum vulgare Azoricum Group; syn. F. vulgare var. azoricum) is a cultivar group with inflated leaf bases which form a bulb-like structure. It is of cultivated origin,[14] and has a mild anise-like flavor but is sweeter and more aromatic. Florence fennel plants are smaller than the wild type.[15] Several cultivars of Florence fennel are also known by several other names, notably the Italian name finocchio. In North American supermarkets, it is often mislabeled as "anise."[16][17]
Foeniculum vulgare 'Purpureum' or 'Nigra', "bronze-leaved" fennel, is widely available as a decorative garden plant.[18]
Fennel has become naturalized along roadsides, in pastures, and in other open sites in many regions, including northern Europe, the United States, southern Canada, and much of Asia and Australia. It propagates well by both root crown and seed and is considered an invasive species and a weed in Australia[19] and the United States. It can drastically alter the composition and structure of many plant communities, including grasslands, coastal scrub, riparian, and wetland communities. It appears to do this by outcompeting native species for light, nutrients, and water and perhaps by exuding allelopathic substances that inhibit the growth of other plants.[20] In western North America, fennel can be found from the coastal and inland wildland-urban interface east into hill and mountain areas, excluding desert habitats.[21][22] On Santa Cruz Island, California for example, fennel has achieved 50 to 90% absolute cover.[20]
As grouped by the United Nations Food and Agriculture Organization, production data for fennel are combined with similar spices – anise, star anise, and coriander.[23] In 2014, India produced 60% of the world output of fennel, with China and Bulgaria as leading secondary producers (table).
Fennel was prized by the ancient Greeks and Romans, who used it as medicine, food, and insect repellent. Fennel tea was believed to give courage to the warriors before battle. According to Greek mythology, Prometheus used a giant stalk of fennel to carry fire from Mount Olympus to Earth. Emperor Charlemagne required the cultivation of fennel on all imperial farms.[24]
Florence fennel is one of the three main herbs used in the preparation of absinthe, an alcoholic mixture which originated as a medicinal elixir in Europe and became, by the late 19th century, a popular alcoholic drink in France and other countries.[25] Fennel fruit is a common and traditional spice in flavored Scandinavian brännvin (a loosely defined group of distilled spirits, which include akvavit).[26][27] Fennel is also featured in the Chinese Materia Medica for its medicinal functions.[28]
A raw fennel bulb (235 g) consists of 212 g of water, 2.91 g of protein, 0.47 g of fat, and 17.2 g of carbohydrate (including 7.28 g of dietary fiber and 9.24 g of sugars), providing a total of 72.8 Calories (kcal) of energy. The 235g bulb provides 115 mg of calcium, 1.72 mg of iron, 40 mg of magnesium, 188 mg of phosphorus, 973 mg of potassium, 122 mg of sodium, trace amounts of zinc, copper, and selenium, 28.2 mg of vitamin C, as well as choline, several B vitamins, folate, beta-carotene, lutein, zeaxanthin, vitamin E, and vitamin K.[29]
Dried fennel fruits are typically used as a spice and usually are eaten only in minute quantities. A 100-gram reference amount of fennel fruits provides 1,440 kilojoules (345 kilocalories) of food energy and is a rich source (20% or more of the Daily Value, DV) of protein, dietary fiber, B vitamins and several dietary minerals, especially calcium, iron, magnesium and manganese, all of which exceed 100% DV (table). Fennel fruits are 52% carbohydrates (including 40% dietary fiber), 15% fat, 16% protein, and 9% water (table).
The bulb, foliage, and fruits of the fennel plant are used in many of the culinary traditions of the world. The small flowers of wild fennel (known as fennel "pollen")[30] are the most potent form of fennel, but also the most expensive.[31] Dried fennel fruit is an aromatic, anise-flavored spice, brown or green when fresh, slowly turning a dull grey as the fruit ages. For cooking, green fruits are optimal.[13] The leaves are delicately flavored and similar in shape to dill. The bulb is a crisp vegetable that can be sautéed, stewed, braised, grilled, or eaten raw. Tender young leaves are used for garnishes, as a salad, to add flavor to salads, to flavor sauces to be served with puddings, and in soups and fish sauce.[32] Both the inflated leaf bases and the tender young shoots can be eaten like celery.[12]
Fennel fruits are sometimes confused with those of anise, which are similar in taste and appearance, though smaller. Fennel is also a flavoring in some natural toothpastes. The fruits are used in cookery and sweet desserts.[32]
Many cultures in India, Afghanistan, Iran, and the Middle East use fennel fruits in cooking. In Iraq, fennel seeds are used as an ingredient in nigella-flavored breads.[33] It is one of the most important spices in Kashmiri cuisine and Gujarati cooking.[34] In Indian cuisine, whole fennel seeds and fennel powder are used as a spice in various sweet and savory dishes. It is an essential ingredient of the Assamese/Bengali/Oriya spice mixture panch phoron[35] and in Chinese five-spice powders. In many parts of India, roasted fennel fruits are consumed as mukhwas, an after-meal digestive and breath freshener (saunf), or candied as comfit. Fennel seeds are also often used as an ingredient in paan, a breath freshener most popularly consumed in India.[33]
Fennel leaves are used in some parts of India as leafy green vegetables either by themselves or mixed with other vegetables, cooked to be served and consumed as part of a meal. In Syria and Lebanon, the young leaves are used to make a special kind of egg omelette (along with onions and flour) called ijjeh.
Many egg, fish, and other dishes employ fresh or dried fennel leaves. Florence fennel is a key ingredient in some Italian salads, or it can be braised and served as a warm side dish. It may be blanched or marinated, or cooked in risotto.
Fennel fruits are the primary flavor component in Italian sausage. In Spain, the stems of the fennel plant are used in the preparation of pickled eggplants, berenjenas de Almagro. An herbal tea or tisane can be made from fennel.
On account of its aromatic properties, fennel fruit forms one of the ingredients of the well-known compound liquorice powder. In the Indian subcontinent, fennel fruits are eaten raw, sometimes with a sweetener.
In Israel, fennel salad is made of chopped fennel bulbs flavored with salt, black pepper, lemon juice, parsley, olive oil, and sometimes sumac.
The Greek name for fennel is marathon (μάραθον) or marathos (μάραθος),[36] and the place of the famous battle of Marathon literally means a plain with fennel.[37] The word is first attested in Mycenaean Linear B form as ma-ra-tu-wo.[38] In Hesiod's Theogony, Prometheus steals the ember of fire from the gods in a hollow fennel stalk.[39]
As Old English finule, fennel is one of the nine plants invoked in the pagan Anglo-Saxon Nine Herbs Charm, recorded in the 10th century.[40]
In the 15th century, Portuguese settlers on Madeira noticed the abundance of wild fennel and used the Portuguese word funcho (fennel) and the suffix -al to form the name of a new town, Funchal.[41]
Henry Wadsworth Longfellow's 1842 poem "The Goblet of Life" repeatedly refers to the plant and mentions its purported ability to strengthen eyesight:
Above the lower plants, it towers,
The Fennel with its yellow flowers;
And in an earlier age than ours
Was gifted with the wondrous powers
Lost vision to restore.
Fennel (Foeniculum vulgare) is a flowering plant species in the carrot family. It is a hardy, perennial herb with yellow flowers and feathery leaves. It is indigenous to the shores of the Mediterranean but has become widely naturalized in many parts of the world, especially on dry soils near the sea-coast and on riverbanks.
It is a highly flavorful herb used in cooking and, along with the similar-tasting anise, is one of the primary ingredients of absinthe. Florence fennel or finocchio (UK: /fɪˈnɒkioʊ/, US: /-ˈnoʊk-/, Italian: [fiˈnɔkkjo]) is a selection with a swollen, bulb-like stem base that is used as a vegetable.
Ordinara fenkolo (Foeniculum vulgare) estas la plej konata specio de genro fenkolo, en familio apiacoj (Apiaceae, pli frue Umbelliferae). La planto estas samtempe spicaĵo kaj kuracplanto.
Ĝi estas plurjara, malofte dujara planto. Ĝia ĉefradiko longas 30–40 cm, havas malpur-blankan koloron ekstere kaj neĝoblankan koloron interne. Ĝi havas forte disbranĉiĝantan, cilindran, fajne sulkan, kalvan, bluverdan tigon, altan ĝis 1–2 m. La folioj estas plurfoje kunmetitaj, dise starantaj. La baza parto de la folitigo estas veziksimile ŝveliĝanta, iomete destaranta guŝosimilaĵo, ĉe kies supra fino troviĝas du mallongaj, kapuĉsimilaj pintoj, simila al oreleto. La fajne dividitaj, glatrandaj, kalvaj kaj dis-starantaj foliaĵoj estas fadenaj. La subaj folioj longas 20–25 cm, ilia grando kaj dividiteco malpliiĝas supren sur la tigo.
La plata, duoble kunmetita umbela infloresko kreskas ĉiam sur fino de la tigoj, sub ĝi ne formiĝas koluma folieto.
La kvin verdaj sepaloj reduktiĝis al sensignifa, mallarĝa rando. La kvin etaj, flavaj petaloj staras libere, la same kvin stamenoj leviĝas super la petalara nivelo.
Ĝia frukto similas al tiu de aneto, sed pli granda ol ĝi. La frukto estas cilindra, neflugila; ĝi estiĝis per kunfandiĝo de du karpeloj, el sube staranta ovario. La frukto longas 5–8 mm, havas verd-brunan aŭ verd-flavan koloron; ĝia pinto maldikiĝas. La frukto estas facile disigebla je du, plate konveksaj fruktopartoj: ili havas po kvin ripetojn sur la ventra flanko, el kiuj du forte elstaras. La plurtavola fruktomuro kunkreskis kun la grajnoŝelo. En la interna nutrohisto de la grajno (endospermio), la ĝermo nutras sin el grasaj oleoj kaj aleuronaj aĵoj. La frukto de ordinara fenkolo estas pika kaj iomete dolĉa, ĝi estas plej bona kiel spicaĵo. La frukto de romia fenkolo estas pli dolĉa; ĝi tute ne havas akran guston.
Tiu palearktisa specio venas origine el Mediteraneo, oni konis kaj uzis ĝin jam en antikvaj tempoj. Dum la longa kultiva periodo, elformiĝis multaj subspecioj, kulturvarioj. Ĉefaj subspecioj estas F. vulgare var. vulgare (ordinara fenkolo), F. vulgare var. dulce (dolĉa fenkolo) kaj F. vulgare var. azoricum (itala fenkolo) – oni plantas tiun lastan sensecepte pro ties tigtubero, ĉar ties frukto havas malagrablan guston. La plej grava vario de ordinara fenkolo estas F. vulgare ssp. capillaceum, la t.n. „harareca fenkolo”.
Hodiaŭ, oni kultivas ĝin ĉie en moderaj aŭ varmaj klimatoj, plej grandkvante en Francio kaj Bulgario.
Ĝi ŝatas varman klimaton, sed alkutimiĝis sufiĉe bone al kontinenta klimato en la lastaj jarmiloj. Ĝiaj grajnoj ekĝermas je 6-7 °C, sed la optimuma temperaturo estas 18-20 °C. Dum la florado kaj la fruktoelformiĝo, ĝi bezonas ĉ. 25 °C. Ĝi estas meze frosto-sensa: ordinara fenkolo travivas malvarmon de −8-10 °C eĉ sen neĝo, pli malvarmajn temperaturojn nur sub neĝo. Romia fenkolo estas malpli frosto-tolera.
Ĝi bezonas lumon, ĝia infloresko apenaŭ evoluas en malforta lumo, ombro; povas okazi, ke la floroj velkas sen fruktoevoluo. En duonombro aŭ en difuza lumo ĝi produkas malpli da grajno ol en lumo. Ĝia legoma speco estas itala fenkolo, kiu kontentiĝas kun iomete malpli da lumo.
Ĝia akvobezono estas tre varia: de la ĝermado ĝis la ekflorado - do en la intensa evolua parto - ĝi bezonas multe da akvo, dum dum florado multa akvo malbonigas la fruktoestiĝon. Ĝi ne bezonas multan akvo eĉ pli poste. Oni proponas akvumi ĝin en la unua jaro, poste provizas ĝin per akvo la elformiĝinta profunda radikaro.
Ĝi estas kultivebla plej efike sur mezkompakta grundo, sed ĝi povas vivi sur preskaŭ ĉiu grundotipo. Ĝi preferas pli kompaktajn grundojn ol lozajn, sed nur se estas bona akvomastrumado. Ĝi formortas sur malvarmaj, akvaj, akvokovritaj grundoj.
Kvankam ĝi kreskigas abundan foliaron, por tio necesas nur mezkvanta materialo. Sur freŝ-sterkitaj grundoj, ĝiaj radikoj povas forputriĝi. Tromulto da nitrogeno malhelpas la grajnoestiĝon kaj malpliigas la vintrotoleron. Ĝi bezonas multe da fosforo.
En la fruktoj troviĝas 2–5% da volatila oleo, krom tio multaj grasaj oleoj, proteino kaj sukero. La ĉefa komponento de la volatila oleo estas dolĉa transanetolo (50–70%) kaj la amara, kamforgusta alfa-fenkono (< 50%). Enestas safrolo kaj iom da metilkavikolo. Romia fenkolo havas je 10–30% pli da anetolo, ol ordinara fenkolo. Ĝian odoron donas aniza aldehido, pro kio tio tre similas al la odoro de anizo.
Kelkaj hindiaj specoj (varioj) havas karakterizan konsiston je volatila oleo; ili ne enhavas anetolon. Ne nur la frukto enhavas volatilan oleon, sed la tuta planto: la radiko je 0,6%, la tigo kaj la folio 1–1,5%.
Oni devas konservi nur kompletajn grajnojn, ĉar tiuokaze pli malrapide malpliiĝas la enhavo je volatila oleo.
Ĝia gusto kaj odoro similas al tiu de aniza grajno. Oni uzas ties grajnojn dum kuirado de supoj kaj fiŝmanĝaĵoj; oni raspas ties tuberon kaj aldonas al brasiksalato.
La frukto de romia fenkolo estas – krom blanka artemizio (absinto) kaj anizo – la plej grava gustigaĵo de absintaĵo.
Ĝi havas apetit-plibonigan, furzigan, malspasmigan, lakto-plimultigan efikon. Ĝi estas grava fermento-obstakla kaj puf-obstakla kuracplanto. Oni ofte vendas kun laksigaj medikamentoj, por malhelpi aŭ mildigi la spasmojn kaŭzitajn de laksigaĵo.
Ĝi estas uzebla ankaŭ por traktado de malfrua, neordinara menstruo. Ĝi aktivigas la inajn hormonojn kaj tiel mildigas simptomojn de la klimakso. Oni povas atingi pli bonan efikon, se oni miksas ordinaran fenkolon kun akileo kaj lupolo. Okaze de malfrua menstruo, oni devas ektrinkadi teon de fenkolo 10 tagojn antaŭ ties kalkulita tempo. Oni devas konsumi ĝin poste ĉiutage.
Ordinara fenkolo (Foeniculum vulgare) estas la plej konata specio de genro fenkolo, en familio apiacoj (Apiaceae, pli frue Umbelliferae). La planto estas samtempe spicaĵo kaj kuracplanto.
Foeniculum vulgare, de nombre común hinojo, es la única especie del género Foeniculum.[2] Se encuentra distribuida por las zonas templadas de todo el mundo,[3] aunque nativa de la zona meridional de Europa, en especial la costa del mar Mediterráneo,[4] donde crece en estado silvestre. Es una hierba perenne y sumamente aromática, cultivada para su empleo en gastronomía.[5][6]
La planta es herbácea, de porte erecto y puede alcanzar los dos metros de altura. Las hojas, de color verde intenso, son largas y delgadas, acabando en segmentos con forma de aguja, que se endurecen exteriormente en el verano para evitar la pérdida de agua. La inflorescencia es una umbela de pedúnculos largos y las flores están organizadas en umbelulas terminales de diez a cuarenta florecillas, enteramente amarillas doradas, sobre pedúnculos cortos en el apex de los radios primarios. Tienen simetría pentámera, con pétalos inconspicuos, cinco estambres y gineceo bicarpelar con un par de estilos (uno por carpelo) divergentes y algo reflejos. El fruto es un esquizocarpio de dos mericarpios claramente separados, de color pardo oscuro hasta negruzco, de unos 5 mm de largo, pentagonales y con cinco costillas más claras bien marcadas.[7][8]
El uso medicinal del hinojo es bastante antiguo, como lo demuestra su presencia en la Capitulare de villis vel curtis imperii, una orden emitida por Carlomagno que reclama a sus campos para que cultiven una serie de hierbas y condimentos incluyendo "feniculum" identificada actualmente como Foeniculum vulgare.
Las variedades de hinojo más conocidas son:
El hinojo es muy versátil ya que los tallos y las hojas picados se utilizan como hierba aromática, las semillas como especia y el bulbo como hortaliza, aportando en cada caso un característico sabor y aroma anisados e intensos.
Las semillas se usan secas y se combinan con una serie de platos como curries (en este caso se muelen), panes, pasteles, pescados (arenque, caballa y salmón) y tartas.
