Bulrush

Per a altres significats, vegeu «Boga (desambiguació)».

La bova, anomenada també boga o balca (gènere Typha), és un conjunt de plantes herbàcies classificada dins de la família de les tifàcies, i per tant monocotiledònia, i de l'ordre de les panadals (Typha angustifolia i T. Latifolia).^[1][2] Sol créixer a les marjals i zones humides.^[3]

Poden arribar a dos metres d'alçada. Les tiges són cilíndriques i sense nusos (com el càlam). Les fulles són ensiformes i embeinadores per la base. Les flors formen una espiga molt densa i peluda, la part inferior de la qual és femenina mentre que la part superior és masculina. Amb aquest material es realitzen seients de cadires.^[3] Per a treballar-les, cal tallar les brosses i deixar-les assecar, i per a la seua manipulació convenia que estigueren un poc humides perquè adquiriren un major grau de flexibilitat.^[3]

Un ús tradicional de la boga és el seient de les cadires.

Les Typha són un gènere d'unes poques espècies de plantes herbàcies aquàtiques oriündes de l'hemisferi nord, i avui distribuïdes en bona part del món. Són freqüents en pantans i aiguamolls, formant denses colònies de vegades impenetrables. Les bogueres són moltes vegades un pas important en la dessecació de llacunes i pantans, en formar una capa de dens teixit orgànic sobre el qual es diposita la terra. També tenen un paper important en la capacitat d'autodespol·lució d'estanys i de cursos d'aigua.^[4]

Hàbitat

La bova apareix als marges lacustres, pantans i aiguamolls, i és una de les primeres espècies a colonitzar-los. T. latifolia es troba en totes les regions temperades de l'hemisferi nord; T. angustifolia, també cosmopolita, suporta pitjor el fred i s'estén per això menys cap al nord. Les restants espècies tenen distribucions més limitades, i T. domingensis és nadiua del sud dels Estats Units i Centreamèrica, mentre que T. laxmannii, T. minima i T. shuttleworthii creixen al sud d'Europa i parts d'Àsia.

Referències

Bibliografia

• Cucó, Josepa; Gregori, Joan; Llop, Francesc. Bosc i Muntanya, Indústria tradicional, Comerç i serveis. València: Institució Alfons el Magnànim, 1985, p. 349 (Temes d'Etnografia Valenciana, tercer volum). ISBN 84-00-06083-0.

Viccionari

Orobinec (Typha) je rod jednoděložných rostlin z čeledi orobincovité. Čeleď orobincovité (Typhaceae) obsahovala ve starších taxonomických systémech pouze rod orobinec. Podle systému APG III byl do čeledi orobincovité přidán rod zevar (Sparganium), dříve v samostatné čeledi zevarovité (Sparganiaceae)^[1].

Popis

Jedná se o vytrvalé rostliny s oddenky, zpravidla vodní nebo bažinné. Listy jsou jednoduché, střídavé, na průřezu trojhranné nebo ploché, přisedlé, uspořádané do 2 řad. Čepele jsou celistvé, čárkovité se souběžnou žilnatinou. Květy jsou v květenstvích, hustých tlustých klasech složených z mnoha květů, někdy se tento typ květenství nazývá palice. Jedná se o jednodomé rostliny, květy jsou jednopohlavné, oddělené do zvláštních částí květenství, dole jsou samičí, nahoře samčí. Často se jedná o 2 oddělené palice, samičí a samčí. Okvětí je zakrnělé, v podobě laločnatých a vidlicovitých chlupů. Chlupů 1-10, obvykle u samčích květů 3, u samičích 1-4, v 1-5 nepravidelných přeslenech. Samčí květy obsahují 3 tyčinky, vzácněji 1-5 tyčinek, nitky jsou na bázi v různé délce srostlé. Pyl se šíří pomocí větru. V samičích květech je gyneceum složené z jednoho plodolistu (monomerické). Semeník je svrchní. Plod je suchý, pukavý, jedná se o měchýřek, který je však velmi drobný a před puknutím vypadá jako nažka. Plody se šíří pomocí větru, létací aparát jsou chlupy okvětí. Plodenství připomíná doutník, podle kterého nesou lidový název.^[2]

Rozšíření ve světě

Je známo asi 10 druhů, které jsou rozšířeny skoro po celém světě, od mírného pásu po tropy. Chybí na Madagaskaru, v Malajsii a v tropické Americe.

Rozšíření v ČR

V ČR rostou čtyři druhy z rodu orobinec (Typha), jeden druh je považován v ČR za vyhynulý. Běžným druhem je orobinec širokolistý (Typha latifolia). Dalším běžným druhem je orobinec úzkolistý (Typha angustifolia), který má užší listy než orobinec širokolistý a mezi samčí a samičí palicí je výrazná mezera (u orobince širokolistého palice na sebe navazují nebo je mezi nimi jen nepatrná mezera). Oba druhy často vytvářejí rozsáhlé monodominantní porosty. Ještě užší listy než orobinec úzkolistý má orobinec sítinovitý (Typha laxmanii), který je původní v jihovýchodní Evropě a je zatím považován za kriticky ohrožený druh (C1), v posledních letech se však spíše šíří v teplejších oblastech. Orobinec stříbrošedý (Typha schuttleworthii) byl v ČR ještě nedávno udáván jako vyhynulý druh (A1), v posledních letech byl však znovu potvrzen, více lokalit se nachází v Bílých Karpatech. Orobinec nejmenší (Typha minima) se kdysi vyskytoval u Hrdlořez u Suchdola nad Lužnicí, nyní je v ČR vyhynulý (A1).

Seznam druhů

• Typha angustifolia L. – Evropa, Asie, Severní Amerika, severní Afrika, Austrálie, Nový Zéland
• Typha domingensis Pers. – Evropa, Asie, Severní Amerika, Mexiko, Jižní Amerika, severní Afrika, Austrálie, Nový Zéland
• Typha laxmannii Lep. – Evropa, Asie
• Typha latifolia L. – Evropa, Asie, Severní Amerika, Mexiko, Jižní Amerika, severní Afrika, adventivně i Austrálie a Nový Zéland
• Typha lugdunensis P.Chabert – Evropa
• Typha minima Hoppe – Evropa, Asie
• Typha orientalis – východní Asie, Austrálie
• Typha shuttleworthii Koch et Sonder – Evropa, Asie
• a další

Odkazy

Reference

1. ↑ http://www.mobot.org/MOBOT/Research/apweb/
2. ↑ http://abecedazahrady.dama.cz/katalog-rostlin/orobinec-sirokolisty

Literatura

Květena ČR: 8 nebo 9 díl

• Kaplan Z. (2002): Typhaceae Juss., in Kubát K. et al. (eds.), Klíč ke Květeně České republiky, , Academia, Praha
• Nová Květena ČSSR, vol. 2, Dostál J. (1989), Academia, Praha

Externí odkazy

• Obrázky, zvuky či videa k tématu orobinec ve Wikimedia Commons
• popis čeledi
• flóra Severní Ameriky
• [1]
• http://rbg-web2.rbge.org.uk/FE/fe.html

Dunhammer (Typha) er en slægt med ca. 10 arter, som er udbredt i alle klodens tempererede egne, men med hovedvægten i Eurasien. Det er flerårige, urteagtige vand- og sumpplanter med kraftige, underjordiske rodknolde. De danner ofte tætte bestande. Stænglerne er hårløse, og de bærer spredtstillede blade i toradet orden. Bladene er ustilkede og hele, stift oprette og fyldt med et svampet, luftfyldt flydevæv. Bladene de er meget lange (op til 4 m), og de er linjeformede og helrandede med parallelle ribber og et halvcirkelformet tværsnit. Blomsterne er samlet i adskilte stande på samme stængel. Nederst sidder en kugleformet eller cylindrisk stand af hunlige blomster, og øverst er de hanlige blomster samlet i en mere smal stand. De enkelte blomster er 3-tallige og uregelmæssige, uden blosterblade og avner. Frugterne er nødder med frøuld. Her beskrives kun de arter, som er vildtvoksende i Danmark, eller som dyrkes her.

• Bredbladet dunhammer (Typha latifolia)
• Dværgdunhammer (Typha minima)
• Smalbladet dunhammer (Typha angustifolia)

• Typha angustata
• Typha domingensis
• Typha elephantina
• Typha laxmannii
• Typha lugdunensis
• Typha orientalis

Die Rohrkolben (Typha), regional auch als Kanonenputzer,^[1] Lampenputzer oder Schlotfeger auch Schmackedutsche, Bumskeule,^[2] Pompesel,^[3] Bullerbesen etc.^[4] bezeichnet, sind eine der beiden Gattungen der Familie der Rohrkolbengewächse (Typhaceae) innerhalb der Ordnung der Süßgrasartigen (Poales).

Sie sind Wasser- und Sumpfpflanzen, welche in Feuchtgebieten dichte Bestände entwickeln können. Besonderes Kennzeichen der Rohrkolben ist der auffallend zweiteilige Blütenstand aus einem rein weiblichblütigen und darüber befindlichem rein männlichblütigen Kolben.

Beschreibung

Illustration: Breitblättriger (außen links und rechts) und Schmalblättriger Rohrkolben (Mitte)

Schematische Darstellung der Einzelblüten und des Blütenstandes der Rohrkolben

Die Flugsamen werden mit dem Wind fortgetragen.

Erscheinungsbild und Laubblätter

Rohrkolben-Arten sind sommergrüne, ausdauernde krautige Pflanzen. Es sind Wasser- und Sumpfpflanzen (Hydrophyten, Helophyten) mit kräftigen unterirdisch kriechenden Rhizomen. Sie sind in der Lage, dichte Bestände zu entwickeln (Polykormone).

An den stets unbehaarten Stängeln sind die Blätter wechselständig und streng zweizeilig (distich) angeordnet. Die ungestielten, einfachen Laubblätter wachsen steif aufrecht, können eine Länge von bis zu 4 Meter erreichen, sind linealisch grasartig und bestehen aus einem schwammartig-zusammendrückbaren Schwimmgewebe. Die parallelnervigen Blattspreiten sind nach außen gewölbt und innen flach, so dass sich im Querschnitt ein Halbkreis ergibt – im Gegensatz zu den Igelkolben mit dreieckigem Blattquerschnitt. Die Blattscheiden sind stets offen. An den Scheidenmündungen im Übergang zur Spreite sind keine Blatthäutchen (Ligulae) entwickelt.

