Ground Squirrels

Spermophilus ye un xéneru de rucadores esciuromorfos de la familia Sciuridae.^[1] Les sos especies distribúyense pol Holártico.

Reconócense les siguientes especies:^[1]

• Spermophilus adocetus
• Spermophilus alashanicus
• Spermophilus annulatus
• Spermophilus armatus
• Spermophilus atricapillus
• Spermophilus beecheyi
• Spermophilus beldingi
• Spermophilus brunneus
• Spermophilus canus
• Spermophilus citellus
• Spermophilus columbianus
• Spermophilus dauricus
• Spermophilus elegans
• Spermophilus erythrogenys
• Spermophilus franklinii
• Spermophilus fulvus
• Spermophilus lateralis
• Spermophilus madrensis
• Spermophilus major
• Spermophilus mexicanus
• Spermophilus mohavensis
• Spermophilus mollis
• Spermophilus musicus
• Spermophilus parryii
• Spermophilus perotensis
• Spermophilus pygmaeus
• Spermophilus relictus
• Spermophilus richardsonii
• Spermophilus saturatus
• Spermophilus spilosoma
• Spermophilus suslicus
• Spermophilus taurensis
• Spermophilus tereticaudus
• Spermophilus townsendii
• Spermophilus tridecemlineatus
• Spermophilus undulatus
• Spermophilus variegatus
• Spermophilus washingtoni
• Spermophilus xanthoprymnus

Estudios posteriores establecieron qu'esti xéneru ye parafilético y estremar en 8 xéneros, quedando Spermophilus acutáu al ámbitu euroasiático:^[2]

• Callospermophilus Merriam, 1897
• Ictidomys J. A. Allen, 1877
• Notocitellus A. H. Howell, 1938
• Otospermophilus Brandt, 1844
• Poliocitellus A. H. Howell, 1938
• Urocitellus Obolenskij, 1927
• Xerospermophilus Merriam, 1892

ye bien guapu

Referencies

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Spermophilus .

Sünbülqıran (lat. Citellus, yaxud Spermophilus) — sincablar fəsiləsindən gəmiriçi heyvan cinsi. Bədəninin uzunluğu 20—40 sm, quyruğu, adətən bədəninin yarısının uzunluğundan qısa olur. Açıq-qum rəngində, tünd-qonurumtul-boz rəngdədir. Üst tərəfdən xallı, yaxud xırda ləkəli və tünd zolaqlıdır. Şimal yarımkürəsinin düzənlik, tundra və dağların açıq landşaftında məskən salır. Dünyada 20 növü var. Gündüz həyatı keçirir. Qış yuxusuna gedir. Əsasən, koloniyalarla yaşayır. Təhlükə hiss etdikdə dayanır və özünə xas olan fitəbənzər səslər çıxarır. Bitki ilə qidalanır; toxum ehtiyatı toplayır. İldə 1 dəfə çoxalır; 5—8 bala doğur. Sünbülqıranlar taxılların təhlükəli zərərveriçisidir; bir sıra xəstəliklərin təbii daşıyıcısıdır. İri növləri xəz sənayesi obyektidir. Qazıntı qalıqları Miosendən məlumdur.

Növləri

• Spermophilus adocetus
• Spermophilus alashanicus
• Spermophilus annulatus
• Spermophilus armatus
• Spermophilus atricapillus
• Kaliforniya sünbülqıranı Spermophilus beecheyi
• Spermophilus beldingi
• Aydax sünbülqıranı Spermophilus brunneus
• Spermophilus canus
• Avropa sünbülqıranı Spermophilus citellus
• Spermophilus columbianus
• Daur sünbülqıranı Spermophilus dauricus
• Spermophilus elegans
• Суслик краснощёкий Spermophilus erythrogenys
• Spermophilus franklinii
• Sarı sünbülqıran Spermophilus fulvus
• Qızılı sünbülqıran Spermophilus lateralis
• Spermophilus madrensis
• Böyük sünbülqıran Spermophilus major
• Spermophilus mexicanus
• Spermophilus mohavensis
• Spermophilus mollis
• Qafqaz sünbülqıranı Spermophilus musicus
• Qütb sünbülqıranı Spermophilus parryii
• Spermophilus perotensis
• Kiçik sünbülqıran Spermophilus pygmaeus
• Spermophilus relictus
• Spermophilus richardsonii
• Spermophilus saturatus
• Xallı sünbülqıran Spermophilus spilosoma
• Çil-çil sünbülqıran Spermophilus suslicus
• Spermophilus tereticaudus
• Spermophilus townsendii
• Onüçzolaqlı sünbülqıran Spermophilus tridecemlineatus
• Uzunquyruq sünbülqıran Spermophilus undulatus
• Daşlıq sünbülqıranı Spermophilus variegatus
• Spermophilus washingtoni
• Kiçik Asiya sünbülqıranı Spermophilus xanthoprymnus

Ar sousliked eo ar bronneged kar d'ar gwiñvered hag a ya d'ober ar genad Spermophilus.

Spesadoù

• Spermophilus adocetus
• Spermophilus alashanicus
• Spermophilus annulatus
• Spermophilus armatus
• Spermophilus atricapillus
• Spermophilus beecheyi
• Spermophilus beldingi
• Spermophilus brevicauda
• Spermophilus brunneus
• Spermophilus canus
• souslik Europa, Spermophilus citellus
• Spermophilus columbianus
• Spermophilus dauricus
• Spermophilus elegans
• Spermophilus erythrogenys
• Spermophilus franklinii
• Spermophilus fulvus
• Spermophilus lateralis
• Spermophilus madrensis
• Spermophilus major
• Spermophilus mexicanus
• Spermophilus mohavensis
• Spermophilus mollis
• Spermophilus musicus
• Spermophilus pallidicauda
• Spermophilus parryii
• Spermophilus perotensis
• Spermophilus pygmaeus
• Spermophilus ralli
• Spermophilus relictus
• Spermophilus richardsonii
• Spermophilus saturatus
• Spermophilus spilosoma
• souslik brizh, Spermophilus suslicus
• Spermophilus taurensis
• Spermophilus tereticaudus
• Spermophilus townsendii
• Spermophilus tridecemlineatus
• Spermophilus undulatus
• Spermophilus variegatus
• Spermophilus washingtoni
• Spermophilus xanthoprymnus

Spermophilus són un gènere de rosegadors de mida mitjana de la família dels esciúrids. Tenen una llargada corporal de 14-40 cm, amb una cua de 4-25 cm (generalment fa menys centímetres que la meitat del cos). Tenen les potes posteriors una mica més llargues que les anteriors. Les orelles són curtes i una mica peludes. El color del dors pot variar molt, des del verd fins al lila, mentre que el ventre sol ser de color groc brut o blanc. El pelatge hivernal és suau i espès, mentre que a l'estiu és més curt i bast.

Spermophilus je vědecké pojmenování jednoho z rodů česky nazvaných sysel (rod z čeledi veverkovití).

Sysli rodu Spermophilus patří do skupiny pozemních veverkovitých hlodavců (Sciuridae), kam jsou řazeni psouni (Cynomys), svišti (Marmota) a několik rodů severoamerických syslů (Ammospermophilus, Notocitellus, Otospermophilus, Callospermophilus, Ictidomys, Poliocitellus, Xerospermophilus a Urocitellus).^[1]

Seznam druhů

• Spermophilus adocetus (Merriam, 1903) – sysel krátkohlavý
• Spermophilus annulatus (Audubon & Bachman, 1842) – sysel pruhoocasý
• Spermophilus citellus (Linnaeus, 1766) – sysel obecný
• Spermophilus columbianus (Ord, 1815) – sysel kolumbijský
• Spermophilus erythrogenys (Brandt, 1841) – sysel rudolící
• Spermophilus fulvus (Lichtenstein, 1823) – sysel žlutý
• Spermophilus major (Pallas, 1778) – sysel velký
• Spermophilus parryii (Richardson, 1825) – sysel Parryův
• Spermophilus suslicus (Güldenstaedt, 1770) – sysel perličkový
• Spermophilus undulatus (Pallas, 1778) – sysel dlouhoocasý

Rozšíření

Rod Spermophilus je rozšířen především v Eurasii, rody Ammospermophilus a Otospermophilus v Severní Americe a rod Spermophilopsis převážně v Asii (severovýchodní Írán, Tádžikistán, Turkmenistán, severozápadní Afghánistán, Uzbekistán a Kazachstán).

Odkazy

Reference

1. ↑ SCHNEIDEROVÁ, Irena. Akustické varovné signály syslů I. Úvod, význam, vnitrodruhová a mezidruhová variabilita. Živa. 2013, č. 4. Dostupné také z: http://ziva.avcr.cz/files/ziva/pdf/akusticke-varovne-signaly-syslu-i-uvod-vyznam-vnit.pdf

Externí odkazy

• rod sysel Spermophilus F. Cuvier, 1825
• Spermophilopsis leptodactylus
• Rodentia – hlodavci
• BioLib, sysel

Der Titel dieses Artikels ist mehrdeutig. Weitere Bedeutungen sind unter Ziesel (Begriffsklärung) aufgeführt.

Die Ziesel (Spermophilus, Syn.: Citellus) sind eine Gattung der Erdhörnchen, die in Eurasien in 15 Arten verbreitet ist. Dabei umfasste die Gattung lange Zeit deutlich mehr Arten, die auch in Nordamerika vorkommen; diese wurden jedoch nach einer Revision auf der Basis morphologischer und molekularbiologischer Daten in insgesamt acht Gattungen aufgeteilt.

Im süddeutschen und österreichischen Sprachraum und in einigen Publikationen wird die Bezeichnung Ziesel als Neutrum aufgefasst („das Ziesel“), im Duden und in weiten Teilen Deutschlands als Maskulinum („der Ziesel“).

Merkmale

Die meisten Ziesel sind oberseits braun oder grau und unterseits weiß gefärbt. Viele Arten tragen dazu Streifen oder Flecken. Der Schwanz ist relativ kurz, ebenso die Beine. Der Kopf hat eine typische Hörnchenform und trägt dehnbare Backentaschen zum Verstauen von Nahrung. Die Kopfrumpflänge schwankt je nach Art zwischen 13 und 40 cm, die Schwanzlänge zwischen 4 und 25 cm, das Gewicht zwischen 85 g und 1 kg.

Die Arten der Gattung besitzen im Oberkiefer pro Hälfte einen zu einem Nagezahn ausgebildeten Schneidezahn (Incisivus), dem eine Zahnlücke (Diastema) folgt. Hierauf folgen zwei Prämolare und drei Molare. Im Unterkiefer besitzen die Tiere dagegen nur einen Prämolar. Insgesamt verfügen die Tiere damit über ein Gebiss aus 22 Zähnen.^[1]

Verbreitung und Lebensraum

Das Verbreitungsgebiet der Ziesel reicht in Eurasien von Ostösterreich über Zentralasien und Sibirien bis in die Mongolei. Der Lebensraum sind alle Arten offener Habitate, also Steppen, Halbwüsten, Tundren, Felsenland und karge Bergketten. Waldränder und buschbestandenes Land werden ebenfalls akzeptiert, in dichten Wäldern fehlen Ziesel aber.

In Europa kommen nur zwei Zieselarten vor: der Europäische Ziesel und der Perlziesel. Ersterer war einst auch in Deutschland verbreitet; eine Wiederansiedlung im sächsischen Osterzgebirge, nahe der tschechischen Grenze, erfolgte 2006 in einem überdachten Gehege. Diese Aktion wurde vom BUND-Landesverband Sachsen durchgeführt. Perlziesel sind lokal in osteuropäischen Steppen-, Wald-, Weide- und Brachlandschaften präsent. So nehmen die Perlziesel kleinere Lebensräume in Russland, Polen (Woiwodschaft Lublin) sowie Rumänien ein.

Lebensweise

Gelbziesel (Spermophilus fulvus)

Europäischer Ziesel

Ziesel leben in zweierlei Typen von Erdbauen: in dauerhaften Bauen, in denen sie die Nacht oder ihren Winterschlaf verbringen und die Jungen gebären und großziehen, und in vorübergehend bezogenen Schutzbauten, die ihnen als kurzfristige Zufluchtsorte dienen. In jedem Bau gibt es einen Hauptgang und mehrere Seitengänge sowie Nist- und Nebenkammern. Die Erdbaue werden tagsüber verlassen, um auf Nahrungssuche zu gehen. Die Ziesel ernähren sich hauptsächlich von Samen, aber auch von Wurzeln, Knollen, Zwiebeln und grünen Pflanzenteilen. Auch wirbellose Tiere wie Insekten werden nicht verschmäht. Im Spätsommer legen sie in ihren Bauen einen Nahrungsvorrat an. Nachdem der Baueingang mit Erdmaterial verschlossen wurde, halten sie etwa ab September bis zum März des nächsten Jahres einen mehrmonatigen Winterschlaf, aus dem sie jedoch von Zeit zu Zeit aufwachen. Nach Ansicht einiger Forscher aktivieren Ziesel und andere Nagetiere so immer wieder ihr Immunsystem. Auf diese Weise sind sie in der Lage, Krankheitserreger wie Kolibakterien oder Salmonellen in Schach zu halten, die sich andernfalls im Körper der winterschlafenden Tiere unkontrolliert vermehren und zu einer lebensbedrohenden Gefahr werden könnten.

Männliche Ziesel sind territorial und vertreiben Geschlechtsgenossen aus der Nähe ihres Baus. Die Weibchen leben in den Territorien der Männchen und verteidigen selbst kein Revier. Auf diese Weise sammeln die Männchen mancher Arten einen Harem um sich; es bestehen jedoch geringe soziale Bindungen, so dass man von keiner echten Kolonie sprechen kann. Die Baue der Weibchen werden auf deren Töchter übertragen; dagegen werden Männchen bei Erreichen der Geschlechtsreife vertrieben. Können sie kein eigenes Revier errichten, müssen sie in der Randzone anderer Zieselreviere überdauern, wo die Verhältnisse ungünstig sind und sie leicht Raubtieren zum Opfer fallen.