De las semillas se obtiene un aceite esencial usado en fitoterapia. El aceite del fruto contiene principalmente un mínimo de 60 % de anetol, un mínimo de 15 % de fenchona, y un máximo de 5 % de estragol.[10]
En herboristería es considerada una planta con propiedades diuréticas y carminativas. También se le puede dar un uso externo para aliviar las irritaciones de los ojos cansados y la conjuntivitis.[11]
La ESCOPY y la Comisión E la indican para el tratamiento de dispepsias, cólicos, trastornos espásticos del tracto gastrointestinal, flatulencias y sensación de saciedad, así como para el catarro de las vías respiratorias superiores.[10] Ensayos realizados en laboratorios muestran actividad insecticida, antifúngica, digestiva, carminativa y espasmolítica.[12] Favorece la digestión, contribuye a expulsar los gases, reduciendo la hinchazón y vientre hinchado. Se potencian sus efectos digestivos combinando con plantas carminativas: anís, comino, alcaravea, manzanilla, poleo, menta, alcachofera, cardo mariano, hierbabuena, hierbaluisa, melisa.[11]
Se cultiva para extraer la parte inferior que tiene un «bulbo» comestible, aludido anteriormente, muy aromático, conocido como «Hinojo de Florencia», y que es en realidad un especie de cogollo formado por las bases muy dilatadas de los tallos apretadas entre sí, simulando por su forma un bulbo, sobre todo cuando los tallos están cortados. Se usa dicha hortaliza cruda o cocida.
Cultivado también por las semillas, con variedades de altura humana y con umbellas grandes, densas, bastante aplanadas y en número reducido, facilitando mucho su recolección en cantidades importantes. Se usan incluso para la extracción a escala industrial de anetol, que es el compuesto insaturado que le da su olor anísado típico, y que es utilizado ampliamente en la confección de licores y otras bebidas muy difundidas en el Mediterráneo.
Foeniculum vulgare fue descrita por Philip Miller y publicado en The Gardeners Dictionary: 8ª edition Foeniculum no. 1. 1768.[13]
Foeniculum vulgare, de nombre común hinojo, es la única especie del género Foeniculum. Se encuentra distribuida por las zonas templadas de todo el mundo, aunque nativa de la zona meridional de Europa, en especial la costa del mar Mediterráneo, donde crece en estado silvestre. Es una hierba perenne y sumamente aromática, cultivada para su empleo en gastronomía.
Harilik apteegitill ehk apteegitill[4] ehk fenkol ehk ristiköömen (Foeniculum vulgare) on sarikaliste sugukonda apteegitilli perekonda kuuluv mitmeaastane rohttaim.
Harilik apteegitill on tänapäeval tuntud varsköögivili, ürt ja ravimtaim.
Ladinakeelse nimetuse autoriks loetakse šoti päritolu inglise aednikku ja botaanikut Philip Millerit (botaaniline autorilühend Mill.), kes kirjeldas taime 1768 raamatus "Gardeners Dictionary".[5]
Hariliku apteegitilli botaaniline nimetus on Foeniculum vulgare Mill. (vahel ka Foeniculum vulgare Miller).
Harilik apteegitill on sarikalaadsete seltsi sarikaliste sugukonna apteegitilli perekonna taimeliik.
Kultuuris on harilik apteegitill kaheaastane taim. Taim võib kasvada 1–2 m kõrguseks.
Vars on apteegitillil harunev ja lehed asetsevad varrel vaheldumisi.
Apteegitilli lehed
Apteegitilli ebamugulad
Apteegitilli õied
Seemned
Õied on väikesed ja kollast värvi. Viljad silinderjad.[6]
Euroopa farmakopöas eristatakse kaht varieteeti: var vulgare ja var dulce ja nimetatakse vastavalt mõruks ja magusaks ristiköömneks (apteegitilliks) või magusaks ehk vürtsifenkoliks ja köögivilja- ehk salatifenkoliks.[7]
Botaanikud aga jaotavad apteegitilli alamliike ja varieteete järgmiselt:
Hariliku apteegitilli genotüübid: FNL-41, FNL-46, RF-101, RF-125, RF-143, RF-178[9], FNL-37, FNL-38, FNL-39, FNL-40, FNL-41, FNL-42, FNL-43, FNL-44, FNL-45, GF 11(C), RF 101 (C), RF 205 (C) jt.
Looduslikult kasvavad apteegitillid Portugalis, Hispaanias (sh Baleaaridel), Alžeerias, Egiptuses, Liibüas, Marokos, Tuneesias, Afganistanis, Iraanis, Iisraelis, Jordaanias, Liibanonis, Süürias, Türgis, Kaukasuses, Gruusias, Pakistanis, Ukrainas (sh Krimmis), Albaanias, Bosnia ja Hertsegoviinas, Bulgaarias, Horvaatias, Kreekas (sh Kreetal), Itaalias (sh Sardiinia, Sitsiilia), Montenegros, Prantsusmaal (sh Korsikal).[10]
Kultuuri kasvatatakse Indias, Jaapanis, Lõuna-Aafrikas, USA-s ja ka Eestis.
Hariliku apteegitilli lehti, varsi, mugulaid ja vilju on kasutatud pikka aega mitmesuguste haiguslike seisundite korral paljude riikide rahvameditsiinis.
Apteegitillisaadusi on kasutatud kõhuvalude korral, antiemeetikumina, artriidi, vähktõve, väikelaste gaasivalude, konjuktiviidi, kõhukinnisuse, mürgistuste, kõhulahtisuse, palaviku, täiskasvanute gaasivaevuste, maovalude, gastriidi, unetuse, soole ärritussündroomi, neeruvaevuste, diureesi, leukorröa, maksavalude ja suuhaavandite korral, ka menstruatsiooni vereeritust soodustava aine (emmenagoog) ja lahtistina.[11]
Pikemalt artiklis Apteegitilliravimid
Pikemalt artiklis Apteegitilli viljad
Pikemalt artiklis Apteegitilli eeterlik õli
Apteegitilliravimid on hariliku apteegitilli alamliikide ja/või apteegitilli osade varieteetide kuivatatud viljad ja neist valmistatud eeterlikud õlid, mida kasutatakse taimesaaduste tervistavatele omadustele toetudes droogina.
Apteegitilli vilju kogutakse küpsemise algul. Ravimitoormeks kogutakse alguses soovitatavalt sarikate keskmises osas olevaid vilju 10–20 päeva varem kui äärmistes osades olevaid vilju ja/või lõigatakse kogu taim. 'Viljakobarad' seotakse kokku kimpudeks ja riputatakse varjulisse kohta kuivama. Kui need on kuivanud, siis kolgitakse seemned välja, puhastatakse prahist ja säilitatakse õhukindlalt suletud nõus kuni 2 aastat.[12]
Euroopa farmakopöa eristab mõru apteegitili kuivatatud vilju (foeniculi amari fructus) ja magusa apteegitilli kuivatatud vilju (foeniculi dulcis fructus).
Samuti eristatakse mõru apteegitilli eeterlikku õli (foeniculi amari aetherolum), mis peab sisaldama vähemalt 4% eeterlikku õli ja magusa apteegitilli eeterlikku õli (foeniculi dulcis aetherolum), mis peab sisaldama vähemalt 2% eeterlikku õli.[7]
Eeterlik õli ja selle preparaadid on vastunäidustatud ülihappese gastriidi korral ja rasedatele. Puhast eeterlikku õli ei tohi anda väikelastele – õli võib põhjustada kõrispasmi ja hingeldamist ja mõjutada kahjulikult väikelapse kesknärvisüsteemi.
Apteegitill on söödav. Seda võib tarvitada värskelt või kulinaarse töötluse ja või kuivatamise järel. Süüakse varsi, lehti, õisi, vilju ja juuri.
M. Koudela, K. Petříková, Nutritional compositions and yield of sweet fennel cultivars – Foeniculum vulgare Mill. ssp. vulgare var. azoricum (Mill.) Thell, Hort. Sci. (Prague), 35, 2008 (1): 1–6
Harilik apteegitill ehk apteegitill ehk fenkol ehk ristiköömen (Foeniculum vulgare) on sarikaliste sugukonda apteegitilli perekonda kuuluv mitmeaastane rohttaim.
Harilik apteegitill on tänapäeval tuntud varsköögivili, ürt ja ravimtaim.
Mihilua (Foeniculum vulgare) Apiaceae familiako landare belarkara da. Hego Europar eta Hego Asiar jatorria du.
Bi metro garai izatera hel daiteke. Basoan biltzen da bero gehien egiten duen garaian, orduan baitu lurrin gozoena. Bere hostoak luzeak eta finak dira, eta loreak aldiz, zurtoin motzeko loretxo horien sortatan agertzen dira.
Anis zaporeko erraboila barazki gisa kontsumitu ohi da, bai entsaladetan gordinik, xafla kurruskarietan moztuta eta olioarekin, ozpinarekin eta piperbeltz eho apur batekin prestatua, edo bai beroan, erreta edo egosita zerbitzatuta.
Hosto lehorrak ongarri gisa erabiltzen dira, menda-anis zaporea emateko.
Mihilua (Foeniculum vulgare) Apiaceae familiako landare belarkara da. Hego Europar eta Hego Asiar jatorria du.
Fenkoli eli saksankumina (Foeniculum vulgare) on sarjakukkaiskasveihin kuuluva viljelykasvi. Tuore fenkoli on sellerin tapaan käytettävä hyvin aromaattinen vihannes. Fenkolin siemeniä käytetään mausteena. Fenkolia kasvaa luonnostaan Välimeren alueella, missä sitä onkin käytetty aina vanhoista egyptiläisistä kulttuureista asti. Fenkolin aromaattinen pääaine on anetoli, jota on myös aniksessa.
Fenkolista erotetaan kaksi yleistä muunnosta: maustefenkolista (Foeniculum vulgare var. dulce) käytetään lähinnä siemeniä, kun taas salaattifenkoli eli mukulavenkoli eli italiankumina (Foeniculum vulgare var. azoricum) kasvattaa tyvelleen sipulimaisen pullistuman, jota käytetään vihanneksena.[2] Salaattifenkolia voidaan syödä sekä sellaisenaan että kypsennettynä.[3] Fenkolin siemeniä käytetään leivän, keittojen ja kurkkusäilykkeiden mausteena. Erityisesti se sopii kalaruoille. Myös hienonnettuja lehtiä voidaan käyttää. Ne sopivat porsaan- ja vasikanlihalle sekä kalaruokiin varsinkin makrillin ja lohen mausteeksi ja salaattiin.[4]
Nykyisin fenkoliöljyä käytetään paljon yskänlääkkeissä.
Kreikkalaisen mytologian tarun mukaan Prometheus toi ihmisille tulen fenkolin varressa.
Kaalit: keräkaali | kiinankaali | kukkakaali | kyssäkaali | lehtikaali | punakaali | parsakaali | ruusukaali | kurttu- eli savoijinkaali
Kurkkukasvit: kurkku | kesäkurpitsa | kurpitsa | spagettikurpitsa
Mausteet: basilika | humala | kirveli | krassi | kumina | kurkkuyrtti | kynteli | lipstikka | meirami | minttu | persilja | rakuuna | rosmariini | salvia | sitruunamelissa | tilli | timjami
Mukulakasvit: maa-artisokka | peruna
Palkokasvit: herne | härkäpapu | tarhapapu
Sipulit: hillosipuli | ilmasipuli | jättisipuli | purjo | sipuli | ruohosipuli | ryvässipuli | valkosipuli | vihersipuli
Muut kasvikset: endiivi | fenkoli | latva-artisokka | lehtisalaatti | lehtiselleri | mangoldi | maissi | paprika | parsa | pinaatti | raparperi | tomaatti
Iisoppi ○ Kamomillasaunio ○ Korianteri ○ Lakritsikasvi ○ Liperi ○ Maustebasilika ○ Meirami ○ Mintut ○ Mäkimeirami ○ Persilja ○ Rakuuna ○ Rosmariini ○ Ruohosipuli ○ Sitruunamelissa ○ Tilli ○ Timjami ○ Valkosipuli
Muut maustekasvit Hedelmät: Chili ○ Maustepippuri ○ Paprika ○ Roseepippuri ○ Tähtianis ○ Vanilja Siemenet: Kardemumma ○ Kumina ○ Maustefenkoli ○ Roomankumina (juustokumina/ jeera) ○ Seesami Juuret ja maavarsi: Inkivääri ○ Maustekurkuma ○ Maustekrassi (wasabi) ○ Piparjuuri ○ Sokeri Kuori: Ceyloninkaneli ○ Kassiakaneli Muut kasvinosat: Kapris ○ Katajanmarja ○ Neilikka ○ Sahrami Epäorgaaniset mausteet MaustesekoituksetAromisuola ○ Curry ○ Fines herbes ○ Garam masala ○ Sitruunapippuri ○ Vaniljasokeri ○ Vanilliinisokeri
Fenkoli eli saksankumina (Foeniculum vulgare) on sarjakukkaiskasveihin kuuluva viljelykasvi. Tuore fenkoli on sellerin tapaan käytettävä hyvin aromaattinen vihannes. Fenkolin siemeniä käytetään mausteena. Fenkolia kasvaa luonnostaan Välimeren alueella, missä sitä onkin käytetty aina vanhoista egyptiläisistä kulttuureista asti. Fenkolin aromaattinen pääaine on anetoli, jota on myös aniksessa.
Fenkolista erotetaan kaksi yleistä muunnosta: maustefenkolista (Foeniculum vulgare var. dulce) käytetään lähinnä siemeniä, kun taas salaattifenkoli eli mukulavenkoli eli italiankumina (Foeniculum vulgare var. azoricum) kasvattaa tyvelleen sipulimaisen pullistuman, jota käytetään vihanneksena. Salaattifenkolia voidaan syödä sekä sellaisenaan että kypsennettynä. Fenkolin siemeniä käytetään leivän, keittojen ja kurkkusäilykkeiden mausteena. Erityisesti se sopii kalaruoille. Myös hienonnettuja lehtiä voidaan käyttää. Ne sopivat porsaan- ja vasikanlihalle sekä kalaruokiin varsinkin makrillin ja lohen mausteeksi ja salaattiin.
Nykyisin fenkoliöljyä käytetään paljon yskänlääkkeissä.
Kreikkalaisen mytologian tarun mukaan Prometheus toi ihmisille tulen fenkolin varressa.
Foeniculum vulgare • Fenouil
Le Fenouil ou Fenouil commun (Foeniculum vulgare, syn. Foeniculum officinale) est une plante généralement vivace mais parfois bisannuelle de la famille des apiacées (ombellifères). Les variétés cultivées de cette espèce de fenouil sont utilisées en alimentation pour le renflement bulbeux et charnu de leurs feuilles imbriquées les unes dans les autres. Ce n'est pas un bulbe véritable (comme l'oignon). Cette plante s'est naturalisée à travers le monde principalement dans les biomes au climat méditerranéen.
La plante peut atteindre 1,50 à 2,50 m de haut, son port est léger, ses grosses racines fusiformes sont presque toujours bifides. Les feuilles basales sont 3 à 4 fois pennatiséquées, à lanières nombreuses, filiformes, très allongées ; les feuilles supérieures sont dotées d'une gaine plus longue que le limbe[1].
Fenouil sauvage dans les dunes de Plouescat. (Finistère)
Plante adulte de jardin botanique.
Les tiges sont cannelées et brillantes. Elles persistent parfois dressées d'une année sur l'autre[1].
Tige.
Fleurs.
Fruits.
Graines.
Les fleurs jaunes réunies en ombelles plates de 7 à 10 cm sont constituées de 5 pétales à lobe arrondi, enroulés, sans sépales. Elles apparaissent généralement en août / septembre[1].
Leur parfum est très anisé. Le fruit est formé de 2 akènes, il est rainuré par 5 côtes de forme ovoïde.
Prêt à récolter.
Légume.
Présentation du commerce.
Graines du commerce.
Le fenouil sauvage est sujet à la formation de galles, à la suite de la ponte d'un insecte parasite : Lasioptera carophila, un Cecidomyiidae qui pond au point d'insertion d'une ombellule sur l'ombelle. Cet insecte est très discret.
Les graines de fenouil sont parfois parasitées par une autre cécidomyiie Kieffera pericarpiicola, provoquant une galle.
Des orthoptères (sauterelles) pondent parfois dans les tiges de fenouil.
Des chenilles de lépidoptères (papillons) comme le machaon (Papilio machaon) peuvent se nourrir du feuillage sans, le plus souvent, causer de réels dégâts, cette espèce ne pondant que peu d'œufs sur la même plante.
Les larves du Buprestidae Anthaxia bedeli Abeille de Perrin, 1893 et du Cerambycidae Phytoecia rufipes (Olivier, 1795) se développent dans les tiges.
Certains insectes parasitoïdes viennent pondre dans les galles. Ce sont[2] :
Les fenouils sont les bienvenus dans les oliveraies car leurs parasites sont victimes de parasitoïdes qui attaquent aussi la mouche de l'olive.
Le fenouil est composé de[3] :
L'huile essentielle tirée de ses graines contient principalement du trans-anéthole (65 à 84%) et de l'estragol (4 à 13%) - ces deux composant sont également les principaux composants de l'huile essentielle des graines d'Anis vert. En moindre quantité on trouve également du limonène (2 à 6%) et du fenchone (1 à 5%)[5].
Le fenouil aime les expositions chaudes et ensoleillées, en sol bien drainé. C'est une plante vivace très rustique, qui supporte très bien la sécheresse. On le trouve fréquemment au bord des routes. Il se récolte d'août à novembre (voir tradition du fenouil du folklore marseillais).
Voici un exemple de méthode de plantation. Les graines sont semées par groupe de 3 à 4 à 0,5 cm de profondeur avec un espacement de 45 cm. Seule la plantule la plus vigoureuse sera conservée. Il est aussi possible d'acheter de jeunes plants et de les repiquer au jardin espacés de 45 cm. Quand le bulbe a atteint environ la taille d'un œuf, il est préférable de butter. Afin d'obtenir un fenouil bien tendre, un arrosage au moins une fois par semaine est conseillé en fonction de la région et de la pluviométrie. Les fleurs sont éliminées en coupant les tiges florales. Un semis sera refait tous les 2 ou 3 ans. [réf. souhaitée]
La croyance veut qu'il ne faille pas planter le fenouil près de l’aneth pour éviter toute hybridation. Cependant malgré leur ressemblance, ce sont deux genres distincts et aucun cas d'hybridation n'a jamais été recensé. [réf. nécessaire]
Plus de 90 variétés sont inscrites au catalogue européen des espèces et variétés et plus de 15 au catalogue officiel français.
