Magnoliopsida, Dicotyledonae
Las dicotiledonèas, es un dels dos grops que ancianament devesián las plantas amb flors o angiospèrmes. Lo nom fa referéncia a una de las caracteristicas tipicas d'aquel grop, es a dire que la grana ten doas fuelhas embrionàrias o cotiledons. Existís aperaquí 200,000 espècias dins aquel grop.[1] L'autre grop de las plantas amb flors èra sonat monocotiledonèas, qu'avián tipicament un sol cotiledon. Istoricament, aqueles dos grops formavan las doas divisions de las plantas amb flors.
Magnoliopsida, Dicotyledonae
Las dicotiledonèas, es un dels dos grops que ancianament devesián las plantas amb flors o angiospèrmes. Lo nom fa referéncia a una de las caracteristicas tipicas d'aquel grop, es a dire que la grana ten doas fuelhas embrionàrias o cotiledons. Existís aperaquí 200,000 espècias dins aquel grop. L'autre grop de las plantas amb flors èra sonat monocotiledonèas, qu'avián tipicament un sol cotiledon. Istoricament, aqueles dos grops formavan las doas divisions de las plantas amb flors.
The dicotyledons, forbye kent as dicots, wis a groupin unwhile uised for the flouerin plants whase seed teepically haes twa embryonic leafs or cotyledons. Thare aroond 199,350 species athin this group.[1] Flouerin plants that wisnae dicotyledons wis cawed monocotyledons, teepically haein ae embryonic leaf.
The dicotyledons, forbye kent as dicots, wis a groupin unwhile uised for the flouerin plants whase seed teepically haes twa embryonic leafs or cotyledons. Thare aroond 199,350 species athin this group. Flouerin plants that wisnae dicotyledons wis cawed monocotyledons, teepically haein ae embryonic leaf.
Dicotyledones es un classe de Angiospermae, Spermatophyta.
Dikotiledon se yon anjyospèm ki gen de (2) kotiledon andedan grenn li, pati flè yo an miltip kat (4) oswa senk (5), epi feso vaskilè yo an bag.
Dikotiledone biljke ili kratko dikotiledone (lat.Magnoliopsida) je botanički naziv za razred, u taksonomiji biljaka cvjetnica iz divizije Magnoliophyta. Naziv razreda se formira tako, da se nastavak za pripadajuću porodicu -aceae, u nazivu Magnoliaceae, zamijeni nastavkom -opsida.[1]
Dicotyledoneae su najbrojnija i najvarijabilnija današnja grupa skupina biljaka, koje, uz rijetke izuzetke, imaju dva zametna listića (kotiledona), po čemu su i imenovane.
Osim brpja kotiledona, između monokotiledona i dvokotiledona, postoje i druge razlike. Ove razlike su uglavnom između monokotiledona dikotiledonske grupe eudikotiledona. Mnoge dikotiledone grupe koje su se ranije izdvojile iz zajedničkog filogenetskog stabla imaju izvjesne karakteristike "monokotiledona", kao što su razbacani provodni snopići, trodijelne cvjetovi i stari (predački) tip polena.[2] Neke monokotiledone također imaju i svojstva dikotiledoda, kao što je mrežasta lisna „nertvatura“ provodnih sudova[2]
Postoji osam grupa današnjih angiospermi:
Tačan odnos između ovih osam grupa još uvijek nije jasan, iako postoji dogovor da prve tri grupe odstupaju od predaka angiospermi: Amborellales, Nymphaeales i Austrobaileyales.[5] Izraz bazne angiosperme se odnosi na ove tri grupe. Između ostalog, odnos između tri najšire od ovih grupa (magnoliide, monokotiledone, i eudikotiledone) ostaje nejasan. Prema nekim analizama, prve su se izdvojile magnoliide od ostalih monokotiledona.[6]Ceratophyllum izgledaju kao grupa u eudikotiledonima prije nego u monokotiledonima.
Kladističke analize, na osnovu morfologije i sekvenci mitohondrijske i jedarne DNK hloroplasta, ne podržavaju podjelu cvjetnica u monokotiledone i dikotiledone.[7] Te analize su pokazali da su dikotiledone parafiletska grana biljnog carstva.
Dikotiledone biljke su svrstane u monofiletske grupe, kako slijedi:[8]
Monocotiledone (Liliopsida)
Razred Magnoliopsida obuhvata slijedeće redove:
Bazne eudikotiledone
Bazne Rosidae
Eurosidae I
EurosideII
Bazne asteride
Euasteride I
Euasteride II
Magnoliopsida
Magnoliidae (većinoma bazne dikotiledone)
Dikotiledone biljke ili kratko dikotiledone (lat.Magnoliopsida) je botanički naziv za razred, u taksonomiji biljaka cvjetnica iz divizije Magnoliophyta. Naziv razreda se formira tako, da se nastavak za pripadajuću porodicu -aceae, u nazivu Magnoliaceae, zamijeni nastavkom -opsida.
D'Dikotyledonen, oder déi dikotyl Planzen (la: Dicotyledoneae, Magnoliatae, dacks och Magnoliopsida), sinn eng vun zwou Klasse vun de Bléieplanzen. Et si Planze mat zwee Kéngblieder (wëssenschaftlech: cotyledonis), am Géigesaz zu der anerer Klass Monokotyledonen (Monocotyledoneae/Liliopsida), déi just ee Kéngblad hunn.
Haut sinn ëm déi 200.000 Aarte vun den Dikotyledone bekannt. Déi gréisst Famill vun den dikotyle Planze sinn d'Asteraceae mat ronn 33.000 Aarten, an et ass och déi gréisst Famill vun de Bléieplanzen.