Blütenstände, Blüten und Früchte

Rohrkolben-Arten sind einhäusig getrenntgeschlechtig (monözisch). Der Gesamtblütenstand (Infloreszenz) der Rohrkolben besteht aus einem dickeren, rein weiblichblütigen und einem darüber befindlichen, durch einen artspezifisch langen Sprossabschnitt^[5] getrennten, dünneren rein männlichblütigen Teilblütenstand. Diese sind als walzenförmige oder kugelige Kolben ausgebildet, in denen die Einzelblüten dicht gedrängt stehen. Der Blütenstand ist nie von Hochblättern (Brakteen) durchsetzt – im Gegensatz zu den Arten der Igelkolbengewächse. Die eingeschlechtigen, dreizähligen Einzelblüten sind spelzenlos. Die weibliche Blüte besteht aus der Blütenhülle (a) (Perigon), die ist zu einem dichten Haarkranz reduziert und einem gestielten Fruchtknoten (c) mit spatelförmiger Narbe (d). Die auf einem Stiel sitzenden zwei bis fünf Staubblätter (b) der einzelnen männlichen Blüten sind von wenigen Hüllborsten (a) umgeben. Die Blütezeit der Rohrkolben erstreckt sich von Mai bis August.

Die Verbreitungseinheit (Diaspore) wird aus der Achäne, einer einsamigen Nussfrucht, mit beständigem Griffel und den Perigonhaaren am Schwanz (Fruchtknotenstiel) gebildet.

Röhricht aus Breitblättrigem Rohrkolben an einem nährstoffreichen Gewässer

Ökologie

Die Typha-Arten werden durch den Wind bestäubt (Anemogamie).

Die Ausbreitung der Diasporen erfolgt durch den Wind (Anemochorie) und durch Wasser (Hydrochorie). Dabei dienen die feinen Perigonhaare als Flug- oder Schwimmorgane. Bei den meisten Arten verlassen die Samen die Fruchthülle bei längerem Kontakt mit dem Wasser, sinken ab und keimen unter Wasser (anaerob). Bei einigen Arten verbleiben sie in der Fruchthülle und keimen an der Luft unter aeroben Bedingungen.

Die vegetative Ausbreitung erfolgt über Rhizome. Die Typha-Arten können an geeigneten Standorten dichte artenarme Bestände, sogenannte Röhrichte entwickeln. Die Typha-Arten sind an feuchte bis nasse, zum Teil brackige und zeitweise überflutete Lebensräume angepasst. Sie besiedeln Gewässerufer, Sümpfe und Moore.

Verbreitung

Typha-Arten sind weltweit von den gemäßigten Zonen bis in die Tropen verbreitet (kosmopolitisch) und häufig. Die Typha-Arten sind unterschiedlich verbreitet. Eine weite Verbreitung hat beispielsweise der Breitblättrige Rohrkolben (Typha latifolia). Er kommt in den gemäßigten Zonen der Nordhalbkugel bis nach Südamerika sowie in Teilen Afrikas vor. Andere Typha-Arten besiedeln nur ein eingeschränktes Areal. T. capensis beschränkt sich ausschließlich auf ein Gebiet von Uganda bis Südafrika oder Typha davidiana nur auf China.

Systematik

Der Gattungsname Typha leitet sich vom Griechischen Wort týphos für Rauch ab. Es wird damit auf die braune rauchähnliche Farbe der Fruchtkolben Bezug genommen.

Die genaue Platzierung der Gattung innerhalb der Ordnung Poales war lange umstritten. So wurde von einigen Autoren die Gattung Igelkolben in die Familie der Rohrkolbengewächse aufgrund ihrer morphologischen Ähnlichkeit mit aufgenommen, von anderen Autoren wurde die Beibehaltung eigenständiger, monogenerischer Familien (Typhaceae und Sparganiaceae) vorgezogen. Nach der strikt phylogenetisch orientierten APG III sind die Igelkolben jedoch Teil der Rohrkolbengewächse.^[6]

Schmalblättriger Rohrkolben (Typha angustifolia)

Laxmanns Rohrkolben (Typha laxmannii)

Zwerg-Rohrkolben (Typha minima)

Arten:

Die Gattung Typha umfasst je nach Autor 16 bis 40 Arten:^[7]

• Typha albida Riedl: Die Heimat ist das südöstliche Afghanistan.^[7]
• Typha alekseevii Mavrodiev: Die Heimat ist das Kaukasusgebiet.^[7]
• Typha androssovii Krasnova: Die 2003 erstbeschriebene Art kommt in Turkmenistan vor.^[7]
• Schmalblättriger Rohrkolben (Typha angustifolia L.), kommt in Europa, Asien, Nordamerika und Nordafrika vor.^[7]
• Typha austro-orientalis Mavrodiev: Die Heimat ist das südliche europäische Russland und die Krim.^[7]
• Typha azerbaijanensis Hamdi & Assadi: Die Heimat ist der nordwestliche Iran.^[7]
• Typha capensis (Rohrb.) N.E.Br.: Das Verbreitungsgebiet erstreckt sich von Uganda bis ins südliche Afrika.^[7]
• Typha caspica Pobed.: Die Heimat ist das östliche Transkaukasien.^[7]
• Typha changbaiensis M.Jiang Wu & Y.T.Zhao: Die Heimat ist das nordöstliche China.^[7]
• Typha davidiana (Kronf.) Hand.-Mazz.: Die Heimat ist China.^[7]
• Typha domingensis Pers.: Si ist fast weltweit auf allen Kontinenten in den Tropen und Subtropen verbreitet,^[7] kommt aber in Europa nur im Süden vor.
• Typha elephantina Roxb.: Das Verbreitungsgebiet erstreckt sich von der Sahara bis nach Yunnan.^[7]
• Typha ephemeroida Krasnova: Die 2013 erstbeschriebene Art kommt in der Mongolei vor.^[7]
• Typha grossheimii Pobed.: Die Heimat ist der Kaukasus bis Zentralasien.^[7]
• Typha incana Kapit. & Dyukina: Die erst 2008 neu beschriebene Art kommt vom russischen Osteuropa bis Westsibirien vor.^[7]
• Typha joannis Mavrodiev: Das Verbreitungsgebiet erstreckt sich von der Mongolei bis ins südwestliche Amurgebiet.^[7]
• Typha kalatensis Assadi & Hamdi: Die Heimat der 2003 erstbeschriebenen Art ist der Iran.^[7]
• Typha kamelinii Krasnova: Sie wurde 2011 aus Tadschikistan erstbeschrieben.^[7]
• Typha komarovii Krasnova: Sie kommt nur in Russlands Fernem Osten vor.^[7]
• Typha kozlovii Krasnova: Die 2011 erstbeschriebene Art kommt in Tadschikistan vor.^[7]
• Typha krasnovae Doweld (Syn.: Typha sibirica Krasnova): Sie kommt von Osteuropa bis Sibirien vor.^[7]
• Breitblättriger Rohrkolben (Typha latifolia L.), kommt in Europa, Afrika, Asien und Nord-, Mittel- und Südamerika vor.^[7]
• Laxmanns Rohrkolben (Typha laxmannii Lepech.): Er kommt ursprünglich von Südosteuropa bis Japan vor.^[7]
• Typha linnaei Mavrodiev & Kapit.: Sie kommt im östlichen europäischen Russland vor.^[7]
• Französischer Rohrkolben (Typha lugdunensis P.Chabert), kommt in Frankreich, Deutschland und in der Schweiz vor und von Westasien bis China.^[7]
• Zwerg-Rohrkolben (Typha minima Funck ex Hoppe): Er kommt von Europa bis zur Mongolei vor.^[7]
• Typha orientalis C.Presl: Das Verbreitungsgebiet erstreckt sich von der Mongolei bis zu den Philippinen und Australasien.^[7]
• Typha pallida Pobed.: Das Verbreitungsgebiet erstreckt sich von Zentralasien bis ins nördliche China.^[7]
• Typha paludosa Krasnova: Die 2016 erstbeschriebene Art kommt in Sibirien vor.^[7]
• Typha przewalskii Skvortsov: Das Verbreitungsgebiet erstreckt sich von fernöstlichen Russland bis ins nordöstliche China.^[7]
• Shuttleworths Rohrkolben (Typha shuttleworthii W.D.J.Koch & Sond., Syn.: Typha persica Ghahr. & Sanei): Er kommt von Europa bis zum Iran vor.^[7]
• Typha sinantropica Krasnova: Sie kommt im östlichen europäischen Russland vor.^[7]
• Typha sistanica De Marco & Dinelli: Die Heimat ist der Iran.^[7]
• Typha subulata Crespo & Pérez-Mor.: Die Heimat ist Argentinien und Uruguay.^[7]
• Typha tichomirovii Mavrodiev: Die Heimat ist das europäische Russland.^[7]
• Typha turcomanica Pobed.: Die Heimat ist Zentralasien.^[7]
• Typha tzvelevii Mavrodiev: Die Heimat ist die Region Primorje.^[7]
• Typha valentinii Mavrodiev: Die Heimat ist Aserbaidschan.^[7]
• Typha varsobica Krasnova: Die Heimat ist Zentralasien.^[7]

Dazu kommen noch als Hybride:

• Typha × argoviensis Hausskn. ex Asch. & Graebn. = Typha latifolia × Typha shuttleworthii: Europa.^[7]
• Typha × bavarica Graebn. = Typha angustifolia × Typha shuttleworthii: Europa.^[7]
• Typha × gezei Rothm. = Typha angustifolia × Typha domingensis: Südeuropa.^[7]
• Typha × glauca Godr. = Typha angustifolia × Typha latifolia: Gemäßigten Zonen der Nordhalbkugel.^[7]
• Typha × provincialis A.Camus = Typha domingensis × Typha latifolia: Südeuropa.^[7]
• Typha × smirnovii Mavrodiev = Typha latifolia × Typha laxmannii: Europäisches Russland.^[7]
• Typha × soligorskiensis D.Dubovik = Typha angustifolia × Typha laxmannii: Europa.^[7]
• Typha × suwensis T.Shimizu = Typha latifolia × Typha orientalis: Japan.^[7]
• Typha × volgensis Krasnova = Typha krasnovae × Typha laxmannii: Europäisches Russland.^[7]

Verwendung

Herstellung von Holzstühlen mit Sitzfläche aus Rohrkolbenblättern in Garaloza, Südspanien

Bereits seit der Altsteinzeit verwenden Menschen Rohrkolben zur Feuererzeugung, da nitrierte Rohrkolbenwatte leicht entzündlich ist.