La plupart sont des variétés hybrides améliorées telles que : Carmo, Donatello, Rafaello, etc. Quelques variétés non hybrides sont utilisées : Doux de Florence, Doux précoce d'été, Géant mammouth perfection, Latina.
Le fenouil ne fait pas bon ménage avec les tomates, la coriandre, les fèves ou auprès d'autres ombellifères[6]. Pour éviter tout retard de croissance, mieux vaut donc là aussi l’exiler à côté de plantes dont il ne perturbe pas la pousse comme le céleri à côtes, le céleri-rave ou le poireau. En association avec la menthe ou de la sauge, il protège les choux des chenilles et des papillons[7].
En cuisine, c'est un légume dont toutes les parties, racines, feuilles et graines, sont comestibles. Son goût est proche de celui de l'anis. Il est souvent associé aux poissons, aux mélanges de légumes, en salade ou aux soupes... On peut le consommer cru ou cuit. Les graines de fenouil (en graines ou poudre) sont utilisées comme épice ou aromate, notamment dans les cuisines juive, italienne et chinoise (où le fenouil entre dans la composition du mélange aux cinq parfums)[8].
Poulet aux écrevisses.
Wok.
Puchero de Hinojos (Ragoût au fenouil).
Il entre également dans la fabrication d'apéritifs comme le Pastis ou l'absinthe, de liqueurs, conservateurs ou aromates d'usage domestique.
Le fenouil est utilisé en herboristerie et phytothérapie, cependant ses « vertus » médicales ne doivent pas être surestimées.
C'est une des quatre semences chaudes des anciens, répertoriée ainsi à cause de son importante action carminative et eupeptique. On l'utilise donc en cas d'aérophagie, ballonnement, digestion difficile, nausée, maux d'estomac...
Pour la mère qui allaite, l'infusion au fenouil est réputée aider les nouveau-nés ayant des maux de ventre.[réf. nécessaire]
La tisane de fenouil et ses huiles essentielles sont déconseillées aux femmes enceintes ou allaitantes et aux enfants de moins de 5 ans du fait de la teneur en œstrogène de la plante. [10],[11]
Les fruits amers sont parfois utilisés comme expectorants dans des tisanes ou des sirops antitussifs, ou comme décontractants ou carminatifs dans différents médicaments.
Son huile a également la réputation d'être galactogène[réf. nécessaire].
À haute dose, le fenouil entraîne convulsions et abattement.[réf. nécessaire]
De nombreuses entreprises vendent des gélules d'extrait de fenouil comme « brûle-graisse » ou amincissant miracle : contrairement aux prétentions, aucun de ces produits n'a jamais fait l'objet d'une évaluation médicale, et il s'agit d'une simple arnaque commerciale[12].
Jadis[Quand ?], Foeniculum vulgare était considéré comme une plante magique associée à la magie blanche mais également aphrodisiaque.
La plante est originaire du bassin méditerranéen[4]. Des traces en ont été retrouvées en Macédoine et en Grèce, en Égypte, en Turquie mais aussi en Chine. Son nom vient du latin « Petit foin »[4] désignant une graminée odorante.
Découvert pendant l'Antiquité, dans la Grèce antique le fenouil sauvage était associé à la claire vision, mais aussi emblème de la force et de la jeunesse. En effet le mot grec pour le fenouil est marathon, et celui-ci rappelait donc la bataille éponyme ainsi que le messager annonciateur de la victoire[4]. Lors des invasions romaines, ces derniers amenèrent la plante en Grande-Bretagne où quelques graines se perdirent en chemin, et qui servait alors de rafraîchissant pour l'haleine. Dans la civilisation romaine, c'était la plante sacrée de Bacchus[4]. Un grand pied de fenouil, représentant un symbole phallique, fut son emblème durant les bacchanales[4],[13].
À l'époque carolingienne, il fait partie des plantes dont Charlemagne recommandait la culture via la capitulaire de Villis[4]. Au XIIe siècle il est recommandé pour ses vertus médicinales par Hildegarde de Bingen[4]. Au Moyen Âge le Fenouil était reconnu comme anti-venin faisant partie de la thériaque. . Cette association du Fenouil à des bienfaits d'anti-venin vient d'observations anciennes où le serpent sortant de son hivernage, vient se débarrasser de sa vieille peau, qui le rend aveugle, par le suc du Fenouil, lui permettant de muer au printemps[14].
En Italie, toujours au Moyen Âge, il était considéré comme une plante permettant de repousser les démons et esprits : le Fenouil était alors accroché aux demeures de certains paysans voire même à l'intérieur des serrures[4].
Les premières variétés cultivées ne comportaient pas de bulbe, ce sont les tiges et les graines seulement qui étaient consommées[4]: en France les variétés à bulbe sont introduites au XVIe siècle[4]. Cependant l'utilisation des bulbes n'est attestée dans les livres de recette qu'à la fin du XIXe siècle[4]. Ses qualités gustatives sont vantées par Auguste Escoffier dans les années 1920, mais la population française ne commence à en consommer significativement qu'à partir des années 1950[4].
Foeniculum vulgare • Fenouil
Le Fenouil ou Fenouil commun (Foeniculum vulgare, syn. Foeniculum officinale) est une plante généralement vivace mais parfois bisannuelle de la famille des apiacées (ombellifères). Les variétés cultivées de cette espèce de fenouil sont utilisées en alimentation pour le renflement bulbeux et charnu de leurs feuilles imbriquées les unes dans les autres. Ce n'est pas un bulbe véritable (comme l'oignon). Cette plante s'est naturalisée à travers le monde principalement dans les biomes au climat méditerranéen.
Planda débhliantúil nó ilbhliantúil scothghorm/ donn le boladh láidir. Dúchasach do réigiún na Meánmhara. Fásann sé suas le 2.5 m ar airde. Na duilleoga cleiteach, roinnte in an-chuid teascán snáithíneach. Na bláthanna buí in umbail 8 cm ar leithead. An toradh ubhchruthach féitheach. Saothraíodh ón aimsir chlasaiceach é ar a laghad. Úsáidtear na duilleoga mar bhlaistiú. Tá foirmeacha saothraithe le bunanna gais na nduilleog ata, agus itear iad úr i sailéid, is bruite mar ghlasra.
Komorač (narodni nazivi: koromač, anason, divlja mirodija, janež, rezen, morač, anita, kopar sladki, slatki aniš; lat. Foeniculum vulgare) aromatična je začinska biljka. Najbolje od komorača dobit će se, ako ga poslužimo svježeg. Vrlo su zanimljive kombinacije komorača s povrćem i voćem, u raznim miješanim i složenim salatama: s avokadom i narančama, artičokama i parmezanom, mandarinama i narom ili s pršutom i kruškama. [1]
Biljka naraste od 60 do 120 cm u visinu. Ima dugoljaste višestruko izdijeljene igličaste listove koji rastu na stabljici. Na kraju stabljike razvija se cvjetna glavica u obliku obrnutog kišobrana. Komorač je višegodišnja zeljasta biljka, s moćnim i razgranatim korijenom. Iz korijena se razvija veći broj uspravnih stabljika, koje su valjkaste, šuplje, modrozelene boje, gole i razgranate, visine do 2 metra. Grananje počinje od polovice stabljike. Listovi su 3-4 puta perasto podijeljeni, plavkastozelene boje. Prizemni listovi su na dugim drškama, a oni na srednjem i gornjem dijelu stabla imaju vrlo kratke drške, ili su sjedeći. Cvjetovi komorača su petodijelni, sitni, mirisni, žute boje, skupljeni u cvijet. [2]
Komorač je otporna, samonikla, divlja ili uzgojena dvogodišnja biljka s odebljalim korijenom, iz kojeg u prvoj godini izrastu listovi, a u drugoj godini i do 2 metra visoka stabljika s listovima i cvjetovima. Stabljika je okrugla, modro-zelene boje i u gornjem dijelu razgranjena, a listovi su sastavljeni od mnoštva sitnih listića. Komorač pripada porodici štitarki, jer su žuti cvjetovi skupljeni u štitaste cvatove. U svakom plodu ima stotinjak sjemenki bogatih eteričnim uljima. Sjemenke su male, aromatične, plosnate i ovalne, sa žutim žlijebom, a se koriste kao začin.
Aroma komorača prilično varira od vrste do vrste. Npr. divlji komorač ima gorkasti okus, a pitomi ili slatki komorač ima okus jako sličan anisu, i taj najčešće upotrebljavamo u kulinarstvu. Komorač cvjeta dugo (od srpnja do listopada), postupno s porastom stabljike. Neravnomjerno cvjetanje uvjetuje i neujednačeno sazrijevanje. Plod komorača je sastavljen od dva sjemena, sivo do žutozelene boje, duljine oko 10 mm i širine oko 4 mm. Komorač uspijeva u različitim klimatskim uvjetima. Najbolji rezultati postižu se u sunčanim i toplim predjelima. Otporan je prema niskim temperaturama. Smrzava se tek na -20 °C, ako nema snježnog pokrivača. Sjeme klija na 6 - 8 °C.
Iako u Hrvatskoj postoje vrlo povoljni uvjeti za uzgoj komorača, on se malo uzgaja. Javlja se i kao samonikla biljka. Kod nas raste samoniklo, ali se uzgaja i za začin i liječenje. Ljekovita je čitava biljka koja se može brati cijelog ljeta, a njen korijen iskopan sredinom proljeća i plodovi dozrijevaju u listopadu. Cvjetovi su zlatnožute boje i u obliku štita. Zeljasti, svježi dijelovi biljke služe, zbog posebnog mirisa, za začin – ili kao dodatak varivu i salati, pa se zbog toga i koriste za posipanje peciva. Cijela biljka suši se u hladu, uz opreznost da iz štitova prerano ne ispadnu plodovi. Oni se istresu na podlogu iz potpuno osušene biljke i čuvaju u hermetički zatvorenim posudama od tamnog stakla. Ostali dijelovi osušene biljke mogu se čuvati u dobro zatvorenim kartonskim kutijama.
Kao vrtlarska kultura posebno je raširen u Južnoj Europi. Ova biljka potječe iz Sredozemlja i najviše joj odgovara topla, ali ne prevruća klima. Uzgaja se u Grčkoj, Turskoj, Italiji, južnoj Francuskoj i u sjevernoafričkim zemljama. U Hrvatskoj raste po kamenjarima Istre, Primorja i Dalmacije.
Srodne vrste su anis, celer i kim.
Energetska vrijednost 100 grama svježeg korijena komorača iznosi 31 kcal / 130 kJ. Od toga 1,2% čine bjelančevine, 0,2 % masti i 7,3 % ugljikohidrati. Sadrži 3,1 g dijetalnih vlakana, kao i još dvanaest važnih elemenata u tragovima i četrnaest aminokiselina u idealnom sastavu. Od minerala izvrstan je izvor kalija (414 mg), dobar je izvor mangana (0,2 mg, što čini 10 % RDA), a od vitamina izvrstan je izvor vitamina C (12 mg, što čini 20 % RDA). [3]
Energetska vrijednost sjemena komorača iznosi 345 kcal / 1443 kJ. Od toga je 16% bjelančevina, 15 % masti, 52 % ugljikohidrata, a bogat je dijetalnim vlaknima (40 mg) i fitosterolima (66 mg). Od minerala izvrstan je izvor mangana (6,5 mg, što čini 310 % RDA), željeza (18,5 mg, što čini 130 % RDA), magnezija (385 mg, što čini 130 % RDA), kalcija (1 200 mg, što čini 120 % RDA), bakra (1,1 mg, što čini 120 % RDA), fosfora (487 mg, što čini 61 % RDA) i cinka (3,7 mg, što čini 37 % RDA). Od vitamina izvrstan je izvor vitamina C (21 mg, što čini 35 % RDA) i vitamina B kompleksa: niacina ili vitamin B3 (6 mg, što čini 38 % RDA), tiamina ili vitamin B1 (0,4 mg, što čini 34 % RDA), piridoksina ili vitamin B6 (0,5 mg, što čini 28 % RDA) i riboflavina ili vitamin B2 (0,4 mg, što čini 27 % RDA).
Plod je posebno bogat eteričnim uljem i rabi se kao začin ili čaj protiv nadimanja i kao blago sredstvo protiv kašlja kod djece i kod proljeva i drugih probavnih smetnji kod dojenčadi. U povrtlarstvu je posebno odgojena jedna vrsta koja ima zadebljale početke stabljike koji oblikuju oblik sličan glavici luka odmah iznad zemlje. Ta sočna zadebljanja upotrebljavaju se kao povrće u ishrani, bilo termički obrađeno ili u salati. Listovi se također upotreblljavaju kao začin a u tradicionalnoj kuhinji se koristi uz ribu.
Svi dijelovi komorača, lukovica, stabljike i listovi, upotrebljavaju se u pripremi jela. Nožem se režu stabljika i dno lukovice, a maknu se i vanjski listovi lukovice. Kratko se isperu pod tekućom vodom, a zatim komorač se nareže prema potrebi. Nožem se lukovica prepolovi i reže po dužini na kriške za pirjanje ili na tanke ploške u obliku polumjeseca za salate. Svaku polovica se može narezati i na kockice. Stabljike se koriste u pripremi temeljaca, dok listovi daju osobitu aromu ribi pečenoj u foliji, a mogu se iskoristiti i za ukrašavanje jela. Najbolje od komorača dobije se ako se posluži svjež. Vrlo su zanimljive kombinacije komorača s povrćem i voćem u raznim miješanim i složenim salatama.
Pravi ljekoviti koktel se može pripremiti tako da svježi komorač se začini maslinovim uljem, pa ovu ukusnu i mirisnu salatu se pojede kao predjelo. Umjesto zelene salate ili rajčice u sendvič se može staviti svježe narezani komorač ili ga se prelije s jogurtom, s dodatkom svježe narezane metvice. Za toplo predjelo ili mali obrok može se u francuskom stilu pripremiti omlet s komoračem, rajčicom i maslinama ili quiche s nadjevom od poriluka i komorača, s dodatkom sira parmezana i sjemenki maka. Oba jela se poslužuju uz zelenu salatu. U istoj grupi toplih predjela za talijansku kuhinju to su tjestenina i rižoto. Bijeli umak za tjesteninu se priprema s komoračem, lukom i pancetom u vrhnju, a crveni umak se priprema na bazi rajčica, luka, komorača, crvene paprike i inćuna. Izvrstan rižoto dobije se kombinacijom komorača i repova račića.
Od lukovice komorača priprema se krem juha, a ostale pire ili krem juhe od komorača pripremaju se u kombinaciji s mrkvom, špinatom, rajčicom ili patlidžanom. Stabljike komorača koriste se za pripremu bistrih juha, povrtnih složenaca ili variva. Komorač se može pirjati s drugim povrćem, peći uz dodatak maslinova ulja, začina i krušnih mrvica ili gratinirati. S komoračem se mogu pripremati i mesna jela od piletine, svinjetine i teletine. Ujedno za perad, poput piletine i puretine, možete pripremiti zanimljive nadjeve. Za piletinu nadjev od kuhanog komorača, češnjaka, timijana, ružmarina i majorane, a za puretinu nadjev od pirjanog komorača, pršuta, pinjola, peršina, majorana i limunove korice. Ova namirnica izvrsno se slaže s dimljenim lososom i školjkama. Pirjani komorač se može pripremiti sa sipom, u kombinaciji s pirjanim paprikama, uz pečene odreske tune ili s kuhanom rižom, paprikama i pinjolima kao dio nadjeva za pastrvke.
Svježi listovi komorača se mogu koristiti za pripremu umaka na bazi majoneze, salatnih preljeva i nadjeva, dok sjemenke komorača se mogu koristiti kod pripreme kruha, slanih kolača i mesnih jela. Od komorača se u Makedoniji i Grčkoj rade tipična nacionalna žestoka alkoholna pića, a i u našim se krajevima često dodaje u travaricu.
Komorač je jedna od najstarijih poznatih ljekovitih biljaka koju su koristili stari Egipćani, Rimljani i Grci, a kod nas su ga, kao prirodni lijek kod probavnih tegoba i prehlada, proslavili benediktinci. U ukupnom kvalitetnom nutritivnom sadržaju osobito se ističu flavonoidi rutini i kvercitin, te raznovrsni kempferol glikozidi, koji imaju snažno antioksidativno djelovanje. Vrlo zanimljiv je i anetehol, sastavni dio hlapljivih komponenti eteričnog ulja. Istraživanja su pokazala da smanjuje upale i pomaže u sprječavanju razvoja raka. Eksperimentima na životinjama utvrđeno je da eterično ulje ima sposobnost zaštite jetre od štetnog toksičnog djelovanja. [4]
U antici i u azijskom prostoru, komorač je bio cijenjen zbog svog okusa sličnog anisu, kao i zbog ljekovitih svojstava. Komorač je dobar izvor vitamina C, koji je također snažan antioksidans i ima sposobnost neutralizacije štetnog djelovanja slobodnih radikala u vodenim otopinama u tijelu, koji mogu uzrokovati boli u zglobovima i rezultirati osteoartritisom i reumatoidnim artritisom. Odličan je izvor dijetetskih vlakana koja pomažu u pravilnoj funkciji crijeva, i na taj način sudjeluje u sprječavanju razvoja raka debelog crijeva. Vlaknaste tvari vežu na sebe otrovne i masne tvari u crijevima, odstranjujući tako otrove iz tijela, te smanjujući razinu kolesterola i masnoće u krvi. Dijetetska vlakna održavaju zdravlje srca jer vežu žučne soli u debelom crijevu i izlučuju ih iz tijela. Za ponovnu proizvodnju žučnih soli troši se kolesterol, čime se smanjuje njegova količina u krvi i rizik od njegovog štetnog djelovanja. Vlakna povećavaju osjetljivost inzulina i tako sprječavaju razvoj dijabetesa tipa 2. Imaju visoki kapacitet vezanja vode, bubre i usporavaju probavu, što daje osjećaj sitosti. Iz tog se razloga hrana bogata dijetetskim vlaknima preporuča tijekom redukcijskih dijeta.