Ikki pallali oʻsimliklar, ikki urugʻpallalilar (Dicotyledones) — yopiq urugʻli (gulli) oʻsimliklar sinfi. Ular ikki urugʻpallali murtakka ega (nomi shundan). Barglarining toʻrsimon tomirlanishi, poya va ildizlarida alohida toʻqima-kambiy boʻlishi va koʻpincha, gullari 5 yoki 4 aʼzoli tipdaligi bilan tavsiflanadi, kambiy poya va ildizlarning yoʻgʻon tortishini taʼminlaydi. Ular oʻtlar, daraxtlar, butalardan iborat. I.p.oʻ. gulli oʻsimliklarning 360—370 ta oilasiga mansub 175 mingdan ortiq turini oʻz ichiga oladi. I.p.oʻ.ning hali hamma tomonidan qabul qilingan umumiy sistemasi yoʻq, ularning kelib chiqishi va filogenetik bogʻlanishi aniqlanmagan. I.p.oʻ. tuproq va iqlim sharoiti har xil boʻlgan juda koʻp joylardaoʻsadi. I.p.oʻ.ning katta-kichikligi, shakli, morfologik-anatomik tuzilishi, shuningdek, koʻpayish organlarining tuzilishi nihoyatda xilma-xil.
I.p.oʻ. Yer sharining hamma joyida uchraydi. I.p.oʻ. orasida kartoshka, noʻxat, lavlagi, qovun, tarvuz, uzum, olma, gʻoʻza, kungaboqar kabi muhim xoʻjalik ahamiyatiga ega boʻlgan oʻsimliklar bor.[1]
Ikki pallali oʻsimliklar, ikki urugʻpallalilar (Dicotyledones) — yopiq urugʻli (gulli) oʻsimliklar sinfi. Ular ikki urugʻpallali murtakka ega (nomi shundan). Barglarining toʻrsimon tomirlanishi, poya va ildizlarida alohida toʻqima-kambiy boʻlishi va koʻpincha, gullari 5 yoki 4 aʼzoli tipdaligi bilan tavsiflanadi, kambiy poya va ildizlarning yoʻgʻon tortishini taʼminlaydi. Ular oʻtlar, daraxtlar, butalardan iborat. I.p.oʻ. gulli oʻsimliklarning 360—370 ta oilasiga mansub 175 mingdan ortiq turini oʻz ichiga oladi. I.p.oʻ.ning hali hamma tomonidan qabul qilingan umumiy sistemasi yoʻq, ularning kelib chiqishi va filogenetik bogʻlanishi aniqlanmagan. I.p.oʻ. tuproq va iqlim sharoiti har xil boʻlgan juda koʻp joylardaoʻsadi. I.p.oʻ.ning katta-kichikligi, shakli, morfologik-anatomik tuzilishi, shuningdek, koʻpayish organlarining tuzilishi nihoyatda xilma-xil.
I.p.oʻ. Yer sharining hamma joyida uchraydi. I.p.oʻ. orasida kartoshka, noʻxat, lavlagi, qovun, tarvuz, uzum, olma, gʻoʻza, kungaboqar kabi muhim xoʻjalik ahamiyatiga ega boʻlgan oʻsimliklar bor.
Iskay phutuy raphiyuq (Dicotyledoneae, Magnoliopsida) nisqa qatasqa muruyuq yurakunap murunpi sulluchanqa iskaynintin phutuy raphiyuqmi. Raphinkunapi sirk'achakunaqa manam chimpanasqachu.
Musuq mitan kamaykamaqa iskay phutuy raphiyuq yurakunaqa iskay rikch'aq sinrim:
Arthur John Cronquist nisqankama[1][2] rikch'aq ayllunkunari kaymi:
Commons nisqaqa multimidya kapuyninkunayuqmi kay hawa: Iskay phutuy raphiyuq.Iskay phutuy raphiyuq (Dicotyledoneae, Magnoliopsida) nisqa qatasqa muruyuq yurakunap murunpi sulluchanqa iskaynintin phutuy raphiyuqmi. Raphinkunapi sirk'achakunaqa manam chimpanasqachu.
Musuq mitan kamaykamaqa iskay phutuy raphiyuq yurakunaqa iskay rikch'aq sinrim:
Ch'ulla khata sisayuqkuna (Magnoliopsida) Kimsa khata sisayuqkuna (Rosopsida)Siang-chí-hio̍h si̍t-bu̍t sī khui-hoe si̍t-bu̍t thoân-thóng hun-lūi ê nn̄g tōa hun-ki chi it. I-ê hō-miâ sī in-ūi chit lūi si̍t-bu̍t chéng-chí ē hoat nn̄g phìⁿ chí-hio̍h (cotyledon). Pún lūi seng-bu̍t lóng-chóng hâm tāi-iok 20 bān chéng.
Nā sī chiàu khah sin ê hun-chú hē-thóng-ha̍k gián-kiù, "siang-chí-hio̍h si̍t-bu̍t" chit-ê hun-lūi sǹg sī chi̍t khoán chhek-hē-thóng kûn (Eng-gí: paraphyletic group), ia̍h to̍h sī kóng i sui-jiân hâm kiōng-tông ê chó͘-sian, m̄-koh bô hâm só͘-ū che chó͘-sian thoân--chhut-lâi ê āu-tāi. Nā chiàu chit khoán lí-lō͘, siang-chí-hio̍h si̍t-bu̍t í-keng bô sǹg sī iú-hāu ê hun-lūi-ha̍k tan-goân. Sin-ê giâm-keh hun-lūi sī hō chò chin-siang-chí-hio̍h si̍t-bu̍t (eudicotyledon).
Tasnayyawin (Assaɣ usnan: Magnoliopsida) d asmil amɣaw yeṭṭafaren ifelasmil n tmesdurifsan deg afel-adur n temsifsan, Ayen yettmeyyizen tagrawt-a n yemɣan yeǧǧuǧugen d akken llan-t snat n tayyawin neɣ n tmejjatin deg yefsan-is
Tasnayyawin (Assaɣ usnan: Magnoliopsida) d asmil amɣaw yeṭṭafaren ifelasmil n tmesdurifsan deg afel-adur n temsifsan, Ayen yettmeyyizen tagrawt-a n yemɣan yeǧǧuǧugen d akken llan-t snat n tayyawin neɣ n tmejjatin deg yefsan-is
De noame twêezoadlobbign (dicotyln of dicots, volgns 't Cronquist-système Magnoliopsida) wordt traditioneel gebruukt vor e groep plantn, die tegoare met de êenzoadlobbign, (monocotyln of monocots), de bedektzoadign of blommeplantn vormn. Vele van de "twêezoadlobbign" èn twêe zoadlobbn (of "cotyln") per zoad woarin dat de reservevoedienge ipgesleegn zit, die nôdig is vo 't kiemn en êerste groei van de joenge plante.
