Araucaria Family

Araukariowate, igławowate (Araucariaceae Henkel & W. Hochst.) – rodzina roślin nagonasiennych, spokrewniona z zastrzalinowatymi (Podocarpaceae). Zaliczane są tu 42 gatunki skupione w trzech rodzajach: araukaria, agatis i wolemia. Rośliny te występują na półkuli południowej po obu stronach Oceanu Spokojnego. Przodkowie współczesnych araukariowatych znani są z okresu jurajskiego, także ze stanowisk na półkuli północnej. Współcześnie drzewa te mają istotne znaczenie ze względu na wysoko cenione drewno^[3].

Charakterystyka

Pokrój

Należą tu drzewa o okółkowym ustawieniu gałęzi bocznych. Pień ma gruby rdzeń, a w cewkach występuje charakterystyczne jamkowanie (tzw. typu araukariowego).

Liście

Mają kształt od szpilkowatego (z jednym nerwem) do jajowatego (z użyłkowaniem równoległym). U agatis liście osiągają do 15 cm długości i są wyraźnie ogonkowe.

Kwiaty

Rozdzielnopłciowe i wiatropylne. Kwiaty męskie zebrane są w długie strobile, z licznymi, łuskowatymi mikrosporofilami. Na ich dolnej stronie znajdują się liczne (od 5 do 15), nie zrośnięte ze sobą mikrosporangia. Kwiaty żeńskie są łuskowate, zawierają pojedynczy zalążek leżący lub przyrośnięty do łuski nasiennej (tzw. ligula) ściśle zrośnięta z łuską wspierającą. Szyszki są kuliste i okazałe, nawet do 30 cm średnicy^[3].

Systematyka

Rodzina jest wraz z zastrzalinowatymi (Podocarpaceae) łączona jest w rząd araukariowców (Araucariales Gorozh., Lekts. Morf. Sist. Archegon.: 72 (1904)). Rząd ten łączony jest w jednym taksonie (podklasa Pinidae) wraz z sosnowcami (Pinales) i cyprysowcami (Cupressales)^[2]. W innych ujęciach cała ta grupa opisywana jest jako rząd sosnowców (Pinales)^[4]. Systematycy zgodnie przedstawiają w każdym razie araukariowate jako grupę siostrzaną zastrzalinowatych (w szerokim ich ujęciu).

Powiązania filogenetyczne rodziny w obrębie nagonasiennych^[2][5]

nagonasienne

sagowcowe

miłorzębowe

sosnowate Pinaceae

gniotowce Gnetales

araukariowce

araukariowate Araucariaceae

zastrzalinowate Podocarpaceae

cyprysowce Cupressales

Podział rodziny

• Araucaria A.L. Jussieu – araukaria, igława
• Agathis R.A. Salisbury – agatis, damara, soplica
• Wollemia W.G. Jones, K.D. Hill et J.M. Allen – wolemia

Przypisy

Bibliografia

1. Krzysztof Rostański: Wykłady z botaniki systematycznej. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2003. ISBN 83-226-1245-1.
2. Alicja Szweykowska, Jerzy (red.) Szweykowski: Botanika. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1993. ISBN 83-01-10952-1.