Komorač je izvrstan izvor kalija, koji pomaže kod snižavanja visokog krvnog tlaka, jednog od rizičnih faktora koji mogu utjecati na srčani ili moždani udar. Sjemenke i korijen komorača sastavni su dijelovi čajeva za čišćenje organizma, što se pripisuje eteričnom ulju koje suzbija nadutost, smiruje grčeve želuca i crijeva i djeluje protiv vrenja. Čisto eterično ulje dobiva se destilacijom iz sjemenki, a preporuča se uzimanje sa šećerom ili u vodi, za liječenje bolova u grlu i promuklosti. Također se preporučuje i za vanjsku primjenu, kao sastavni dio antireumatskih sredstava za masažu. Komorač pojačava rad stanica, jača imunitet, zaustavlja razmnožavanje mikroorganizama, pospješuje izlučivanje mlijeka, utječe na živčani sustav i dobro raspoloženje, odstranjuje sluz kod kašlja i hunjavice, djeluje lagano smirujuće i opuštajuće. Zbog visokog sadržaja beta-karotena, može se preventivno koristiti kao djelotvorno sredstvo protiv raka. Više od dva puta tjedno komorač ne bi smjele konzumirati osobe koje su sklone proljevu.
Od sjemenki komorača dobiva se eterično ulje, a iz plodova se radi ljekoviti čaj za želudac i crijeva, koji uz to djeluje i lagano umirujuće, pa je idealan za djecu. Idealan je za osobe s prekomjernom težinom. Komorač veže na sebe masti u crijevima, tako se puno manje molekula triglicerida (molekule masti) može “ugnijezditi” u masnim naslagama na trbuhu (iz tog su razloga stare Rimljanke jele komorač!), bokovima, stražnjici i bedrima. Osim toga, komorač odstranjuje “mokru mast” na trbuhu, koju većina debelih pogrešno smatra naslagama masti, dok se u stvari radi o prilično velikim nakupinama vode oko pupka (celulit).
U narodnoj medicini se koristi kod očnih upala. U narodnoj medicini ljekovitim dijelovima biljke smatraju se korijen, koji se skuplja od polovine ožujka do kraja travnja, i nadzemni dio biljke, lišće, koje se može skidati tijekom cijelog ljeta. Komorač je jedno od najstarijih sredstava za slabe i slabokrvne žene. Upotreba ove biljke u službenoj i narodnoj medicini je višestruka. Koristi se samostalno, ili kao dodatak čajnim mješavinama sličnog učinka. On se koristi kod raznih želučanih bolesti, spazma crijeva, a poboljšava i laktaciju. Čaj od lišća komorača smatra se odličnim sredstvom kod umora očiju. Eterično ulje se koristi za bronhitis i magareći kašalj. Smatra se da komorač produžava život i jača snagu.
Na Istoku se komorač koristi za liječenje pretilosti. Vrlo je dobro kombinirati tri vrste sjemena: sjeme komorača, kima i korijandera. Oni odlično pomažu u slučaju slabe probave kod djece i kod starijeg uzrasta. Svojim vrlo ugodnim mirisom i slatkim okusom komorač, prije svega, služi za popravljanje neugodnog mirisa i okusa lijekova koji se nerado uzimaju. Komorač ima i važnu profilaktičnu moć. Upotreba komorača kod nas je neophodna, jer mi još uvijek jedemo mnogo graha, kupusa i drugu tešku hranu s mnogo celuloze koja se teško probavlja, i zato izaziva ne baš male tegobe u probavnim organima. Najviše komorača troše proizvođači eteričnih ulja, jer iz godine u godinu raste potrošnja ovog ulja za proizvodnju likera, bombona i drugih poslastica. [5]
Eterično ulje omogućuje izlučivanje nagomilanih plinova probavnim organima, olakšava iskašljavanje (posebno za pušače), otklanja neugodan zadah iz usta, stimulira apetit i djeluje antiseptički. Ulje od komorača pomiješano s malo vode blagotvorno djeluje kod promuklosti i upale grla, a oblozi ublažavaju reumatske bolove. Kod dojilja potiče stvaranje mlijeka. Oblozi komorača pomažu kod problema s mokraćnim putevima, otklanjaju parazite iz digestivnog trakta, omogućuju miran san, naročito onima koji pate od napada kašlja zbog astme. Onima koji boluju od proširenih vena ili vodene bolesti preporučuje se piti toplo vino u kojem je kuhan komoračev korijen. To vino je izvrstan napitak za starije ljude, brzo otklanja teškoće u funkciji želuca i probave nastale kao posljedica starosti. Čaj od mješavine anisa i komorača pomaže maloj djeci koja pate od želučanih i crijevnih tegoba.
U antici i u azijskom prostoru, komorač je bio cijenjen zbog svog okusa sličnog anisu, kao i zbog ljekovitih svojstava. Stari Rimljani su uživali jesti njegove listove, korijenje i sjemenke u salatama i kruhu. Osobito su ga voljele rimske dame, koje su ga grickale radi njegovog diuretičkog svojstva i otapanja masnog tkiva oko struka. Ratnici su pak komorač dodavali u jelo kako bi sačuvali dobro zdravlje i snagu! U Srednjem vijeku koristili su ga za rastjerivanje kukaca. Vjerovalo se da plaši vještice, pa su ga za Ivanjske noći (sveti Ivan Krstitelj, 23. lipnja uvečer) vješali na ulazna vrata. Često su ga stavljali u ključanice da nikakvo zlo noću ne uđe u kuću. Srodne vrste komoraču su anis, celer i kim.
Komorač (narodni nazivi: koromač, anason, divlja mirodija, janež, rezen, morač, anita, kopar sladki, slatki aniš; lat. Foeniculum vulgare) aromatična je začinska biljka. Najbolje od komorača dobit će se, ako ga poslužimo svježeg. Vrlo su zanimljive kombinacije komorača s povrćem i voćem, u raznim miješanim i složenim salatama: s avokadom i narančama, artičokama i parmezanom, mandarinama i narom ili s pršutom i kruškama.
Adas atau adas pedas (Foeniculum vulgare Miller, suku adas-adasan atau Apiaceae) telah lama dikenal sebagai tanaman bumbu atau tanaman obat. Minyak adas yang dikandung biji tanaman ini merupakan salah satu komponen minyak telon.
Tanaman ini dapat hidup di dataran rendah hingga ketinggan 1.800 meter di atas permukaan laut, tetapi akan lebih baik jika tumbuh di dataran tinggi. Adas berasal dari daerah Laut Tengah timur (Italia ke timur hingga Suriah). Karena manfaatnya, adas banyak ditanam di Indonesia, India, Argentina, dan Jepang.
Tumbuhan herba ini memiliki bau yang harum dengan tinggi tanaman 50 cm - 2 m, berwarna hijau terang, dan tegak. Daun tumbuh hingga 40 sentimeter panjang, berbentuk pita, dengan segmen terakhir dalam bentuk rambut, kira-kira selebar 0,5mm. Bunga yang dihasilkan di ujung tangkai adalah bunga majemuk yang berdiameter 5 hingga 15 cm. Setiap bagian umbel mempunyai 20-50 kuntum bunga kuning yang amat kecil pada pedikel-pedikel yang pendek. Buahnya adalah biji kering dengan panjang dari 4 hingga 9 milimeter, dan lebar separuh panjangnya, dan mempunyai alur. Bijinya yang dikeringkan disebut biji adas.
Adas menghasilkan minyak adas yang merupakan hasil sulingan serbuk buah adas yang sudah masak dan kering. Ada dua macam minyak adas, manis dan pahit. Keduanya digunakan dalam industri obat-obatan, Adas juga dipaka untuk bumbu, atau digunakan sebagai bahan yang memperbaiki rasa (corrigentia saporis) dan mengharumkan ramuan obat. Biasanya, ada digunakan bersama dengan kulit batang pulosari, Daunnya bisa dimakan sebagai sayuran. Perbanyakan dengan biji atau dengan memisahkan anak tanaman.
Kandungan Kimia
Adas mengandung minyak asiri (Oleum Foenuculi) 1- 6%, 50 -60% anetol, lebih kurang 20% fenkon, pinen, limonen, dipenten, felandren, metilchavikol, anisaldehid, asam anisat, dan 12% minyak lemak. Kendungan anetol yang menyebabkan adas mengeluarkan aroma khas dan berkhasiat karminatif. Agarnya mengantung bergapten. Akar dan biji mengantung stigmasterin (serposterin).
Daun adas menjadi sumber makanan larva beberapa spesies Lepidoptera, seperti ngengat Amphipyra tragopoginis dan Papilio zelicaon.
Adas juga merupakan salah satu komoditi ekspor.
Khusus untuk minyak atsiri sebagai bahan jamu dan bumbu masak, bedanya adalah di bonggol yang keras dan bunganya berwarna putih kecil kecil dan biji sebesar biji sawi,jenis ini rasanya pahit dan getar,tumbuh subur di ketinggian 1800. Biasanya sering di gunakan sebagai tanaman pagar, perbanyakan dengan biji batang dan anakan.
Bunga adas yang sedang mekar
Habitus adas dengan bunga
Foeniculum vulgare - Museum specimen
Artikel bertopik tanaman obat ini adalah sebuah rintisan. Anda dapat membantu Wikipedia dengan mengembangkannya. Adas atau adas pedas (Foeniculum vulgare Miller, suku adas-adasan atau Apiaceae) telah lama dikenal sebagai tanaman bumbu atau tanaman obat. Minyak adas yang dikandung biji tanaman ini merupakan salah satu komponen minyak telon.
Tanaman ini dapat hidup di dataran rendah hingga ketinggan 1.800 meter di atas permukaan laut, tetapi akan lebih baik jika tumbuh di dataran tinggi. Adas berasal dari daerah Laut Tengah timur (Italia ke timur hingga Suriah). Karena manfaatnya, adas banyak ditanam di Indonesia, India, Argentina, dan Jepang.
Tumbuhan herba ini memiliki bau yang harum dengan tinggi tanaman 50 cm - 2 m, berwarna hijau terang, dan tegak. Daun tumbuh hingga 40 sentimeter panjang, berbentuk pita, dengan segmen terakhir dalam bentuk rambut, kira-kira selebar 0,5mm. Bunga yang dihasilkan di ujung tangkai adalah bunga majemuk yang berdiameter 5 hingga 15 cm. Setiap bagian umbel mempunyai 20-50 kuntum bunga kuning yang amat kecil pada pedikel-pedikel yang pendek. Buahnya adalah biji kering dengan panjang dari 4 hingga 9 milimeter, dan lebar separuh panjangnya, dan mempunyai alur. Bijinya yang dikeringkan disebut biji adas.
Adas menghasilkan minyak adas yang merupakan hasil sulingan serbuk buah adas yang sudah masak dan kering. Ada dua macam minyak adas, manis dan pahit. Keduanya digunakan dalam industri obat-obatan, Adas juga dipaka untuk bumbu, atau digunakan sebagai bahan yang memperbaiki rasa (corrigentia saporis) dan mengharumkan ramuan obat. Biasanya, ada digunakan bersama dengan kulit batang pulosari, Daunnya bisa dimakan sebagai sayuran. Perbanyakan dengan biji atau dengan memisahkan anak tanaman.
Kandungan Kimia
Adas mengandung minyak asiri (Oleum Foenuculi) 1- 6%, 50 -60% anetol, lebih kurang 20% fenkon, pinen, limonen, dipenten, felandren, metilchavikol, anisaldehid, asam anisat, dan 12% minyak lemak. Kendungan anetol yang menyebabkan adas mengeluarkan aroma khas dan berkhasiat karminatif. Agarnya mengantung bergapten. Akar dan biji mengantung stigmasterin (serposterin).
Daun adas menjadi sumber makanan larva beberapa spesies Lepidoptera, seperti ngengat Amphipyra tragopoginis dan Papilio zelicaon.
Adas juga merupakan salah satu komoditi ekspor.
Khusus untuk minyak atsiri sebagai bahan jamu dan bumbu masak, bedanya adalah di bonggol yang keras dan bunganya berwarna putih kecil kecil dan biji sebesar biji sawi,jenis ini rasanya pahit dan getar,tumbuh subur di ketinggian 1800. Biasanya sering di gunakan sebagai tanaman pagar, perbanyakan dengan biji batang dan anakan.
Fenníka, einnig verið nefnd fennikka, (Fræðiheiti: Foeniculum vulgare) er kryddjurt af sveipjurtaætt sem rekur heimkynni sín til landanna við Miðjarðarhaf. Fenníka er bæði notað sem krydd og í lyfjagerð en fræin bragðast dálítið eins og anís. Stilkar jurtarinnar og stundum rótarhnúðurinn eru höfð í salöt og jafnvel borðað ein.
Il finocchio (Foeniculum vulgare Mill.) è una pianta erbacea mediterranea della famiglia delle Apiaceae (Ombrellifere).
Conosciuto fin dall'antichità per le sue proprietà aromatiche, la sua coltivazione orticola sembra che risalga al XVI secolo.
Da esso è derivato il termine infinocchiare, senso di "truffare, imbrogliare" che deriva dalla pratica di utilizzare il finocchio come antipasto per ingannare il gusto del cliente nei confronti di un vino di scarsa qualità o di utilizzarne i semi per alterare il gusto del vino imbottigliato.[1]
Si distinguono le varietà di finocchio selvatico dalle varietà di produzione orticola (dolce).
Il finocchio selvatico è una pianta spontanea, perenne, dal fusto ramificato, alta fino a 2 m. Possiede foglie che ricordano il fieno, da cui il nome foeniculum, di colore verde e produce in estate ombrelle di piccoli fiori gialli. Seguono i frutti (acheni), prima verdi e poi grigiastri. Del finocchio selvatico si utilizzano i germogli, le foglie, i fiori e i frutti, impropriamente chiamati "semi".
Il finocchio coltivato, o finocchio dolce, è una pianta annuale o biennale con radice a fittone. Raggiunge i 60–80 cm di altezza. Si consuma la grossa guaina a grumolo bianco che si sviluppa alla base, messa in vendita con un breve ciuffo di fusti e foglie.
Il finocchio è ampiamente coltivato negli orti per la produzione del grumolo, una struttura compatta costituita dall'insieme delle guaine fogliari, che si presentano di colore biancastro, carnose, strettamente appressate le une alle altre attorno a un brevissimo fusto conico, direttamente a livello del terreno.
Il suo colore bianco è dato dalla tecnica dell'imbianchimento: si tratta di una rincalzatura e si effettua a cadenza regolare nel corso dello sviluppo del grumolo o almeno due settimane prima della raccolta.[2]
La raccolta dei grumoli avviene in tutte le stagioni, secondo le zone di produzione. Si adatta a qualsiasi terreno di medio impasto con presenza di sostanza organica. Le piante vengono disposte in file e distanziate di circa 25 cm l'una dall'altra. La raccolta del grumolo avviene dopo circa 90 giorni dalla semina. Richiede frequenti e abbondanti irrigazioni e preferisce un clima temperato di tipo mediterraneo.
La raccolta del fiore del finocchio selvatico avviene in Italia appena il fiore è "aperto", normalmente a partire dalla metà d'agosto fino a settembre inoltrato. Si può usare il fiore fresco o lo si può essiccare all'aperto e alla luce, ma lontano dai raggi diretti del sole che farebbero evaporare gli olii essenziali. Si possono raccogliere i diacheni all'inizio dell'autunno, quando è avvenuta la trasformazione del fiore in frutto. Le "barbe" o foglie e i teneri germogli si possono cogliere dalla primavera all'autunno inoltrato.
In fitoterapia se ne utilizzano i frutti secchi o l'olio essenziale. Contiene: anetolo da cui dipende il suo aroma, fencone, chetone anisico, dipinene, canfene, fellandrene, dipentene e acido metilcavicolo. L'uso principale, come per le piante simili anice verde e carvi, è quello carminativo, cioè aiuta a eliminare i gas intestinali e contemporaneamente ne previene la formazione. Pertanto è utilizzato per chi ha difficoltà digestive, flatulenza o aerofagia. Può essere utile per ridurre la componente dolorosa della sindrome da colon irritabile.[3] Particolarmente indicato nell'allattamento perché è galattoforo, ovvero aumenta la produzione del latte,[4][5] e contemporaneamente previene le coliche d'aria nei bambini.Oltre ciò sono state riconosciute al finocchio qualità di emmenagogo, diuretico, antiemetico, aromatico, antispasmodico, antinfiammatorio e di tonico epatico. Normalmente si utilizzano i frutti secchi in infuso, ma è possibile trovare in commercio anche le bustine liofilizzate o l'olio essenziale. I principi attivi in esso contenuti a dosi molto elevate possono avere effetti allucinogeni, per esempio se concentrati nell'olio essenziale estratto dai semi.[6]
In cucina si possono usare tutte le parti del finocchio. Si può mangiare il grumolo bianco del finocchio coltivato, erroneamente ritenuto un bulbo, crudo nelle insalate oppure lessato e gratinato e lo si può aggiungere agli stufati.