De weetnschappelyke noame vo de groep is Dicotyledoneae. De classificoasje van 't APG-système erkent gêen "dicotyln" moa wel eudicotyln of eudicots (Eudicotyledoneae).
Δικοτυλήδονο είναι το φυτό του οποίου ο σπόρος ή το έμβρυο έχει δύο εμβρυακά φύλλα ή κοτυληδόνες.
Τα δικοτυλήδονα ή δικότυλα φυτά είναι η μεγαλύτερη κλάση των αγγειόσπερμων φυτών και η μεγαλύτερη του φυτικού βασιλείου με πάνω από 155.000 είδη.
Είναι φανερόγαμα φυτά, δηλαδή έχουν ρίζες, βλαστούς και φύλλα και παράγουν άνθη.
Τα δικοτυλήδονα χαρακτηρίζονται από φύλλα που έχουν δικτυωτή νεύρωση, έχουν μίσχο και δεν έχουν κολεό εκτός από σπάνιες εξαιρέσεις. Είναι επίσης πολυμορφικά και έχουν διάφορα σχήματα όπως οδοντωτά, σφαιρικά, ωοειδή, νεφροειδή, καρδιόσχημα κ.λ.π. ενώ φέρουν στις περισσότερες περιπτώσεις και παράφυλλα.
Η ρίζα τους είναι πασσαλώδης και μακρόβια, σε αντίθεση με αυτήν των μονοκοτυλήδονων που έχει μικρή διάρκεια ζωής. Η κατασκευή του κορμού και των βλαστών παρουσιάζει δέσμες με πόρους και αγγεία. Βρίσκονται σε μεγάλα υψόμετρα αλλά ευδοκιμούν και κοντά στη θάλασσα.
Τα περισσότερα από τα φυτά αυτά είναι θάμνοι και δέντρα ενώ υπάρχουν και πολλά ποώδη.
Είναι πολύ χρήσιμα για τον άνθρωπο αφού δίνουν:
Στο σύστημα κατά Κρόνκουιστ (1981) τα δικοτυλήδονα αντιπροσωπεύονται στην ομοταξία των Μαγνολιόψιδων (Magnoliopsida) η οποία και υποδιαιρείται σε έξι υφομοταξίες (σε έντονα γράμματα) και 64 τάξεις:
Δικοτυλήδονο είναι το φυτό του οποίου ο σπόρος ή το έμβρυο έχει δύο εμβρυακά φύλλα ή κοτυληδόνες.
Τα δικοτυλήδονα ή δικότυλα φυτά είναι η μεγαλύτερη κλάση των αγγειόσπερμων φυτών και η μεγαλύτερη του φυτικού βασιλείου με πάνω από 155.000 είδη.
Είναι φανερόγαμα φυτά, δηλαδή έχουν ρίζες, βλαστούς και φύλλα και παράγουν άνθη.
Τα δικοτυλήδονα χαρακτηρίζονται από φύλλα που έχουν δικτυωτή νεύρωση, έχουν μίσχο και δεν έχουν κολεό εκτός από σπάνιες εξαιρέσεις. Είναι επίσης πολυμορφικά και έχουν διάφορα σχήματα όπως οδοντωτά, σφαιρικά, ωοειδή, νεφροειδή, καρδιόσχημα κ.λ.π. ενώ φέρουν στις περισσότερες περιπτώσεις και παράφυλλα.
Η ρίζα τους είναι πασσαλώδης και μακρόβια, σε αντίθεση με αυτήν των μονοκοτυλήδονων που έχει μικρή διάρκεια ζωής. Η κατασκευή του κορμού και των βλαστών παρουσιάζει δέσμες με πόρους και αγγεία. Βρίσκονται σε μεγάλα υψόμετρα αλλά ευδοκιμούν και κοντά στη θάλασσα.
Τα περισσότερα από τα φυτά αυτά είναι θάμνοι και δέντρα ενώ υπάρχουν και πολλά ποώδη.
Είναι πολύ χρήσιμα για τον άνθρωπο αφού δίνουν:
Τροφή Φρούτα και λαχανικά: Ροδοειδή (π.χ. μηλιά, αχλαδιά, κερασιά) Αμπελοειδή (π.χ. αμπέλι) Κολοκυνθοειδή (π.χ. κολοκυθιά, αγγουριά) Σελινοειδή (π.χ. σέλινο, καρότο) Κραμβοειδή (π.χ. λάχανο) Εσπεριδοειδή (π.χ. πορτοκαλιά, λεμονιά) Κυαμοειδή (π.χ. φασολιά, ρεβιθιά) Στρυχνοειδή (π.χ. πατάτα, ντομάτα, μελιτζάνα, πιπεριά) Μπαχαρικά (θυμάρι, πέπερι, πιπεριά κ.λ.π.) Έλαια (ελιά, ηλιοτρόπιο, σόγια) Ξυλεία (καρυδιά, οξιά, ευκάλυπτος κ.λ.π.), και επίσης αποτελούν Πανέμορφα καλλωπιστικά (τριανταφυλλιά, γιασεμί, γαρδένια)Двухдо́льныя (Magnoliopsida, або Dicotyledones) — кляса кветкавых расьлінаў, якая характарызуюцца наяўнасьцю ў зародка дзьвюх бакавых процілеглых насенных дзеляў.
Двухдо́льныя (Magnoliopsida, або Dicotyledones) — кляса кветкавых расьлінаў, якая характарызуюцца наяўнасьцю ў зародка дзьвюх бакавых процілеглых насенных дзеляў.
Дикотиледоните (латински: Dicotylédones) или магнолиопсидите (лат. Magnoliópsida) се класа на скриеносемени (цветни) растенија.