Alle Pflanzenteile sind essbar. Besonders die stärkereichen Rhizome können wie Gemüse gekocht werden. Lange bevor verschiedene Getreidearten von den Menschen nutzbar gemacht wurden, wurden offenbar schon vor 30.000 Jahren die stärkehaltigen Wurzelstöcke zu Mehl verarbeitet. Aus den Erträgen eines Hektars Sumpfland können bis zu 8 Tonnen Mehl gewonnen werden.^[8]

Rohrkolben werden zur Reinigung von Abwässern in Kläranlagen eingesetzt und zur Entgiftung von Böden und Schlämmen. Diese naturnahen Verfahren werden unter dem Fachbegriff „Phytosanierung“ zusammengefasst, bei denen die komplexen Fähigkeiten von Pflanzen und der mit ihnen im Wurzelraum vergesellschafteten Mikroorganismen genutzt werden. Rohrkolben qualifizierten sich wegen ihrer hohen Primärproduktion zur Kultivierung. Sie gewinnen an Bedeutung als nachwachsender Rohstoff zum Beispiel für Dämmmaterial, als Torfersatz oder Bau- und Heizmaterial.

Rohrkolben-Arten werden als dekorative Bepflanzung von Teichen in Parks und Gärten eingesetzt. Die getrockneten Blütenstände werden in der Floristik verwendet. In diesem Zusammenhang wird auch der untere, weibliche, dicke Teil des Blütenstands, der später fest und dunkelbraun ist und aussieht, als sei seine Oberfläche samten, Rohrkolben genannt.^[9][10]

Die Bastfasern einiger Arten können zu Spinnfasern verarbeitet werden.^[11]

Aus dem Stroh können Flechtwaren z. B. Strohhüte hergestellt werden.

Baustoff:

In den 2000er Jahren entwickelte der Architekt Werner Theuerkorn aus Typha angustifolia einen Dämmstoff, indem er Streifen der Blätter mit Magnesit zu Platten verklebte und zunächst bei der Sanierung eines historischen Fachwerkhauses in Nürnberg einsetzte. Inzwischen wurden etliche weitere Gebäude mit den 2 bis 12 Zentimeter starken, diffusionsoffenen, kapillaraktiven, schalldämmenden und aufgrund enthaltener Gerbstoffe schimmelresistenten Platten gedämmt, die in einer kleinen Fabrik im bayerischen Schönau (Rottal) hergestellt werden. Das Fraunhofer-Institut für Bauphysik errichtete zum Langzeittest eine Hütte an seiner Versuchsaußenstelle in Holzkirchen (Oberbayern).^[1][12]

Heraldische Darstellung

• Das Wappen der Stadt Kolbermoor in Bayern zeigt drei Rohrkolben im Moor stehend samt der Andeutung des Flusses Mangfall. Das Wappen weist auf die Geschichte und die Bedeutung des Moors für den Ort hin. Auch der Ortsname bezieht sich direkt auf die Rohrkolben.

• Wappen Hordorfs, Niedersachsen; Das Wappen des Ortes Hordorf in Niedersachsen weist mit der Darstellung dreier Rohrkolben und eines Schwenkpfluges auf die Urbarmachung des sumpfigen Geländes (ahd. hora Sumpf) hin.

• Wappen der Gemeinde Winnigstedt, Niedersachsen; botanisch unbefriedigende Darstellung der Blätter

• Wappen des Bad Salzufler Ortsteils Retzen, Nordrhein-Westfalen

• Wappen der Gemeinde Rohr (Thüringen) – Der Ortsname leitet sich vom Schilfrohr ab.

• Das Wappen und der Name von Groß-Rohrheim weisen auf die Bedeutung des Rohrs in der Gemeinde und ihrer Umgebung.

Literatur

• R. Kiffmann: Sauergräser, Binsengewächse und sonstige Grasartige Pflanzen. Selbstverlag: Rudolf Kiffmann, CH 6994 Aranno/Ti (Schweiz), 1991.
• R. Schätzl, F. Schmitt, U. Wild, H. Hoffmann: Gewässerschutz und Landnutzung durch Rohrkolbenbestände. In: Wasserwirtschaft. Band 11, 2006, S. 24–27.
• U. Wild, T. Kamp, A. Lenz, S. Heinz, J. Pfadenhauer: Cultivation of Thypa spp. in constructed wetlands for peatland restoration. In: Ecological engineering. Band 17, 2001, S. 49–54, doi:10.1016/S0925-8574(00)00133-6.
• Kun Sun, David A. Simpson: Typhaceae: Typha. In: Wu Zheng-yi, Peter H. Raven, Deyuan Hong (Hrsg.): Flora of China. Band 23: Acoraceae through Cyperaceae. Science Press und Missouri Botanical Garden Press, Beijing und St. Louis 2010, ISBN 978-1-930723-99-3, S. 160–162, Abschnitt Beschreibung, Verbreitung und Systematik (englisch, efloras.org).
• Die Gattung Typha in der Flora of North America. (Abschnitt Beschreibung).
• Die Familie Typhaceae mit der einzigen Gattung Typha bei DELTA. (Abschnitt Beschreibung).
• Walter Erhardt u. a.: Der große Zander. Enzyklopädie der Pflanzennamen. Band 2. Verlag Eugen Ulmer, Stuttgart 2008, ISBN 978-3-8001-5406-7.

Einzelnachweise

1. ↑ ^{a b} Bernd Eberhart: Das Brett aus dem Sumpf. In: Die Zeit. Nr. 51, 11. Dezember 2014, S. 41 (online seit 29. Dezember 2014).
2. ↑ Henry Potonié: Illustrierte Flora von Nord- und Mittel-Deutschland. 4. Auflage. Springer, 1889, ISBN 978-3-642-90261-1, S. 97, online auf biodiversitylibrary.org, abgerufen am 18. Juli 2019.
3. ↑ William Foerste: Niederdeutsches Wort. Band 7, Heft 1/2, Aschendorff, 1967, S. 73, online (PDF; 4,91 MB), auf lwl.org, abgerufen am 14. April 2017.
4. ↑ Franz Dornseiff: Der deutsche Wortschatz nach Sachgruppen. de Gruyter, 1933, 2013, ISBN 978-3-11-219386-0 (Reprint), S. 102, eingeschränkte Vorschau in der Google-Buchsuche.
5. ↑ Rohrkolben Steckbrief. Abschnitt Rohrkolben Bestimmungsmerkmale. In: teichpflanzen-teichbau.com. Abgerufen am 18. Juli 2019.
6. ↑ Angiosperm Phylogeny Group: An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III. In: Botanical Journal of the Linnean Society. Band 161, 2009, S. 2, S. 105–121, doi:10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x
7. ↑ ^{a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av aw} Rafaël Govaerts (Hrsg.): Typha. In: World Checklist of Selected Plant Families (WCSP) – The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew, abgerufen am 15. August 2018.
8. ↑ Lebensmittelchemiker Udo Pollmer: Transkript der Sendung Mahlzeit vom 14. November 2010 im Deutschlandradio.
9. ↑ Rohrkolben. In: GartenRatgeber.net. Abgerufen am 17. Juli 2019.
10. ↑ Heinz Kruschel: Tantalus. Kriminalroman. EDITION digital, Pinnow 2014, ISBN 978-3-95655-143-7, S. 89 (eingeschränkte Vorschau in der Google-Buchsuche [abgerufen am 17. Juli 2019]).
11. ↑ Otto Lueger: Lexikon der gesamten Technik und ihrer Hilfswissenschaften. Band 1, 2. Auflage, Stuttgart/Leipzig 1920, S. 647 (Typhafaser bei Zeno.org.).
12. ↑ Neuer tragfähiger und dämmender Baustoff aus Rohrkolben (Typha) (PDF; 177 kB), auf ibp.fraunhofer.de, abgerufen am 14. April 2017.

Bolnpeetr

Bolnpeetr (Latien: Typha) is et Riessense woord vuur lisdodde, een geslacht oet de lisdoddefamilie (Typhaceae).

Dr bint twee soortn lisdoddes dee at in Neerlaand vuurkomt:

• Nen grootn (Typha latifolia), en
• Nen kleann (Typha angustifolia)

Nen grootn bolnpeetr is ne plaante oet de lisdoddefamilie (Typhaceae). Het is nen roem 2 m hooge plaante met lange groote blaadern, en nen karakteristieken broene 'segoare' ant oeteande van 'n stengel.

Nedersaksisch

• Veluws:
  • papenkullen
  • lampepoetser
  • plumen
  • dullen, kattestart (Bunsjoten)
  • lisdodde
  • lange heileuverpoot (Elburg)
  • toezebolle ('t Attemerbroek)

Mooi um te weetn

• De Riessense karnavalsverenige De Bolnpeetrs is verneumd noar disse plaante.

Qoʻgʻa, chakan — qoʻgʻadoshlarga mansub koʻp yillik ildizpoyali oʻsimlik. Poyasi tik oʻsadi, silindrsimon yoʻgʻon, boʻyi 2–3 m. Barglari keng tasmasimon. Gullari mayda, ayrim jinsli, gulqoʻrgʻonsiz, qoʻngʻir tusli toʻpgulga yigʻilgan. Erkak gullari toʻpgulning yuqori qismida, urgʻochi gullari esa ost qismida joylashgan. Ildizpoyasi serkraxmal, yer bagʻirlab oʻsadi. Iyun—sentabrda gullaydi va mevalaydi. Mevasi yongʻoqcha. Uchmali mayda urugʻlari shamol vositasida tarqaladi. Urugʻidan hamda ildizpoyalaridan koʻpayadi. Oʻrta Osiyodatarqalgan. Botqoq joylarda, suv omborlari, ariqlar va tashlama kanallarning qirgʻoqlarida, toʻqayzorlarda oʻsadi. Sholi maydonlarini ifloslaydi.

Kurash choralari: yer ildizpoya joylashgan chuqurlikkacha haydaladi va soʻngra ildizpo-yalar yigʻishtirib olinadi. Sugʻorish sistemasidagi kanallar tozalanadi.

Rogož (Typha) jo rod ze swójźby rogožowych rostlinow (Typhaceae). Dalšne serbske mě jo rogoža.

Wopśimjejo slědujuce družyny:

• laxmanowa rogož (Typha laxmanii)
• mała rogož (Typha minima)
• něžna rogož (Typha gracilis)
• šera rogož (Typha shuttleworthii)
• wětša rogož (Typha latifolia)
• mjeńša rogož (Typha angustifolia)

Nožki

1. ↑ Starosta: Dolnoserbsko-nimski słownik, Niedersorbisch-deutsches Wörterbuch, Bautzen 1999, ISBN 3-7420-1096-4, bok 410
2. ↑ W internetowem słowniku: Rohrkolben

Tabuda (Assaɣ ussnan: Typha) d tawsit n yimɣan iynayawwen, Tawsit-a d tin yeṭṭafaren tawacult n tbudayt,Yettwassnen ɣef telmas n tewsit-a d akken ttemɣayent-d deg yirawen neɣ idisan n Wanda llan waman am igelmimen d ibelmaten d isafen neɣ a umata deg yideggan igrawanen. Tabuda d yiwet n gar snat neɣ kṛad n tewsitin yeṭṭafaren tawacult n tibudayin

Aglam

Asexdem

Tilmas

ẓeṛ daɣen

La spina salsixin de un tifa

Tifa es un planta alta de pantanes, simil a un cana, con testa silindre con surfas veludin e oscur brun. La jenera, cual conteni 30 spesies, es distribuida en la emisfero norde. La rizomes es comable. Evidentes de granes amidosa conservada sur petras molinte sujeste ce los ia es ja comeda en Europa 30,000 anios ante aora.