Del finocchio selvatico, chiamato in cucina anche "finocchina" o "finocchietto", si usano i fiori freschi o essiccati, i frutti o "diacheni", impropriamente chiamati "semi", che sono più o meno dolci, pepati o amari, a seconda della varietà, le foglie (o "barba") e i rametti. Questi ultimi, più o meno grandi, sono utilizzati nelle Marche per cucinare i bombetti (lumachine di mare) o per conciare le olive sotto sale con peperoncino e aglio. Si usano le foglie fresche e sminuzzate per insaporire minestre, piatti di pesce, insalate e formaggi. Nella "pasta con le sarde", nota ricetta siciliana, le foglie del finocchio selvatico sono uno degli ingredienti essenziali.
Si usano i fiori per aromatizzare le castagne bollite, i funghi al forno o in padella, le olive in salamoia e le carni di maiale, in particolare la "porchetta" dell'Alto Lazio e dell'Umbria. In Toscana il finocchio selvatico viene usato per insaporire e profumare la finocchiona, un salame in cui il finocchio sostituisce il pepe nero, oltre che la sua variante meno compatta, chiamata sbriciolona. I cosiddetti "semi" si usano soprattutto per aromatizzare tarallini (Puglia), ciambelle o altri dolci casalinghi e per speziare vino caldo, tisane o salamoie. Inoltre fanno parte della ricetta del finocchino, un biscotto tipico del Piemonte. È in uso nelle regioni costiere del Tirreno un "liquore di finocchietto", per la cui preparazione s'utilizzano i fiori freschi e/o i "semi" e le foglie.
L'espressione "lasciarsi infinocchiare" deriva dall'abitudine dei cantinieri di offrire spicchi di finocchio orticolo a chi si presentava per acquistare il vino custodito nelle botti. Infatti il grumolo contiene sostanze aromatiche che modificano leggermente la percezione dei sapori, rendendo saporito il successivo assaggio di un vino di qualità scadente o prossimo all'acetificazione.
La comune distinzione tra finocchio femmina e finocchio maschio è solo formale: il primo è di forma allungata e il secondo di forma tondeggiante. Si ottiene il cosiddetto finocchio maschio, più apprezzato sotto l'aspetto merceologico perché meno fibroso e più carnoso, grazie al concorso di fattori ambientali associati alla natura del terreno e alla sua sistemazione superficiale e a un'adeguata tecnica colturale.
Il finocchio (Foeniculum vulgare Mill.) è una pianta erbacea mediterranea della famiglia delle Apiaceae (Ombrellifere).
Conosciuto fin dall'antichità per le sue proprietà aromatiche, la sua coltivazione orticola sembra che risalga al XVI secolo.
Da esso è derivato il termine infinocchiare, senso di "truffare, imbrogliare" che deriva dalla pratica di utilizzare il finocchio come antipasto per ingannare il gusto del cliente nei confronti di un vino di scarsa qualità o di utilizzarne i semi per alterare il gusto del vino imbottigliato.
Foeniculum vulgare, apud antiquos feniculum,[1] est species aromatica et medicinalis plantarum generis Foeniculi et familiae apiacearum. Binomen a Philippo Miller anno 1768 rite constitutum est. Proprium his plantis sunt flavi flores. Folia et semina inter condimenta, bulbi inter holera adhibentur.
Foeniculum vulgare, apud antiquos feniculum, est species aromatica et medicinalis plantarum generis Foeniculi et familiae apiacearum. Binomen a Philippo Miller anno 1768 rite constitutum est. Proprium his plantis sunt flavi flores. Folia et semina inter condimenta, bulbi inter holera adhibentur.
Paprastasis pankolis (Foeniculum vulgare) – salierinių (Apiaceae) šeimos augalų rūšis.
Augalas 80-150 cm aukščio, stiebas stačias. Lapai 3 ir daugiau kartų plunksniškai suskaldyti, apatiniai su ilgais lapkočiais. Žiedynas – skėtis su 10-25 stipinais. Žydi liepos – rugpjūčio mėn.
Paplito iš Viduržemio jūros regiono. Jau Viduramžiais auginti vienuolynų žolynuose.
Pankolio vaisiai - nuo seno naudojamas Viduržemio jūros regiono prieskonis. Jis jau prieš 3 tūkstančius metų buvo žinomas graikams. Bėgant laikui pasklido tiek į šiaurę, tiek į rytus, todėl dabar žinomas ir šiaurės Europos ir rytų Azijos virtuvėse.
Auginamas kaip vaistinis ir prieskoninis augalas dėl eterinių aliejų, kurių gausu vaisiuose.
Vartojami vaisiai, dar vadinami pankolio sėklomis. Skirtingai nuo kitų prieskonių, pankolis ir džiovintas išlaiko žalią spalvą. Kuo intensyvesnė spalva – tuo geresnė kokybė. Italijoje dar naudojamos ir pankolio žiedadulkės – labai brangus „angelų prieskonis“.
Itališkieji arba Florencijos pankoliai vartojami ir kaip daržovė. Kvapas ir skonis saldūs ir aromatingi, primenantys anyžių, bet subtilesni.
Pankolis – neatskiriamas nuo kinų virtuvės, tai pagrindinė tradicinio penkių prieskonių mišinio (Wu xiang fen) dalis. Jis beveik nenaudojamas vienas. Svarbi vieta pankoliui tenka ir Indijos virtuvėje, pvz., Kašmyre tradiciškai kepa antį su paskrudintomis pankolio „sėklomis“. Pankolis suteikia rafinuotumo ir aštriems Šri Lankos troškiniams. Mėgstamas Irano, arabų šalių virtuvėse.
Viduržemio jūros regione pankoliu gardinama mėsa ir paukštiena, o dar dažniau – žuvis ir jūros gėrybės. Italų virėjai jį naudoja mažais kiekiais. Pankolio yra itališkose dešrose, padažuose makaronams, kartu su kitomis žolelėmis – alyvų aliejaus pagrindu paruoštuose marinatuose daržovėms ar jūros gėrybėms, patiekiamose kaip užkandžiai (antipasti).
Vidurio Europoje pirmiausiai naudojamas kaip duonos prieskonis, puikiai derantis prie „įžeminto“ ruginių miltų skonio. Be to, gerai tinka daržovių konservavimui arba actui aromatizuoti.
Pikantiški valgiai gardinami tik mažu pankolio žiupsneliu. Paskrudinus pankolio vaisius ne tik suintensyvėja aromatas – jie tampa pikantiškesni ir praranda salsvumą. Naudojamas absento gamyboje, yra vienas iš trijų sudedamųjų dalių.
Kretos salos moterys stiprią pankolio vaisių arbatą maišydavo su jogurtu ir medumi. Tokia kaukė skirta veido odai gražinti ir išlyginti.
Jau nuo Hipokrato laikų Viduržemio jūros kraštuose pankolis laikomas geriausiu „maisto papildu“ krūtimi maitinančioms moterims.
Šiam straipsniui ar jo daliai trūksta šaltinių ar nuorodų į juos.Pankolio ir šalavijo mišinys palengvina žarnyno kolikas (populiari arbatėlė nuo diegliukų kūdikiams). Tiek vaisiai, tiek gumbai gerina virškinimą. Vaisių arbata pasižymi palankiu poveikiu inkstams – neleidžia susidaryti smulkiems akmenukams. Pankolis ramina gleivinę, žaizdų gijimą. Vartojamas kvėpavimo takuose esančioms gleivėms skystinti (tinka ir mažiems vaikams). Iš 1-3 arbatinių šaukštelių pankolio paruošti antpilą ir šviežią gerti tarp valgymų.
Žydintis pankolis
Pankolio vaisiai
Foeniculum vulgare - Museum specimen
Paprastasis pankolis (Foeniculum vulgare) – salierinių (Apiaceae) šeimos augalų rūšis.
Augalas 80-150 cm aukščio, stiebas stačias. Lapai 3 ir daugiau kartų plunksniškai suskaldyti, apatiniai su ilgais lapkočiais. Žiedynas – skėtis su 10-25 stipinais. Žydi liepos – rugpjūčio mėn.
Parastais fenhelis (Foeniculum vulgare) ir 90—200 cm augsts divgadīgs čemurziežu dzimtas lakstaugs ar stipri zarainu stumbru. Lapas pamīšus, trīskārt vai četrkārt dalītas sīkās pavedienveida plūksnās. Ziedi sīki, dzelteni, sakopoti saliktos čemuros; vīkala un vīkaliņa nav. Zied jūlijā, augustā. Auglis cilindrisks, iegarens skaldauglis, kas nogatavojoties viegli sadalās 2 sēkleņos.
Fenhelim ir stipra, saldeni vircota garša un anīsam līdzīga smarža, ko veido ēteriskās eļļas anetons un fenhons. Fenheļa augos ir 2—6% ēterisko eļļu, kā arī taukskābju, olbaltumvielu un citu savienojumu, un tiem piemīt dezinficējoša, atkrēpošanu veicinoša un vēdera uzpūšanos samazinoša iedarbība, tāpēc fenheļa augļus mēdz izmantot medicīnā. Vēl tos plaši izmanto kulinārijā, kur, tāpat kā anīsa augļus, pievieno dažādiem zivju ēdieniem, majonēzēm un marinādēm.[1]
Parastais fenhelis (Foeniculum vulgare) ir 90—200 cm augsts divgadīgs čemurziežu dzimtas lakstaugs ar stipri zarainu stumbru. Lapas pamīšus, trīskārt vai četrkārt dalītas sīkās pavedienveida plūksnās. Ziedi sīki, dzelteni, sakopoti saliktos čemuros; vīkala un vīkaliņa nav. Zied jūlijā, augustā. Auglis cilindrisks, iegarens skaldauglis, kas nogatavojoties viegli sadalās 2 sēkleņos.
Pokok Adas
Pokok Adas berbunga Pengelasan saintifik Alam: Tumbuhan (tanpa pangkat): Angiosperms (tanpa pangkat): Eudicots (tanpa pangkat): Asterids Order: Apiales Keluarga: Apiaceae (Umbelliferae) Genus: Foeniculum Spesies: F. vulgare Nama binomial Foeniculum vulgarePokok Adas (bahasa Inggeris: fennel) ialah satu spesies pokok ulam dalam genus Foeniculum (diolahkan sebagai spesies yang tunggal oleh banyak ahli botani) yang berasal daripada Eropah selatan (khususnya Laut Mediterranean) dan Asia barat daya. Pokok ini adalah ahli famili Apiaceae (dahulu Umbelliferae). Nama botaninya ialah Foeniculum vulgare.[1]
Pokok Adas ialah herba saka yang berbau amat harum, berwarna hijau kuning, tegak, dan bertumbuh sehingga dua meter tinggi. daun bertumbuh sehingga 40 sentimeter panjang, berkelaran halus, dengan segmen terakhir dalam bentuk filiform, kira-kira 0.5 milimeter lebar. Bunga yang dihasilkan di hujung tangkai adalah dalam bentuk umbel majmuk yang lebarnya antara 5 hingga 15 sentimeter. Setiap bahagian umbel mempunyai 20-50 kuntum bunga kuning yang amat kecil pada pedikel-pedikel yang pendek. Buahnya adalah biji kering dari 4 hingga 9 milimeter panjang, dengan lebar separuh panjangnya, dan mempunyai alur. Bijinya yang dikeringkan dikenali sebagai jintan manis.
Daun Pokok Adas digunakan sebagai makanan oleh larva sebilangan spesies Lepidoptera, termasuk rama-rama Mouse Moth (Amphipyra tragopoginis) dan Anise Swallowtail (Papilio zelicaon).
Andas ditanam secara meluas, terutama ditaburan tempatan dan kawasan-kawasan lain, bagi daun dan biji benihnya yang berbau kuat dan dikenali sebagai jintan hitam. Perisanya menyerupai jintan dan bunga lawang, sungguhpun tidak sekuatnya. [2]
Andas (Foeniculum vulgare kumpula Azoricum; atau juga F. vulgare var. azoricum) adalah kumpulan ditanam dengan pangkal membentuk struktur bebawang. Ia biasanya ditanam,[3] dan mempunyai perisa jintan serdahana, tetapi lebih harum dan manis. Perisanya terhasil dari anethole, bahan wangi yang huga terdapat pada jintan dan bunga lawang. Pokok Andas adalah lebih kecil berbanding jenis liar dan mempunyai bebawang yang di makan sebagai sayuran, samada dimasak atau begitu sahaja. Terdapat beberapa jenis kultivar Andas yang juga dikenali dengan beberapa nama.
Pokok Andas Fennel telah menjadi tumbuhan semulajadi sepanjang jalan, dipadang ragut, dan kawasan terbuka lain dikebanyakan kawasan, termasuk Eropah utara, Amerika Syarikat, selatan Kanada dan dikebanyakan Asia dan Australia. Ia membiak dengan mudah melalui biji benih, dan dianggap spesis ceroboh dan rumpai di Australia dan Amerika Syarikat[4] (see Santa Cruz Island).
Andas merupakan salah satu dari tiga bahan herba utama yang digunakan dalam penyediaan absinthe, minuman campuran beralkohol yang pada asalnya sebagai elixir perubatan di Switzerland dan menjelang akhir kurun ke-19 menjadi minuman beralkohol popular di Perancis dan negara lain. Pokok Andas juga diketahui sebagai perangsang,[5] sungguhpun kebanyakan pesediaan moden memasarkannya di bawah nama "absinthe" tidak menyebutnya sebagai itu.
A - B - C - D - E - F - G - H - I - J - K - L - M - N - O - P - Q - R - S - T - U - V - W - X - Y - Z Pokok Adas (bahasa Inggeris: fennel) ialah satu spesies pokok ulam dalam genus Foeniculum (diolahkan sebagai spesies yang tunggal oleh banyak ahli botani) yang berasal daripada Eropah selatan (khususnya Laut Mediterranean) dan Asia barat daya. Pokok ini adalah ahli famili Apiaceae (dahulu Umbelliferae). Nama botaninya ialah Foeniculum vulgare.
Pokok Adas ialah herba saka yang berbau amat harum, berwarna hijau kuning, tegak, dan bertumbuh sehingga dua meter tinggi. daun bertumbuh sehingga 40 sentimeter panjang, berkelaran halus, dengan segmen terakhir dalam bentuk filiform, kira-kira 0.5 milimeter lebar. Bunga yang dihasilkan di hujung tangkai adalah dalam bentuk umbel majmuk yang lebarnya antara 5 hingga 15 sentimeter. Setiap bahagian umbel mempunyai 20-50 kuntum bunga kuning yang amat kecil pada pedikel-pedikel yang pendek. Buahnya adalah biji kering dari 4 hingga 9 milimeter panjang, dengan lebar separuh panjangnya, dan mempunyai alur. Bijinya yang dikeringkan dikenali sebagai jintan manis.
Daun Pokok Adas digunakan sebagai makanan oleh larva sebilangan spesies Lepidoptera, termasuk rama-rama Mouse Moth (Amphipyra tragopoginis) dan Anise Swallowtail (Papilio zelicaon).
Venkel (Foeniculum vulgare) is een plant uit de schermbloemenfamilie (Apiaceae). Het is een naar anijs smakende plant waarvan de draadvormige vertakkingen van de bladeren als kruid en de zaden als specerij gebruikt worden. Knolvenkel (Foeniculum vulgare Azoricumgroep) is een aparte cultivargroep van venkel met verdikte bladscheden die tezamen een bovengrondse bol-achtige structuur vormen, de venkelknol, die als groente wordt gebruikt. Bij bladvenkel ontbreekt de knol. De venkelplant kan tot boven manshoogte groeien.
De zaden staan al eeuwenlang bekend als geneeskrachtig. Ze worden op verschillende manieren toegediend. De krachtigste vorm daarvan is de venkelolie, die uit de zaden wordt geperst. Een andere mogelijkheid is het trekken van extracten (bereid als thee) uit de zaden. Bij hoge doseringen kunnen volgens het Voedingscentrum hallucinaties optreden en bij regelmatig gebruik kan leverschade ontstaan of mogelijk kanker.
Venkelzaad kan onder meer helpen bij darmproblemen en menstruatiestoornissen. Ook wordt het gebruikt om borstvoeding te stimuleren, aangezien de etherische olie die van de zaden wordt gemaakt een grote hoeveelheid anethol (een fyto-oestrogeen) bevat.[1] Een bewezen mechanisme hiervoor ontbreekt nog of is omstreden. Het Voedingscentrum en de gezamenlijke Nederlandse verloskundigen raden het gebruik van venkel(-thee) af voor vrouwen die borstvoeding geven.
Venkel is oorspronkelijk afkomstig uit Azië en het Middellandse Zeegebied en werd via middeleeuwse handelsroutes naar de rest van Europa vervoerd. Vooral in Zuid-Europa wordt knolvenkel veel verbouwd en is de knol een belangrijk ingrediënt van onder meer salades.
Kauwen op venkelzaad onderdrukt het hongergevoel. In vroeger tijden kauwden gelovigen die nuchter ter kerke gingen soms venkelzaad tijdens de kerkdienst.[2]
bloemen
bloemen met Ichneumon sluipwesp
bloeiwijze
Venkelknollen
Zaden
Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Foeniculum vulgare op Wikimedia Commons. Venkel (Foeniculum vulgare) is een plant uit de schermbloemenfamilie (Apiaceae). Het is een naar anijs smakende plant waarvan de draadvormige vertakkingen van de bladeren als kruid en de zaden als specerij gebruikt worden. Knolvenkel (Foeniculum vulgare Azoricumgroep) is een aparte cultivargroep van venkel met verdikte bladscheden die tezamen een bovengrondse bol-achtige structuur vormen, de venkelknol, die als groente wordt gebruikt. Bij bladvenkel ontbreekt de knol. De venkelplant kan tot boven manshoogte groeien.