Дикотиледоните се карактеризираат по присуството на два зародишни листови (котиледони) во ембрионот (оттука и името). Кај нив, за разлика од монокотиледоните, спроводните снопчиња се распоредени во прстен, а меѓу дрвесината (ксилемот) и флоемот се наоѓа посебно творно ткиво — камбиум, кој го дава секундарниот раст; листовите, по правило, се со мрежеста нерватура; бројот на цветните составни делови е 4 или 5-кратен. Односно, цветот е 4- или 5-член. Коренчето на ембрионот обично станува главен корен способен за долготраен опстанок; лиската е најчесто расчленета, а нејзините рабови испапчени или назабени. Меѓу дикотиледоните се среќаваат растенија со нетипични одлики, а понекогаш и со некои признаци кои се покарактеристични за монокотиледоните.
Дикотиледоните (латински: Dicotylédones) или магнолиопсидите (лат. Magnoliópsida) се класа на скриеносемени (цветни) растенија.
Ике өлөшлөләр (лат. Dicotylédones), йәки Магнолиопси́дтар (лат. Magnoliópsida)- орлоҡ бәбәктәрендә ике орлоҡ өлөшө булған сәскәле үҫемлектәр класы. Мәҫәлән: имән, алмағас, кишер, астра, ҡаба, көнбағыш, әсе борсаҡ, мәк һ.б.
Сәскәле үҫемлектәрҙе ике класҡа — ике өлөшлөләр класына һәм бер өлөшлөләр класына берләштерәләр.
Үҫемлектең теге йәки был класҡа инеүен уларҙың бәбәгендәге орлоҡ өлөштәренең һанына, япраҡтарының һеңерсәләнеүенә, орлоҡтан үҫкән йәш үҫемлектең тамыр системаһына һәм башҡа сифаттарына ҡарап билдәләйҙәр.
Әгәр үҫемлектең ике орлоҡ өлөшлө бәбәге булһа, уны ике өлөшлөләр класына индерәләр. Мәҫәлән, фасоль бәбәге ике орлоҡ өлөшлө; уға ярашлы япраҡтарының һеңерсәләре селтәр һымаҡ, тамыр системаһы — үҙәк тамыр.
Ике өлөшлөләр класына япраҡлы ағастар һәм ҡыуаҡтарҙың, йәшелсә һәм ҡайһы бер баҫыу культураларының бөтәһе лә тиерлек, декоратив үлән үҫемлектәренең һәм ҡырағай үҫемлектәрҙең күптәре инә.
Әгәр үҫемлек бәбәге бер орлоҡ өлөшлө, япраҡ һеңерсәләре параллель йәки дуға һымаҡ һәм тамыр системаһы суҡ тамыр булһа, уны бер өлөшлө үҫемлектәр класына индерәләр. Бер өлөшлө үҫемлектәргә бөтә культуралы һәм ҡырағай үҫә торған ҡыяҡлылар, күрәндәр, ләлә сәскәлеләр инә.
Ләкин бер генә билдәһенә ҡарап, үҫемлектең ҡайһы класҡа инеүен билдәләү һәр ваҡытта ла мөмкин булмай.
Урманда үҫә торған ҡарға күҙе үҫемлеге япрағының һеңерсәләре селтәр һымаҡ, ләкин бәбәге бер орлоҡ өлөшлө. Ҡарға күҙен бер өлөшлө үҫемлектәргә индерәләр.
Ә юл япрағының һеңерсәләре дуға һымаҡ, тамыр системаһы суҡ тамыр, ләкин уны ике өлөшлө үҫемлектәргә индерәләр, сөнки уның бәбәге ике орлоҡ өлөшлө.
Бөтә сәскәле үҫемлектәр (бер өлөшлөләр һәм ике өлөшлөләр) Сәскәле үҫемлектәр, йәғни Ябыҡ орлоҡлолар, бүлеген төҙөй.
Бөтә бүлектәр Үҫемлектәр батшалығына берләшә. Үҫемлектәр батшалығында 350 000 самаһы төр иҫәпләнә. •
350 мең төр үғемлектең 250 мең тирәһе сәскәле үҫемлектәргә ҡарай. Сәскәле үҫемлектәрҙең 190 мең өр тирәһе ике өлөшлөләр класына инә. Систематика буйынса бөтәһе 429 ғаилә тәшкил итеп, 10 мең тирәһе ырыуға бүленәләр.
Ике өлөшлөләрҙе айырып торған билдәләр:
2)формаһы буйынса үҙәк тамыр системана ҡарай;
Ике өлөшлөләрҙең халыҡ хужалығында әһәмиәте бик ҙур. Улар араһында аҙыҡ кҡльтуралары, мал аҙығы культуралары булғандары күп (картуф, ҡарабойҙай, соя, борсаҡ, фасоль, сөгөлдөр төрҙәре. Бик күп емеш-еләк культуралары (алмағас, груша, виноград, еләк, ағас еләге һәм башҡалар. Май культуралары: көнбағыш, арахис, горчица, етен, зәйтүн майы. Дарыу үләндәре, тәмләткестәр, сүс биреүсе үҫемлектәр, эсемлектәр, косметик сеймал үҫемлектәре, декоратив үҫемлектәр, төҙөлөш материалы биреүсе ағастар һәм башҡалар.
Ике өлөшлөләр (лат. Dicotylédones), йәки Магнолиопси́дтар (лат. Magnoliópsida)- орлоҡ бәбәктәрендә ике орлоҡ өлөшө булған сәскәле үҫемлектәр класы. Мәҫәлән: имән, алмағас, кишер, астра, ҡаба, көнбағыш, әсе борсаҡ, мәк һ.б.
Сәскәле үҫемлектәрҙе ике класҡа — ике өлөшлөләр класына һәм бер өлөшлөләр класына берләштерәләр.
Үҫемлектең теге йәки был класҡа инеүен уларҙың бәбәгендәге орлоҡ өлөштәренең һанына, япраҡтарының һеңерсәләнеүенә, орлоҡтан үҫкән йәш үҫемлектең тамыр системаһына һәм башҡа сифаттарына ҡарап билдәләйҙәр.
Әгәр үҫемлектең ике орлоҡ өлөшлө бәбәге булһа, уны ике өлөшлөләр класына индерәләр. Мәҫәлән, фасоль бәбәге ике орлоҡ өлөшлө; уға ярашлы япраҡтарының һеңерсәләре селтәр һымаҡ, тамыр системаһы — үҙәк тамыр.