Die Paarung findet nur einmal im Jahr statt, und zwar zwischen März und Mai etwa ein bis zwei Wochen nach dem Verlassen des Winterquartiers. Jedes Zieselweibchen bringt 2 bis 15 Junge zur Welt, mit einer je nach Art zwischen vier und neun schwankenden durchschnittlichen Wurfgröße. Bei der Geburt wiegen Ziesel etwa 10 g. Im Alter von elf Monaten erreichen sie die Geschlechtsreife. Männliche Ziesel erreichen mit sechs Jahren ein geringeres Lebensalter als Weibchen mit elf Jahren, was auf die Verausgabung bei der Revierverteidigung zurückzuführen ist.

Systematik

Notocitellus

Antilopenziesel (Ammospermophilus)

Otospermophilus

Callospermophilus

Murmeltiere (Marmota)

Ziesel (Spermophilus)

Ictidomys

Franklin-Ziesel (Poliocitellus franklinii)

Präriehunde (Cynomys)

Xerospermophilus

Urocitellus

Die Gattung Spermophilus wurde 1825 von Frédéric Cuvier in dessen Abhandlung über die Zähne der Säugetiere (Des dents des mammifères, considérées comme caracteres zoologiques) eingeführt, wobei er den von Carl von Linné 1766 als Mus citellus beschriebenen und den Mäusen zugeordneten Europäischen Ziesel als Typus nutzte und erstmals unter dem bis heute gültigen Namen Spermophilus citellus benannte.^[3][4] Parallel war zudem lange Zeit der Gattungsname Citellus und die Art Citellus citellus üblich, die 1816 von Lorenz Oken in Okens Lehrbuch der Naturgeschichte geprägt wurden. Alle von Oken erdachten Namen wurden jedoch 1956 von der International Commission on Zoological Nomenclature (ICZN) für ungültig erklärt, weil sie nicht der Linnäischen Nomenklatur folgten. Damit ist Spermophilus der allein gültige Gattungsname.

In der Gattung wurden lange Zeit fast 40 Arten zusammengefasst, lediglich die Antilopenziesel (Ammospermophilus) wurden wegen zahlreicher Besonderheiten als eigene Gattung geführt. Die große Zahl der Arten hat mehrere Autoren dazu verleitet, eine Unterteilung der Gattung in Untergattungen zu versuchen. Nach einer umfassenden molekularbiologischen Untersuchung^[2] wurden die Ziesel jedoch auf insgesamt acht Gattungen aufgeteilt, die den ehemaligen Untergattungen entsprechen, da die ursprüngliche Zusammenfassung gegenüber den Murmeltieren (Marmota), den Antilopenzieseln (Ammospermophilus) und den Präriehunden (Cynomys) paraphyletisch ist und diese Gruppen damit kein gemeinsames Taxon bilden.^[5]

Innerhalb der Gattung Spermophilus verbleiben damit nach der Revision noch 15 Arten:^[6]

• Alashan-Ziesel (Spermophilus alashanicus), Mongolei, Innere Mongolei
• Brandt-Ziesel (Spermophilus brevicauda), im südöstlichen Kasachstan und im äußersten Nordosten der Volksrepublik China
• Europäischer Ziesel (Spermophilus citellus), von Polen und Tschechien bis zum Balkan und zur westlichen Ukraine
• Daurischer Ziesel (Spermophilus dauricus), Mongolei und angrenzende Teile Sibiriens und Chinas
• Rotwangenziesel (Spermophilus erythrogenys), südliches Sibirien, Mongolei
• Gelbziesel (Spermophilus fulvus), Zentralasien
• Rotgelber Ziesel (Spermophilus major), Sibirien, Mongolei
• Kaukasus-Ziesel (Spermophilus musicus), Georgien
• Blasser Ziesel (Spermophilus pallidicauda), Mongolei und Norden der Volksrepublik China
• Kleinziesel (Spermophilus pygmaeus), Ukraine, südwestl. Russland, Kasachstan
• Tienschan-Ziesel (Spermophilus ralli), östlicher Tian Shan in Kirgisistan und Kasachstan sowie im Westen von Xinjiang in der Volksrepublik China
• Relikt-Ziesel (Spermophilus relictus), Tian Shan in Kirgisistan, Kasachstan und Usbekistan
• Perlziesel (Spermophilus suslicus), Polen, Ukraine, Rumänien, Russland (ostwärts bis zur Wolga)
• Taurus-Ziesel (Spermophilus taurensis),^[7] Türkei
• Kleinasiatischer Ziesel (Spermophilus xanthoprymnus), Kaukasus, Anatolien, Syrien

Die Ziesel traten im mittleren Miozän zuerst auf. In Europa gab es erstmals im Pleistozän Ziesel, damals in sehr viel weiterer Verbreitung als heute. Zwölf Zieselarten sind fossil bekannt, die Zuordnung zu den aktuell validen Gattungen ist bisher nicht erfolgt.

Menschen und Ziesel

Da Ziesel Träger von Tollwut oder Tularämie sein können, werden sie in manchen Regionen gezielt vergiftet. Über die teilweise Verwertung der Felle → Zieselfell. Es gibt jedoch auch Ziesel-Arten, die in ihrem Bestand bedroht sind, darunter die beiden europäischen Arten.

Einzelnachweise

1. ↑ Robert S. Hoffmann, Andrew T. Smith: Spermophilus. In: Andrew T. Smith, Yan Xie: A Guide to the Mammals of China. Princeton University Press, Princeton NJ 2008, ISBN 978-0-691-09984-2, S. 193.
2. ↑ ^{a b} Matthew D. Herron, Todd A. Castoe, Christopher L. Parkinson: Sciurid phylogeny and the paraphyly of holarctic ground squirrels (Spermophilus). Molecular Phylogenetics and Evolution 31, 2004; S. 1015–1030. (doi:10.1016/j.ympev.2003.09.015, Volltext, PMID 15120398)
3. ↑ Spermophilus. In: Don E. Wilson, DeeAnn M. Reeder (Hrsg.): Mammal Species of the World. A taxonomic and geographic Reference. 2 Bände. 3. Auflage. Johns Hopkins University Press, Baltimore MD 2005, ISBN 0-8018-8221-4.
4. ↑ Frédéric Cuvier: Des dents des mammifères, considérées comme caracteres zoologiques. 1825 (Digitalisat).
5. ↑ Kristofer M. Helgen, F. Russell Cole, Lauren E. Helgen, Don E. Wilson: Generic Revision in the holarctic ground squirrels genus Spermophilus. Journal of Mammalogy 90 (2), 2009; S. 270–305. doi:10.1644/07-MAMM-A-309.1
6. ↑ Richard W. Thorington Jr., John L. Koprowski, Michael A. Steele: Squirrels of the World. Johns Hopkins University Press, Baltimore MD 2012; S. 296–298. ISBN 978-1-4214-0469-1
7. ↑ İ. Gündüz, M. Jaarola, C. Tez, C. Yeniyurt, P. D. Polly & J. B. Searle: Multigenic and morphometric differentiation of ground squirrels (Spermophilus, Sciuridae, Rodentia) in Turkey, with a description of a new species. Mol. Phylogenet. Evol., 43, S. 916–935, 2007

De grûniikhoarntsjes fan de Alde Wrâld of soeslikken (wittenskiplike namme: Spermophilus) foarmje in skaai fan 'e klasse fan 'e sûchdieren (Mammalia), it skift fan 'e kjifdieren (Rodentia), it ûnderskift fan 'e iikhoarntsjes en sliepmûzen (Sciuromorpha), de famylje fan 'e iikhoarntsjes (Sciuridae), de ûnderfamylje fan 'e grûniikhoarntsjes en Afrikaanske beamiikhoarntsjes (Xerinae), de tûke fan 'e grûniikhoarntsjes (Marmotini), de ûndertûke fan 'e echte grûniikhoarntsjes (Spermophilina) en it boppeskaai fan 'e echte grûniikhoarntsjes (Spermophilus). Ta dit skaai hearre 15 ûnderskate soarten út Jeraazje. Foarhinne waard dizze groep as in ûnderskaai fan 'e echte grûniikhoarntsjes beskôge, mar by in reorganisaasje hat er yn 2007 erkenning as in selsstannich skaai krigen.

De grûniikhoartsjes fan de Alde Wrâld wurde ek wol soeslikken of soesliks neamd, in oantsjutting dy't ôflaat is fan it Russyske суслик, suslik. De wittenskiplike namme, Spermophilus, kin oerset wurde as "dy't fan sieden hâldt". De oanwêzigens fan echte grûniikhoarntsjes wurdt troch minsken faak net wurdearre, mei't de bistkes sykten (yn teory sels de pest) ferspriede kinne, en om't se huzen ûndermynje mei har gegraaf. Hoewol't se wol klimme kinne, bringe se selden in soad tiid yn beammen troch.

Soarten

Yumronqoziqlar — tiyinsimonlar oilasiga mansub kemiruvchilar urugʻi. Tanasi 14—40 sm, dumi 4— 25 sm. Rangi oqish, qum rangda, qoʻngʻir kulrang va boshqalar tusda. Yevrosiyo va Shimoliy Amerika pasttekisliklari, togʻli choʻllari, qisman choʻl, tundra va togʻlarda (3500 m gacha) tarqalgan. 20 dan koʻproq turi bor. Shundan sariq yumronqoziq Qozogʻiston va Oʻrta Osiyo choʻllarida uchraydi. Hamma Yu. kunduzi faol hayot kechiradi. Kishda uyquga kiradi. Koʻpchiligi koloniya boʻlib yashaydi. Oʻsimliklarning yer usti va osti qismlari bilan oziqlanadi; urugʻlarini yigʻadi. Yiliga bir marta urchiydi, 5—8 bola tugʻadi. Koʻpchilik Yu. donli oʻsimliklarning xavfli zararkunandasi va qator kasallik qoʻzgʻatuvchilarning tabiiy tashib yuruvchisidir. Yirik turlari terisi uchun ovlanadi.

Йомран (лат. Spermophilus йәки Citellus) — тейен һымаҡтар (Sciuridae) ғаиләһенә ҡараған ваҡ кимереүсе йәнлек. Кәүҙәләренең оҙонлоғо — 14–40 см, ҡойроғо 4–25 см. Артҡы тәпәйҙәре алғы аяҡтарына ҡарағандә оҙонораҡ. Ҡолаҡтары оҙон, бер аҙ һалпайған. Арҡа һыртының төҫө төрлөсә, йәшелдән көлһыу төҫкәсә. Йышыраҡ арҡаларында ҡара шаҙра була. Арҡа буйынан ҡара һыҙаты, сыбар төрткөләре лә була. Кәүҙә өлөшөнөң ситтәре буйлап асыҡ һыҙаттар үтә. Ҡорһағы ҡоңғорт-һары йәки аҡһыл төҫтә. Ҡышҡа ҡарай йомрандың тиреһе йомшара, ҡуйыра, йәйен һирәгәйә, ҡыҫҡаҡ һәм ҡатҡыл була. Уртында тоҡсалары була. Имсәктәре 4–6 иш (пар).

Йомрандар Төньяҡ ярымшарҙың уртаса киңлегендә дала, урманлы дала, туғайлы дала, урман, тундра ланшафттарында киң таралған. Асыҡ ландшафттар өсөн хас. Йылға буйҙарының биләмәләрендә Поляр түңәрәккәсә, ә дала биләмәләрендә ярым сүллеккәсә, хатта сүллектәрҙә лә, таулы урындарҙа 3500 м бейеклектә таралған. Йәшәүҙәре ер өҫтөндә, күмәкләп, үҙҙәре соҡоп яһаған өңдәрҙә йәшәйҙәр.

Өңдәренең ҙурләғә һәм оҙонлоғо тәғәйен ландшафтҡа һәм йомрандың төрөнә бәйле. Ҡомло тупраҡта оҙонлоҡ 15 метрғаса булһа, тығыҙ тупраҡлы урындарҙа 5–7 метр. Өңдәрендә йомшаҡ үлән түшәлгән б-лмәләре була. Уларҙың үҙенсәлекле характеры- ҡурҡыныс янағандә ике аяғына үрә баҫып һыҙғырыу.

Уларҙың туҡланыу ризығы — ояларынан алыҫ булмаған урындағы үләндәрҙеү тамыры һәм һабаҡ өлөштәре. Ҡайһы бер тҡрҙәре бөжәктәр менән дә туҡлана. Иген бөртөктәренән һәм -лән орлоҡтарынан аҙыҡ боло (запасы) әҙерләйҙәр. Иртәнге һәм киске эңерҙәрҙә бик әүҙемдәр, көндөҙ өңдәрендә уҙғаралар. Ҡышҡыһын улар тәрән йоҡоға талалар. Йоҡоларының оҙонлоғо географик киңлеккә ҡарай. Ҡайһы бер яҡтарҙа аҙыҡ етмәгәнлектәе йәй көндәрендә лә йоҡлайҙар.

Йомрандарҙың тороғоу ваҡыты йоҡонан уянғас, бер нисә көндән башлана. Инә йомран йылына бер тапҡыр балалай. Балаларының һаны 2 нән алып 12-гә хәтле. Йөклөлөк мөҙҙәте 23–28 көн. Эрерәк төрҙәр тире эшкәртеү промыслаһында мөһим роль тота. Шулай уҡ һунар спортында (варминтинг) ҡулланыла.

Күп төрҙәре ауыл хужалығы культуралары дошманы. Улар шулай уҡ чума, туляремия, бруцеллёз ауырыуҙарын күсереүсе булып та тора.

Классификация^[1]

Йомрандар ырыуында 38 төр, шуларҙың 9-ы Рәсәйҙә. Төрткөлө йомран, бәләкәй йомран, һары йомран һәм оҙон ҡойроҡло йомран иң ғәҙәтиҙәре.