La jenera ave la nom siensal de Typha.

Dit is in betsjuttingsside, bedoeld om ûnderskied te meitsjen tusken ferskillende siden mei de namme Tuorrebout.

Op dizze side stean koarte beskriuwings fan de ferskate siden, mei keppelings dêrhinne. At jo hjir belâne binne fia in side op de Wikipedy, dan kinne jo dêr de ferwizing nei dizze side oanpasse, dat takomstige lêzers fuort op de goede side telâne komme.

• De tuorreboutfamylje (Typhaceae), sjoch: Tuorrebout (famylje)
• It skaai tuorrebout (Typha), dat ta dizze famylje heart, sjoch: Tuorrebout (skaai)
  • De soarte Grutte Tuorrebout (Typha latifolia)
  • De soarte Lytse Tuorrebout (Typha angustifolia)

Typha /ˈtaɪfə/ is a genus o aboot eleven species o monocotyledonous flouerin plants in the faimily Typhaceae. The genus haes a lairgely Northren Hemisphere distribution, but is essentially cosmopolitan, bein foond in a variety o wetland habitats.

The rhizomes are edible. Evidence o preserved starch grains on grindin stanes suggests thay wur eaten in Europe 30,000 years ago.^[1]

Species

• Typha angustifolia – lesser bulrush, nairae leaf cattail (Americae), or jambu (Indie)
• Typha domingensis – bulrush, soothern cattail (Americae), nairae-leaved cumbungi (Australie)
• Typha × glauca (T. angustifolia × T. latifolia) – hybrid cattail, white cattail (a sterile hybrid^[2])
• Typha latifolia – common cattail
• Typha laxmannii – Laxman's bulrush
• Typha minima – dwarf bulrush
• Typha orientalis – broadleaf cumbungi (Australie), raupo (New Zealand)
• Typha capensis – Cape bulrush
• Typha shuttleworthii – Shuttleworth's bulrush

References

Tōlli ahnōzo Tōlin (caxtilāntlahtōlli tule, espadaña).

Typha latifolia

Umbezjur' (latin.: Typha) om äivoččiden kazmusiden heim. Mülütadas Umbezjurižed-sugukundha. Heim kogoneb läz 30 erikospäi (sidä kesken 19 kazdas Venäman evropižes palas), tetas niiden seičeme gibridad mugažo.

Leviganduz

Kazmusen erikod oma levitadud Pohjoižes mapoliškos, sen venon i tropižen vöiden sokhiš tahondoiš. Umbezjuren erased erikod oma introduciruidud Avstralijha i Udhe Zelandijha.

Umbezjured navettäs muiktoid, sodunuzid, no väghižid mahusid, erasti solačun polhe, hüvänke pidatuzmäranke. Kazmused sätas avaroid žomid vegetativižel äikerdoičendal. Žom harvneb aigan mändes. Vezoiden kaikiš suremb lugu šingotase vezištos 60..90 sm süvütte, sen ühtes kazmuz om seižui veden tazopindan vajehtusid vaste.

Ümbrikirjutand

Korged kazmuz, oleleb 2 m kortte. Lehtesed oma pit'kad kaks'rivižed, ned oma lentanvuiččed oiktanke röunanke. Seikh lopiše tähkusenvuiččel änikusel kezakus. Änikusen üläpala om sätud burol mužikänikoil-pölükil, koričma alapala om sanktemb i kogoneb naižänikoišpäi-petkloišpäi. Küps plod om höunhenvuitte, semned lanktas maha tullein puhuil.

Kävutand

Levedlehtesižen i kaidlehtesižen umbezjuren jurištod mülütadas trahmalan läz 15% i vauktušen 2%. Tegihe jauhod niišpäi 30 tuhad vozid tagaz völ, aigemba mi tähkkul'turoišpäi. Jauhtas da pašttas jurid Kavkazan regionas. Tehtas kofen vajehtint. Voib keitta norid änikoičijoid vezoid, niiden magu om asparagusan pojav, mugažo voib marinuida niid i söda salataks.

Ottas zelläks umbezjuren jurištod, lehtesid, änikoid i tähkusid.

Valitud erikod

• Typha angustifolia — Kaidlehtesine umbezjur', heimon tipine erik
• Typha caspica — Kaspijan umbezjur'
• Typha latifolia — Levedlehtesine umbezjur'
• Typha laxmannii — Laksmannan umbezjur'
• Typha minima — Madal umbezjur'
• Typha orientalis — Päivnouzmaine umbezjur'
• Typha przewalskii — Prževal'skijan umbezjur'

Kacu mugažo

• Rogohein

Homaičendad

Šėndrīns

Šėndros, kėtap šėndrā, šėndra, šėndras, žōsiakūlis, žōsinkūlė, žōsinkūla, žōskūls, žōskūlė, žōskūlis (luotīnėškā: Typha) ī tuokis augals, katros aug ežerū ė kėtuokiu ondenū krontūs.

Šėndros toria stuora, šliaužonti, kramuolinga šakni. Anou lapā ėlgi, tėisē, ėlguom makštėm. Žėidā sogolė̄ i tuokės borbūlės, katras paskom nuognē ėšaug ė palėik tomsē rodas aba joudas, vuo vėdou – kap ėš pūka padarītas. Pletas šėndrā šaknėm.

Aug šėndrā pelkies, ežerū, kūdru, prūdu krontūs, balūs, prī opiu atkūlu; lėgo 1,5 m gėloma. Lapā tink pīnėmou.

Lietovuo aug dvījuopi šėndrā:

• Siaurlapis šėndros (Tīpha angustifolia)
• Platlapis šėndros (Tīpha latifolia)

Арджэн (лат-бз. Typha, урбз. Рогоз) — псыпцӀэхэм къэкӀ удз лъагэ, тропикхэмрэ, курыт лъэныкъуэм хэт къыралъхэмрэ. Итхьампэхэр кӀыхь, лъабжъэм къыщыкӀэдзауэ къыхэкӀыу, ипкъыр шыгу гъуабджэ хьалъэкӀэ еухыр.

Урысейм иеуропэ лъэныкъуэм арджэным хуэдэ удзу пӀлӀы къэкӀыр.

ИпӀкъым фӀэт шыгур щыхъум идей бжъэхуц мэхъур.

ЛъэпӀкъхэр

• Typha angustata
• Typha angustifolia - Арджэн тхьампэзэв
• Typha domingensis
• Typha elephantina
• Typha latifolia - Аржэн тхьампэбгъуэ
• Typha laxmannii
• Typha lugdunensis
• Typha minima
• Typha orientalis

Арджэн тхьампэ зэв

Удз илъэс бжъыгъэкӀэ къэкӀ, икӀыхьагъыр м. 2 нэсу, лъабжъэ гъум иӀу. Итхьампэхэр занкӀэ см 1 хуэдиз хъууэ. Адрей арджэну хъуам хуэду псы Ӏуфэхэм шэдхэм къокӀыр. Гъэгъэн щыкӀидзэр мэкъуауэгъуэ-бадзэуэгъуэ мазэхэм

Арджэн тхьампэ бгъуэ

ШӀыпӀэ куэдхэм къыщокӀыр, Ӏуву зэкӀэкӀыу, нэхъыбу Урысейм икухэм. Адрейхэм зэрамыхьчыр итхьампэ бгъуэхэмкӀэ см 2 нэсу.

КъыздэкӀыр

Япэрей РССЗ-ым икъэралу хъуам къыщокӀхэ, КъуэкӀыпӀэ Джыжэмрэ КъуэкӀыпӀэ Сыбырымрэ щымыхъукӀэ. Псы чэнджхэм, псыхъурейхэм я Ӏуфэхэм.

Typha latifolia.

Жекен (чөп) (лат. Typha, L. 1753) – жекендер тукумундагы өсүмдүк уруусу. Көп жылдык чөп. Жекендин 15 түрү белгилүү. Тамыр сабактуу, сабагы жоон, бийиктиги 3 мге жетет. Жалбырагы тасма сымал узун, ичке. Гүлү майда, топ гүлү – сото, сотонун төмөн жагында аталык гүлдөрү жайгашат, уругу үпүлүү. Кээси сууда, айрымдары саздуу жерде өсөт. Малга жакшы тоют, кээ бир түрү – отоо чөп. Жекен көбүнчө субарктика, мелүүн жана тропик алкактарга мүнөздүү. Кыргызстанда 7 түрү бар. Анын ичинен жазы жалбырактуу жана ичке жалбырактуу жекен эң көп таралган. Саздак жерлерди өздөштүрүүнүн кесепетинен жекендин айрым түрү азайып кеткен. Алар биосферанын тең салмактуулугун сактоодо мааниси чоң. Жалбырагынан төшөнчү, чий согулат, крахмалдуу тамыр-сабагы желет, сотосунун бүрлөрү жаздыкка салынат, ар кандай баш кийимдерди токууда жана кагаз өндү­рүшүндө колдонулат.

Колдонулган адабияттар

• “Кыргызстан”. Улуттук энциклопедия: 1-том. Башкы ред. Асанов Ү. А., Б.: Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору, 2006. ISBN 9967—14—046—1

Сандей^[1][2] (лат. Týpha, руз. Рого́з) — буе тикшень касовкст. Cандеенсетнень раськесь (Typhaceae)^[3].