Ике өлөшлөләр класына япраҡлы ағастар һәм ҡыуаҡтарҙың, йәшелсә һәм ҡайһы бер баҫыу культураларының бөтәһе лә тиерлек, декоратив үлән үҫемлектәренең һәм ҡырағай үҫемлектәрҙең күптәре инә.
Әгәр үҫемлек бәбәге бер орлоҡ өлөшлө, япраҡ һеңерсәләре параллель йәки дуға һымаҡ һәм тамыр системаһы суҡ тамыр булһа, уны бер өлөшлө үҫемлектәр класына индерәләр. Бер өлөшлө үҫемлектәргә бөтә культуралы һәм ҡырағай үҫә торған ҡыяҡлылар, күрәндәр, ләлә сәскәлеләр инә.
Ләкин бер генә билдәһенә ҡарап, үҫемлектең ҡайһы класҡа инеүен билдәләү һәр ваҡытта ла мөмкин булмай.
Урманда үҫә торған ҡарға күҙе үҫемлеге япрағының һеңерсәләре селтәр һымаҡ, ләкин бәбәге бер орлоҡ өлөшлө. Ҡарға күҙен бер өлөшлө үҫемлектәргә индерәләр.
Ә юл япрағының һеңерсәләре дуға һымаҡ, тамыр системаһы суҡ тамыр, ләкин уны ике өлөшлө үҫемлектәргә индерәләр, сөнки уның бәбәге ике орлоҡ өлөшлө.
Бөтә сәскәле үҫемлектәр (бер өлөшлөләр һәм ике өлөшлөләр) Сәскәле үҫемлектәр, йәғни Ябыҡ орлоҡлолар, бүлеген төҙөй.
Бөтә бүлектәр Үҫемлектәр батшалығына берләшә. Үҫемлектәр батшалығында 350 000 самаһы төр иҫәпләнә. •
Ши дакъа дола (Двудо́льные; къаьнара эршаш: двусемядольные, двусемянодольные); лат: Dicotylédones), е Магнолиопси́ды (лат: Magnoliópsida), — зиза хулача баьцовгIай класс я. Цар генара зIаммига хIамилг цхьатара ши дакъа дола гидакъа долаш я.
Ши дакъа дола (Двудо́льные; къаьнара эршаш: двусемядольные, двусемянодольные); лат: Dicotylédones), е Магнолиопси́ды (лат: Magnoliópsida), — зиза хулача баьцовгIай класс я. Цар генара зIаммига хIамилг цхьатара ши дакъа дола гидакъа долаш я.
இருவித்திலைத் தாவரம் அல்லது இருவித்திலையி (Dicotyledon) என்பது வித்துக்களில் இரு வித்திலைகளைக் கொண்ட பூக்கும் தாவரக் குலமொன்றைச் சேர்ந்த தாவரமாகும். இக்குலத்தில் சுமார் 199,350 சிறப்பினங்கள் இருக்கின்றன [1] இவற்றில் பல காக்கப்பட வேண்டியன ஆகும்.[2] . இருவித்திலைத் தாவரங்கள் அல்லாத பிற பூக்கும் தாவரங்கள் ஒருவித்திலைத் தாவரங்கள் ஆகும். இவை தமது வித்துக்களில் ஒரு வித்திலையைக் கொண்டிருக்கின்றன.
பழைய மரபுப்படி, இவை வகைப்பாட்டின் எந்த நிலையில் கருதப்பட்டாலும், இருவித்திலைத் தாவரங்கள் (அல்லது டைகோட்டிலெடோனியே) என அழைக்கப்பட்டன. குரொன்குயிஸ்ட் முறைமையில் உள்ளதுபோல இக் குலத்தை ஒரு வகுப்பாகக் கருதினால், இது, மக்னோலியோப்சிடா என அழைக்கப்பட்டது. சில முறைமைகளில் எடிகாட்ஸ், ரோசோப்சிடா (இன வகை ரோசா) எனும் தனியான வகுப்பாக அல்லது தனியான பல வகுப்புக்களாகக் கருதப்பட்டது.
தற்போது, இருவித்திலைத் தாவரக் குலத்தை ஒரு முறையான குலமாக எடுத்துக்கொள்வது இல்லை. வகைப்பாட்டியல் குறித்த தேவைகளுக்காவது இருவித்திலைத் தாவரம், இருவித்திலையி போன்ற பெயர்கள் பயன்படுத்தப்படா. எனினும் பழைய இருவித்திலைத் தாவரக் குலத்தில் காணப்பட்ட பெரும்பாலான தாவரங்கள் எடிகாட்ஸ் எனப்படும். ஒற்றைமரபுக் குலமொன்றை உருவாக்குகின்றன. இவற்றை, இவற்றின் மகரந்தத் தூள்களின் அமைப்பைக் கொண்டு ஏனைய தாவரங்களிலிருந்து பிரித்தறிய முடியும்.
தாவரவுலகம் பூக்கும் தாவரங்கள், பூவாத் தாவரங்கள் என்று பொதுவாகச் சொல்லப்படும் இரண்டு பெரும் பகுதிகளுடையன. பாசி, பூஞ்சாணம், பெரணி ஆகிய தாவர வகைகளில் பூ என்று சாதாரணமாகச் சொல்லும் உறுப்பைக் காண்பதில்லை. இவை பூவாத் தாவரங்கள். இவற்றைத் தாழ் தாவரங்கள் என்பது முண்டு. மற்ற மரம் முதலியவை யெல்லாம் பூக்குந் தாவரங்கள். இவற்றில் விதை என்று சாமானியமாகச் சொல்லும் உறுப்பும் காணப்படும். ஆதலால் பூத்தாவரங்களை விதைத் தாவரங்கள் என்றும் சொல்வர். இவற்றை உயர் தாவரங்கள் என்பதும் உண்டு.