• Алашан йомраны (Spermophilus alashanicus)
• Spermophilus brevicauda
• Европа йомраны (Spermophilus citellus)
• Даур йомраны (Spermophilus dauricus)
• Ҡыҙыл яңаҡлы йомран (Spermophilus erythrogenys)
• Һары йомран (Spermophilus fulvus)
• Ҙур йомран (Spermophilus major)
• Spermophilus pallidicauda
• Бәләкәй йомран (Spermophilus pygmaeus)
• Spermophilus ralli
• Һирәк осрай торған йомран (Spermophilus relictus)
• Төрткөлө йомран (Spermophilus suslicus)
• Тропика йомраны (Spermophilus taurensis)
• Малоазиа йомраны (Spermophilus xanthoprymnus)

Иҫкәрмәләр

Йомранна́р (Citellus) — тиенсыманнар гаиләлегеннән имезүчеләр ыругы. 38 төре билгеле, Төньяк ярымшарның ачык ландшафтында таралган. Татарстан территориясендә 2 төре бар. Тимгелле йомраннар (C. suslicus) Идел алдында, җирән яки зур йомраннар (C. major) Кама аръягында һәм Идел алдында очрый. Далаланган сөзәклекләрдә, көтүлек җирләрдә, болыннарда, юл кырыйларында яши.

Гәүдәсе 14-40 см, койрыгы — 4-20 см озынлыкта, 1 кг га кадәр авырлыкта. Арткы очлыклары алгыларына караганда берникадәр озынрак. Колаклары күренми диярлек. Койрыгы йөнтәс. Тимгелле йомраннарның сырты ачык таплар сибелгән соры-коңгырт яки көрән төстә. Җирән йомраннарның сырты саргылт-соры, ян-яклары җирән, яңакларында җирән яки көрән таплар ачык күренә. Аларның йоны кышка йомшак һәм куе була. Колонияләргә тупланып, үзләре казыган өннәрдә яшиләр. Көндез активлар. Суыклар башлану белән, кышкы йокыга талалар. Куркыныч килүне сизү белән, өннәре янына «баганадай» басалар һәм хәвеф сигналы бирәләр (ачы итеп сызгыралар). Кышкы йокыдан уяну белән, парлашу башлана, йөклелек чоры 25-30 көн дәвам итә. Бер ояда 7-9 бала була. Үсемлекләрнең җир өсте һәм җир асты өлешләре, кайвакыт бөҗәкләр белән тукланалар.

Бөртекле ашлыкка зыян китерәләр, күп кенә авыру тудыручыларның табигый күчерүчеләре. 3-4 ел яшиләр.

Тимгелле йомраннар Татарстан Республикасының Кызыл китабына кертелгән.

Чыганаклар

• ТР Фәннәр академиясенең Татар энциклопедиясе институты
• Татар энциклопедиясе. Казан, 2008.

Стоболките (науч. Spermophilus) се род на наземни животни од фамилијата Верверици (Sciuridae). Постојат вкупно 40 видови и највеќето од нив влегуваат во овој род. Меѓутоа Spermophilus во поширока смисла е парафилетичен на прериски кучиња, мрмоти и антилопски верверици кои се од поинакво потекло. Затоа стоболките се рапсределени во неколку рода. Научното име Spermophilus значи „љубител на семиња“.

Стоболките имаат вошки кои им пренесуваат заразни болести на луѓето и знаат да поткопаат темели кога прават подземни тунели близу до куќи и други објекти. Иако се способни за искачување, највеќето видови живеат на отворени голи предели без дрва.^[1]

Видови

Во 2007 е направена филогенетска анализа на стоболките, користејќи го митохондрискиот ген цитохром b. Согласно наодите, Spermophilus е поделен на осум рода, со тоа што прериските кучиња, мрмотите и антилопските верверици се наведени како наброени кладови. Точните врски помеѓу овие кладови не се сосем разјаснети. Помеѓу овие, единаесетте исклучиво палеарктички видови остануваат составен дел од Spermophilus sensu stricto („во најтесен смисол“).

• клад 1, Notocitellus - тропски стоболки

• Тропска стоболка (Notocitellus adocetus)
• Обрачноопашеста стоболка (Notocitellus annulatus)

• клад 2, Ammospermophilus - антилопски верверици

погл. антилопска верверица.

• клад 3, Otospermophilus - стоболки камењарки

• Стоболка камењарка (Otospermophilus variegatus)
• Калифорниска стоболка (Otospermophilus beecheyi)
• Бахакалифорниска стоболка (Otospermophilus atricapillus)

• клад 4, Callospermophilus - златномантиести стоболки

• Златномантиеста стоболка (Callospermophilus lateralis)
• Сиерамадранска стоболка (Callospermophilus madrensis)
• Каскадно-златномантиеста стоболка (Callospermophilus saturatus)

• клад 5, Xerospermophilus - џуџести стоболки

• Мохавска стоболка (Xerospermophilus mohavensis)
• Круглоопашеста стоболка (Xerospermophilus tereticaudus)
• Дамчеста стоболка (Xerospermophilus spilosoma)
• Перотска стоболка (Xerospermophilus perotensis)

• клад 6, Cynomys - прериски кучиња

погл. прериско куче.

• клад 7, Poliocitellus

• Френклинова стоболка (Poliocitellus franklinii)

• клад 8, Ictidomys - мали стоболки

• Тринаесетригеста стоболка (Ictidomys tridecemlineatus)
• Мексиканска стоболка (Ictidomys mexicanus)
• Ictidomys parvidens

• клад 9, Marmota - мрмоти

погл. мрмот.

• клад 10, Urocitellus - холарктички стоболки

• Долгоопашеста стоболка (Urocitellus undulatus)
• Уинтска стоболка (Urocitellus armatus)
• Белдингова стоболка (Urocitellus beldingi)
• Ајдашка стоболка (Urocitellus brunneus)
• Меријамова стоболка (Urocitellus canus)
• Колумбиска стоболка (Urocitellus columbianus)
• Вајоминшка стоболка (Urocitellus elegans)
• Пиутска стоболка (Urocitellus mollis)
• Поларна стоболка (Urocitellus parryii)
• Таунсендова стоболка (Urocitellus townsendii)
• Вашингтонска стоболка (Urocitellus washingtoni)
• Ричардсонова стоболка (Urocitellus richardsonii)

• клад 11, Spermophilus sensu stricto - старосветски стоболки

• Европска стоболка (Spermophilus citellus)

• со подвидот македонска стоболка (Spermophillus citellus karamani)^[2]

• Алашанска стоболка (Spermophilus alashanicus)
• Даурска стоболка (Spermophilus dauricus)
• Руменолика стоболка (Spermophilus erythrogenys)
• Жолта стоболка (Spermophilus fulvus)
• ‘Рѓава стоболка (Spermophilus major)
• Мала стоболка (Spermophilus pygmaeus)
• Spermophilus relictus
• Дамчеста стоболка (Spermophilus suslicus)
• Таурска стоболка (Spermophilus taurensis)
• Малоазиска стоболка (Spermophilus xanthoprymnus)
• Spermophilus pallidicauda
• Spermophilus ralli
• Spermophilus brevicauda

Наводи

• Helgen, Kristofer M.; Cole, F. Russel; Helgen, Lauren E.; and Wilson, Don E. Generic Revision in the Holarctic Ground Squirrel Genus Spermophilus. „Journal of Mammalogy“ том 90 (2): 270–305. doi:10.1644/07-MAMM-A-309.1. http://www.mammalsociety.org/uploads/Helgen%20et%20al%202009.pdf.

тыркас

Тыркас (Spermophilus е Citellus) — пакша евĕрлĕ шултра мар кышлакан чĕрчунсен йăхĕ. Шултăра йышши тыркассен тирне усă кураççĕ. Тыркассем тырпуӳла сиен кӳреççĕ тата хăшпĕр чирсене сарма пултараççĕ (туляреми, чума, бруцеллез). Тыркассен шăммисене çĕр айĕнче миоцен таран тупаççĕ.

Классификаци

Тыркас йăхĕнче 38 тĕс, вĕсенчен 9 тĕс Раççейре пурăнать. Чи сарăлнисем:краплă тыркас,пĕчĕк тыркас сарă тыркас и вăрăм хӳреллĕ тыркас.

• Spermophilus adocetus
• Spermophilus alashanicus
• Spermophilus annulatus
• Spermophilus armatus
• Spermophilus atricapillus
• Калифорни тыркасĕ Spermophilus beecheyi
• Spermophilus beldingi
• Spermophilus brunneus
• Spermophilus canus
• Европа тыркасĕ Spermophilus citellus
• Spermophilus columbianus
• Даури тыркасĕ Spermophilus dauricus
• Spermophilus elegans
• Spermophilus erythrogenys
• Spermophilus franklinii
• сарă тыркас Spermophilus fulvus
• Spermophilus lateralis
• Spermophilus madrensis
• Пысăк тыркас Spermophilus major
• Spermophilus mexicanus
• Spermophilus mohavensis
• Spermophilus mollis
• Кавказ тыркасĕ Spermophilus musicus
• Арктика тыркасĕ Spermophilus parryii
• Spermophilus perotensis
• Пĕчĕк тыркас Spermophilus pygmaeus
• Spermophilus relictus
• Spermophilus richardsonii
• Spermophilus saturatus
• Пăнчăллă тыркас Spermophilus spilosoma
• Краплă тыркас Spermophilus suslicus
• Spermophilus tereticaudus
• Spermophilus townsendii
• Вун виçĕ йĕрлĕ тыркас Spermophilus tridecemlineatus
• Вăрăм хӳреллĕ тыркас Spermophilus undulatus
• Чул тыркасĕ Spermophilus variegatus
• Spermophilus washingtoni
• Малази тыркасĕ Spermophilus xanthoprymnus

Spermophilus is a genus of ground squirrels in the squirrel family.^[1] As traditionally defined the genus was very species-rich, ranging through Europe, Asia and North America, but this arrangement was found to be paraphyletic to the certainly distinct prairie dogs, marmots, and antelope squirrels. As a consequence, all the former Spermophilus species of North America have been moved to other genera, leaving the European and Asian species as true Spermophilus (the only exceptions are two Asian Urocitellus).^[2]

Some species are sometimes called susliks (or sousliks). This name comes from Russian суслик, suslik.^[3] In some languages, a derivative of the name is in common usage, for example suseł in Polish. The scientific name of this genus means "seed-lovers" (gr. σπέρμα sperma, genitive σπέρματος spermatos – seed; φίλος philos – friend, lover).^[4]

Habitat and behavior

As typical ground squirrels, Spermophilus live in open habitats like grasslands, meadows, steppe and semideserts, feed on the low plants, and use burrows as nests and refuge.^[5] They are diurnal and mostly live in colonies, although some species also can occur singly.^[6] They are found in both lowlands to highlands, hibernate during the colder months (up to c. 81⁄2 months each year in some species) and in arid regions they may also aestivate during the summer or fall.^[5] The distributions of the various species are mostly separated, often by large rivers, although there are regions inhabited by as many as three species and rarely two species may even form mixed colonies.^[5] A few species are known to hybridize where their ranges come into contact.^[5]

Appearance

Spermophilus are overall yellowish, light orangish, light brownish or greyish. Although many are inconspicuously mottled or spotted, or have orange markings on the head, overall they lack strong patterns, except in S. suslicus, which commonly has brown upperparts with clear white spotting.^[5] Size varies with species and they have a head-and-body length of c. 17–40 cm (6.7–15.7 in). Before hibernation the largest S. fulvus may weigh up to 2 kg (4.4 lb) and the largest S. major up to almost 1.4 kg (3.1 lb), but they always weigh much less earlier in the year and other species are considerably smaller, mostly less than 0.5 kg (1.1 lb) even in peak condition before hibernation.^[5] All have a fairly short tail that—depending on exact species—is around 10–45% of the length of the head-and-body.^[5]

Relationship with humans

Ground squirrels may carry fleas that transmit diseases to humans (see Black Death), and have been destructive in tunneling underneath human habitation.^[7]

Species

Spermophilus suslicus, a species that commonly has clearly white-spotted upperparts

A generic revision was undertaken in 2007 by means of phylogenetic analyses using the mitochondrial gene cytochrome b. This resulted in the splitting of Spermophilus into eight genera, which with the prairie dogs, marmots, and antelope squirrels are each given as numbered clades. The exact relations between the clades are slightly unclear. Among these, these exclusively Palearctic species are retained as the genus Spermophilus sensu stricto (in the strictest sense).^[8]

• Spermophilus sensu stricto, Old World ground squirrels

• Alashan ground squirrel, Spermophilus alashanicus
• Brandt's ground squirrel, Spermophilus brevicauda
• European ground squirrel, Spermophilus citellus
• Daurian ground squirrel, Spermophilus dauricus
• Red-cheeked ground squirrel, Spermophilus erythrogenys
• Yellow ground squirrel, Spermophilus fulvus
• Russet ground squirrel, Spermophilus major
• Caucasian Mountain ground squirrel, Spermophilus musicus
• Tian Shan ground squirrel, Spermophilus nilkaensis
• Pallid ground squirrel, Spermophilus pallidicauda
• Little ground squirrel, Spermophilus pygmaeus
• Relict ground squirrel, Spermophilus relictus
• Speckled ground squirrel, Spermophilus suslicus
• Taurus ground squirrel, Spermophilus taurensis
• Asia Minor ground squirrel, Spermophilus xanthoprymnus

Prehistoric species

Discovery and examination of one of the best preserved Eurasian ground squirrel fossils yet recovered allowed the study of many previously unknown aspects of ground squirrel cranial anatomy, and prompted a critical reassessment of their phylogenetic position.^[9] As a result, three Pleistocene species previously considered members of the Urocitellus genus were moved to Spermophilus:

• †Spermophilus nogaici
• †Spermophilus polonicus
• †Spermophilus primigenius

Spermophilus citelloides is known from the Middle Pleistocene to early Holocene of Europe. It appears to be most closely related to the living S. suslicus.^[10]

References

Zizelo (Spermophilus aŭ Citellus) estas mamulo el la ordo de ronĝuloj, familio de sciuredoj, foje kun nevideblaj oreloj, vivanta sur la stepoj, kie ĝi fosas reton da galerioj. (PIV)

Nomo

Esperanta nomo "zizelo" unue oficialiĝis en Plena Vortaro de Esperanto^[1] verŝajne de germana vorto Ziesel, kiu ankaŭ eniris kelkajn eŭropeajn lingvojn. En Eŭropo ankaŭ uzatas nomoj surbaze de slava radiko suslik (ekz. rusa суслик, pola suseł ktp.), kiuj eniris neslavaj lingvoj kiel la angla^[2] aŭ la franca.^[3] La scienca nomo Spermophilus laŭlitere signifas "sem-amulo".