Тикшень лемтне

• Лаксманонь лемсэ сандей^[1] — (лат. Týpha laxmánnii, руз. Рого́з Ла́ксмана)
• Овтонь пиле^[1] — (лат. Týpha latifólia, руз. Рого́з широколи́стный, или Боча́рная трава́^[4], или Куга́^[5], или Чака́н^[5])
• Теине лопа сандей^[1] — (лат. Týpha angustifólia, руз. Рого́з узколи́стный)

Фотокувт

• Овтонь пиле (Týpha latifólia)

• Овтонь пиле (Týpha latifólia)

• Овтонь пиле (Týpha latifólia)

• Овтонь пиле (Týpha latifólia)

• Цёковось Овтонь пиленть (Týpha latifólia) лангсо

• Эрькень сандеень ундоксось (Schoenoplectus lacustris)

• Лаксманонь лемсэ сандей (Týpha laxmánnii)

• Лаксманонь лемсэ сандей (Týpha laxmánnii)

• Лаксманонь лемсэ сандей (Týpha laxmánnii)

• Теине лопа сандей (Týpha angustifólia)

• Теине лопа сандей (Týpha angustifólia)

Лисьм.:

1. ↑ ^{1,0 1,1 1,2 1,3} Русско-эрзянский ботанический словарь (названия сосудистых): Ок. 1600 назв. /А. М. Гребнева, В. В. Лещанкина.— Саранск: Тип. «Крас. Окт.», 2002.— 60 с.— Рус, эрзян. ISBN 5-7493-0433-7., (руз.),(эрз.)
2. ↑ Эрзянь-рузонь валкс — Русско-эрзянский словарь / Рецензентнэ: Р. Н. Бузакова, Т. М. Тихонова. — Саранск: Мордовский книжной издательствась, 1992. — 400 с. — Эрзя и рус. яз. ISBN 5-7595-0483-5 (руз.), (эрз.)
3. ↑ Ростовцев С. И. Рогоз // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907. (руз.)
4. ↑ Бочарная трава // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.(руз.)
5. ↑ ^{5,0 5,1} Дикие съедобные растения / Под ред. акад. В. А. Келлера; АН СССР; Моск. ботан. сад и Ин-т истории матер. культуры им. Н. Я. Марра. — М.: б. и., 1941. — С. 3. — 40 с.(руз.)

Typha /ˈtaɪfə/ is a genus of about 30 species of monocotyledonous flowering plants in the family Typhaceae. These plants have a variety of common names, in British English as bulrush or reedmace,^[2] in American English as reed, cattail,^[3] or punks, in Australia as cumbungi or bulrush, in Canada as bulrush or cattail, and in New Zealand as reed, cattail, bulrush or raupo. Other taxa of plants may be known as bulrush, including some sedges in Scirpus and related genera.

The genus is largely distributed in the Northern Hemisphere, where it is found in a variety of wetland habitats.

The rhizomes are edible, though at least some species are known to accumulate toxins and so must first undergo treatment before being eaten.^[4] Evidence of preserved starch grains on grinding stones suggests they were already eaten in Europe 30,000 years ago.^[5]

Description

Typha are aquatic or semi-aquatic, rhizomatous, herbaceous perennial plants.^[6]: 925 The leaves are glabrous (hairless), linear, alternate and mostly basal on a simple, jointless stem that bears the flowering spikes. The plants are monoecious, with unisexual flowers that develop in dense racemes. The numerous male flowers form a narrow spike at the top of the vertical stem. Each male (staminate) flower is reduced to a pair of stamens and hairs, and withers once the pollen is shed. Large numbers of tiny female flowers form a dense, sausage-shaped spike on the stem below the male spike. In larger species this can be up to 30 centimetres (12 in) long and 1 to 4 centimetres (0.4 to 2 in) thick. The seeds are minute, 0.2 millimetres (0.008 in) long, and attached to fine hairs. When ripe, the heads disintegrate into a cottony fluff from which the seeds disperse by wind.

General ecology

Typhas pictured in the coat of arms of Kälviä, a former municipality located on the shores of the Gulf of Bothnia

Typha are often among the first wetland plants to colonize areas of newly exposed wet mud, with their abundant wind-dispersed seeds. Buried seeds can survive in the soil for long periods of time.^[7] They germinate best with sunlight and fluctuating temperatures, which is typical of many wetland plants that regenerate on mud flats.^[8] The plants also spread by rhizomes, forming large, interconnected stands.

Typha are considered to be dominant competitors in wetlands in many areas, and they often exclude other plants with their dense canopy.^[9] In the bays of the Great Lakes, for example, they are among the most abundant wetland plants. Different species of cattails are adapted to different water depths.^[10]

Well-developed aerenchyma make the plants tolerant of submersion. Even the dead stalks are capable of transmitting oxygen to the rooting zone.

Although Typha are native wetland plants, they can be aggressive in their competition with other native species.^[11] They have been problematic in many regions in North America, from the Great Lakes to the Everglades.^[9] Native sedges are displaced and wet meadows shrink, likely as a response to altered hydrology of the wetlands and increased nutrient levels. An introduced or hybrid species may be contributing to the problem.^[12] Control is difficult. The most successful strategy appears to be mowing or burning to remove the aerenchymous stalks, followed by prolonged flooding.^[13] It may be more important to prevent invasion by preserving water level fluctuations, including periods of drought, and to maintain infertile conditions.^[9]

Typha are frequently eaten by wetland mammals such as muskrats, which also use them to construct feeding platforms and dens, thereby also providing nesting and resting places for waterfowl.^[14]

Accepted species and natural hybrids

The following names are currently accepted:^[15]

Typha at the edge of a small wetland in Marshall County, Indiana, United States

Typha latifolia (蒲, gama) in Japan

Typha angustifolia at the edge of a reservoir in Croatia

The most widespread species is Typha latifolia, which is distributed across the entire temperate northern hemisphere. It has also been introduced to Australia. T. angustifolia is nearly as widespread, but does not extend as far north; it may be introduced and invasive in North America. T. domingensis has a more southern American distribution, and it occurs in Australia. T. orientalis is widespread in Asia, Australia, and New Zealand. T. laxmannii, T. minima, and T. shuttleworthii are largely restricted to Asia and southern Europe.

Uses

Culinary

Many parts of the Typha plant are edible to humans. Before the plant flowers, the tender inside of the shoots can be squeezed out and eaten raw or cooked.^[20] The starchy rhizomes are nutritious with a protein content comparable to that of maize or rice.^[21] They can be processed into a flour with 266 kcal per 100 grams,^[5] and are most often harvested from late autumn to early spring. They are fibrous, and the starch must be scraped or sucked from the tough fibers.^[22] Baby shoots emerging from the rhizomes, which are sometimes subterranean, can be picked and eaten raw. Also underground is a carbohydrate lump which can be peeled and eaten raw or cooked like a potato.^[23] The plant is one championed by survival experts because various parts can be eaten throughout the year. Plants growing in polluted water can accumulate lead and pesticide residues in their rhizomes, and these should not be eaten.^[22]

The rind of young stems can be peeled off, and the tender white heart inside can be eaten raw or boiled and eaten like asparagus.^[24] This food has been popular among the Cossacks in Russia, and has been called "Cossack asparagus".^[25] The leaf bases can be eaten raw or cooked, especially in late spring when they are young and tender. In early summer the sheath can be removed from the developing green flower spike, which can then be boiled and eaten like corn on the cob.^[26] In mid-summer when the male flowers are mature, the pollen can be collected and used as a flour supplement or thickener.^[27]

Agriculture

The seeds have a high linoleic acid content and can be used to feed cattle and chickens.^[28] They can also be found in African countries like Ghana.

Harvesting cattail removes nutrients from the wetland that would otherwise return via the decomposition of decaying plant matter.^[29] Floating mats of cattails remove nutrients from eutrophied bodies of freshwater.^[30]

Building material

For local native tribes around Lake Titicaca in Peru and Bolivia, Typha were among the most important plants and every part of the plant had multiple uses. For example, they were used to construct rafts and other boats.^[21]

During World War II, the United States Navy used the down of Typha as a substitute for kapok in life vests and aviation jackets. Tests showed that even after 100 hours of submersion, the buoyancy was still effective.^[31]

Typha are used as thermal insulation in buildings^[32] as an organic alternative to conventional insulating materials such as glass wool or stone wool.

Paper

Typha stems and leaves can be used to make paper. It is strong with a heavy texture and it is hard to bleach, so it is not suitable for industrial production of graphical paper. In 1853, considerable amounts of cattail paper were produced in New York, due to a shortage of raw materials.^[33] In 1948, French scientists tested methods for annual harvesting of the leaves. Because of the high cost, these methods were abandoned and no further research was done.^[21] Today Typha is used to make decorative paper.^[34][35]

Fiber

Fibers up to 4 meters long can be obtained from the stems when they are treated mechanically or chemically with sodium hydroxide. The stem fibers resemble jute and can be used to produce raw textiles. The leaf fibers can be used as an alternative to cotton and linen in clothing. The yield of leaf fiber is 30 to 40 percent and Typha glauca can produce 7 to 10 tons per hectare annually.^[21]

Biofuel

Typha can be used as a source of starch to produce ethanol. Because of their high productivity in northern latitudes, Typha are considered to be a bioenergy crop.^[36]

Other

The seed hairs were used by some indigenous peoples of the Americas as tinder for starting fires. Some tribes also used Typha down to line moccasins, and for bedding, diapers, baby powder, and cradleboards. One Native American word for Typha meant "fruit for papoose's bed". Typha down is still used in some areas to stuff clothing items and pillows. Typha can be dipped in wax or fat and then lit as a candle, the stem serving as a wick. Without the use of wax or fat it will smolder slowly, somewhat like incense, and may repel insects.

The flower stalks can be made into chopsticks. The leaves can be treated to weave into baskets, mats, or sandals.^[23] The rushes are harvested and the leaves often dried for later use in chair seats. Re-wetted, the leaves are twisted and wrapped around the chair rungs to form a densely woven seat that is then stuffed (usually with the left over rush).

Small-scale experiments have indicated that Typha are able to remove arsenic from drinking water.^[37][38] The boiled rootstocks have been used as a diuretic for increasing urination, or mashed to make a jelly-like paste for sores, boils, wounds, burns, scabs, and smallpox pustules.^[39]

Cattail pollen is used as a banker source of food for predatory insects and mites (such as Amblyseius swirskii) in greenhouses.^[40]

The cattail, or, as it is commonly referred to in the American Midwest, the sausage tail, has been the subject of multiple artist renditions, gaining popularity in the mid-twentieth century. The term, sausage tail, derives from the similarity that cattails have with sausages, a name given to the plant by the Midwest Polish community who had noticed a striking similarity between the plant and a common Polish dish, kiełbasa.

References

La tifeo^[1] (latine Typha) estas kano vivanta ĉe marĉoj de mezvarmaj kaj varmaj landoj, dense kreskanta sur kuŝaj radikoj, genro el familio tifeacoj. Ĝi estas la ĉiutaga nomo por ĉiu tifeo. La planto facile rekoneblas pro sia karakteriza piŝtoforma spadiko, el kiu pli larĝa suba parto estas nur inseksa, kaj supra pli svelta parto nur virseksa.

Tifeo estas akvoŝatanta planto, el ĝiaj longaj plataj folioj estis plektita korbo kaj aliaj popolartaj produktoj.

La floro reduktiĝis, anstataŭ perianto staras lanugosimilaj haroj.