விதைத் தாவரங்களில் இரண்டு பிரிவுகள் உண்டு. ஒன்றில் விதையானது சூலிலையாலான கனியாகிய உறைக்குள்ளே மூடப்பட்டிருக்கும். இந்தப் பிரிவு ஆஞ்சியோஸ்பெர்ம் (கிரேக்கச் சொல் : ஆங்கையான் - உறை அல்லது பை ; ஸ்பெர்மா - விதை) அல்லது உறையுடை, விதை அல்லது மூடு விதைத்தாவரம் எனப்படும். மற்றொரு பிரிவு பைன் மரங்களும், சைகஸ் சாதிமரங்களும் அடங்கிய ஜிம்னோஸ்பெர்ம் (ஜிம்னோ-ஆடையில்லாத, வெறுமையான) அல்லது உறையிலா விதை அல்லது மூடா விதைத்தாவரம் என்பது. இந்தப் பிரிவில் சூலிலைகளின் விளிம்பில் அல்லது மேலே விதைகள் இருக்கும். சாதாரணமாக நம்மைச் சுற்றிலும் காணும் புல்லும், பூண்டும், மரமும், செடியும், கொடியும் மூடு விதைத் தாவரங்கள். இவற்றில் இரண்டு வகுப்புக்கள் உண்டு. புல், சோளம், அரிசி, வெண்காயம் முதலியவை ஒரு வகுப்பு. இவற்றின் விதையில் ஒரே ஒரு விதையிலையிருக்கும். இவை மானோகாட்டிலிடன் (மானோ - ஒன்று; காட்டிலிடன் - விதையிலை) என்னும் வகுப்பினத்தைச் சார்ந்தன.
மற்ற வகுப்பு, சாதாரணமாக எங்கெங்கும் காணும் பூக்குந் தாவரங்கள் அடங்கியது டைகாட்டிலிடன் (டை - இரண்டு) அல்லது இரட்டை விதையிலை வகுப்பு எனப்படும். இந்தப் பெயர் இவ்வகுப்பின் எல்லா இனங்களிலும் காணும் ஒரு பண்பைக் குறிக்கிறது. இவற்றின் விதையில் இரண்டு விதையிலைகள் உண்டு. அவரை, கடலை, துவரை, ஆமணக்கு, புளி முதலியவற்றின் விதைகளையும் அவை முளைப்பதையும் எல்லோரும் பார்த்திருப்பார்கள். விதையிலிருந்து முளைக்கும் சிறு நாற்றுக்கு ஆதாரமான உணவுப் பொருள், மா, எண்ணெய், புரோட்டீன் ஆகிய உருவத்தில் விதையிலைகளைச் சுற்றிலும், முளைசூழ். தசையாக ஆமணக்கில் போல விதைகளிலே சேமித்து வைக்கப்பட்டிருக்கும்; அல்லது அந்த உணவுப் பொருள் அவரை, துவரையிற்போல விதையிலைகளிலேயே அடங்கியிருக்கும். அப்போது இவ்விதையிலைகள் தடித்துப் பருப்பாகக் காணும். விதை முளைக்கும் போது முளைவேரானது ஆணிவேர் அல்லது தாய் வேராக வளர்ந்து, பூமிக்குள் நேரே கீழ்நோக்கி வளரும். அதிலிருந்து பக்க வேர்கள் கிளைக்கும். விதையிலைகள் அவரை ஆமணக்கிற் போல நிலத்துக்குமேலே வந்தாலும் வரும். அல்லது கடலை, பட்டாணியிற் போல நிலத்தினுள்ளேயே இருந்து விடலாம். விதையிலைகள் மேலே வருமானால் அவற்றிலுள்ள உணவுப் பொருளெல்லாம் செலவாகி, நாற்றுச் சற்று வளர்ந்தவுடன் அவை வெறும் பைபோலச் சுருங்கி உதிர்ந்து விடலாம். அல்லது ஆமணக்கிற் போல அவை முதலில் முளைசூழ் தசையிலுள்ள உணவுப் பொருளைக் கரைத்துச் செரிமானம் செய்து, வளரும் நாற்றுக்கு உதவிப் பிறகு மேலே வந்து சாதாரணப் பச்சையிலையாக மாறி ஒளிச்சேர்க்கைத் தொழில் செய்து, நாற்றுக்குச் சிலகாலம் உதவி வரலாம். ஒற்றை விதையிலைத் தாவரங்களில் முளைவேர் தாய் வேராக வளர்வதில்லை. அது சிறிது வளர்ந்து, பிறகு குன்றிப் பட்டுப்போகும். தண்டின் அடியிலிருந்து பல வேர்கள் புதியனவாகத் தோன்றி நார்போல் வளரும்.