De zaden staan al eeuwenlang bekend als geneeskrachtig. Ze worden op verschillende manieren toegediend. De krachtigste vorm daarvan is de venkelolie, die uit de zaden wordt geperst. Een andere mogelijkheid is het trekken van extracten (bereid als thee) uit de zaden. Bij hoge doseringen kunnen volgens het Voedingscentrum hallucinaties optreden en bij regelmatig gebruik kan leverschade ontstaan of mogelijk kanker.
Venkelzaad kan onder meer helpen bij darmproblemen en menstruatiestoornissen. Ook wordt het gebruikt om borstvoeding te stimuleren, aangezien de etherische olie die van de zaden wordt gemaakt een grote hoeveelheid anethol (een fyto-oestrogeen) bevat. Een bewezen mechanisme hiervoor ontbreekt nog of is omstreden. Het Voedingscentrum en de gezamenlijke Nederlandse verloskundigen raden het gebruik van venkel(-thee) af voor vrouwen die borstvoeding geven.
Venkel is oorspronkelijk afkomstig uit Azië en het Middellandse Zeegebied en werd via middeleeuwse handelsroutes naar de rest van Europa vervoerd. Vooral in Zuid-Europa wordt knolvenkel veel verbouwd en is de knol een belangrijk ingrediënt van onder meer salades.
Kauwen op venkelzaad onderdrukt het hongergevoel. In vroeger tijden kauwden gelovigen die nuchter ter kerke gingen soms venkelzaad tijdens de kerkdienst.
bloemen
bloemen met Ichneumon sluipwesp
bloeiwijze
Venkelknollen
Zaden
Fennikel er ein fleirårig urt i skjermplantefamilien. Han er ein inntil 1 meter høg plante med blågrøne, findelte blad og gule blomar i store skjermar utan stor- eller småsveip. Fennikel stammar frå middelhavsområdet og finst av og til forvilla på avfallsplassar i Noreg. Fleire underartar, krydderfennikel, F. vulgare ssp piperitum, knollfennikel, F. vulgare ssp azoricum, med fortjukna bladslire og -stilk, og hagefennikel, F. vulgare ssp dulce. Minifennikel er små og avlange.
Den eteriske olja i fruktene har sterk, aromatisk lukt og søt smak, og har sidan oldtida vore brukt som smaksstoff og i medisinen.
Fennikel kan brukast også som grønsak, rå eller kokt. Det mjuke, saftige fruktkjøtet har ein søtaktig smak, som anis. Blada kan brukast som smakstilsetjing i salatar, og som pynt. Friske skot kan brukast som dill. Fruktene er brukt som krydder i bakverk og frøa i forskjellige retter av kjøt, fisk og sopp. Fenikkel innehelt om lag 31 mg vitamin C, 396 mg kalium, 3,3 g kostfiber, 90 % vatn, 0,4 g feitt og 110 kJ tilført energi per 100 g etande vare.
Namnet fennikel er frå lågtysk, eigentleg diminutiv av latinsk foenum, 'høy'.
Fennikel er ein fleirårig urt i skjermplantefamilien. Han er ein inntil 1 meter høg plante med blågrøne, findelte blad og gule blomar i store skjermar utan stor- eller småsveip. Fennikel stammar frå middelhavsområdet og finst av og til forvilla på avfallsplassar i Noreg. Fleire underartar, krydderfennikel, F. vulgare ssp piperitum, knollfennikel, F. vulgare ssp azoricum, med fortjukna bladslire og -stilk, og hagefennikel, F. vulgare ssp dulce. Minifennikel er små og avlange.
Den eteriske olja i fruktene har sterk, aromatisk lukt og søt smak, og har sidan oldtida vore brukt som smaksstoff og i medisinen.
Fennikel kan brukast også som grønsak, rå eller kokt. Det mjuke, saftige fruktkjøtet har ein søtaktig smak, som anis. Blada kan brukast som smakstilsetjing i salatar, og som pynt. Friske skot kan brukast som dill. Fruktene er brukt som krydder i bakverk og frøa i forskjellige retter av kjøt, fisk og sopp. Fenikkel innehelt om lag 31 mg vitamin C, 396 mg kalium, 3,3 g kostfiber, 90 % vatn, 0,4 g feitt og 110 kJ tilført energi per 100 g etande vare.
Namnet fennikel er frå lågtysk, eigentleg diminutiv av latinsk foenum, 'høy'.
Fennikel (Foeniculum vulgare) er en flerårig urt som blir cirka 1,5 meter høy. De tørkede frøene brukes til saus, fiskeretter og som brødkrydder. Blader og stilk kan benyttes fersk til salat. Urten blir tradisjonelt brukt i matlaging for å bekjempe overvekt da oljen har en beroligende effekt på fordøyelsessystemet.
Bladene er svært tynne (dillignende) og dufter aromatisk. Hele urten inneholder eteriske oljer. I blomstringstiden utvikles ganske bleke stilker. Blomstene er temmelig uanselige og gule og vokser i floker som blir mellom 5 og 15 centimeter brede. Frukten er et tørt frø som er mellom 4 og 9 millimeter langt og halvparten så bredt.
Fennikel kommer opprinnelig fra sør-Europa, først og fremst middelhavsområdet, samt fra sydvestre Asia.
Fennikel (Foeniculum vulgare) er en flerårig urt som blir cirka 1,5 meter høy. De tørkede frøene brukes til saus, fiskeretter og som brødkrydder. Blader og stilk kan benyttes fersk til salat. Urten blir tradisjonelt brukt i matlaging for å bekjempe overvekt da oljen har en beroligende effekt på fordøyelsessystemet.
Bladene er svært tynne (dillignende) og dufter aromatisk. Hele urten inneholder eteriske oljer. I blomstringstiden utvikles ganske bleke stilker. Blomstene er temmelig uanselige og gule og vokser i floker som blir mellom 5 og 15 centimeter brede. Frukten er et tørt frø som er mellom 4 og 9 millimeter langt og halvparten så bredt.
Fennikel kommer opprinnelig fra sør-Europa, først og fremst middelhavsområdet, samt fra sydvestre Asia.
Pianta erbosa ch'a viv sempe, con reis risomatose e gamba drita fin-a a 150 cm.; feuje completament dividùe an fij. Le fior, cite e giaune, a son riunìe ant un gròss parapieuva. Ël frut a l'é vërdastr, motobin aromàtich.
A chërs ant ij pòst sùit e solegià, ai bòrd ëd le stra, dal livel dël mar fin a 1000 m., a fioriss da giugn a aost.
A l'ha ëd proprietà tòniche, aperitive, digestive.
Le feuje frësche dlë fnoj a son dovrà për aromatisé salade, mneste, pess, sausse. Le smens as dòvro për aromatisé carn, salam, formagg, doss. Le smens a son ëdcò dovrà an dzora al pan o a le fogasse.
Le smens as peulo dovresse dapërtut as dòvro lë smens ëd l'ànes o dël cumin, ma as deuvo pa dovresse ansema, dësnò ij gust a s'anulo.
La disà italian-a "Non farti infinocchiare" a l'era na racomandassion fàita a chi ch'a catava vin, përchè as dovrava le smens djë fnoj për gaveje al vin ij gust gram.
Pianta erbosa ch'a viv sempe, con reis risomatose e gamba drita fin-a a 150 cm.; feuje completament dividùe an fij. Le fior, cite e giaune, a son riunìe ant un gròss parapieuva. Ël frut a l'é vërdastr, motobin aromàtich.
AmbientA chërs ant ij pòst sùit e solegià, ai bòrd ëd le stra, dal livel dël mar fin a 1000 m., a fioriss da giugn a aost.
ProprietàA l'ha ëd proprietà tòniche, aperitive, digestive.
Cusin-aLe feuje frësche dlë fnoj a son dovrà për aromatisé salade, mneste, pess, sausse. Le smens as dòvro për aromatisé carn, salam, formagg, doss. Le smens a son ëdcò dovrà an dzora al pan o a le fogasse.
Le smens as peulo dovresse dapërtut as dòvro lë smens ëd l'ànes o dël cumin, ma as deuvo pa dovresse ansema, dësnò ij gust a s'anulo.
La disà italian-a "Non farti infinocchiare" a l'era na racomandassion fàita a chi ch'a catava vin, përchè as dovrava le smens djë fnoj për gaveje al vin ij gust gram.
Fenkuł włoski, koper włoski, koper słodki[5] (Foeniculum vulgare Mill.) – gatunek rośliny dwuletniej, czasem byliny, zaliczany do rodziny selerowatych (Apiaceae). Przez część botaników uważany za jedynego przedstawiciela rodzaju fenkuł (Foeniculum Mill.).
Występuje dziko w strefie śródziemnomorskiej oraz w Pakistanie, Iranie, Afganistanie[3]. Rozprzestrzenił się także jako gatunek zawleczony poza obszarami swojego rodzimego występowania: w Mikronezji, Australii, Nowej Zelandii, Wielkiej Brytanii, Meksyku, USA, na Hawajach, w Makaronezji oraz w Środkowej i Południowej Ameryce[3]. Jest uprawiany w wielu rejonach świata. W Polsce uprawiany jest rzadko i czasami przejściowo dziczejący (efemerofit).
Uprawiana od wieków w różnych miejscach na świecie.
Napar może być stosowany do przemywania tłustej skóry. Olejek fenkułowy stosowany jest w mieszankach zapachowych dodawanych do past do zębów, płynów do płukania ust, mydeł i innych kosmetyków[8]. Nasiona fenkułu żuje się dla odświeżenia oddechu[9].
Ze względu na wysoką zawartość olejków eterycznych anyżu, napar z nasion kopru włoskiego jest popularnym napojem – np. w Niemczech.
Bywa uprawiany jako kwiatowe obramowanie rabaty. Istnieje ozdobna odmiana 'Purpurascens' o drobno dzielonych liściach, brązowych za młodu[14].
Ma duże wymagania termiczne, preferuje ciepłe, dobrze nasłonecznione, osłonięte od wiatru miejsca. Strefy mrozoodporności 5–10[14]. Gleby o dużej zawartości próchnicy, przepuszczalne, o wysokiej zawartości składników pokarmowych i odczynie zasadowym. Rozmnaża się przez nasiona, które wysiewa się na rozsadniku w kwietniu–maju. Plon z jednego hektara wynosi 1–2 ton.
Fenkuł włoski, koper włoski, koper słodki (Foeniculum vulgare Mill.) – gatunek rośliny dwuletniej, czasem byliny, zaliczany do rodziny selerowatych (Apiaceae). Przez część botaników uważany za jedynego przedstawiciela rodzaju fenkuł (Foeniculum Mill.).
Foeniculum vulgare Mill. , popularmente erva-doce[1][2][3], funcho[2], funcho-doce,[3] funcho de Florença[4], fiolho[4] ou erva-doce de cabeça[5] é uma herbácea fortemente aromática comestível utilizada em culinária, em perfumaria e como aromatizante na fabricação de bebidas espirituosas e planta medicinal. O funcho é nativo da bacia do Mediterrâneo, com variedades na Macaronésia e no Médio Oriente, onde ocorre no estado silvestre, mas é hoje cultivado, sob diversas formas varietais, em todas as regiões temperadas e subtropicais.
A espécie Foeniculum vulgare possui 23 sinônimos reconhecidos atualmente.[6]
O funcho é uma planta herbácea perene, de caules erectos múltiplos, com até dois metros de altura (mas em geral com menos de 80 centímetros), de cor verde intenso, por vezes glauco, tornando-se azulada quando em locais expostos à secura e a intensa radiação solar.
As folhas são longas (até 40 cm) e delgadas, finamente dissecadas, terminando em segmentos filiformes a aciculares (com cerca de 0,5 mm de diâmetro), muito flexíveis, mas que, quando expostos à secura, endurecem exteriormente para evitar a perda de água.
Produz inflorescências terminais compostas, umbeliformes, com 5 a 15 cm de diâmetro, contendo 20 a 50 flores pediceladas inseridas num único ponto do ápice da inflorescência, sobre pedúnculos curtos. As flores são minúsculas têm de 2 a 5 mm de diâmetro, amarelo a amarelo-esverdeadas.
O fruto é uma semente seca, fortemente aromática, ovoide, de 4 a 9 mm de comprimento e 2 a 4 mm de largura, achatada e com entalhes longitudinais simétricos em ambos os lados.
A raiz é rizomatosa, esbranquiçada e muito suculenta, armazenando grande quantidade de água.
O cheiro e sabor característicos (em geral designados por "anis" ou "erva-doce") resultam da presença de anetol, um composto fortemente aromatizante.
A maioria dos botânicos tende a considerar o Foeniculum vulgare como a única espécie legítima do género, considerando as outras espécies descritas como meras formas. Assim, apesar das grandes diferenças morfológicas, de teor em óleos essenciais e de sabor e cheiro, as espécies antes descritas neste género parecem ser meras subespécies ou variedades de F. vulgare.
Dada a presença de óleos essenciais, a planta é muito resistente ao ataque de insectos herbívoros, sendo contudo hospedeira de alguns lepidópteros especificamente adaptados às suas características bioquímicas, incluindo formas larvais da Amphipyra tragopoginis e da Papilio zelicaon (que apenas se alimentam de umbelíferas.
Dado o seu cheiro a anis, a planta é por vezes confundida com a Pimpinella anisum (o anis), uma espécie aparentada, mas muito diferente.
É frequentemente utilizada em pequenas quantidades na cozinha mediterrânica como planta aromatizante, particularmente os das variedades menos ricas em óleos essenciais, serem consumidos em fresco como parte de saladas.
Pode também ser incorporado em sopas, em particular sopas destinadas a serem consumidas frias. Um dos pratos típicos dos Açores é uma sopa de feijão e inhame com folhas e caules tenros de funcho.
É frequente o seu uso como aromatizante em molhos, conservas de vegetais, curtumes e outros preparados semelhantes. Usada em baixas concentrações dá um aroma e sabor discretos, semelhante ao mentolado, mas bastante mais suave e doce.
As sementes secas são utilizadas em chás e tisanas e como aromatizante em licores e bebidas alcoólicas destiladas (como a aquavit).
Na Índia e China as sementes moídas são utilizadas para a produção de condimentos e especiarias, recebendo a designação de saunf ou moti saunf.
As suas raízes são consideradas como tendo propriedades diuréticas, sendo por esta razão comercializadas pelas ervanárias. O chá de semente de funcho é utilizado para reduzir os gases intestinais, incluindo na primeira infância e em crianças lactentes.
O anetol, o composto que lhe dá o cheiro e sabor característicos, é considerado estimulante das funções digestivas e carminativo, podendo ter propriedades coleríticas.
Em concentrações elevadas os óleos essenciais do funcho apresentam actividade insecticida, apresentando actividade neurotóxica. Este óleo faz parte da farmacopeia europeia.
Em perfumaria os óleos essenciais do funcho são utilizados para perfumar pastas dentífricas, champôs e sabonetes.
Pelas suas características aromáticas e pelos usos medicinais do anetol, o funcho tem sido utilizado desde a antiguidade, sendo já cultivado no Antigo Egipto.
Na Grécia Antiga era designado por μάραθον (marathon), estando na origem do nome Maratona (que afinal, em português seria Funchal), o local da mítica batalha de Maratona travada em 490 a.C. entre gregos e persas. A mitologia grega diz que Prometeu usou um talo de funcho para roubar fogo dos deuses.
Existem múltiplas variedades cultivadas, a maior parte das quais seleccionadas pela doçura e baixa concentração de anetol, o que permite o consumo em saladas.
Outros cultivares são seleccionados para a obtenção de grandes concentrações de óleos essenciais, sendo utilizados para perfumaria e para a produção de condimentos.
Uma variedade de funcho, originária da Macaronésia e designada por F. vulgare azoricum (Mill.) Thell., caracterizada por caules mais suculentos e doces e menor concentração de óleos essenciais, o que os torna facilmente comestível em fresco, é hoje comercializada com a designação varietal de Florence. Esta forma da planta é espontânea nos Açores e na Madeira. A sua abundância está na origem do nome da cidade do Funchal, a actual capital madeirense.
aspecto da planta adulta
detalhe das folhas
detalhe das flores
frutos
variedade com bulbo "funcho de Florença"
Foeniculum vulgare Mill. , popularmente erva-doce, funcho, funcho-doce, funcho de Florença, fiolho ou erva-doce de cabeça é uma herbácea fortemente aromática comestível utilizada em culinária, em perfumaria e como aromatizante na fabricação de bebidas espirituosas e planta medicinal. O funcho é nativo da bacia do Mediterrâneo, com variedades na Macaronésia e no Médio Oriente, onde ocorre no estado silvestre, mas é hoje cultivado, sob diversas formas varietais, em todas as regiões temperadas e subtropicais.
Feniculul sau molura (Foeniculum vulgare) este o specie de plantă perenă comestibilă din genul Foeniculum, familia Apiaceae (Umbelliferae), al cărei areal natural cuprinde regiunea mediteraneeană și sud-vestul Asiei (de la est la vest din Maroc și Portugalia până în Pakistan).
Este o plantă erbacee cu tulpina dreaptă, cilindrică, fin striată longitudinal,înaltă până la doi metri și ramificată începând de la bază. Frunzele, prevăzute la bază cu o teacă dezvoltată, sunt alungit-triunghiulare și multipenat-partite. Florile sunt mici, galben-aurii, dispuse în umbele mari, terminale. Fructele mature sunt de culoare cenușie sau brun-verzuie, au miros plăcut și gust dulceag. Se aseamănă cu mărarul, cu care poate poleniza încrucișat, rezultând semințe lipsite de aromă. Uleiul volatil determină acțiunea farmacologică : antispastică, sedativă, carminativă, expectorantă.