• Larĝfolia tifeo, Bruna tifeo (Typha latifolia)
• Eta tifeo (Typha minima)
• Mallarĝfolia tifeo (Typha angustifolia)
• Svelta tifeo (Typha laxmannii)
• Rufa tifeo^[2] (Typha muelleri)

Vidu ankaŭ: fragmito, junkacoj, ciperacoj.

Referencoj

Typha (en español, espadaña, gladio, totora, boga, enea o anea) es el nombre de un taxón de plantas asignado a la categoría taxonómica de género, que en el sistema de clasificación APG II del 2003^[1]​ era el único género de la familia Typhaceae, mientras que en sistemas de clasificación modernos como el sistema de clasificación APG III (2009^[2]​) y el APWeb (2001 en adelante^[3]​) y el sistema de clasificación utilizado por Judd et al. (2007^[4]​) comparte su lugar en la familia Typhaceae sensu lato junto con su género hermano Sparganium. El género posee unas 8-13 especies de plantas herbáceas acuáticas emergentes robustas, perennes, rizomatosas, con hojas muy erectas, dísticas y bifaciales, y una espiga cilíndrica de numerosas flores diminutas polinizadas por viento (las masculinas arriba y las femeninas abajo), con un perianto como escamas o cerdas, y un fruto que es como un aquenio dehiscente con el ginóforo, el estilo y el perianto persistentes en el fruto. Están distribuidas en pantanos y humedales de buena parte del mundo, formando densas colonias a veces impenetrables.

Caracteres

Hábito: Hierbas robustas, perennes, de 1 a 3 m de altura, salvo en Typha minima, que no supera el metro. Acuáticas emergentes, monoicas (flores masculinas y femeninas en la misma planta), de tallo rizomatoso.

Hojas muy erectas, bifaciales, mayormente basales, dísticas, envainadoras, simples, sin dividir, planas, alargadas y delgadas, de venación paralela, con parénquima esponjoso.

Inflorescencia terminal, consta de una espiga cilíndrica de flores muy densas, las masculinas arriba y las femeninas debajo.

Flores muy pequeñas, unisexuales, actinomórficas, las flores femeninas hipóginas.

El perianto consiste en 0 o 3 (o raramente 8) tépalos como cerdas en las flores masculinas, y numerosos tépalos como cerdas o escamas en las femeninas (en 1-4 verticilos).

Estambres 3 (raramente 1 u 8), separados entre sí y además libres de las demás piezas florales ("apostémonos"). Las anteras son basifijas, con el conectivo ancho, extendido más allá de la teca.

El polen es liberado en tétradas o en mónadas.

El gineceo es de 1 solo carpelo, con un ovario súpero. El estilo es acrescente (se mantiene en el fruto). La placentación es apical, el óvulo es solitario, anátropo, bitégmico.

No hay nectarios.

El fruto es dehiscente y de tipo aquenio, con un ginóforo acrescente y estilo también acrescente, y partes del perianto persistentes, que ayudan a la dispersión por viento.

Las semillas poseen endosperma con almidón.

Ecología

Ampliamente distribuidas en todo el mundo. Typha latifolia se encuentra en todas las regiones templadas del Hemisferio Norte; Typha angustifolia, también cosmopolita, soporta peor el frío y se extiende por ello menos hacia el norte. Typha domingensis también es subcosmopolita.^[5]​ Las restantes especies tienen distribuciones más limitadas como Typha laxmannii, Typha minima, y Typha shuttleworthii, las que crecen en el sur de Europa y partes de Asia.

Los miembros de este taxón crecen como plantas emergentes en estanques, acequias, y pantanos. Suelen ser de las primeras especies en colonizarlos. Las colonias de totoras son muchas veces un paso importante en la desecación de lagunas y pantanos, formando una capa de denso tejido orgánico sobre la cual se deposita la tierra.

El denso sistema rizomático favorece la fijación del suelo, previniendo la erosión. En su interior se alojan numerosos insectos, y proporciona cobijo a batracios y aves lacustres.

Otras aves emplean los restos de la inflorescencia para tapizar sus nidos.

Las pequeñas flores de Typha son polinizadas por viento.

Taxonomía

Introducción teórica en Taxonomía

El género fue reconocido por el APG III (2009^[2]​) como parte de Typhaceae sensu lato. El género era el único miembro de Typhaceae sensu stricto en el APG II (2003^[1]​

La lista de especies, según el Royal Botanic Gardens, Kew^[6]​ (visitado en enero del 2009):

• Typha albida Riedl, in Fl. Iran. 71: 3 (1970). SE. de Afganistán.
• Typha alekseevii Mavrodiev, Feddes Repert. 110: 127 (1999). Cáucaso.
• Typha angustifolia L., Sp. Pl.: 971 (1753). Zonas templadas del Hemisferio Norte.
• Typha × argoviensis Hausskn. ex Asch. & Graebn., Syn. Mitteleur. Fl. 1: 273 (1897). T. latifolia × T. shuttleworthii. Europa
• Typha austro-orientalis Mavrodiev, Byull. Moskovsk. Obshch. Isp. Prir., Otd. Biol. 111: 78 (2006). S. de la Rusia europea.
• Typha azerbaijanensis Hamdi & Assadi, in Fl. Iran. 42: 13 (2003). NO. de Irán.
• Typha × bavarica Graebn. in H.G.A.Engler (ed.), Pflanzenr., IV, 8: 16 (1900). T. angustifolia × T. shuttleworthii. Europa.
• Typha capensis (Rohrb.) N.E.Br. in W.H.Harvey & auct. suc. (eds.), Fl. Cap. 7: 32 (1897). Uganda a S. de África.
• Typha caspica Pobed., Bot. Mater. Gerb. Bot. Inst. Komarova Akad. Nauk S.S.S.R. 12: 21 (1950). E. de Transcaucasus.
• Typha changbaiensis M.Jiang Wu & Y.T.Zhao, Bull. Bot. Res., Harbin 30: 251 (2000). Noreste de China (Jilin).
• Typha davidiana (Kronf.) Hand.-Mazz., Oesterr. Bot. Z. 87: 133 (1938). China.
• Typha domingensis Pers., Syn. Pl. 2: 532 (1807). Trop. y Subtrop.
• Typha elephantina Roxb., Fl. Ind. ed. 1832, 3: 566 (1832). Sahara a sur centro de China.
• Typha × gezei Rothm., Repert. Spec. Nov. Regni Veg. 49: 171 (1940). T. angustifolia × T. domingensis. Sur de Europa.
• Typha × glauca Godr., Fl. Lorraine 3: 20 (1844). T. angustifolia × T. latifolia. Zonas templadas del Hemisferio Norte.
• Typha grossheimii Pobed., Bot. Mater. Gerb. Bot. Inst. Komarova Akad. Nauk S.S.S.R. 11: 12 (1949). Cáucaso a C. de Asia.
• Typha joannis Mavrodiev, Feddes Repert. 113: 283 (2001). Mongolia a Amur.
• Typha kalatensis Assadi & Hamdi, in Fl. Iran. 42: 24 (2003). Irán
• Typha latifolia L., Sp. Pl.: 971 (1753). Zonas templadas del Hemisferio Norte a centr de América, sur de Sudamérica, Nigeria a Kenia
• Typha laxmannii Lepech., Nova Acta Acad. Sci. Imp. Petrop. Hist. Acad. 12: 84 (1801). Sudste de Europa a Japón.
• Typha lugdunensis P.Chabert, Bull. Soc. Hort. Prat. Dép. Rhône 1850: 149 (1850). Este de Francia a sudoeste de Alemania.
• Typha minima Funck in D.H.Hoppe, Bot. Taschenb. 1794: 187 (1794). Europa a Mongolia
• Typha orientalis C.Presl, Epimel. Bot.: 239 (1851).Lejano Este de Rusia a Filipinas, Australasia.
• Typha persica Ghahr. & Sanei, Bull. Soc. Bot. France 126: 373 (1979). Irán
• Typha × provincialis A.Camus, Notul. Syst. (Paris) 11: 272 (1910). T. domingensis × T. latifolia. Sur de Europa.
• Typha przewalskii Skvortsov in A.I.Baranov & B.V.Skvortsov, Diagn. Pl. Nov. Mandsh.: 1 (1943). Lejano Este de Rusia a noreste de China
• Typha shuttleworthii W.D.J.Koch & Sond. in W.D.J.Koch, Syn. Fl. Germ. Helv., ed. 2: 786 (1844). Europa a Turquía.
• Typha sistanica De Marco & Dinelli, Ann. Bot. (Rome) 35-36: 131 (1976-1977 publ. 1978). Irán.
• Typha × smirnovii Mavrodiev, Byull. Moskovsk. Obshch. Isp. Prir., Otd. Biol. 105(4): 66 (2000). T. latifolia × T. laxmannii. Rusia Europea.
• Typha subulata Crespo & Pérez-Mor., Darwiniana 14: 424 (1967). Argentina a Uruguay
• Typha × suwensis T.Shimizu, J. Phytogeogr. Taxon. 37: 120 (1989). T. latifolia × T. orientalis. Japón.
• Typha tichomirovii Mavrodiev, Byull. Moskovsk. Obshch. Isp. Prir., Otd. Biol. 107(5): 77 (2002). Rusia europea.
• Typha turcomanica Pobed., Bot. Mater. Gerb. Bot. Inst. Komarova Akad. Nauk S.S.S.R. 11: 14 (1949). Centro de Asia.
• Typha tzvelevii Mavrodiev, Feddes Repert. 113: 283 (2002). Primorye.
• Typha valentinii Mavrodiev, Feddes Repert. 111: 571 (2000). Transcaucasus (Azerbaiyán)
• Typha varsobica Krasnova, Ukrayins'k. Bot. Zhurn. 59: 704 (2002). Centro de Asia.

Importancia económica

Sillas de enea artesanales. Galaroza (España)

Las hojas de Typha son usadas como material de tejido. Tradicionalmente, el uso más importante era el de la fabricación de tejidos para sillas, cestas y otros enseres. En La Gineta (provincia de Albacete), por ejemplo, y en muchos otros sitios de España y de otros países, se desarrolló en el siglo XX la fabricación de sillas con tejido de Typha en el asiento, industria que vino a caer en decadencia progresiva por el empleo de los materiales plásticos y otros tipos de materias primas.

En Bolivia y Perú se empleaban tradicionalmente barcas o balsas de totora en el lago Titicaca, y también cestos y otros productos artesanales.^{[cita requerida]}

El rizoma se aprovecha como verdura, con un alto contenido en almidón; se cosecha entre el otoño y el invierno. Los brotes tiernos se consumen a veces cocidos, y el polen se emplea como suplemento alimenticio mezclado con harina. Las inflorescencias estaminadas jóvenes también pueden ser usados como alimento.