இரட்டை விதையிலைத் தாவரங்கள் பலவகையாக வளர்கின்றன. சில மிகச்சிறிய பூண்டுகள் ; சில மிகப் பெரிய மரங்கள் ; சில ஒரு பருவமே உயிர் வாழும் ; சில பல நூற்றாண்டுகள் நிலைத்திருக்கும். இவ்வகுப்புத் தாவரங்களின் உள்ளமைப்பிலும் சில சிறப்பான பண்புகளைக் காணலாம். நீரையும் உணவையும் உடலின் பல பாகங்களுக்குக் கொண்டு செல்லும் குழாய்த்திசு முடிச்சுக்கள் இளந்தண்டிலே நடுவிலிருக்கும் உட்சோற்றைச் சுற்றி வட்டமாகத் தனித்தனியே அமைந்திருக்கும். பிறகு இவை ஒன்றுசேர்ந்து ஒரு வளையமாக ஆகிவிடும். சூட்புறத்தில் நீரைக்கொண்டுபோகும் சைலம் என்னும் உட்குழாய்த் திசுவும், வெளிப்புறத்தில் உணவைக் கொண்டுபோகும் புளோயம் என்னும் சல்லடைக் குழாய்த் திசுவும், இரண்டுக்கும் இடையே காம்பியம் என்னும் வளர்படைத் திசுவும் இருக்கும். இவ்வகுப்பைச் சேர்ந்த பலபருவத் தாவரங்களிலே, தண்டானது ஆண்டுதோறும் ஒழுங்காகப் பருத்துக்கொண்டே போகிறது. முதல் ஆண்டில் உண்டான உட்குழாய்த் திசு வளையத்திற்குப் புறத்தில் மற்றொரு வளையம் உண்டாகும். இவ்வாறு ஆண்டுக்கொரு வளையமாக வளர்ந்து கொண்டே போகும். தண்டின் விட்டம் பெரிதாகிக் கொண்டே போகும். ஒற்றை விதையிலைத் தாவரங்களாகிய தென்னை, பனை, மூங்கில் முதலியவற்றின் தண்டுகளில் குழாய்த் திசு முடிச்சுக்கள் வட்டமாக அமையாமல் உட்சோற்றில் சிதறியிருப்பதுபோலக் காணும். தண்டின் விட்டம் பெரிதாகாமல் சற்றேறக்குறைய நெடுக ஒரே அளவாக இருக்கும். இரட்டை விதையிலைத் தாவரங்களில் தண்டு பருத்துக்கொண்டு போவதுபோல வேரும் பருத்துக்கொண்டு போகும். இப்படித் தண்டும் வேரும் பருப்பதற்கு ஏற்ப, ஒவ்வொரு பருவத்திலும் புதிய கிளைகளும் இலைகளும் உண்டாகிக்கொண்டே போகும். அதனால் மொத்த இலைப்பரப்பும் விரிவடைந்து கொண்டே போகிறது. இலைகளிலுள்ள நரம்புகளின் அமைப்பிலும் இரட்டை விதையிலைத் தாவரங்களில் ஒரு சிறப்பைக் காணலாம். ஒற்றைவிதையிலைத் தாவரங்களின் இலைகளில் புல் அல்லது வாழையிற்போல முக்கிய நரம்புகள் ஒருபோகாக அமைந்திருக்கும். இரட்டை விதையிலைத் தாவர இலைகளில் நரம்புகள் வலைபோல அமைந்திருக்கும். இந்த வலையமைப்பை அரசிலை முதலியவை நீரில் விழுந்து மட்கிப் போயிருப்பவற்றில் மிக நன்றாகக் காணலாம். இரட்டை விதையிலைத் தாவரங்களின் பூவின் அமைப்பிலும் வேறுபாடு காணலாம். பூவின் உறுப்புக்கள் பொதுவாக வட்டத்திற்கு ஐந்தாக அமைந்திருக்கின்றன; அல்லது 10, 15 என்று ஐந்தின் மடங்குகளாக இருக்கின்றன. சாதாரணமாக 5 புற விதழ்கள், 5 அகவிதழ்கள், 5 அல்லது இரண்டு வட்டங்களாக அமைந்த 10 கேசரங்கள், 5 அல்லது அதற்குக் குறைந்த எண்ணிக்கையுள்ள சூலிலைகள் இருக்கும். வட்டத்திற்கு நான்கு உறுப்புக்களாக அமைந்துள்ளன.
பின்வரும் பட்டியல், இருவித்திலைக் குலத்தினுள் முன்னர் சேர்க்கப்பட்டிருந்த தாவர ஒழுங்குகளையும், ஏபிஜி மற்றும் குரோன்குயிஸ்ட் முறைமைகளில் அவற்றின் புதிய இடங்களையும் காட்டுகிறது.
ஏபிஜி II குரொன்குயிஸ்ட் முறைமை
ஆம்போரலேசியே (Amborellaceae)
குளோரந்தேசியே (Chloranthaceae)
நிம்பயேசியே (Nymphaeaceae) [+ கபொம்பேசியே (Cabombaceae)]
ஆஸ்த்ரோபைலயேலஸ் (Austrobaileyales)
செராதொபைலேலஸ் (Ceratophyllales)
Note: "+ ..." = optional segregrate family, that may be split off from the preceding family.
மக்னோலியோப்சிடா
Magnoliidae (mostly basal dicots)
இருவித்திலைத் தாவரம் அல்லது இருவித்திலையி (Dicotyledon) என்பது வித்துக்களில் இரு வித்திலைகளைக் கொண்ட பூக்கும் தாவரக் குலமொன்றைச் சேர்ந்த தாவரமாகும். இக்குலத்தில் சுமார் 199,350 சிறப்பினங்கள் இருக்கின்றன இவற்றில் பல காக்கப்பட வேண்டியன ஆகும். . இருவித்திலைத் தாவரங்கள் அல்லாத பிற பூக்கும் தாவரங்கள் ஒருவித்திலைத் தாவரங்கள் ஆகும். இவை தமது வித்துக்களில் ஒரு வித்திலையைக் கொண்டிருக்கின்றன.
తల్లి వేరు వ్యవస్థ, జాలాకార ఈనెల వ్యాపనం, చతుర్భాగయుత లేదా పంచభాగయుత పుష్పాలు, విత్తనంలో రెండు బీజదళాలు ఉండటం ద్విదళబీజాల (Dicotyledons) ముఖ్యలక్షణాలు.
పరిపత్రం (Perianth)లో ఉండే వలయాల సంఖ్య, ఆకర్షణపత్రాలు అసంయుక్తమా లేక సంయుక్తమా అనే అంశాలపై ఆధారపడి ద్విదళబీజాలను మూడు ఉపతరగగులుగా విభజించారు.
ჟირლებერამეფი (Dicotyledoneae, Dicotyledones ან Magnolitae) — ფორილთასამ ჩანარეფიშ კლასი. ახასიათენს ჟირი ართიანიშ აწმარენლებერამი ხუჭუჭი, რგოლურო დვალირი ანგნოჭკამი კილეფი, ედომუშამი ვარდა ზოხოიანი ფურცელიშ ფირფიტელა ბადეშობური ჯერღვეფით, 5- ვარდა 4-მაკათურამი პირი, მარქვაშ (ქსილემა) დო ლეფონს (ფლოემა) შქას ინოხუნაფილი წჷმმაქიმინალი ნორშვი — კამბიუმი, ნამუთ გჷთმოთანჯჷნს ღერიშ ძინას სისქაშა. ჟირლებერამ პიორამ ჩანარეფს შქას არძაშე მიარემუდანამი კლასი რე, აკმაართიანენს 175 000 გვარობას (350—360 ფანია).