Aspekto

Zizelo havas longecan cilindran korpon sur mallongaj kruroj. Malantaŭaj kruroj estas iom pli longaj ol la antaŭaj. Depende de specio, longo de korpo estas inter 14 kaj 40 cm kaj longo de vosto inter 4 kaj 25 cm (plej ofte la vosto longas malpli ol duono de longo de la korpo). La oreloj estas malgrandaj kaj ne tre harozaj.

Felo sur la dorso de zizelo havas tre diversajn kolorojn en diversaj specioj, inkludante multajn tonojn de bruna kaj griza kaj eĉ iom verdecajn aŭ purpurecajn kolorojn. Multaj specioj havas ankaŭ liniojn, striojn, streketojn aŭ makulojn sur siaj dorsoj. Ventro ĝenerale estas malhel-griza, flaveca aŭ blankeca. Plimulto de specioj de zizeloj havas pli helan kadron ĉirkaŭ okuloj. En malvarmaj klimatoj felo de zizelo iĝas pli dika kaj mola en vintro, dum en somero ĝi estas pli kruda, maldensa kaj maldika.

Samkiel hamstroj, zizeloj havas vangosakojn. Depende de specio, ili havas 4 aŭ 6 mamojn.

Ekologio kaj konduto

Zizeloj disvastiĝas en stepoj, arbarostepoj, herbejoj, herbejostepoj kaj arbarotundroj. Laŭ herbejaj zonoj de riveraj valoj arealoj de kelkaj specioj preterpasas polusan cirklon, kaj arealoj de aliaj specioj eniras duondezertojn kaj eĉ dezertojn. En montaj stepoj zizeloj loĝas en altecoj ĝis 3500 metrojn super marnivelo.

Zizeloj vivas en kolonioj en longaj ternestoj, kiujn ili mem fosas. Strukturo de ternesto dependas ambaŭ de la specio de zizelo kaj de tipo de grundo. La plej longaj galerioj troveblas en sablecaj grundoj: tie ili longas ĝis 15 metroj kaj estas ĝis 3 metrojn profundaj. En pli densaj argilecaj grundoj ili malofte estas pli longaj ol 5–7 metroj. Ternestoj finiĝas per bula ĉambreto kun pluraj elirejaj koridoroj, sternita per sekaj herboj.

Zizeloj furaĝas en areoj ĉirkaŭ siaj kolonioj, sed neniam forveturas tro malproksime de enirejoj en tunelojn. Je unuaj signoj de danĝero ili ekstaras vertikale sur malantaŭaj kruroj kaj produktas ĥarakteran "fajfon" por signali al samkolonianojn, post kio kaŝiĝas en ternestoj.

Zizeloj estas krepuskuloj kaj plej aktivas en mateno kaj vespero. Dum aliaj partoj de diurno ili plej ofte restas en ternestoj. Ilia dieto enhavas diversajn partojn de plantoj: radikojn, tigojn, semojn kaj fruktojn. Kelkaj specioj ankaŭ manĝas animalojn, plejparte insektojn. En siaj subteraj ĉambroj ili amasigas grandajn rezervojn de manĝaĵoj, plej ofte semoj.

Specioj kiuj loĝas en pli malvarmaj regionoj hiberniĝas dum malvarmaj sezonoj, ekspluatante grason sub sia felo. Daŭro kaj tempo de hiberno varias depende de klimato, sed meznombre estas ĉ. 3–4 monatoj. Iuj specioj krom vintra dormo povas ankaŭ eniri "someran dormon" en iu ajn sezono kiam ne estas sufiĉe da manĝaĵoj.

Reproduktiĝo

Zizeloj pariĝas en aprilo kaj majo, gravedeco daŭras 25 ĝis 28 tagojn, en unu akuŝo estas 5 ĝis 8 idoj. Zizelidoj naskiĝas senharaj kaj blindaj. Post unu monato malfermiĝas iliaj okuloj, post du monatoj ili memstariĝas.

Specioj

Klasika taksonomio de zizeloj kaj rilataj genroj de ronĝuloj estas reviziita en 2007 per inkludo de datumoj de filogenetika analizo pere de mitoĥondria geno de citoĥromo b.^[4] Rezulte la genro Spermophilus estas disigita je 8 novaj genroj, kiuj kune kun genroj de marmotoj, cinomusoj kaj antelopzizeloj formas 11 nombritajn kladojn. Rilatoj inter la kladoj estas iom neklara. La genro Spermophilus mem nun inkluzivas nur 11 speciojn de zizeloj de Malnova Mondo. La ĝisdatigita klasado aspektas jene:

• Klado 1, Notocitellus, tropikaj zizeloj

• Notocitellus adocetus, Tropika zizelo
• Notocitellus annulatus, Ringvosta zizelo

• Klado 2, Ammospermophilus, antelopzizeloj

Vidu antelopzizelo.

• Klado 3, Otospermophilus, rokaj zizeloj

• Otospermophilus variegatus, Roka zizelo
• Otospermophilus beecheyi, Kalifornia zizelo
• Otospermophilus atricapillus, Zizelo de Baja California

• Klado 4, Callospermophilus, ormantelaj zizeloj

• Callospermophilus lateralis, Ormantela zizelo
• Callospermophilus madrensis, Zizelo de Sierra Madre
• Callospermophilus saturatus, Zizelo de Kaskadaj montoj

• Klado 5, Xerospermophilus, nanaj zizeloj

• Xerospermophilus mohavensis, Zizelo de Mojave-Dezerto
• Xerospermophilus tereticaudus, Rondvosta zizelo
• Xerospermophilus spilosoma, Makuloza zizelo
• Xerospermophilus perotensis, Zizelo de Perote

• Klado 6, Cynomys, cinomusoj aŭ preriaj hundoj

Vidu cinomuso.

• Klado 7, Poliocitellus

• Poliocitellus franklinii, Zizelo de Franklin

• Klado 8, Ictidomys, malgrandaj zizeloj

• Ictidomys tridecemlineatus, Dektrilinea zizelo
• Ictidomys mexicanus, Meksika zizelo
• Ictidomys parvidens

• Klado 9, Marmota, marmotoj

Vidu marmoto.

• Klado 10, Urocitellus, holarktisaj zizeloj

• Urocitellus undulatus, Longvosta zizelo
• Urocitellus armatus, Zizelo de Uinta
• Urocitellus beldingi, Zizelo de Belding
• Urocitellus brunneus, Idaha zizelo
• Urocitellus canus, Zizelo de Merriam
• Urocitellus columbianus, Kolumbia zizelo
• Urocitellus elegans, Vajominga zizelo
• Urocitellus mollis, Zizelo de Piute
• Urocitellus parryii, Arkta zizelo
• Urocitellus townsendii, Zizelo de Townsend
• Urocitellus washingtoni, Vaŝingtonia zizelo
• Urocitellus richardsonii, Zizelo de Richardson

• Klado 11, Spermophilus, palearktisaj zizeloj

• Spermophilus citellus, Eŭropa zizelo
• Spermophilus alashanicus, Zizelo de Alaŝan-montoj
• Spermophilus dauricus, Transbajkala zizelo
• Spermophilus erythrogenys, Ruĝvanga zizelo
• Spermophilus fulvus, Flava zizelo
• Spermophilus major, Zizelo de Russet
• Spermophilus pygmaeus, Malgranda zizelo
• Spermophilus relictus, Relikta zizelo
• Spermophilus suslicus, Efelidoza zizelo
• Spermophilus taurensis, Zizelo de Taŭruso
• Spermophilus xanthoprymnus, Malgrandazia zizelo
• Spermophilus pallidicauda
• Spermophilus ralli
• Spermophilus brevicauda

Referencoj

Spermophilus es un género de ardillas terrestres de la familia de las ardillas.^[1]​ Tal y como se definía tradicionalmente, el género era muy rico en especies, extendiéndose por Europa, Asia y Norteamérica, pero se descubrió que esta disposición era parafilética con respecto a los perritos de las praderas, marmotas y ardillas antílope, ciertamente distintos. Como consecuencia, todas las antiguas especies de Spermophilus de Norteamérica han sido trasladadas a otros géneros, dejando las especies europeas y asiáticas como verdaderos Spermophilus (las únicas excepciones son dos Urocitellus asiáticos). ^[2]​

Algunas especies se llaman a veces susliks (o sousliks). Este nombre proviene del ruso суслик, suslik.^[3]​ En algunos idiomas, un derivado del nombre es de uso común, por ejemplo suseł en polaco. El nombre científico de este género significa "amantes de las semillas" (gr. σπέρμα sperma, genitivo σπέρματος spermatos - semilla; φίλος philos - amigo, amante).^[4]​

Aspecto

Los Spermophilus son en general de color amarillento, anaranjado claro, marrón claro o grisáceo. Aunque muchos están discretamente moteados o manchados, o tienen marcas anaranjadas en la cabeza, en general carecen de patrones fuertes, excepto en S. suslicus, que comúnmente tiene partes superiores marrones con manchas blancas claras.^[5]​ El tamaño varía con las especies y tienen una longitud de cabeza y cuerpo de c. 17-40 centímetros (6,7-15,7 plg). Antes de la hibernación, la mayor de las ardillas de tierra amarillas puede pesar hasta 2 kilogramos (4,4 lb) y la mayor de las ardillas de tierra rusas hasta casi 1,4 kilogramos (3,1 lb), pero siempre pesan mucho menos a principios de año y otras especies son considerablemente más pequeñas, en su mayoría menos de 0,5 kilogramos (1,1 lb) incluso en condiciones óptimas antes de la hibernación.^[5]​ Todos tienen una cola bastante corta que -dependiendo de la especie exacta- es alrededor del 10-45% de la longitud de la cabeza y el cuerpo.^[5]​

Hábitat y comportamiento

Como típicas ardillas de tierra, Spermophilus viven en hábitats abiertos como praderas, pastizales, estepa y semidesiertos, se alimentan de las plantas bajas y utilizan las madrigueras como nido y refugio.^[5]​ Son diurnos y viven mayoritariamente en colonias, aunque algunas especies también pueden aparecer solas.^[6]​ Se encuentran tanto en tierras bajas como en tierras altas, hibernan durante los meses más fríos (hasta c. 8{1/2}} meses cada año en algunas especies) y en regiones áridas también pueden estivan durante el verano o el otoño. ^[5]​Las distribuciones de las distintas especies están en su mayoría separadas, a menudo por grandes ríos, aunque hay regiones habitadas por hasta tres especies y, en raras ocasiones, dos especies pueden incluso formar colonias mixtas.^[5]​Se sabe que unas pocas especies se hibridan donde sus áreas de distribución entran en contacto.^[5]​

Forma de vida

Ardilla de tierra amarilla ( Spermophilus fulvus' ).

Ardilla de tierra europea.

Las ardillas terrestres viven en dos tipos de madrigueras: madrigueras permanentes, donde pasan la noche o hibernan y dan a luz y crían a sus crías, y refugios temporales, que sirven como refugios a corto plazo. En cada madriguera hay un pasaje principal y varios pasajes laterales, así como cámaras de anidamiento y laterales. Las madrigueras son abandonadas durante el día para ir en busca de alimento. Las ardillas de tierra se alimentan principalmente de semillas, pero también de raíces, tubérculos, bulbos y partes verdes de las plantas. También invertebrados como insectos no son despreciados. A finales del verano se abastecen de comida en sus madrigueras. Después de sellar la entrada a la madriguera con material terrestre, hibernan durante varios meses, desde alrededor de septiembre hasta marzo del año siguiente, de donde se despiertan de vez en cuando. Según algunos investigadores, las ardillas terrestres y otros roedores activan su sistema inmunológico de esta manera una y otra vez. De esta manera, pueden mantener a raya a patógenos como E. coli o Salmonella, que de otro modo podrían multiplicarse sin control en los cuerpos de los animales que hibernan y convertirse en un peligro mortal.

Las ardillas terrestres macho son territoriales y alejarán a los miembros del mismo sexo de las inmediaciones de su madriguera. Las hembras viven en los territorios de los machos y no defienden ningún territorio por sí mismas. De esta manera, los machos de algunas especies forman un harén a su alrededor; sin embargo, existen pocos lazos sociales, por lo que no se puede hablar de una colonia real. Las madrigueras de las hembras se transmiten a sus hijas; en cambio, los machos son expulsados cuando alcanzan la madurez sexual. Si no pueden establecer su propio territorio, tienen que sobrevivir en los límites de otros territorios de ardillas terrestres, donde las condiciones son desfavorables y fácilmente son víctimas de los depredadores.

El apareamiento ocurre solo una vez al año, entre marzo y mayo, aproximadamente una semana o dos después de dejar los cuarteles de invierno. Cada ardilla de tierra hembra da a luz de 2 a 15 crías, con un tamaño de camada promedio que varía entre cuatro y nueve según la especie. Al nacer, las ardillas terrestres pesan alrededor de 10 g. Alcanzan la madurez sexual a los once meses de edad. Los machos de ardilla terrestre alcanzan una edad menor a los seis años que las hembras a los once años, lo que se puede atribuir al gasto en la defensa del territorio.

Especies

El género Spermophilus fue introducido en 1825 por Frédéric Cuvier en su tratado sobre los dientes de los mamíferos (Des dents des mammifères, considérées comme caracteres zoologiques), utilizando al topo europeo descrito por Carl von Linné en 1766 como Mus citellus y asignado a los ratones como especie tipo, y lo nombró por primera vez con el nombre de Spermophilus citellus, que sigue siendo válido en la actualidad. ^[7]​^[8]​ Paralelamente, el nombre genérico Citellus y la especie Citellus citellus también fueron comunes durante mucho tiempo, acuñados en 1816 por Lorenz Oken en Oken's Lehrbuch der Naturgeschichte. Sin embargo, todos los nombres ideados por Oken fueron declarados inválidos en 1956 por la Comisión Internacional de Nomenclatura Zoológica. (ICZN) porque no seguían la Nomenclatura Linneana. Por tanto, Spermophilus es el único nombre genérico válido.