Actualmente su resistencia a medios anóxicos y con altos grados de contaminación ha ampliado sus aplicaciones al campo de la fitorremediación, en particular en sistemas de depuración de aguas residuales como los humedales artificiales y sistemas de filtros de macrofitas en flotación (FMF).^[7]​ También se estudia su uso como fitoacumulador de metales pesados^{[cita requerida]}.

También se las puede utilizar para fabricar papel.

Son ocasionalmente utilizadas como ornamentales.

La facilidad de su aparición hace que se las considere malas hierbas en algunos entornos controlados.

Referencias

• Simpson, Michael G. (2005). «Typhaceae». Plant Systematics. Elsevier Inc. pp. 205-206. ISBN 978-0-12-644460-5.
• Stevens, P. F. (2001 en adelante). «Typhaceae». Angiosperm Phylogeny Website (Versión 9, junio del 2008, y actualizado desde entonces) (en inglés). Consultado el 30 de enero de 2009.

Referencias citadas

Hundinui (Typha) on kõrreliselaadsete seltsi hundinuialiste sugukonda kuuluv õistaimede perekond.

Hundinuia perekonda arvatakse umbes 11 liiki.

Levila ja kasvukoht

Taimeperekond on küll kosmopoliitne, kuid kõige ohtramalt kasvab parasvöötmes. Hundinuiad kasvavad enamasti märgadel aladel. Sageli kasvavad nad tihedalt koos, moodustades roostikke. Nad võivad olla pioneerliigid, asustades esimesena mudaseid piirkondi.

Kirjeldus

Varte pikkus on 1–7 meetrit (Typha minima vars on lühem: 0,5–1 m). Vars on lihtne ja ilma liitekohtadeta.

Hundinuia lehed paiknevad varrel vahelduvalt või basaalselt.

Hundinuiad on ühekojalised. Neil on ühesoolised õied, mis on koondunud tihedasse tähka. Arvukad isasõied moodustavad varre tipus kitsa täha. Isasõied on redutseerunud üksnes paariks tolmukaks ja karvadeks ning närtsivad pärast seda, kui õietolm on valminud. Hundinuiad on tuultolmlejad. Emasõisi on väga palju ja nad moodustavad varre tipus tiheda nuiasarnase täha, mille järgi taim ongi nime saanud. Emasõisik asub isasõisikust allpool. Suurematel liikidel võib see nui olla kuni 30 cm pikk ja 1–4 cm lai. Seemned on tibatillukesed, 0,2 mm pikad ja kasvavad peene karvakese otsas.

Paljunemine

Hundinuia valminud seemned levivad tuule abil väga kergesti.

Kui seemned on valmis, siis nuiad lagunevad, paljastades puuvillasarnase struktuuri, mille seest tuul saab seemned laiali puhuda. Seemned levivadki anemohoorselt ehk tuule abil.

Lisaks paljunevad hundinuiad ka vegetatiivselt – risoomiga. Risoom võib kasvada maapinnaga paralleelselt mudases pinnases ja ajada sealt välja uusi püstisi varsi. Varred kasvavad nii tihedalt koos, et takistavad oluliselt lainetust ja nende vahele takerdub mitmesugust orgaanilist ollust, mida ei uhuta ära, vaid mis settib põhja ja laguneb. Hundinuiadel on tähtis osa protsessis, mille käigus avatud veekogud muutuvad algul sooks ja siis kuivaks maaks.

Kasutamine

Hundinui on mitmel viisil söödav.

Hundinuia risoom on söödav. Väljakaevamistel on leitud käsikivisid tärklisejäänustega ja see laseb oletada, et hundinuiajuurikaid söödi Euroopas juba 30 tuhat aastat tagasi. Risoomid on toitaine- ja energiarikkad ning nendest tehtud jahu toiteväärtus on 2,66 kcal/g. Juurikaid korjatakse üldiselt hilissügisel või varakevadel. Lisaks tärklisele sisaldavad juurikad ohtralt kiudaineid, mis on tarvis tärklise kättesaamiseks korralikult purustada.

Hiliskevadel võib noori ja õrnu lehti ja lehepungi süüa nii toorelt kui keedetult. Varasuvel võib arenevat rohelist nuia koorida ja pärast keetmist süüa. Kesksuvel, kui isasõied on küpseks saanud, võib korjata õietolmu ja seda kasutada maitseainena või toidupaksendina.

Hundinuia nuiasid võib kasta rasva või vaha sisse ja seejärel süüdata nagu küünla, kusjuures vars toimib tahina. Neid võib süüdata ka eelnevalt vaha või rasva sisse kastmata, sel juhul suitseb hundinui aeglaselt, meenutades pisut viirukit. Suitsevat hundinuiatähka saab kasutada putukate tõrjumiseks.

Hundinuiad suudavad joogiveest eemaldada mürgist ainet arseeni. Seda kasutades saaks välja arendada odava vee filtreerimise süsteemi arengumaade jaoks^[1].

Eesti liigid

Hundinuia nuiad

• Typha latifolia – laialehine hundinui on tavalisim hundinuialiik Eestis.
• Typha angustifolia – ahtalehine hundinui esineb harvem, kuid on Eestis samuti pärismaine.
• Typha angustifolia × T. latifolia on nende kahe liigi hübriid.

Teisi liike

• Typha domingensis
• Typha laxmannii – Laxmanni hundinui
• Typha minima – väike hundinui
• Typha orientalis
• Typha shuttleworthii

Viited

Välislingid

Lezka (Typha) kanaberaren antzeko zurtoina duen landarea da^[1]. Typhaceae familiako 11 espeziek osatzen dute generoa

Espezieak

• Lezka hostoestua (Typha angustifolia)
• Typha domingensis
• Typha × glauca (T. angustifolia × T. latifolia) – hibridoa^[2])
• Lezka hostozabala (Typha latifolia)
• Typha laxmannii
• Typha minima
• Typha orientalis
• Typha capensis
• Typha shuttleworthii

Erreferentziak

Osmankäämit (Typha) on noin kymmenen lajia käsittävä kasvisuku osmankäämikasvien heimossa. Sen lajit esiintyvät kosteissa paikoissa. Lajit kasvavat kaikissa maapallon ilmastovyöhykkeissä tropiikista viileään. Suomessa esiintyy kaksi lajia: leveäosmankäämi (Typha latifolia) ja kapeaosmankäämi (Typha angustifolia). Niitä käytetään koristekasveina lammikkojen rannoilla ja kuivakukka-asetelmissa. Osmankäämin mehevästä juurakosta on tehty hätäleipää.^[2] Australiassa sikäläisen osmankäämilajin nuoria versoja on syöty myös salaattina, ja juurakoista on punottu narua. Osmankäämi tuntuu villaiselta. ^[3]

Lajeja

• Typha angustifolia – kapeaosmankäämi, joskus kapealehtiosmankäämi
• Typha angustifolia × T. latifolia, leveä- ja kapeaosmankäämin risteymä
• Typha domingensis – etelänosmankäämi
• Typha latifolia – leveäosmankäämi, joskus leveälehtiosmankäämi
• Typha laxmannii – siro-osmankäämi
• Typha minima – pikkuosmankäämi
• Typha shuttleworthii

Muuta

Osmankäämi on kuvattuna entisen Kälviän kunnan vaakunassa.

Lähteet

Aiheesta muualla

• Kassu – Kasvien suomenkieliset nimet: Osmankäämit (Typha)
• United States Department of Agriculture (USDA): Typha (englanniksi)
• Flora of China: Typha (englanniksi)

Les massettes ou Typha sont des plantes monocotylédones, également appelées quenouilles^[1], typiques des bords des eaux calmes, des fossés, des lacs, des marais et plus généralement dans les milieux humides. Elles poussent en colonies denses dans les roselières, formant, lorsque cette formation végétale n'est formée que de massettes, une typhaie. Typha est l'un des deux ou trois genres de la famille des Typhacées.

Elles ont une large aire de répartition des régions tempérées et tropicales. L'espèce la plus répandue est Typha latifolia qu'on trouve dans les régions tempérées de l'hémisphère nord. Typha angustifolia est quant à elle tout aussi répandue, bien qu'elle s'avance moins au nord. On trouve Typha domingensis plutôt au sud, elle s'étend des États-Unis jusqu'en Amérique du Sud. On la trouve également à l'état indigène en Nouvelle-Calédonie. Typha laxmannii, Typha minima et Typha shuttleworthii sont confinées à l'Asie et à quelques régions du sud de l'Europe. On trouve également Typha domingensis sur les bords du fleuve Sénégal (entre la Mauritanie et le Sénégal).

Noms vernaculaires

Sesca / Sesque est le nom gascon des massettes, en concurrence avec l'Iris des marais. Des toponymes sont formés à partir de ce mot, cf. les communes françaises de Cescau (Ariège et Pyrénées-Atlantiques). On désigne aussi ces plantes sous le nom de quenouilles^[2], notamment au Québec où le nom « massette » est inconnu.

La massette est parfois appelée à tort « roseau ».

Description

Les massettes sont des plantes de milieux humides qui possèdent un rhizome et des tiges uniques, non rameuses, persistant longtemps. Leurs très longues feuilles glauques partant en touffe de la base (feuilles engainantes), renferment une moelle blanche comestible. Elles ont une inflorescence terminale typique au bout d'une tige florifère : épi floral dense et en forme de quenouille, dans laquelle les fleurs femelles et mâles sont clairement séparées (monoécie ou diécie). L'inflorescence des espèces monoïques figure deux épis contigus ou séparés par un intervalle : au-dessus l'inflorescence mâle plus claire, caduque, composée d'étamines et de poils blanchâtres ; au-dessous l'épi longuement cylindrique des fleurs femelles, composé de très nombreuses graines duveteuses. Les fruits sont des petits akènes plumeux^[3].

Elles peuvent former des peuplements monospécifiques et devenir invasives pour différents milieux naturels, ou être associées à des roseaux, l'iris des marais ou la Patience d'eau avec qui elles bordent canaux et fossés^[4].

Utilisation

Les massettes sont comestibles : le rhizome charnu cru (salade, confit dans le vinaigre) ou cuit après avoir été pelé, était jadis employé contre le scorbut et, distillé, pour aromatiser une eau-de-vie. Les très jeunes pousses, la base des feuilles, l'inflorescence femelle avant maturité, sont également consommées crues, cuites à la vapeur ou grillées, de même que le pollen des fleurs mâles, les graines (mais elles sont petites et couvertes d'un duvet)^[5].

On peut extraire des feuilles des fibres utilisables pour la fabrication de textile ou de papier^[6].