საქორთუოს გოფაჩილი რე 108 ფანიაშ 726 გვარიშ 3000-შახ გვარობა. ჟირლებერამეფიშ ვეგეტატიური დო რეპროდუქციული ორგანოეფიშ მიარეგვარობა ართულენს მოჯგირული რსხუეფიშ დოდგინას თე კლასიშ რანწკეფს დო ფანიეფს შქას. ჟირლებერამეფიშ წიმოხიანეფი, თინეფიშ წჷმოულობაშ ბორჯი დო აბანი დიო ხოლო ვარე ოხვილურო დოგურაფილი. კლასის შხირას რთჷნა ჟირ ვარდა სუმ გიმენკლასო. ბოლო ხანს უმოსო ორთაშობურო მიოჩქჷნა თემ კლასიშ დორთუალა 6 გიმენკლასო. ჟირლებერამეფიშ კლასის აკმიართიანებუ წიფურიშობურეფი, თხირიშობურეფი, ბაიაშობურეფი, მაგდონიაშობურეფი, ვარდიშობურეფი, ჭყვერტელიაშობურეფი დო მიარე შხვა ფანია, ნამუეფშე უმენტაშობა ორხველჷ კულტურულ ჩანარეფს, ადამიერიშ დო ორინჯიშ ოჭკომალს, ოკურნალე, ტექნიკური, ეთერზეთამი, მართიმილე, ოღაფალი დო დეკორატიული ჩანარეფი.
ჟირლებერამეფი (Dicotyledoneae, Dicotyledones ან Magnolitae) — ფორილთასამ ჩანარეფიშ კლასი. ახასიათენს ჟირი ართიანიშ აწმარენლებერამი ხუჭუჭი, რგოლურო დვალირი ანგნოჭკამი კილეფი, ედომუშამი ვარდა ზოხოიანი ფურცელიშ ფირფიტელა ბადეშობური ჯერღვეფით, 5- ვარდა 4-მაკათურამი პირი, მარქვაშ (ქსილემა) დო ლეფონს (ფლოემა) შქას ინოხუნაფილი წჷმმაქიმინალი ნორშვი — კამბიუმი, ნამუთ გჷთმოთანჯჷნს ღერიშ ძინას სისქაშა. ჟირლებერამ პიორამ ჩანარეფს შქას არძაშე მიარემუდანამი კლასი რე, აკმაართიანენს 175 000 გვარობას (350—360 ფანია).
საქორთუოს გოფაჩილი რე 108 ფანიაშ 726 გვარიშ 3000-შახ გვარობა. ჟირლებერამეფიშ ვეგეტატიური დო რეპროდუქციული ორგანოეფიშ მიარეგვარობა ართულენს მოჯგირული რსხუეფიშ დოდგინას თე კლასიშ რანწკეფს დო ფანიეფს შქას. ჟირლებერამეფიშ წიმოხიანეფი, თინეფიშ წჷმოულობაშ ბორჯი დო აბანი დიო ხოლო ვარე ოხვილურო დოგურაფილი. კლასის შხირას რთჷნა ჟირ ვარდა სუმ გიმენკლასო. ბოლო ხანს უმოსო ორთაშობურო მიოჩქჷნა თემ კლასიშ დორთუალა 6 გიმენკლასო. ჟირლებერამეფიშ კლასის აკმიართიანებუ წიფურიშობურეფი, თხირიშობურეფი, ბაიაშობურეფი, მაგდონიაშობურეფი, ვარდიშობურეფი, ჭყვერტელიაშობურეფი დო მიარე შხვა ფანია, ნამუეფშე უმენტაშობა ორხველჷ კულტურულ ჩანარეფს, ადამიერიშ დო ორინჯიშ ოჭკომალს, ოკურნალე, ტექნიკური, ეთერზეთამი, მართიმილე, ოღაფალი დო დეკორატიული ჩანარეფი.
As Magnoliopsidas ou dicotiledôneas formam uma classe pertencente à divisão Magnoliophyta, ou plantas com flor, cujo embrião (semente) contém dois ou mais cotilédones. Outras características incluem raiz axial e folhas com nervação reticulada. As partes florais podem ser pentâmeras (mais frequentemente), às vezes tetrâmeras e, raramente, trímeras ou monômeras.
As plantas com flor que não são dicotiledóneas, são monocotiledóneas.
Acreditava-se que as monocotiledôneas teriam se desenvolvido (evoluído) a partir das dicotiledôneas, entretanto estas formam um grupo parafilético, ou seja, incluem algumas formas que são mais relacionadas geneticamente com as monocotiledóneas do que com alguns grupos das próprias dicotiledôneas. A maior parte, contudo, forma um grupo monofilético, chamado de eudicotiledóneas ou tricolpados. Essas podem ser distinguidas de todas as outras plantas com flor pela estrutura do seu pólen. Os grupos basais das angiospermas e as monocotiledóneas têm pólen monosulcado ou formas derivadas destas, enquanto que as eudicotiledóneas têm pólen tricolpado e formas derivadas.
Tradicionalmente, as dicotiledóneas foram consideradas como uma classe, designada originalmente de Dicotyledoneae, mas foram posteriormente renomeadas para Magnoliopsida, usando como tipo o gênero Magnolia. A classificação das dicotiledóneas tem sofrido uma revisão profunda à medida que se vão conhecendo as relações filogenéticas entre elas.
Atualmente, não se aceita o nome "Dicotiledôneas", pois, como já dito anteriormente, as plantas aí anteriormente colocadas formam um grupo parafilético e a tendência atual é se aceitar apenas táxons que representem grupos monofiléticos (veja por exemplo, Dias et al. 2005, Taxon 54: 1039-1040).
Segue-se a lista das ordens de que é composta, segundo os novos sistemas de classificação e segundo o antigo sistema de Cronquist.
Novo sistema - APG Sistema de Cronquist
Grupo basal de dicotiledóneas
(paleodicotiledóneas)
Grupo basal de Dicotiledóneas
magnoliídeas (Magnoliidae)
Grupo basal de eudicotiledóneas
Grupo basal de rosídeas
Eurosídeas I
Eurosídeas II
Grupo basal de asterídeas
Euasterídeas I
Euasterídeas II
Abaixo estão algumas características que podem ser usadas para diferenciar os dois grupos mais evoluídos de angiospermas:[1]
.jpg)
.JPG)