Durante mucho tiempo, casi 40 especies fueron agrupadas en el género, sólo la ardilla antílope (Ammospermophilus) se mantuvo como un género separado debido a numerosas peculiaridades. El gran número de especies ha llevado a varios autores a intentar una subdivisión del género en subgéneros. Tras un extenso estudio biológico molecular^[9]​ sin embargo, el topo se dividió en un total de ocho géneros correspondientes a los antiguos subgéneros, ya que la agrupación original es parafilética frente a las marmotas (Marmota), los gigantes antílopes (Ammospermophilus) y los perros de las praderas (Cynomys), y estos grupos no forman por tanto un taxón común.^[10]​

Spermophilus columbianus

Spermophilus suslicus

Se reconocen las siguientes especies:^[1]​

• Spermophilus adocetus
• Spermophilus alashanicus
• Spermophilus annulatus
• Spermophilus armatus
• Spermophilus atricapillus
• Spermophilus beecheyi
• Spermophilus beldingi
• Spermophilus brunneus
• Spermophilus canus
• Spermophilus citellus
• Spermophilus columbianus
• Spermophilus dauricus
• Spermophilus elegans
• Spermophilus erythrogenys
• Spermophilus franklinii
• Spermophilus fulvus
• Spermophilus lateralis
• Spermophilus madrensis
• Spermophilus major
• Spermophilus mexicanus
• Spermophilus mohavensis
• Spermophilus mollis
• Spermophilus musicus
• Spermophilus parryii
• Spermophilus perotensis
• Spermophilus pygmaeus
• Spermophilus relictus
• Spermophilus richardsonii
• Spermophilus saturatus
• Spermophilus spilosoma
• Spermophilus suslicus
• Spermophilus taurensis
• Spermophilus tereticaudus
• Spermophilus townsendii
• Spermophilus tridecemlineatus
• Spermophilus undulatus
• Spermophilus variegatus
• Spermophilus washingtoni
• Spermophilus xanthoprymnus

Estudios posteriores han establecido que este género es parafilético y lo han dividido en 8 géneros, quedando Spermophilus restringido al ámbito euroasiático:^[11]​

• Callospermophilus Merriam, 1897
• Ictidomys J. A. Allen, 1877
• Notocitellus A. H. Howell, 1938
• Otospermophilus Brandt, 1844
• Poliocitellus A. H. Howell, 1938
• Urocitellus Obolenskij, 1927
• Xerospermophilus Merriam, 1892

Referencias

Suslik (Spermophilus või Citellus L.) on Euraasias ja Põhja-Ameerikas elutsevate näriliste imetajaperekond oravlaste sugukonnast.

Spermophilus Sciuridae animalia familiako generoa da^[1], karraskarien barruan sailkatua.

Espezieak

• Spermophilus adocetus
• Spermophilus alashanicus
• Spermophilus annulatus
• Spermophilus armatus
• Spermophilus atricapillus
• Spermophilus beecheyi
• Spermophilus beldingi
• Spermophilus brevicauda
• Spermophilus brunneus
• Spermophilus canus
• Spermophilus citellus
• Spermophilus columbianus
• Spermophilus dauricus
• Spermophilus elegans
• Spermophilus erythrogenys
• Spermophilus franklinii
• Spermophilus fulvus
• Spermophilus lateralis
• Spermophilus madrensis
• Spermophilus major
• Spermophilus mexicanus
• Spermophilus mohavensis
• Spermophilus mollis
• Spermophilus musicus
• Spermophilus pallidicauda
• Spermophilus parryii
• Spermophilus perotensis
• Spermophilus pygmaeus
• Spermophilus ralli
• Spermophilus relictus
• Spermophilus richardsonii
• Spermophilus saturatus
• Spermophilus spilosoma
• Spermophilus suslicus
• Spermophilus tereticaudus
• Spermophilus townsendii
• Spermophilus tridecemlineatus
• Spermophilus undulatus
• Spermophilus variegatus
• Spermophilus washingtoni
• Spermophilus xanthoprymnus

Erreferentziak

Ikus, gainera

• Sciuridae

Siiselit (Spermophilus) on oravien heimoon kuuluva jyrsijäsuku.

Lajit

Mammal Species of the World -teoksen mukaan siiselien sukuun kuuluvat seuraavat lajit:^[1]

• Jalisconsiiseli (Spermophilus adocetus)
• Meksikonsiiseli (Spermophilus annulatus)
• Spermophilus brevicauda
• Kalliovuortensiiseli (Spermophilus columbianus)
• Siperiansuslikki (Spermophilus erythrogenys)
• Keskiaasiansuslikki (Spermophilus fulvus)
• Volgansuslikki Spermophilus major
• Napasiiseli eli siksik (Spermophilus parryii)
• Silkkisuslikki (Spermophilus undulatus)
• Amurinsuslikki (Spermophilus alashanicus)
• Ylänkösiiseli (Spermophilus armatus)
• Lännensiiseli (Spermophilus beldingi)
• Idahonsiiseli (Spermophilus brunneus)
• Aavikkosiiseli (Spermophilus canus)
• Euroopansuslikki (Spermophilus citellus)
• Mongoliansuslikki (Spermophilus dauricus)
• Wyominginsiiseli (Spermophilus elegans)
• Nevadansiiseli (Spermophilus mollis)
• Kaukasiansuslikki (Spermophilus musicus)
• Spermophilus pallidicauda
• Pikkususlikki (Spermophilus pygmaeus)
• Spermophilus ralli
• Tienaninsuslikki (Spermophilus relictus)
• Montanansiiseli (Spermophilus richardsonii)
• Suslikki (Spermophilus suslicus)
• Pensassiiseli (Spermophilus townsendii)
• Oregoninsiiseli (Spermophilus washingtoni)
• Lähi-idänsuslikki (Spermophilus xanthoprymnus)
• Bajansiiseli (Spermophilus atricapillus)
• Kaliforniansiiseli (Spermophilus beecheyi)
• Kalliosiiseli (Spermophilus variegatus)
• Mohavensiiseli (Spermophilus mohavensis)
• Pyöröhäntäsiiseli (Spermophilus tereticaudus)
• Teksasinsiiseli (Spermophilus mexicanus)
• Veracruzinsiiseli (Spermophilus perotensis)
• Täpläsiiseli (Spermophilus spilosoma)
• Juovasiiseli (Spermophilus tridecemlineatus)
• Preeriasiiseli (Spermophilus franklinii)
• Keltaselkäsiiseli (Spermophilus lateralis)
• Sierramadrensiiseli (Spermophilus madrensis)
• Kaskadiensiiseli (Spermophilus saturatus)

Lähteet

Aiheesta muualla

• Laji.fi: Siiselit ja suslikit (Spermophilus)

Spermophilus

Les spermophiles (genre Spermophilus), encore appelés sousliks ou écureuils terrestres^[1], sont des rongeurs de la famille des sciuridés, aux mœurs terrestres. Spermophile signifie « qui aime les graines », du grec sperma : « graine » et philein : « aimer ».

Description

Les spermophiles sont des écureuils à petites oreilles, à abajoues et dont la queue est assez courte et plus ou moins fournie.

Répartition géographique

Les spermophiles vivent dans l'hémisphère Nord, en Eurasie et en Amérique du Nord. Deux espèces vivent aussi en Afrique.

Cinq espèces vivent en Europe de l'Est : le souslik d'Europe (Spermophilus citellus) se rencontre de l'Autriche à la Sibérie, le souslik tacheté (Spermophilus suslicus), que l'on trouve à l'ouest jusqu'en Pologne, le souslik nain vit plus strictement dans les steppes d'Ukraine et de Russie du sud, le souslik rouge vit dans la steppe à la bordure orientale de l'Europe, et le souslik jaune qui vit dans les régions semi-arides aux abords de la mer Caspienne^[2].

Habitat

Les spermophiles habitent les plaines, les pelouses arbustives et les steppes.

Régime alimentaire

Les spermophiles se nourrissent de végétaux, graines et plantes diverses.

Prédateurs

Les principaux prédateurs des spermophiles sont les rapaces diurnes (notamment les aigles)^[3]

Éthologie

Les spermophiles vivent à terre et dans des terriers. Certains tombent en léthargie pendant l'hiver et hibernent au fond de leur terrier. Les spermophiles sont utilisés en physiologie animale pour étudier les mécanismes de l'hibernation.

Classification

Ce taxon était classiquement divisé en 6 sous-genres, dont 5 ont été élevés au rang de genre : Callospermophilus, Ictidomys, Otospermophilus, Poliocitellus, Xerospermophilus.

Liste des espèces

Selon ITIS (26 avril 2017)^[4] :

• Spermophilus alashanicus Büchner, 1888 - Spermophile d'Alashan^[1]
• Spermophilus brevicauda Brandt, 1843
• Spermophilus citellus (Linnaeus, 1766) - Souslik d'Europe
• Spermophilus dauricus Brandt, 1843
• Spermophilus erythrogenys Brandt, 1841
• Spermophilus fulvus (Lichtenstein, 1823) - Souslik fauve, Souslik jaune ou Spermophile jaune^[1]
• Spermophilus major (Pallas, 1778) - Souslik rouge
• Spermophilus musicus Ménétries, 1832 - Souslik du Caucase
• Spermophilus pallidicauda (Satunin, 1903)
• Spermophilus pygmaeus (Pallas, 1778) - Souslik nain^[1]
• Spermophilus ralli (Kuznetsov, 1948)
• Spermophilus relictus (Kashkarov, 1923)
• Spermophilus suslicus (Güldenstaedt, 1770) - Souslik tacheté ou Spermophile tacheté ^[1]
• Spermophilus taurensis Gündüz, Jaarola, Tez, Yeniyurt, Polly, and Searle, 2007
• Spermophilus xanthoprymnus (Bennett, 1835)

Notes et références

I citelli (Spermophilus F. Cuvier, 1825; syn.: Citellus) sono un genere di scoiattoli di terra diffuso in Eurasia con 15 specie. Per molto tempo in questo genere veniva classificato anche un gran numero di specie presenti in America settentrionale; tuttavia, dopo una revisione tassonomica sulla base di dati morfologici e molecolari, queste ultime sono state ripartite in otto generi distinti.

Descrizione

La maggior parte dei citelli è marrone o grigia sulle parti superiori e bianca su quelle inferiori. Molte specie presentano un mantello striato o macchiato. La coda è relativamente corta, così come le zampe. La testa ha la tipica forma a cuneo e presenta tasche guanciali estensibili per riporre il cibo. La lunghezza testa-corpo varia tra 13 e 40 cm, la lunghezza della coda tra 4 e 25 cm e il peso tra 85 g e 1 kg, a seconda della specie.

Le specie di questo genere hanno un solo incisivo foggiato a scalpello per emimascella superiore, strettamente unito all'altro, a cui segue uno spazio tra i denti (diastema). Seguono due premolari e tre molari. Al contrario, sulla mascella inferiore vi è un solo premolare per lato. Complessivamente questi animali hanno 22 denti.^[1]

Distribuzione e habitat

L'areale dei citelli si estende in Eurasia dall'Austria orientale, attraverso l'Asia centrale e la Siberia, fino alla Mongolia. Occupano tutti i tipi di habitat aperti, cioè steppe, semideserti, tundre, terreni rocciosi e catene montuose aride. Si incontrano anche ai margini delle foreste e nelle boscaglie, ma sono del tutto assenti dalle foreste fitte.

In Europa vivono solo due specie di citello: il citello comune e il souslik. Il primo era un tempo diffuso anche in Germania; un programma di reintroduzione nei Monti Metalliferi orientali della Sassonia, vicino al confine ceco, ha avuto luogo nel 2006 all'interno di una struttura protetta coperta. Questa azione è stata realizzata dall'associazione regionale BUND della Sassonia. I souslik sono presenti localmente nelle steppe, nelle foreste, nei pascoli e nei terreni incolti dell'Europa orientale, più precisamente in Russia, Polonia (voivodato di Lublino) e Romania.

Biologia

Citello giallo (Spermophilus fulvus).

Citello comune.

I citelli vivono in due tipi diversi di gallerie: tane permanenti, in cui trascorrono la notte o il letargo e partoriscono e allevano i piccoli, e strutture riparate temporanee che fungono loro da rifugio a breve termine. Ogni struttura ha un corridoio principale e diversi corridoi laterali, nonché camere di nidificazione e camere secondarie. I rifugi vengono abbandonati durante il giorno per andare in cerca di cibo. I citelli si nutrono principalmente di semi, ma anche di radici, tuberi, bulbi e parti verdi delle piante. Nemmeno gli invertebrati come gli insetti vengono disdegnati. Alla fine dell'estate accumulano una scorta di cibo nelle tane. Dopo che l'ingresso della tana è stato chiuso con terra, vanno in letargo per diversi mesi da settembre a marzo dell'anno successivo, dal quale si svegliano di tanto in tanto. Secondo alcuni ricercatori, è così che i citelli e altri roditori attivano il loro sistema immunitario sempre di più. In questo modo, sono in grado di tenere a bada agenti patogeni come i colibatteri o la salmonella, che potrebbero altrimenti moltiplicarsi nel corpo degli animali in letargo in modo incontrollato e diventare un pericolo mortale.

I maschi di citello sono territoriali e allontanano i congeneri dalle vicinanze della propria tana. Le femmine vivono nei territori dei maschi e non difendono alcun territorio. Così facendo i maschi di alcune specie costituiscono attorno a sé un harem; tuttavia, i legami sociali sono pochi, tanto che non si può parlare di una vera e propria colonia. Le tane delle femmine vengono trasferite alle figlie, mentre i maschi vengono scacciati non appena raggiungono la maturità sessuale. Se non riescono a stabilire un proprio territorio, devono riuscire a sopravvivere nelle zone di confine tra i territori di altri citelli, dove le condizioni sono sfavorevoli e cadono facilmente vittima dei predatori.