Fructele de fenicul, numite și fructe de anason dulce, conțin 2-7% ulei volatil format din anetol, transanetol și cisanetol, limonen, alfa-pinen, fenconă, metilcarvicol, extragol; lipide, aleuronă, derivați cumarinici, flavonoide (cvercitin, camferoglicozid, flavonol-3-glucuronid), zaharuri, substanțe minerale, ceruri, mucilagii, stigmasterină.
Feniculul (Foeniculum vulgare) este folosit în tratarea a numeroase afecțiuni datorită proprietăților acestuia: antispastic, tonic nervos, dezinfectant. În medicina populară, feniculul era utilizat pentru vindecarea constipației, balonărilor, calmarea colicilor.
Există câteva preparate pe bază de fenicul apreciate ca excelente remedii naturale: ceaiul de fenicul, necesar în vindecarea bronșitei, laringitei, amigdalitei, faringitei, oboselii fizice și psihice. Pulberea preparată din semințe de fenicul ajută la tratarea celulitei, depresiilor, amenoreei, digestiei lente, durerilor de cap.
Vinul preparat din fructele de fenicul reprezintă un remediu natural excelent. Fructele de fenicul au proprietatea de a calma și alina durerile de orice natură și se pot utiliza sub forma de diverse preparate.
Carte · 
Categorie · 
Portal · 
WikiProiect
Plante aromatice și condimentare Anason · Ardei · Arpagic · Boia · Busuioc · Ceapă · Chili · Chimen · Chimion · Cimbrișor · Cimbru · Cimbru de câmp · Coriandru · Creson · Cuișoare · Curry · Fenicul · Ghimbir · Hrean · Ienibahar · Ienupăr · Lemn dulce · Leuștean · Levănțică · Limba mielului · Maghiran · Mărar · Mentă · Muștar alb · Muștar negru · Nucșoară · Pătrunjel · Piper · Roiniță · Rozmarin · Salvie · Schinduf · Scorțișoară · Șofran · Șovârf · Tarhon · Usturoi · Zerdiceaf
Feniculul sau molura (Foeniculum vulgare) este o specie de plantă perenă comestibilă din genul Foeniculum, familia Apiaceae (Umbelliferae), al cărei areal natural cuprinde regiunea mediteraneeană și sud-vestul Asiei (de la est la vest din Maroc și Portugalia până în Pakistan).
Fenikel obyčajný (lat. Foeniculum vulgare) je rastlina z čeľade zelerovité (Apiaceae). Drvené semená sa používajú ako korenina a sú vhodné na prípravu čaju.
Je to mohutná, až 2 m vysoká, dvojročná až trváca zelerovitá rastlina s listami mnohonásobne perovito delenými na nitkové útvary. Žlté, voňavé kvety sú zoskupené do zložených okolíkov a nemajú obaly ani obalčeky. Plody sú visiace dvojnažky. Kvitne v letných mesiacoch.
Fenikel pochádza z južnej Európy. V priebehu rokov sa rozšíril aj do severnej, východnej a západnej hemisféry. Dnes nájdeme voľne vyskytujúci sa fenikel hlavne v Ázií, Severnej Amerike a Európe.[1]
Plody obsahujú 2-6% silice, 9-12% oleja, cukor, anetol, fenchon, metylchavikol, kyselinu anízovú, pinén, lomonén a iné. Charakteristická feniklová vôňa pochádza z anetolu a fenchonu. 100 g čerstvých listov obsahuje 247,3 mg vitamínu C.
Pôsobí priaznivo proti nadúvaniu a kašľu, má dezinfekčný a odhlieňovací účinok. Zvyšuje produkciu mlieka u dojčiacich matiek. Je výborným kuchynským korením a používa sa pri výrobe likérov a cukrárenských výrobkov. V medicíne majú široké využitie najmä listy a semená rastliny.
Tráviaca sústava.[2]:
Respiračný systém.[3]:
Ďalšie liečivé účinky fenikla obyčajného[4]:
Fenikel obyčajný
Fenikel obyčajný
Kvety
Semená
Commons ponúka multimediálne súbory na tému Fenikel obyčajný
Wikidruhy ponúkajú informácie na tému Fenikel obyčajný
Fenikel obyčajný (lat. Foeniculum vulgare) je rastlina z čeľade zelerovité (Apiaceae). Drvené semená sa používajú ako korenina a sú vhodné na prípravu čaju.
Navadni komarček ali koromač (znanstveno ime Foeniculum vulgare) je modrikasta rastlina, ki spada v družino kobulnic (Apiaceae). Njena življenjska doba je do 2 leti, v tem času pa lahko zraste tudi do 2m.
Ima močno razrasel koreninski sistem, iz katerega se razvije večje število stebel. Le-ta so okrogla, gladka in nadrobno progasta. Proti vrhu se steblo razveji v liste, ki so 3 do 4-krat pernato deljeni. Na koncu listov se razvijejo drobni rumenkasti cvetovi, ki sestavljajo kobul. Čas cvetenja je zelo neizenačen, zato je tudi neizenačeno dozorevanje plodov. Plodovi so valjaste oblike in sestavljeni iz dveh semen.
Navadni komarček izvira iz Južne Evrope. Pri nas uspeva le na določenih področjih submediterana, kjer je svet bolj skalnat. Drugod uspeva le gojeno. Za gojenje moramo izbrati tople in suhe lege. Najboljše pridelke dobimo na globokih, plodnih tleh.
Iz plodov oz. semen navadnega komarčka pridobivamo eterična olja. V začetku aprila posejemo semena v vrsti in ta, če je dovolj vlage, vzkalijo v 20-ih dneh. To rastlino redko napadejo škodljivci ali bolezni. Ko kobula postane rumeno-zelena jo odrežemo skupaj z nekaj cm stebla, nato pa jo pustimo na zračnem prostoru 4-6 dni, da dokončno dozori. Barva plodov oz. semen mora biti rumenorjava. Zelišče nato hranimo na temnem in suhem prostoru.
Droga (Fructus Foeniculli) vsebuje do 6% eteričnega olja. V različnih oblikah učinkuje kot sredstvo za izkašljevanje, veliko ga uporabljamo tudi kot pomirjevalni čaj za dojenčke. Koristi zoper kašlju, bronhitisu in prebavnim motnjam.
Sveže zelenje navadnega komarčka se uporablja v kulinarične namene za pripravo raznih solat in zelenjavnih juh. Plodove komarčka pa lahko uporabimo pri pripravi peciva, posebnega kruha... Komarček se poleg široke uporabnosti odlikuje tudi v dekorativnosti.
Wikimedijina zbirka ponuja več predstavnostnega gradiva o temi: Navadni komarčekNavadni komarček ali koromač (znanstveno ime Foeniculum vulgare) je modrikasta rastlina, ki spada v družino kobulnic (Apiaceae). Njena življenjska doba je do 2 leti, v tem času pa lahko zraste tudi do 2m.
Fänkål (Foeniculum vulgare) är en flerårig växt.
Fänkål blir cirka 1,5 meter hög. Bladen är mycket finflikiga (dilliknande) och doftar aromatiskt och lakritsliknande. Hela växten innehåller eteriska oljor. Under blomningstiden utvecklas ganska bleka stjälkar, med kraftiga förtjockningar vid markytan. Blommorna är tämligen oansenliga och gula och växer i flockar som blir mellan 5 och 15 centimeter breda. Frukten är ett torrt frö som är mellan 4 och 9 millimeter långt och hälften så brett.
Fänkål kommer ursprungligen från södra Europa, framför allt medelhavsområdet, samt från sydvästra Asien.
De torkade fröna används till sås, fiskrätter och som brödkrydda (ofta tillsammans med anis). Fröna kan användas hela, stötta eller malda. Blad och stjälk – i första hand de förtjocknade nedre delarna av stjälken – används i matlagning med den färska växten. Färsk fänkål kan bland annat användas till sallad eller griljeras i ugn. Dock försvinner lakritsaromen vid tillagningen.
Fänkål kan användas tillsammans med kamomill mot småbarnskolik och väderspänningar och än idag är den omtyckt i ögonbad. Enligt en studie verkar kummin och fänkålsolja lindrande mot irritabel tarm, IBS.[1] Den har även en sekretomotorisk verkan, den är slemlösande och ökar flimmerhårens rörelser i luftrören som har till uppgift att föra upp slem ur lungorna. Fänkål används även i ångbad, dels för lindring av ögonirritationer, men även vid bihåleinflammationer, snuva och för att underlätta andningen vid förkylningar.[2]
Under 1930-talet trodde man att växten innehöll anetol, en olja som antagligen har en östrogenliknande verkan, men modern forskning har kommit fram till att de aktiva ämnena är polymerer av anetol.[3] Den innehåller även estragol, en isomer till anetol som misstänks ha cancerframkallande egenskaper.[4] Av denna anledning avråds barn under fyra år samt gravida eller ammande kvinnor från konsumtion av fänkålste.[5]
Inom folkmedicinen används fänkål till att
I England lär man förr ha hängt upp en knippe fänkål över ytterdörren för att skrämma bort trollen.[6]
Wikimedia Commons har media som rör Fänkål.
Fänkål (Foeniculum vulgare) är en flerårig växt.
Rezene (Foeniculum vulgare), maydanozgiller (Apiaceae) familyasından iki metreye kadar boylanan iki yıllık kokulu otsu bitki türü. Anavatanı Akdeniz ve Yakın Doğu'dur.
Yaprakları saplı ve tüysüzdür. Bitkinin gövdeleri dik, içleri boş silindir şeklinde ve tüysüzdür. Çiçekler uzun saplı ve bileşik şemsiye durumundadırlar. Meyveleri silindir şeklinde tüysüz ve yeşilimsi esmer renktedir. Tohumları protein ve yağ bakımından zengin bir besi dokuya sahiptir. Daha çok kayalık ve kurak yerlerde yetişir.
Baharatı, rezene bitkisinin yapraklarından, kurutulmuş tohumlarından ya da bu tohumların öğütülmesiyle elde edilir. Balık ve tavuk yemeklerinde, salatalarda güzel koku ve tat verme amaçlı kullanılır. Yöresel olarak bazı unlu ve şekerli yiyeceklerin yapımında da kullanılır. Toprak altındaki soğana benzeyen tatlı ve hoş kokulu meyvesinden Kuzey Afrika ve Avrupa ülkelerinde salata yapılır veya meyve olarak da yenebilir.[1]
Rezene bitkisi anne sütünü arttırır. Gaz söktürücüdür. Bebeklerde iştahı açar ve annenin sütüne çok faydalıdır.[2][3][daha iyi kaynak gerekli]
Rezene tohumları
Bitkinin soğanı
Rezene bitkisi
Rezene (Foeniculum vulgare), maydanozgiller (Apiaceae) familyasından iki metreye kadar boylanan iki yıllık kokulu otsu bitki türü. Anavatanı Akdeniz ve Yakın Doğu'dur.
Фенхель звичайний, фенхель, копрій (Foeniculum vulgare), вид одно- чи дворічних рослин з родини окружкових або зонтичних (Apiaceae або Umbelliferae).
Рослина заввишки до двох метрів. Стебло прямостояче, округле, порожнисте, тонке, гіллясте. Листки крупні, перисторозсічені, нижні — черешкові, середні та верхні — майже сидячі. Квіти дрібні, жовті чи білі, зібрані в складний зонтик. Плід — подовгаста двосімянка зеленкувато — бурого кольору. Цвіте в липні — серпні.
Батьківщина фенхелю — Середземномор'я. Тепло- та світлолюбива рослина, потребує постійного поливу. Найкраще росте на плодючих вапнякових — глинистих ґрунтах та чорноземах.
Був відомий, як культура римлянам, грекам, єгиптянам, індійцям та китайцям як прянощі та медичний засіб. Фенхель відомий як цінна пряна та лікарська рослина. Насіння його ще називають лікарським кропом.
Вирощують його для отримання молодої зелені, насіння чи качанчиків (плодів). Насіння фенхелю містять велику кількість ефірної олії, яке на 60 % складає анетол — речовина, яка надає йому солодкуватого присмаку, легку гостроту та характерний анісовий присмак. В насінні міститься також вітамін С та каротин, жири. Основна ж цінність полягає в тому, що вони містять важливі для організму вітаміни С, групи В, Е, К, рутин, каротин та мінеральні речовини. Ефірну олію фенхеля застосовують в медичній промисловості для покращення смаку і ароматизації ліків, виготовлення кропової води. Аромат фенхелю сильніший, ніж кропу. Зі свіжого листя та качанчиків готують салати, приправи до м'ясних та овочевих страв. Качанчики також споживають у вареному виді. Насіння використовують як прянощі, для ароматизації ковбас, кондитерських та хлібобулочних виробів, напоїв. Використовують фенхель для засолки огірків та томатів.
Фенхель звичайний, фенхель, копрій (Foeniculum vulgare), вид одно- чи дворічних рослин з родини окружкових або зонтичних (Apiaceae або Umbelliferae).
Tiểu hồi hương còn gọi là tiểu hồi, hồi hương (tên khoa học: Foeniculum vulgare)[1][2] là một loài thực vật có hoa trong họ Hoa tán. Loài này được Mill. mô tả khoa học đầu tiên năm 1768.[3]
Bài viết chủ đề phân họ Cần này vẫn còn sơ khai. Bạn có thể giúp Wikipedia bằng cách mở rộng nội dung để bài được hoàn chỉnh hơn. Tiểu hồi hương còn gọi là tiểu hồi, hồi hương (tên khoa học: Foeniculum vulgare) là một loài thực vật có hoa trong họ Hoa tán. Loài này được Mill. mô tả khoa học đầu tiên năm 1768.
Foeniculum vulgare Mill.
Синонимы
Фе́нхель обыкнове́нный (лат. Foenículum vulgáre) — одно-, дву- или многолетнее растение, вид рода Фенхель (Foeniculum) семейства Зонтичные (Apiaceae).
Народные названия растения — укроп аптечный, укроп волошский[2].
В диком виде произрастает в Северной Африке (Алжир, Египет, Ливия, Марокко, Тунис), Западной (Италия, Франция, Англия, Испания, Португалия) и Юго-Восточной Европе (Албания, Югославия, Болгария, Греция), Центральной и Западной Азии, Новой Зеландии, Северной, Центральной и Южной Америке[3].
В России встречается в степных районах Кавказа.
Произрастает на сухих каменистых склонах, по канавам, травянистым местам, а также около дорог и жилья, на сорных местах.
Культивируется во многих странах. В России основной район культуры — средняя полоса европейской части, Краснодарский край.
Корень веретенообразный, мясистый, морщинистый, толщиной 1 см, наверху ветвистый, многоглавый.
Всё растение с голубоватым налётом.
Стебель высотой до 90—200 см, прямой, округлый, тонкоребристый, сильно ветвистый.
Листья очерёдные, трижды-, четырежды-перисторассечёные, яйцевидно-треугольные, доли последнего порядка линейно-нитевидные или линейно-шиловидные. Нижние на черешках, верхние сидячие на расширенном влагалище. Влагалище длиной 3—6 см, узко-продолговатые, к верхушке несколько расширенные.
Цветки пятичленные. Двойные зонтики с 3—20 лучами, в поперечнике 3—15 см. Лепестки широко яйцевидные, жёлтые, длиной и шириной около 1 мм.
Плод — яйцевидно-продолговатый, длиной 5—10 мм, шириной 2—3 мм, голый, зеленовато-бурый вислоплодник, распадающийся на два полуплодика (мерикарпия), сладкий на вкус, напоминает анис.
Цветёт в июле — августе, плодоносит в сентябре.
В растении высоко содержание эфирных масел. В плодах их содержится до 6,5 %, а в листьях — до 0,5 %. У фенхелевого эфирного масла характерный аромат и пряно-сладковатый вкус. В состав его входят: анетол, фенхон, метилхавикол, α-пинен, α-фелландрен, цинеол, лимонен, терпинолен, цитраль, борнилацетат, камфора и другие вещества. Плоды содержат также до 12—18 % жирных масел, состоящих из петрозелиновой (60 %), олеиновой (22), линолевой (14) и пальмитоновой (4 %) кислот.
Трава растения, кроме того, содержит большое количество флавоноидов, гликозидов, аскорбиновой кислоты, каротина, витаминов группы В и различных минеральных веществ.
Эфирное масло применяется как душистое масло в парфюмерии. После отгонки эфирного масла из плодов фенхеля получают жирное масло, применяемое в технике.
Отходы после извлечения жирного масла идут на корм скоту.
Плоды и эфирное масло фенхеля используют в кулинарии в качестве пряной приправы к пище. Зелень фенхеля имеет очень приятный, слегка сладковатый освежающий вкус. Его употребляют в сыром виде как десерт, добавляют в салат, тушат с маслом и приправой из муки и бульона. Фенхель употребляют у народов Средиземноморских стран как овощ. На Кавказе листья применяют также как пряность при изготовлении национальных блюд. Сочные листья и молодые зонтики консервируют. Стебли и молодые зонтики используют при засолке овощей, плоды — в хлебопечении.
Как лекарственное средство фенхель применяли Гиппократ и Асклепиад Вифинский (как диуретик), Диоскорид и Плиний Старший (как глазное средство), Авиценна (как отхаркивающее).
В качестве лекарственного сырья используют плод фенхеля (лат. Fructus Foeniculi) и эфирное масло (Oleum Foeniculi), добываемое из плодов. При вязке банных веников в ход идут и стебли, и листья растения.
Эфирное масло входит в состав лакричного эликсира, применяемого как противокашлевое средство. Плоды фенхеля входят в состав слабительного, ветро-, желчегонного, грудного и успокоительного сборов. Масло используют для получения укропной воды, употребляемой при метеоризме, особенно у детей.
Париться смешанным веником с включением стеблей и листьев фенхеля обыкновенного, а также использовать наружно те или иные препараты растения — настой листьев, настой плодов и другое — рекомендуется при неврастении, повышенной возбудимости центральной нервной системы, бессоннице, при воспалительных (бактериальной природы) заболеваниях кожных покровов, угрях, фурункулёзе.