L'accoppiamento ha luogo una sola volta all'anno, tra marzo e maggio, circa una o due settimane dopo aver lasciato i quartieri invernali. Ogni femmina di citello dà alla luce da 2 a 15 piccoli, con una dimensione media della cucciolata compresa tra quattro e nove piccoli a seconda della specie. Alla nascita i piccoli pesano circa 10 g. Raggiungono la maturità sessuale all'età di undici mesi. Generalmente i maschi vivono in media meno di sei anni, contro gli undici anni delle femmine, a causa degli stress provocati dalla difesa del territorio e del dispendio di energie che questa comporta.

Tassonomia

Notocitellus

Citelli antilope (Ammospermophilus)

Otospermophilus

Callospermophilus

Marmotte (Marmota)

Citelli (Spermophilus)

Ictidomys

Citello di Franklin (Poliocitellus franklinii)

Cani della prateria (Cynomys)

Xerospermophilus

Urocitellus

Il genere Spermophilus venne introdotto nel 1825 da Frédéric Cuvier nel suo trattato sui denti dei mammiferi (Des dents des mammifères, considérées comme caracteres zoologiques), utilizzando il citello europeo come tipo nomenclaturale; quest'ultimo era già stato descritto da Linneo nel 1766 come Mus citellus e assegnato allo stesso genere dei topi, ma venne ribattezzato dallo scienziato francese Spermophilus citellus, nome con cui è noto ancora oggi.^[3][4] Allo stesso tempo, erano già stati introdotti il nome generico Citellus e il nome scientifico Citellus citellus, coniati nel 1816 da Lorenz Oken nella sua opera di storia naturale Okens Lehrbuch der Naturgeschichte. Tuttavia, tutti i nomi coniati da Oken furono invalidati dalla Commissione internazionale sulla nomenclatura zoologica (ICZN) nel 1956 perché non seguivano la nomenclatura linneana. Ciò fa di Spermophilus l'unico nome generico valido.

Per molto tempo all'interno di questo genere sono state raggruppate quasi 40 specie: solo i citelli antilope (Ammospermophilus) erano stati classificati in un genere separato, a causa delle loro numerose peculiarità. Il gran numero di specie ha portato diversi autori a tentare di suddividere il genere in sottogeneri. Dopo un'approfondita indagine di biologia molecolare,^[2] tuttavia, i citelli sono stati suddivisi in otto generi distinti, corrispondenti ai precedenti sottogeneri, poiché è risultato che i gruppi formati dalle marmotte (Marmota), dai citelli antilope (Ammospermophilus) e dai cani della prateria (Cynomys) sono parafiletici, pertanto non formano un clade comune.^[5]

Dopo la revisione, solo 15 specie sono rimaste nel genere Spermophilus:^[6]

• Spermophilus alashanicus Büchner, 1888, il citello dell'Alashan, diffuso in Mongolia e Mongolia Interna;
• Spermophilus brevicauda Brandt, 1843, il citello di Brandt, diffuso nel Kazakistan sud-orientale e nell'estremità nord-occidentale della Cina;
• Spermophilus citellus (Linnaeus, 1766), il citello comune, diffuso dalla Polonia e dalla Repubblica Ceca ai Balcani e all'Ucraina occidentale;
• Spermophilus dauricus Brandt, 1844, il citello della Dauria, diffuso in Mongolia e nelle aree adiacenti di Siberia e Cina;
• Spermophilus erythrogenys Brandt, 1841, il citello dalle guance rosse, diffuso in Siberia meridionale e Mongolia;
• Spermophilus fulvus (H. Lichtenstein, 1823), il citello giallo, diffuso in Asia centrale;
• Spermophilus major (Pallas, 1779), il citello rosso, diffuso in Siberia e Mongolia;
• Spermophilus musicus Ménétries, 1832, il citello del Caucaso, diffuso in Georgia;
• Spermophilus nilkaensis Hou Lanxin e Wang Sibo, 1989, il citello del Tien Shan, diffuso nella parte orientale del Tien Shan in Kirghizistan, Kazakistan e Xinjiang occidentale, in Cina;
• Spermophilus pallidicauda Satunin, 1903, il citello pallido, diffuso in Mongolia e Cina settentrionale;
• Spermophilus pygmaeus (Pallas, 1779), il citello pigmeo, diffuso in Ucraina, Russia sud-occidentale e Kazakistan;
• Spermophilus relictus (Kashkarov, 1923), il citello relitto, diffuso nel Tien Shan in Kirghizistan, Kazakistan e Uzbekistan;
• Spermophilus suslicus (Güldenstädt, 1770), il souslik, diffuso in Polonia, Ucraina, Romania e Russia (a ovest del Volga);
• Spermophilus taurensis Gündüz, Jaarola, Tez, Yeniyurt, Polly e Searle, 2007,^[7] il citello del Tauro, diffuso in Turchia;
• Spermophilus xanthoprymnus (E. T. Bennett, 1835), il citello dell'Asia Minore, diffuso nel Caucaso, in Anatolia e in Siria.

I citelli comparvero per la prima volta nel Miocene medio. Apparvero in Europa durante il Pleistocene, occupando un areale molto più ampio di quello odierno. Sono state scoperte dodici specie fossili di citello, ma non sono ancora state assegnate ai generi attualmente validi.

Rapporti con l'uomo

Poiché i citelli possono essere portatori di rabbia o di tularemia, in alcune regioni vengono deliberatamente avvelenati. Un gran numero di esemplari viene ucciso ogni anno per la loro pelliccia. Tuttavia, ci sono anche specie di citello in pericolo di estinzione, comprese le due specie europee.

Note

Bibliografia

• Richard W. Thorington Jr., John L. Koprowski e Michael A. Steele, Squirrels of the World, Baltimora (MD), Johns Hopkins University Press, 2012, pp. 296-298, ISBN 978-1-4214-0469-1.
• Ronald M. Nowak, Walker's Mammals of the World, vol. 2, 6ª ed., Baltimora (MD), Johns Hopkins University Press, 1999, ISBN 0-8018-5789-9.
• Don E. Wilson e DeeAnn M. Reeder (a cura di), Mammal Species of the World. A taxonomic and geographic Reference, vol. 2, 3ª ed., Baltimora (MD), Johns Hopkins University Press, 2005, ISBN 0-8018-8221-4.

Starai (lot. Spermophilus, angl. Ground squirrels, vok. Ziesel) – voverinių (Sciuridae) šeimos graužikų gentis.

Gentyje 36-38 rūšys:

• Spermophilus adocetus
• Alašaninis staras (Spermophilus alashanicus)
• Spermophilus annulatus
• Spermophilus armatus
• Spermophilus atricapillus
• Kaliforninis staras (Spermophilus beecheyi)
• Beldingo staras (Spermophilus beldingi)
• Spermophilus brunneus
• Spermophilus canus
• Pilkasis staras (Spermophilus citellus)
• Britų Kolumbijos staras (Spermophilus columbianus)
• Daūrinis staras (Spermophilus dauricus)
• Spermophilus elegans
• Raudonskruostis staras (Spermophilus erythrogenys)
• Franklino staras (Spermophilus franklinii)
• Geltonasis staras (Spermophilus fulvus)
• Auksaspalvis staras (Spermophilus lateralis)
• Spermophilus madrensis
• Didysis staras (Spermophilus major)
• Spermophilus mexicanus
• Spermophilus mohavensis
• Spermophilus mollis
• Kalninis staras (Spermophilus musicus)
• Amerikinis staras (Spermophilus parryii)
• Spermophilus perotensis
• Mažasis staras (Spermophilus pygmaeus)
• Reliktinis staras (Spermophilus relictus)
• Ričardsono staras (Spermophilus richardsonii)
• Spermophilus saturatus
• Spermophilus spilosoma
• Dėmėtasis staras (Spermophilus suslicus)
• Spermophilus tereticaudus
• Spermophilus townsendii
• Trylikajuostis staras (Spermophilus tridecemlineatus)
• Ilgauodegis staras (Spermophilus undulatus)
• Spermophilus variegatus
• Vašingtoninis staras (Spermophilus washingtoni)
• Mažosios Azijos staras (Spermophilus xanthoprymnus)

• Auksaspalvis staras (Spermophilus lateralis)

• Beldingo staras (Spermophilus beldingi)

• Geltonasis staras (Spermophilus fulvus)

• Pilkasis staras (Spermophilus citellus)

• Amerikinis staras (Spermophilus parryi)

Nuorodos

• Spermophilus Richardsonii filmuota medžiaga

Vikiteka

Het geslacht Spermophilus (echte grondeekhoorns) is het grootste geslacht van grondeekhoorns. De soorten van dit geslacht komen voor in Noord-Amerika, Europa, Siberië, Alaska en het noorden van Mexico.

Grondeekhoorns kunnen soms ziektekiemen bij zich dragen die de mens kunnen besmetten, zoals pest, en kunnen schade veroorzaken door het ondertunnelen van behuizing. Hoewel ze kunnen klimmen zullen ze weinig tijd in bomen doorbrengen.

Soorten

• Spermophilus adocetus
• Spermophilus alashanicus
• Spermophilus annulatus
• Spermophilus armatus (Uintagrondeekhoorn)
• Spermophilus atricapillus
• Spermophilus beecheyi (Californische grondeekhoorn)
• Spermophilus beldingi (Beldings grondeekhoorn)
• Spermophilus brunneus
• Spermophilus canus
• Spermophilus citellus (Siesel)
• Spermophilus columbianus (Columbiaanse grondeekhoorn)
• Spermophilus dauricus (Daurische grondeekhoorn)
• Spermophilus elegans
• Spermophilus erythrogenys
• Spermophilus franklinii (Franklingrondeekhoorn)
• Spermophilus fulvus (Gele grondeekhoorn)
• Spermophilus lateralis (Mantelgrondeekhoorn)
• Spermophilus madrensis
• Spermophilus major

• Spermophilus mexicanus (Mexicaanse grondeekhoorn)
• Spermophilus mohavensis (Mohavegrondeekhoorn)
• Spermophilus mollis
• Spermophilus musicus
• Spermophilus parryii (Arctische grondeekhoorn)
• Spermophilus perotensis
• Spermophilus pygmaeus (Dwerggrondeekhoorn)
• Spermophilus relictus
• Spermophilus richardsonii (Richardsongrondeekhoorn)
• Spermophilus saturatus
• Spermophilus spilosoma (Gevlekte grondeekhoorn)
• Spermophilus suslicus (Gevlekte soeslik)
• Spermophilus tereticaudus (Rondstaartgrondeekhoorn)
• Spermophilus taurensis
• Spermophilus townsendii (Townsendgrondeekhoorn)
• Spermophilus tridecemlineatus (Dertienstreepgrondeekhoorn)
• Spermophilus undulatus (Parrygrondeekhoorn)
• Spermophilus washingtoni (Washingtongrondeekhoorn)
• Spermophilus xanthoprymnus

Suseł^[11] (Spermophilus) – rodzaj ssaka z podrodziny afrowiórek (Xerinae) w rodzinie wiewiórkowatych (Sciuridae). Systematyka taksonu podlegała wielu zmianom. W Polsce, dla gatunków które według wcześniejszego podziału należały do Spermophilus (sensu lato) używano nazwy „suseł”^[12].

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Eurazji^[11].

Systematyka

Etymologia

• Citellus (Citillus): epitet gatunkowy Mus citellus Linnaeus, 1766 (łac. cititius lub citellus – suseł)^[13].
• Spermophilus (Spermatophilus, Spermophilis): gr. σπερμα sperma, σπερματος spermatos – nasienie, ziarno; φιλος philos – wielbiciel, miłośnik^[14]. Nazwa zastępcza dla Citellus.
• Colobotis (Colobates): gr. κολοβος kolobos – skarłowaciały, krótki, okaleczony; ους ous, ωτος ōtos – ucho^[15]. Gatunek typowy: Arctomys fulvus Lichtenstein, 1823.
• Otocolobus: gr. ους ous, ωτος ōtos – ucho; κολοβος kolobos – skarłowaciały, krótki, okaleczony^[16]. Najwyraźniej lapsus słowny rodzaju Colobotis.
• Mamspermophilus: modyfikacja zaproponowana przez meksykańskiego przyrodnika Alfonso Luisa Herrerę w 1899 roku polegająca na dodaniu do nazwy rodzaju przedrostka Mam (od Mammalia)^[17].

Podział systematyczny

Do niedawna do rodzaju zaliczano kilkadziesiąt gatunków^[18], lecz na podstawie badań filogenetycznych z wykorzystaniem mitochondrialnego genu cytochromu b, takson podzielono na kilka mniejszych rodzajów: Callospermophilus, Ictidomys, Notocitellus, Otospermophilus, Spermophilus (sensu stricto), Poliocitellus, Urocitellus, oraz Xerospermophilus^[19].

Po wspomnianej rewizji rodzaj Spermophilus obejmuje gatunki^[19][11]:

• Spermophilus alashanicus – suseł plamkoplecy
• Spermophilus brevicauda – suseł krótkoogonowy
• Spermophilus citellus – suseł moręgowany
• Spermophilus dauricus – suseł dauryjski
• Spermophilus erythrogenys – suseł rudolicy
• Spermophilus fulvus – suseł żółty
• Spermophilus major – suseł rdzawy
• Spermophilus pallidicauda – suseł blady
• Spermophilus pygmaeus – suseł karłowaty
• Spermophilus ralli – suseł tienszański
• Spermophilus relictus – suseł reliktowy
• Spermophilus suslicus – suseł perełkowany
• Spermophilus taurensis – suseł tauryjski
• Spermophilus xanthoprymnus – suseł anatolijski
• Spermophilus citelloides – wymarły gatunek żyjący w późnym plejstocenie i holocenie^[20]
• Spermophilus nogaici – wymarły gatunek plejstoceński^[20]
• Spermophilus primigenius – wymarły gatunek plejstoceński^[20]
• Spermophilus tologoicus – wymarły gatunek plejstoceński^[20]

Zobacz też

• ssaki Polski

Przypisy

Bibliografia

1. J.F. von Brandt. Observations sur les différentes espèces de Sousliks de Russie, suivies de remarques sur l’arrangement et la distribution geographique du genre Spermophilus, ainsi que sur la classification de la famille des Ecureuils (Sciurina) en général. „Bulletin de la Classe physico-mathématique de l’Académie impériale des sciences de Saint-Pétersbourg”. 2, s. 357–382, 1844 (fr. • łac.).
2. T.S. Palmer: Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. Washington: Government Printing Office, 1904, s. 71-718, seria: North American Fauna. (ang.)