Из плодов фенхеля получают препарат «Анетин» — сумму действующих веществ. Он обладает спазмолитическим действием, особенно в отношении гладкой мускулатуры кишечника, в меньшей степени — в отношении коронарных сосудов. В терапевтической практике его применяют при хронических спастических колитах, при спазмах органов брюшной полости, при хронической коронарной недостаточности.
Есть отчёты, что укропный чай, получаемый младенцами в течение длительного периода времени, приводил к преждевременному развитию груди у девочек. У всех 4 испытуемых уровень эстрадиола в сыворотке крови в 15-20 раз превышал нормальные значения для их возраста. [4]
В тестах ДНК сенной палочки масло фенхеля проявило себя как генотоксин.[5]
Эстрагол, присутствующий в эфирном масле, вызвал опухоли у животных.[6]
Исследования на животных продемонстрировали токсические эффекты эфирного масла фенхеля на клетках плода. Однако никаких доказательств тератогенности обнаружено не было.[7]
Величина ЛД50 для животных составляет 1326 мг/кг. Патологической токсичности в органах мертвых животных не наблюдалось, что указывает на то, что смерть может быть вызвана дисбалансом метаболитов или токсическим воздействием на нервную систему.[8]
В экспериментах над мышами метанольный экстракт семян фенхеля в дозах 100 мг/кг не приводил к смерти. Однако дозы до 500 мг/кг проявили себя в более выраженных побочных эффектах, включая потерю аппетита и пилоэрекцию; более высокая смертность была отмечена у 1000 мг.[9]
Вид Фенхель обыкновенный входит в род Фенхель (Foeniculum) семейства Зонтичные (Apiaceae) порядка Зонтикоцветные (Apiales).
В рамках подвида выделяют несколько подчинёных таксонов:[3]
Фе́нхель обыкнове́нный (лат. Foenículum vulgáre) — одно-, дву- или многолетнее растение, вид рода Фенхель (Foeniculum) семейства Зонтичные (Apiaceae).
Народные названия растения — укроп аптечный, укроп волошский.
茴香（学名：Foeniculum vulgare，英语：Fennel）属胡蘿蔔科傘形科Apiaceae的開花植物種[1]。原產於地中海沿岸與東南亞的原生種，但目前已廣泛被種植在世界許多地方，特别是在海岸附近干燥的土壤。也被稱為小茴香、甜茴香。
茴香是一種耐寒的多年生草本植物。它可以生長到了2.5米的高度，呈粉綠色筆直狀，莖為空心。葉長可達40公分長。其尾段呈現細長狀，約0.5公釐寬。（它的葉子是相似的蒔蘿，但更纖細）花型為5-15公分寬的傘形花序，每個傘形花序有20〜50個微小的黃色花朵。果實4-10公釐長，半公釐寬或更小，表面帶有淺溝紋道的粉綠色種子。
“茴香”，源自於古英語Fenol或Finol，而這又來自拉丁語的Feniculum或Foeniculum，或稱之為Fenum或Faenum，是“乾草”的意思。在過去的拉丁語中指的是大茴香Ferula，目前則普遍使用在相關植物的屬名。
茴香Finule（當時用語）也是異教徒安格魯 - 撒克遜九種草藥魔法中的一種，始被記錄在中古10世紀[2]。
古罗马人称茴香为“小茴香”，意思是“芳香的干草”。[3]
原產於地中海沿岸與東南亞的茴香，目前已廣泛被種植在世界各個角落。包括在北歐，美國，加拿大南部和亞洲大部分地區和澳大利亞[4]。它是用種子來進行繁殖，在澳大利亞和美國則被視為是侵略性的雜草。茴香也被發現在北美西部的沿海和內陸荒地[5]，城市界面東到丘陵和山區，但不包括沙漠棲息地。
茴香在各地被廣泛的種植，它的花柄，葉片與種子都具備有相似的味道，因氣味濃郁而被取之食用。其風味來自茴香腦，帶有甜味，主基調為柑橘香，次基調為松香。與同樣的酚類化合物也存在於洋茴香和八角，其味道和香氣類似於他們的，儘管沒有那麼強烈。[6]
經人類改良程度較低的茴香籽會帶有苦味，這是來自一種葑酮的物質。
茴香花粉（其實是整朵花）也作為香料使用，是茴香中氣味最濃郁的部分，也是價值最高的。
乾燥後的茴香籽其氣味與洋茴香相似，種子新鮮時呈現綠色或棕色，慢慢的會轉變成暗灰色，如果要做烹飪使用，綠色是最好的。葉子的香氣與形狀貌似蒔蘿，嫩葉常被當作裝飾使用，或加入到沙拉，調味醬汁或甜品布丁中，也會被使用在湯品或魚露中以增加其風味。
在印度和巴基斯坦（茴香被稱為Saunf），阿富汗，伊朗和中東的許多國家都有使用茴香種子在他們的料理中。它在喀什米爾潘偉迪（Kashmiri Pandit）和古吉拉特（Gujarati）料理中是最重要的香料之一[7]。在阿薩姆/孟加拉/奧里雅等地，常常會使用到的五種籽混合香料Panch Phoron，是組合成分的其中之一。在南亞的許多地方，會食用烤茴香籽幫助飯後消化，或是口氣清新劑以及製成牙膏的調味劑。
在印度，茴香葉可單獨使用於在綠葉菜料理，或混合其他蔬菜一起料理。在敘利亞和黎巴嫩，則有一道混合雞蛋所做成的一種特殊的蛋煎蛋（連同洋蔥和麵粉）稱之為Ijjeh。茴香葉無論是乾燥或新鮮的皆適合使用於蛋類，魚類，或蔬菜類料理。
茴香種子是意大利香腸的主要香味成分。在西班牙，則會使用茴香的莖穿刺茄子來製成醃茄子-Berenjena de Almagro。
佛羅倫斯茴香（Foeniculum vulgare Azoricum Group; syn. F. vulgare var. azoricum）是一個球根部位呈現膨脹狀態的品種。它具有溫和洋茴香一樣的味道，但是香氣更甜與芬香。佛羅倫薩茴香植物比野生型小，膨脹的球根部被作為蔬菜食用或生熟。在一些意大利或德國的沙拉，常與菊苣和鱷梨一起攪拌，是一道可口的小菜。
茴香往往是沙拉和意大利面食的流行成分。它还为鱼和鸡以及香肠做了很好的调味料。[8]
有許多胡蘿蔔家族傘形科的香草物種在表面上甚至氣味上是類似於茴香的，中文也经常用洋茴香这一词来泛指。蒔蘿（Dill）、茴芹（Anise）與葛縷子（Caraway）便是外型上相似但較為短小的草本植物，有时人们甚至也会将芫荽（香菜，Coriander/Cilatro）与其混淆。僅可達到40-60公分。蒔蘿有螺紋羽毛狀的葉子和黃色的花，芫荽與葛縷子有白色的花朵和細碎的葉子，同樣是一年生或二年生植物。這些草本植物相似的外表與相近的氣味，也就導致了時常被混淆名稱和語源了。[9]
.jpg)
|access-date=中的日期值 (帮助) |url=为空 (帮助) |access-date=中的日期值 (帮助) |access-date=中的日期值 (帮助) |access-date=中的日期值 (帮助) |access-date=中的日期值 (帮助) 茴香（学名：Foeniculum vulgare，英语：Fennel）属胡蘿蔔科傘形科Apiaceae的開花植物種。原產於地中海沿岸與東南亞的原生種，但目前已廣泛被種植在世界許多地方，特别是在海岸附近干燥的土壤。也被稱為小茴香、甜茴香。
この項目では、多年草について説明しています。その他の用法については「フェンネル (曖昧さ回避)」をご覧ください。 
フェンネル（英：Fennel、学名：Foeniculum vulgare）およびフェネルは、セリ科ウイキョウ属の多年草。和名はウイキョウ（茴香）、または、ショウウイキョウ（小茴香）。仏名はフヌイユ (fenouil)。
草丈は1-2m[5]。葉は糸状で、全草が鮮やかな黄緑色をしている。花期は、6-8月、枝先に黄色の小花を多数つける。秋には7mm程度の長楕円形をした茶褐色の実をつける。
地中海沿岸が原産とされ、古代エジプトや古代ローマでも栽培されていた記録があり、歴史上もっとも古い作物のひとつとされる。
主産地はインド、中国、エジプトなど。日本には平安時代に中国から渡来し、長野県、岩手県、富山県などで多く栽培されている。沖縄料理においては『いーちょーばー（胃腸葉）』と呼ばれ[6]、整腸作用のある島野菜として珍重されていた。魚汁やまーす煮などの魚料理の臭い消しとして用いられ、時に平焼きなどの薬味としても用いられた。
粉砕した果実を水蒸気蒸留して精油を採る。収率はおよそ4-7％とされる。
アニスやスターアニス（トウシキミ）に似た甘い香りがある。芳香の主成分はアネトール（t-anethol、C6H4(OCH3)C3H5）。
若い葉および種子（フェンネルシード）は、甘い香りと苦みが特徴で消化促進・消臭に効果があり、香辛料（スパイス）、ハーブとして、食用、薬用、化粧品用などに古くから用いられている。
西洋では魚料理やピクルスの風味付けに用いられ、インドではカレー料理に、中国では五香粉の原料として用いられる。またパスティス[7]やアクアビットなどの酒類・リキュール類の香り付けにも用いられる。またフェンネルシードをさまざまな色の砂糖でコートしたもの（ヒンディー語で「ソーンフ」。フェンネルの意味。）がインド料理店で口直しとしてレジの横などに置かれていることがある。
ウイキョウ, 鱗茎, （生）100 gあたりの栄養価エネルギー 食物繊維 ビタミンチアミン (B1)リボフラビン (B2)ナイアシン (B3)パントテン酸 (B5)ビタミンB6葉酸 (B9)ビタミンCミネラルカリウムカルシウムマグネシウムリン鉄分亜鉛マンガンマイクログラム • mg = ミリグラムフェンネルの鱗茎（葉柄基部が肥大したもの）はフィノッキオ (finocchio) とも呼ばれ、野菜としてタマネギなどのようにサラダや煮物、スープなどに用いられる。茎・葉は生食されるが、その他にも佃煮、シチューなど肉料理の香味野菜として使用される。
果実は、生薬「茴香」で芳香健胃作用がある。漢方方剤の安中散（あんちゅうさん）や、太田胃散（漢方+西洋薬の処方）、口中清涼剤の仁丹などに使われている。
野生の姿
青果店の店頭に並ぶフェンネル
香辛料としてのフェンネル（種子のように見える果実）
果実
健康全書中のフェンネル
ドイツのフェンネル畑
花
フェンネルシード
アサ · アンゼリカ · イノンド · イングリッシュラベンダー（英語版） · エパソーテ · オレガノ · カレーリーフ · クルマバソウ（英語版） · コショウソウ · コリアンダー (シアントロ) · シシリー · シソ · シソクサ（英語版） · ジンブー（英語版） · スイバ · セージ · セイボリー · タイバジリコ（英語版） · タイホーリーバジル · タイム · タラゴン · チャービル · チャイブ · ドクダミ · ナギナタコウジュ · バジル · パセリ · ヒソップ · ピペルアウリツム（英語版） · ベトナムコリアンダー（英語版） · ヘンルーダ · ボリビアンコリアンダー（英語版） · ボルド（英語版） · マジョラム · ミツバ · ミント · メキシカンコリアンダー (ロングコリアンダー)（英語版） · ルリジサ · レモンバーム · レモンバーベナ · レモンマートル · ローリエ · レモングラス · ローズマリー · ラベージ
アサフェティダ · アジョワン · アナルダナ · アニス · アムチュール (マンゴーパウダー) · アリゲーターペッパー · アレッポペッパー · イノンド · ウコン · オールスパイス · カイエンペッパー · カシア · ガジュツ · カラシナ · カホクザンショウ · カルダモン · キャラウェイ · クスノキ · クミン · クラチャイ · クローブ · クロガラシ · 黒カルダモン · ケシノミ · コクム · コショウ · ゴマ · コリアンダー · サッサフラス · サフラン · サルサパリラ · 塩 · シトラスピール シナモン · シヌスモーレ · ジュニパーベリー · ショウガ · 小ガランガル · シロガラシ · スペインカンゾウ · セリムグレイン · セロリ · タスマニアペッパー · タマリンド · チャロリー · 陳皮 · 唐辛子 · トウシキミ · トンカ豆 · ナツメグ · ナンキョウソウ · ニオイクロタネソウ · ニンニク · バーベリー · ゴルパー · バニラ · パプリカ · パラダイスグレイン · バンウコン · ヒッチョウカ · ヒハツ · ヒハツモドキ · フェヌグリーク · フェンネル · ブラジリアンペッパー · ブラッククミン · ブラックライム · ホースラディッシュ · マウラブチェリー · マラバスラム · メース · ラドゥニ · リツェアクベバ · ローズ · ワサビ
アドジカ · アドヴィエ · エルブ・ド・プロヴァンス · オールドベイシーズニング · カーメリスネリ · ガーリックソルト · ガラムマサラ · カレー粉 · キャトルエピス · クラブボイル · 五香粉 · ザーター · シーズンドソルト · 七味唐辛子 · ジャークスパイス · セイボリー · タビル · タンドリーマサラ · チャートマサラ · チャウンク · チュニジアンファイブスパイス · チリパウダー · バハラット · ハリッサ · バルバレ · ハワイジ · パンチフォロン · ファインハーブ · ブーケガルニ · ブクヌ · ペルシャード · マサラ · ミックススパイス · ミトミタ · レモンペッパー · パンプキンパイスパイス · レカードロジョ
フェンネル（英：Fennel、学名：Foeniculum vulgare）およびフェネルは、セリ科ウイキョウ属の多年草。和名はウイキョウ（茴香）、または、ショウウイキョウ（小茴香）。仏名はフヌイユ (fenouil)。
회향(茴香, Foeniculum vulgare)은 미나리과에 속하는 다년생 식물로서 회향속의 유일한 종이다. 잎에는 솜털이 나고 노란 꽃이 피며, 지중해 연안이 원산지이다. 하지만 로마 제국 시절 식민지 지역으로 퍼지면서 여러 곳으로 퍼졌고 강둑이나 해안가에서는 어디서나 잘 자생한다.[1]
향기가 나며 맛이 좋은 약초로 알려져 있어 고급 요리에 걸맞은 식재료로 손꼽힌다. 의학적 효험도 좋은 재료로 불린다. 전구 모양과 흡사한 줄기도 쓴다.
회향은 다년생 허브이다. 수직으로 곧게 자라며 연한 초록색을 띤다. 2.5m 정도로까지 자라며 줄기 속은 비어있다. 잎이 40cm 정도까지 자라서 큰 편이며 꽃은 줄기 끝에서 5-15cm로 자란다. 대개 먹는 것은 말린 씨앗이며 4-10cm 정도 길이이다.[2]
회향은 식용이며 잎과 씨앗으로 장식까지 할 수 있기 때문에 세계 여러 나라에서 재배된다. 아니스 열매와 비슷한 맛이 나는데 이것은 아네톨이라는 화학물질이 있기 때문으로 아로마향과 비슷하다.[3]
피렌체 회향(Florence fennel, Foeniculum vulgare)은 재배종으로서 잎이 더 평평하며 연근 같이 생겼다.[4] 피렌체 회향은 야생종과 더 흡사한 것으로 데치거나 생으로도 먹는다. 이태리어로는finocchio라고 부른다.
회향은 식재료로 오래전부터 쓰여왔으며 정력제로도 많이 쓰였다. 예로부터 아주 비싼 식재료로 꼽히기도 했다.[5]
말린 회향은 약간 매운 맛이 나며 녹색이나 갈색을 띤다. 시일이 지나면서 회색으로 변하며 요리할 때에는 초록빛의 것이 가장 좋은 것이다. 잎으로 마지막에 맛을 돋울 수 있으며 뿌리 부분은 수프나 스튜뿐 아니라 굽거나 생으로도 먹을 수 있다.
회향은 이탈리아 요리에서 아주 많이 등장하는 재료이며 샐러드, 파스타, 리소토 등 주요 요리에는 꼭 등장한다. 이탈리아식 소시지나 미트볼을 만들 때도 많이 넣는다. 빵을 만들 때 반죽에 넣어서 향을 더하기도 한다.
달걀이나 생선 요리에는 말리거나 신선한 회향 잎을 첨가한다. 피렌체 회향은 독일, 이탈리아식 샐러드에서 꼭 등장하며 아보카도 등과 잘 어울린다.
회향은 아네톨을 함유하고 있다. 중합체와 같은 물질이 있어 식물성 에스트로겐으로 작용한다.[6] 약품을 먹을 때는 부작용을 누그러뜨리기 위한 좋은 재료이기도 하며 감초 가루의 한 재료로 쓰이기도 한다.[출처 필요]
회향을 끓인 물에 설탕을 넣어서 시럽처럼 만들기도 하며 아기들에게 좋은 먹을거리가 될 수 있다. 특히 막 이가 나면서 치통에 시달릴 때 해당 증상을 돕는 데 효과가 있다. 회향차나 씨앗을 먹으면 신진대사가 촉진되고 소화불량이 해소될 수 있다.
회향차는 회향 씨앗 1숟갈을 첨가해서 끓이는 것으로 위장에 찬 가스를 배출하는 역할을 한다. 시럽으로 만들어 먹는 음료는 만성 기침에 효과가 있으며 조미료로도 쓸 수 있다. 벼룩이 싫어하는 식품의 하나로서 과육이나 채소 따위에 가루를 뿌려 주면 퇴치할 수 있다.[7]