Układ filogenetyczny (rodzaje, gatunki) na podstawie: Kristofer M. Helgen, F. Russell Cole, Lauren Helgen, Don E. Wilson. Generic revision in the Holarctic ground squirrel genus Spermophilus. „Journal of Mammalogy”. 2 (90), s. 270–305, 2009 (ang.).

Spermophilus é um gênero de roedores da família Sciuridae, conhecidos vulgarmente por esquilos-do-campo, ou espermófilos. Parecem-se com tâmias mas têm a cauda maior, e vivem em galerias subterrâneas.

Espécies

Referências

• HOFFMAN, R. S.; THORINGTON, R. W. Family Sciuridae. In: WILSON, D. E.; REEDER, D. M. (Eds.). Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference. 3. ed. Baltimore: Johns Hopkins University Press, 2005. v. 2, p. 754-818.
• GÜNDÜZ, İ., JAAROLA, M., TEZ, C., YENIYURT, C., POLLY, P.D., SEARLE, J.B. (2007). Multigenic and morphometric differentiation of ground squirrels (Spermophilus, Sciuridae, Rodentia) in Turkey, with a description of a new species. Molecular Phylogenetics and Evolution 43, 916-935.

Ammospermophilus

Notocitellus

Urocitellus

Marmota

Spermophilus sensu stricto

Otospermophilus

Callospermophilus

Ictidomys

Poliocitellus

Cynomys

Xerospermophilus

Spermophilus este un gen de animale rozătoare din familia Sciuridae. În România poate fi întâlnit prin specia popândăului european.

Aspecte morfologice

Spermophilus

Toate animalele din această grupă sunt rozătoare, pe partea dorsală (spate) sunt în general de culoare brună sau cenușie, iar ventral ( pe burtă ) sunt de culoare gălbuie. Cele mai multe specii poartă dungi sau pete de culori diferite. Popândăii aurii, din subfamilia Callospermophilus vara au pe cap și regiunea umerilor (omoplaților), blana de de un galben intens. Lungimea corpului diferă în funcție de specie, ea fiind între 13 și 40 cm, cu o greutate corporală între 85 g și 1 kg, iar lungimea cozii fiind între 4 și 25 cm.

Areal de răspândire

Arealul de răspândire al popândăilor se întinde în Euroasia, din Austria, Asia Centrală, ajunge până în Siberia și Mongolia. În America de Nord, se află în zonele de munte, păduri, preerie, tundră și deșert, din Canada, vestul SUA și zona centrală a Mexicului. În Europa trăiesc numai două specii: popândăul european (Spermophilus citellus), și popândăul perlat (Spermophilus suslicus). În trecut el a fost întâlnit și în Germania, în apropiere de granița cu Cehia. Din anul 2006 se încearcă în Saxonia repopularea cu popândăi.

Mod de viață

Popândăul sapă două tipuri de galerii subterane, unul pe care îl sapă tot timpul anului, în el se ascund în anotimpul cald și unul săpat pentru sezonul rece, de iarnă, unde hibernează, nasc și cresc puii. Tunelul lor este compartimentat, el are o ieșire principală și mai multe ieșiri laterale. Hrana popândăilor este mai ales de natură vegetală, ea constă din semințe, rădăcini, tuberculi și bulbi de plante. Popândăii se mai hrănesc cu nevertebrate mici, insecte. Spre toamnă încep să-și facă rezerve de hrană, pe care le depun în galeriile subterane. Perioada de hibernare durează în general din luna septembrie până în luna martie, în această perioadă se hrănesc mai rar. Înaintea perioadei de hibernare închid cu pământ gura de ieșire. Masculii apără teritoriul lor față de alți masculi, femelele nu țin cont de teritoriu, ele nu sunt gonite. Prin acest mod de viață masculii au un fel de harem, în această formă de colonie, între membri, nu se formează legături sociale strânse. Săpatul galeriilor este preluată de femelele tinere (fiice), puii masculi , când ajung la maturitatea sexuală, sunt goniți. Unii dintre acesti masculi goniți devin o pradă ușoară pentru păsările răpitoare sau animalele carnivore. Împerecherea la popândăi are loc o dată pe an, după perioada de hibernare, între lunile martie și mai, ea durează între una sau două săptămâni. Femela în funcție de specie, naște între 2 și 15 pui, greutatea noilor născuti (ca. 10 g), este în funcție de numărul lor. Puii ajung maturitatea sexuală la vârsta de 11 luni. Durata vieții masculilor este mai scurtă, ei trăiesc, din cauza luptelor pentru apărarea teritoriului, numai 6 ani, pe când femelele trăiesc cca. 11 ani.

Sistematică

Genul Spermophilus cuprinde 38 de specii, până în 1816, înainte de clasificarea lui Carl von Linne, genul era numit de Lorenz Oken Citellus. Aceste animale se presupune că au apărut în America de Nord în perioada miocenă, la scurt timp a apărut în Asia iar în Europa este semnalat numai în perioada pleistocenă. Speciile existente în Asia sunt descrise mai amănunțit în lucrarea Mammal Species of the World, din 1993, a lui Wilson și Reeder.

Subgenul Colobotis cuprinde speciile:

• Spermophilus major, întâlnit în Siberia și Mongolia
• Spermophilus erythrogenys, întâlnit în sudul Siberiei și Mongoliei, că și în provincia Xinjiang
• Spermophilus fulvus, întâlnit în Asia Centrală

Subgenul Urocitellus:

• Spermophilus undulatus, întâlnit în sudul Siberiei și Mongoliei, ca și în provincia Xinjiang
• permophilus parryii, întâlnit în nordul Siberiei, Alaska, nordvestul Canadei
• Spermophilus columbianus, întâlnit în America de Nord (provinciile sau statele: British Columbia, Washington, Oregon, Montana, Idaho)

Subgenul Spermophilus:

• Spermophilus townsendii, întâlnit în Washington
• Spermophilus canus, întâlnit în Oregon, Idaho, Nevada
• Spermophilus mollis, întâlnit în Washington, Nevada
• Spermophilus washingtoni, întâlnit în Washington
• Spermophilus armatus, întâlnit în Wyoming, Montana
• Spermophilus beldingi, întâlnit în Oregon, Idaho, Nevada
• Spermophilus richardsonii, întâlnit în provinciile si statele Alberta, Saskatchewan, Manitoba, Montana, North Dakota, South Dakota
• Spermophilus elegans, întâlnit în Wyoming, Idaho
• Spermophilus brunneus, întâlnit în Idaho
• Spermophilus dauricus, întâlnit în Mongolia la granita cu Sibiria si China
• Spermophilus alashanicus, întâlnit în Mongolia
• Spermophilus relictus, întâlnit în muntii Tian Shan, Turcmenia, China
• Spermophilus citellus, întâlnit în Polonia, Cehia, Ucraina de vest, Balcani
• Spermophilus xanthoprymnus, întâlnit în Caucaz, Anatolia, Siria
• Spermophilus suslicus, întâlnit în Polonia, Ucraina, România, si Rusia la vest de Volga
• Spermophilus musicus, întâlnit în Georgia (Asia)
• Spermophilus pygmaeus, întâlnit în Ucraina, Rusia de sud-vest, Kazahstan

Subgenul Ictidomys:

• Spermophilus tridecemlineatus, întâlnit în preeriile din SUA si Canada
• Spermophilus mexicanus, întâlnit în Mexicul central si de nord-est, Texas
• Spermophilus spilosoma, întâlnit în Mexicul de nord, statele Texas, New Mexico, Arizona, Colorado, Kansas
• Spermophilus perotensis, întâlnit în statele mexicane, Veracruz si Puebla

Subgenul Poliocitellus:

• Spermophilus franklinii, întâlnit în preeriile din nord

Subgenul Otospermophilus:

• Spermophilus variegatus, întâlnit în nord-vestul SUA, Mexicul central
• Spermophilus beecheyi, întâlnit în Oregon, California
• Spermophilus atricapillus, întâlnit în Peninsula Baja California
• Spermophilus annulatus, întâlnit în Mexicul central
• Spermophilus adocetus, întâlnit în Mexicul central

Subgenul Xerospermophilus:

• Spermophilus mohavensis, întâlnit în California
• Spermophilus tereticaudus, întâlnit în California, Arizona, Peninsula Baja California, Sonora (Mexic)

Subgenul Callospermophilus:

• Spermophilus lateralis, întâlnit în provincia British Columbia, muntii din vestul SUA
• Spermophilus saturatus, întâlnit în British Columbia, Washington
• Spermophilus madrensis, întâlnit în Chihuahua (Mexic)

Bibliografie

• Ronald M. Nowak: Walker's Mammals of the World. Johns Hopkins University Press, 1999 ISBN 0-8018-5789-9
• Don E. Wilson, Deeann M. Reeder: Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference. Smithsonian Books, 1993 ISBN 1-56098-217-9
• Helgen, Kristofer M.; Cole, F. Russel; Helgen, Lauren E.; and Wilson, Don E (2009). „Generic Revision in the Holarctic Ground Squirrel Genus Spermophilus”. Journal of Mammalogy. 90 (2): 270–305. doi:10.1644/07-MAMM-A-309.1. Arhivat din original (PDF) la 22 octombrie 2011.Mentenanță CS1: Nume multiple: lista autorilor (link)

Legături externe

Wikimedia Commons conține materiale multimedia legate de Spermophilus

Wikispecies conține informații legate de Spermophilus

Spermophilus alebo nevhodne Citellus (k tomu pozri nižšie) môže byť^{[1][2][3][4][5][6]}:

• 1. (napr. podľa Helgen 2009:) relatívne malý rod z čeľade vevericovité, pozri Spermophilus (v užšom zmysle)
• 2. rod tvorený všetkými druhmi, ktoré v systéme podľa Helgen 2009 patria do samostatných rodov Spermophilus (v užšom zmysle), Urocitellus, Ictidomys, Poliocitellus, Otospermophilus, Callospermophilus, Xerospermophilus, Notocitellus (v systéme podľa bodu 2. sa uvedené rody považujú za podrody, aj keď rozsahy ich definícií sú trochu odlišné od definícii rovnomenných rodov systému podľa Helgen 2009); staršie sa pod tento rod zaraďoval aj obsah dnešného rodu Ammospermophilus
• 3. (dávnejšie:) rod ako v bode 2., ale okrem Otospermophilus, (?)Notocitellus, Callospermophilus a Ammospermophilus
• 4. podrod rodu Spermophilus v systémoch podľa bodu 2. (obsahuje to isté ako rody Spermophilus + Urocitellus podľa Helgen 2009)
• 5. buď podrod rodu Spermophilus v (starších) systémoch podľa bodu 1. alebo podrod rodu Spermophilus v systémoch podľa bodu 2. (obsahuje to isté ako rody Spermophilus + Urocitellus podľa Helgen 2009, ale okrem druhov Spermophilus major, Spermophilus erythrogenys, Spermophilus fulvus, Spermophilus undulatus, Spermophilus parryii a Spermophilus columbianus, ktoré potom v takých systémoch tvoria samostatné podrody Colobotis a Urocitellus)

Poznámka o rodovom mene Citellus

Staršie sa namiesto Spermophilus používal aj vedecký názov Citellus, ktorý zaviedol v roku 1816 Lorenz Oken v knihe „Okens Lehrbuch der Naturgeschichte“. Všetky názvy vymyslené Okenom však v roku 1956 ICZN vyhlásila za neplatné, lebo sú nelinneovské. Preto je Spermophilus jediným platným rodovým menom.^[1]

Referencie

Toto je rozlišovacia stránka. Obsahuje rozličné významy uvedeného hesla.

Ak ste sa sem dostali cez odkaz v článku, prosím, vráťte sa a opravte ho tak, aby odkazoval priamo na najvhodnejší význam.

Guldmantlad sisel (Callospermophilus lateralis)

Sisel (Spermophilus citellus)

Sislar är en sammanfattande beteckning för flera släkten i familjen ekorrar som har liknande utseende. Sislar är ingen taxonomisk grupp på grund av att de är parafyletiska till bland annat präriehundar och murmeldjur. Sislarna ansågs tidigare vara ett enda släkte i ekorrfamiljen, Spermophilus, men modern DNA-teknik har lett till att de delats upp i flera. Se närmare under Systematik nedan.

Medlemmarna lever alla på eller under markytan. Djuren är vanligtvis brunaktiga till gråbruna, ofta med fläckar eller strimmor. De har korta ben och svans. Släktena finns utbrett från Västeuropa till Sibirien och från Alaska till norra Mexiko. Majoriteten av djurgruppens arter lever i Nordamerika.

Utseende

Individerna når en kroppslängd (huvud och bål) av 13 till 41 cm och en svanslängd av 4 till 25 cm. Vikten varierar mellan 85 gram och ett kilogram.^[1] Pälsen på ryggen har oftast en gråbrun till grågul färg och buken är gul- eller vitaktig. Det finns också några arter som är mörkbruna till svarta på ovansidan. Ofta förekommer mörka strimmor och ljusa fläckar på pälsen. Hos en del arter har sommarpälsen en mera rödaktig färg. Extremiteterna är korta jämfört med övriga kroppen. Dessutom har sislar kindpåsar för att bära födan.^[1]

Ekologi

Habitatet utgörs främst av gräsmarker som stäpper eller prärier. Sislar hittas även i öppna skogar, på jordbruksmark, i klippiga regioner och i tundra.^[1]

Arternas bo kan vara en enkel 1,2 meter lång underjordisk gång eller komplexa tunnelsystem med flera förgreningar och utgångar. Hos vissa arter kan enskilda gångar vara 20 meter lång och ligga 2 meter under markytan. Det finns även ett fåtal arter som inte bygger bo alls.^[1]

Liksom jordekorrar (Tamias) vistas sislar främst på marken men de har bra förmåga att klättra i växtligheten eller på stenar. Individerna är aktiva på dagen och solbadar ofta. Beroende på utbredningsområde är sislar aktiva hela året eller håller vinterdvala. Till exempel går arktisk sisel (Urocitellus parryii) i ide cirka sju månader.^[1]

Sislar äter främst vegetabiliska ämnen som frön, nötter, rötter, svampar och gröna växtdelar. Födan kompletteras med några insekter och andra ryggradslösa djur samt ibland små ryggradsdjur.^[1]

Individernas sociala beteende är beroende på art. Ibland finns många bon i ett begränsat område men individerna interagerar sällan. Bara arten Ictidomys tridecemlineatus bildar ibland små flockar. Hos en del arter har hanar avgränsade revir som överlappar flera honors revir. Honorna är inte aggressiva mot varandra och de kan i vissa fall uppfostra sina ungar i samma bo. För kommunikationen har sislar olika läten, till exempel för att varna varandra för fiender.^[1]

Parningen sker under våren hos arter som går i ide kort efter vintervilans avslutning. Honor är dräktiga 23 till 31 dagar; sedan föds oftast 4 till 7 ungar men antalet ungar kan variera mellan 2 och 15.^[1] Ungarna väger 5 till 12 gram vid födelsen och får sedan di i fyra till sex veckor. De blir könsmogna strax innan de fyller ett år. Däremot överlever bara 30 till 35 procent av ungdjuren första vintern och antalet vuxna individer decimeras varje vinter med cirka 40 procent. Hanar blir sällan äldre än 6 år och honor kan leva 11 år.^[1]

Systematik

I äldre verk förekommer det vetenskapliga namnet Citellus för sislar. Namnet etablerades av den tyska naturforskaren Lorenz Oken i verket "Okens Lehrbuch der Naturgeschichte" (1816). Däremot följde Oken inte Linnés binärnomenklatur och därför godkänns de av honom inrättade namnen inte av International Code of Zoological Nomenclature.^[2]

Senare har Spermophilus betraktats som ett sammanhängande släkte för alla sislar, som tidigare betraktades som ett självständigt släkte i ekorrfamiljen, men efter DNA-studier som visat att arterna i detta släkte var parafyletiska med avseende på präriehundar, släktet Ammospermophilus och murmeldjur, har det delats upp i flera släkten. Släktesnamnen har utgått ifrån de gamla undersläktesnamnen. Det råder dock inget ett-till-ett-förhållande medan de tidigare undersläktena och de nya namnen; att en art tidigare tillhört ett undersläkte medför inte per automatik att den numera tillhör motsvarande släkte. Dessa släkten ingår, tillsammans med präriehundar, Ammospermophilus och murmeldjur i tribuset Marmotini. Sambandet illustreras av nedanstående kladogram.^[3][4]

Tribus Marmotini – kladogram

Släkten i fetstil ingår i det gamla släktet Spermophilus.^[5]

Ammospermophilus

Notocitellus

Urocitellus

Marmota (murmeldjur)

Spermophilus

Otospermophilus

Callospermophilus

Ictidomys

Poliocitellus

Cynomys (präriehundar)

Xerospermophilus

Släkten och ingående arter

Förteckningen upptar endast släkten traditionellt förknippade med sislar, alltså ej präriehundar, Ammospermophilus eller murmeldjur.^[6]

• Callospermophilus Merriam, 1897
  • Guldmantlad sisel (Callospermophilus lateralis)
  • Callospermophilus madrensis
  • Callospermophilus saturatus
• Ictidomys J. A. Allen, 1877
  • Ictidomys mexicanus
  • Ictidomys parvidens
  • Ictidomys tridecemlineatus
• Notocitellus A. H. Howell, 1938
  • Notocitellus adocetus
  • Notocitellus annulatus
• Otospermophilus Brandt, 1844
  • Otospermophilus atricapillus
  • Otospermophilus beecheyi
  • Otospermophilus variegatus
• Poliocitellus A. H. Howell, 1938
  • Poliocitellus franklinii
• Spermophilus F. Cuvier, 1825 (Omfattar numera endast arter från Eurasien)
  • Spermophilus alashanicus
  • Spermophilus brevicauda
  • Spermophilus citellus
  • Spermophilus dauricus
  • Spermophilus erythrogenys
  • Spermophilus fulvus
  • Spermophilus major
  • Spermophilus musicus
  • Spermophilus pallidicauda
  • Spermophilus pygmaeus
  • Spermophilus ralli
  • Spermophilus relictus
  • Spermophilus suslicus
  • Spermophilus xanthoprymnus
• Urocitellus Obolenskij, 1927
  • Arktisk sisel (Urocitellus parryii)
  • Beldings sisel (Urocitellus beldingi)
  • Urocitellus armatus
  • Urocitellus brunneus
  • Urocitellus canus
  • Urocitellus columbianus
  • Urocitellus elegans
  • Urocitellus mollis
  • Urocitellus richardsonii
  • Urocitellus townsendii
  • Urocitellus undulatus
  • Urocitellus washingtoni
• Xerospermophilus Merriam, 1892
  • Xerospermophilus mohavensis
  • Xerospermophilus perotensis
  • Xerospermophilus spilosoma
  • Xerospermophilus tereticaudus

Status och hot

En del arter betraktas som skadedjur på odlade växter. Vissa arter bär på smittsamma sjukdomar som rabies eller harpest. Därför bekämpas dessa arter med gift. Andra individer fångas och dödas för pälsens skull.^[1]

IUCN listar de flesta arterna som livskraftiga (LC). Arter med annan hotstatus förtecknas nedan.^[7]

• Nära hotad (NT)
  • Callospermophilus madrensis
  • Spermophilus musicus
  • Pärlsisel (Spermophilus suslicus)
  • Urocitellus washingtoni
  • Spermophilus xanthoprymnus
• Sårbar (VU)
  • Sisel (Spermophilus citellus)
  • Xerospermophilus mohavensis
  • Urocitellus townsendii
• Starkt hotad (EN)
  • Otospermophilus atricapillus
  • Urocitellus brunneus
  • Xerospermophilus perotensis

Referenser

Noter

1. ^ [a b c d e f g h i j] Nowak, R. M. (1999) s.1254/58 Google books
2. ^ Wilson & Reeder, red (2005). ”Spermophilus” (på engelska). Mammal Species of the World. Baltimore: Johns Hopkins University Press. ISBN 0-8018-8221-4
3. ^ Helgen, Kristofer M.; Cole, F. Russel; Helgen, Lauren E. och Wilson, Don E. ”Generic Revision in the Holarctic Ground Squirrel Genus Spermophilus” (på engelska). Journal of Mammalogy 90 (2). doi:10.1644/07-MAMM-A-309.1. http://www.mammalsociety.org/uploads/Helgen%20et%20al%202009.pdf. Läst 25 februari 2016. Arkiverad 22 oktober 2011 på WebCite
4. ^ Herron, Matthew D.; Castoe, Todd A.; Parkinson, Christopher L. (2004). ”Sciurid phylogeny and the paraphyly of Holarctic ground squirrels (Spermophilus)” (på engelska) (PDF, 2,58 Mb). Molecular Phylogenetics and Evolution 31 (3). PMID 15120398. http://www.snakegenomics.org/CastoeLab/Publications_files/2004_Herron_etal_MPE_Sciuridae.pdf. Läst 25 februari 2016.
5. ^ Kladogrammet utgår från motsvarande diagram i Helgen, Kristofer M.; Cole, F. Russel; Helgen, Lauren E. och Wilson, Don E. "Generic Revision in the Holarctic Ground Squirrel Genus Spermophilus" sid 5 (274).
6. ^ Förteckningen utgår från Helgen, Kristofer M.; Cole, F. Russel; Helgen, Lauren E. och Wilson, Don E. "Generic Revision in the Holarctic Ground Squirrel Genus Spermophilus" sid 4–5 (273–274); för Spermophilus senso strictu även sid. 18-19 (287–288)
7. ^ Spermophilus på IUCN:s rödlista, läst 16 juni 2013.

Tryckta källor

• A. Bjärvall, S. Ullström (1995): Däggdjur ISBN 91-46-16576-2
• Ronald M. Nowak (1999): Walker's Mammals of the World. Johns Hopkins University Press, Baltimore. ISBN 0-8018-5789-9

Gelengi^[1] ya da Geleni (Spermophilus), sincapgiller (Sciuridae) familyasının yer sincapları (Marmotini) oymağından Kuzey yarıkürede yayılım gösteren 38 türü olan kemirgen cinsidir. 14–40 cm (ve kuyruk 4–25 cm) boyundadırlar. Koloni hâlinde yaşarlar. İki ayağı üzerine dikilip etrafı kolaçan etmeleriyle bilinirler. Postları kürk parka olarak değerlendirildiği gibi eti de Arktika halklarınca (Eskimolar, Çukçiler..) yenir. En gözde yiyecekleri ekin taneleridir ve o yüzden Latince cins adı Spermophilus "tohum sever" anlamına gelir.

Adlandırma

Gelengi (< geleŋi) ya da geleni kelimesinin aslı keleni olup Orta Türkçe dönemindeki kelegü sözüne dayanır^[2]. Orta Türkçe dönemine ait Divânu Lügati't-Türk'te «kelegü» (كَﻻَكوُ) biçiminde geçer ve "geleni, tarla sıçanı soyundan bir hayvancık" olarak tanımlanır^[3].

Gelengi adını Gelincik adıyla karıştırmamak gerekir.

Türleri

• Alt cins: Colobotis
  • Kızıl sarı gelengi (Spermophilus major), Sibirya, Moğolistan
  • Kızıl yanaklı gelengi (Spermophilus erythrogenys), südliches Sibirya, Moğolistan, Doğu Türkistan
  • Sarı gelengi (Spermophilus fulvus), Orta Asya
• Alt cins: Urocitellus
  • Uzun kuyruklu gelengi (Spermophilus undulatus), güney Sibirya, Moğolistan, Doğu Türkistan
  • Arktika gelengisi (Spermophilus parryii), kuzeydoğu Sibirya, Alaska, kuzeybatı Kanada
  • Britanya Kolumbiyası gelengisi (Spermophilus columbianus), Britanya Kolumbiyası, Washington, Oregon, Montana, Idaho
• Alt cins: Spermophilus
  • Townsend gelengisi (Spermophilus townsendii), Washington
  • Merriam gelengisi (Spermophilus canus), Oregon, Idaho, Nevada
  • Piute gelengisi (Spermophilus mollis), Washington, Nevada
  • Washington gelengisi (Spermophilus washingtoni), Washington
  • Uinta gelengisi (Spermophilus armatus), Wyoming, Montana
  • Belding gelengisi (Spermophilus beldingi), Oregon, Idaho, Nevada
  • Richardson gelengisi (Spermophilus richardsonii), Alberta, Saskatchewan, Manitoba, Montana, Kuzey ve Güney Dakota
  • Wyoming gelengisi (Spermophilus elegans), Wyoming, Idaho
  • Idaho gelengisi (Spermophilus brunneus), Idaho
  • Dahur gelengisi (Spermophilus dauricus), Moğolistan, Sibirya, Çin
  • Alaşan gelengisi (Spermophilus alashanicus), Moğolistan, İç Moğolistan
  • Tanrı Dağları gelengisi(Spermophilus relictus), Tanrı Dağları
  • Avrupa gelengisi (Spermophilus citellus), Avrupa
  • Anadolu gelengisi (Spermophilus xanthoprymnus), Kafkasya, Türkiye, Suriye
  • Kürk gelengisi (Spermophilus suslicus), Polonya, Ukrayna, Romanya, Rusya
  • Kafkas gelengisi (Spermophilus musicus), Gürcistan
  • Küçük gelengi (Spermophilus pygmaeus), Ukrayna, Rusya, Kazakistan
  • Toros gelengisi (Spermophilus taurensis), Türkiye
• Alt cins: Ictidomys
  • On üç çizgili gelengi (Spermophilus tridecemlineatus), ABD, Kanada
  • Meksika gelengisi (Spermophilus mexicanus), Meksika, Teksas
  • Lekeli gelengi (Spermophilus spilosoma), Meksika, Teksas, New Mexico, Arizona, kolorado, Kansas
  • Perote gelengisi (Spermophilus perotensis), Veracruz, Puebla
• Alt cins: Poliocitellus
  • Franklin gelengisi (Spermophilus franklinii), ABD
• Alt cins: Otospermophilus
  • Kaya gelengisi (Spermophilus variegatus), ABD, Meksika
  • Kaliforniya gelengisi (Spermophilus beecheyi), Oregon, Kaliforniya, Baja California
  • Baja-California gelengisi (Spermophilus atricapillus), Baja California
  • Halka kuyruklu gelengi (Spermophilus annulatus), Meksika
  • Tropik gelengi (Spermophilus adocetus), Meksika
• Alt cins: Xerospermophilus
  • Mohave gelengisi (Spermophilus mohavensis), Kaliforniya
  • Yuvarlak kuyrulu gelengi (Spermophilus tereticaudus), Kaliforniya, Arizona, Baja California, Sonora
• Alt cins: Callospermophilus
  • Altın mantolu gelengi (Spermophilus lateralis), Britanya Kolumbiyası, ABD
  • Cascade Dağları altın gelengisi (Spermophilus saturatus), Britanya Kolumbiyası, Washington
  • Sierra Madre gelengisi (Spermophilus madrensis), Chihuahua

Türkiye'deki durumu

Türkiye'de 3 türü bulunur:

• Spermophilus citellus (Avrupa gelengisi, Trakya gelengisi)
• Spermophilus xanthoprymnus (Anadolu gelengisi)
• Spermophilus taurensis (Toros gelengisi)

Asalakları

• Gelengi kenesi (Rhipicephalus schulzei)

Kaynakça