Les feuilles servaient à faire des nattes, des chaises, des paillassons et des toitures aux habitations rustiques. Le gros épi noirâtre et duveté était utilisé comme brosse par les horlogers ou pour nettoyer les rouages des montres^[7].

Au Sénégal, le Typha est exploité notamment comme isolant et aussi pour produire du "charbon de typha", combustible utilisé pour faire la cuisine^{[réf. nécessaire]}.

Confusion

Lorsqu'elles ne sont pas en fleur, les massettes comestibles peuvent être confondues avec l'Iris des marais toxique mais ce dernier porte des feuilles à nervure centrale saillante, et avec le rubanier d'eau qui porte des feuilles coupantes, triangulaires à leur base^[8].

• Iris des marais.
• Rubanier.

Espèces

Typha latifolia

Typha angustifolia

Selon World Checklist of Selected Plant Families (WCSP) (22 avr. 2010)^[9] :

• Typha albida Riedl (1970)
• Typha alekseevii Mavrodiev (1999)
• Typha angustifolia L. (1753)
• Typha × argoviensis Hausskn. ex Asch. & Graebn. (1897)
• Typha austro-orientalis Mavrodiev, Byull. Moskovsk. Obshch. Isp. Prir. (2006)
• Typha azerbaijanensis Hamdi & Assadi (2003)
• Typha × bavarica Graebn. (1900)
• Typha capensis (Rohrb.) N.E.Br. (1897)
• Typha caspica Pobed. (1950)
• Typha changbaiensis M.Jiang Wu & Y.T.Zhao, Bull. Bot. Res. (2000)
• Typha davidiana (Kronf.) Hand.-Mazz. (1938)
• Typha domingensis Pers. (1807), synonyme de Typha australis
• Typha elephantina Roxb., Fl. Ind. ed. 1832 (1832)
• Typha × gezei Rothm. (1940)
• Typha × glauca Godr. (1844)
• Typha grossheimii Pobed. (1949)
• Typha joannis Mavrodiev (2001)
• Typha kalatensis Assadi & Hamdi (2003)
• Typha latifolia L. (1753)
• Typha laxmannii Lepech. (1801)
• Typha lugdunensis P.Chabert (1850)
• Typha minima Funck (1794)
• Typha orientalis C.Presl (1851)
• Typha persica Ghahr. & Sanei (1979)
• Typha × provincialis A.Camus (1910)
• Typha przewalskii Skvortsov (1943)
• Typha shuttleworthii W.D.J.Koch & Sond. (1844)
• Typha sistanica De Marco & Dinelli (1976-1977 publ. 1978)
• Typha × smirnovii Mavrodiev, Byull. Moskovsk. Obshch. Isp. Prir. (2000)
• Typha subulata Crespo & Pérez-Mor. (1967)
• Typha × suwensis T.Shimizu (1989)
• Typha tichomirovii Mavrodiev, Byull. Moskovsk. Obshch. Isp. Prir. (2002)
• Typha turcomanica Pobed. (1949)
• Typha tzvelevii Mavrodiev (2002)
• Typha valentinii Mavrodiev (2000)
• Typha varsobica Krasnova (2002)

Typha austro-orientalis dans la région de la Volga

Selon NCBI (22 avr. 2010)^[10] :

• Typha angustata
• Typha angustifolia
• Typha capensis
• Typha caspica
• Typha domingensis
• Typha elata
• Typha elephantina
• Typha intermedia
• Typha latifolia
• Typha laxmannii
• Typha orientalis
• Typha provincialis
• Typha shuttleworthii
• Typha tichomirovii
• Typha valentinii
• Typha × glauca
• Typha × smirnovii

Typha domingensis

Selon ^{[réf. nécessaire]} :

• Typha angustifolia L. - massette à feuilles étroites
• Typha domingensis Pers.
• Typha elephantina Roxb.
• Typha ×glauca Godr. (pro sp.)
• Typha latifolia L. - massette à larges feuilles
• Typha laxmannii Lepech.
• Typha minima
• Typha orientalis C.Presl
• Typha shuttleworthii

Notes et références

Voir aussi

Typha é o nome dun taxon de plantas asignado á categoría taxonómica de xénero, que no sistema de clasificación APG II do 2003 era o único xénero da familia Typhaceae, mentres que no sistema de clasificación utilizado por Judd et al. (2007) e o do APWeb, comparte o seu lugar na familia Typhaceae sensu lato xunto co seu xénero irmán Sparganium. O xénero posúe unhas 8-13 especies de plantas herbáceas acuáticas emerxentes robustas, perennes, rizomatosas, con follas moi erectas, dísticas e bifaciais, e unha espiga cilíndrica de numerosas flores diminutas polinizadas por vento (as masculinas arriba e as femininas abaixo), cun perianto como escamas ou porcas, e un froito que é como un aquenio dehiscente co xinóforo, o estilo, e o perianto persistentes no froito. Están distribuídas en pantanos e zonas húmidas de boa parte do mundo, formando densas colonias ás veces impenetrables.

Reciben o nome común de espadanas ou espadainas, por teren as súas follas unha forma parecida a unha espada ^[1][2] .

Caracteres

• Hábito: Herbas robustas, perennes, de 1 a 3 m de altura, salvo en Typha minima, que non supera o metro. Acuáticas emerxentes, monoicas (flores masculinas e femininas na mesma planta), de talo rizomatoso.
• Follas moi erectas, bifaciais, maiormente basais, dísticas, envainadoras, simples, sen dividir, planas, alargadas e delgadas, de venación paralela, con parénquima esponxoso.
• Inflorescencia terminal, consta dunha espiga cilíndrica de flores moi densas, as masculinas arriba e as femininas debaixo.
• Flores moi pequenas, unisexuales, actinomórficas, as flores femininas hipóginas.
• O perianto consiste en 0 ou 3 (ou raramente 8) tépalos como porcas nas flores masculinas, e numerosos tépalos como porcas ou escamas nas femininas (en 1-4 verticilos).
• Estames 3 (raramente 1 ou 8), afastados entre si e ademais libres das demais pezas florais ("apostémonos"). As anteras son basifixas, co conectivo ancho, estendido máis aló da teca.
• O pole é liberado en tétrades ou en mónadas.
• O xineceo é de 1 só carpelo, cun ovario súpero. O estilo é acrescente (mantense no froito). A placentación é apical, o óvulo é solitario.
• Non hai nectarios.
• O froito é dehiscente e de tipo aquenio, cun xinóforo acrescente e estilo tamén acrescente, e partes do perianto persistentes, que axudan á dispersión por vento.
• As sementes posúen endosperma con amidón.

Ecoloxía

Amplamente distribuídas en todo o mundo. Typha latifolia atópase en todas as rexións tépedas do Hemisferio Norte; Typha angustifolia, tamén cosmopolita, soporta peor o frío e esténdese por iso menos cara ao norte. As restantes especies teñen distribucións máis limitadas, sendo Typha domingensis nativa do sur dos Estados Unidos e Centroamérica, mentres que Typha laxmannii, Typha minima e Typha shuttleworthii medra no sur de Europa e partes de Asia.

Os membros deste taxon medran como plantas emerxentes en estanques, canles de rega, e pantanos. Adoitan ser das primeiras especies en colonizalos. As colonias son moitas veces un paso importante no desecamento de lagoas e pantanos, formando unha capa de denso tecido orgánico sobre a cal se deposita a terra.

O denso sistema rizomático favorece a fixación do chan, previndo a erosión. No seu interior alóxanse numerosos insectos, e proporciona acubillo a batracios e aves lacustres.

Outras aves empregan os restos da inflorescencia para tapizar os seus niños.

As pequenas flores de Typha son polinizadas por vento.

Taxonomía

A lista de especies, segundo o Royal Botanic Gardens, Kew (visitado en xaneiro do 2009):

• Typha albida Riedl, in Fl. Iran. 71: 3 (1970). SE. de Afganistán.
• Typha alekseevii Mavrodiev, Feddes Repert. 110: 127 (1999). Cáucaso.
• Typha angustifolia L., Sp. Pl.: 971 (1753). Zonas tépedas do Hemisferio Norte.
• Typha × argoviensis Hausskn. ex Asch. Graebn., Syn. Mitteleur. Fl. 1: 273 (1897). T. latifolia × T. shuttleworthii. Europa.
• Typha austro-orientalis Mavrodiev, Byull. Moskovsk. Obshch. Isp. Prir., Otd. Biol. 111: 78 (2006). S. de la Rusia europea.
• Typha azerbaijanensis Hamdi & Assadi, in Fl. Iran. 42: 13 (2003). NO. de Irán.
• [[Typha × bavarica Graebn. in H.G.A.Engler (ed.), Pflanzenr., IV, 8: 16 (1900). T. angustifolia × T. shuttleworthii. Europa.
• Typha capensis (Rohrb.) N.E.Br. in W.H.Harvey & auct. suc. (eds.), Fl. Cap. 7: 32 (1897). Uganda a S. de África.
• Typha caspica Pobed., Bot. Mater. Gerb. Bot. Inst. Komarova Akad. Nauk S.S.S.R. 12: 21 (1950). E. de Transcaucasus.
• Typha changbaiensis M.Jiang Wu & Y.T.Zhao, Bull. Bot. Res., Harbin 30: 251 (2000). NE. China (Jilin).
• Typha davidiana (Kronf.) Hand.-Mazz., Oesterr. Bot. Z. 87: 133 (1938). China.
• Typha domingensis Pers., Syn. Pl. 2: 532 (1807). Trop. e Subtrop.
• Typha elephantina Roxb., Fl. Ind. ed. 1832, 3: 566 (1832). Sahara a SC. de China.
• Typha × gezei Rothm., Repert. Spec. Nov. Regni Veg. 49: 171 (1940). T. angustifolia × T. domingensis. S. de Europa.
• Typha × glauca Godr., Fl. Lorraine 3: 20 (1844). T. angustifolia × T. latifolia. Zonas tépedas do Hemisferio Norte.
• Typha grossheimii Pobed., Bot. Mater. Gerb. Bot. Inst. Komarova Akad. Nauk S.S.S.R. 11: 12 (1949). Cáucaso a C. de Asia.
• Typha joannis Mavrodiev, Feddes Repert. 113: 283 (2001). Mongolia a Amur.
• Typha kalatensis Assadi & Hamdi, in Fl. Iran. 42: 24 (2003). Irán.
• Typha latifolia L., Sp. Pl.: 971 (1753). Zonas tépedas do Hemisferio Norte a C. de América, S. de Sudamérica, Nigeria a Kenya.
• Typha laxmannii Lepech., Nova Acta Acad. Sci. Imp. Petrop. Hist. Acad. 12: 84 (1801). SE. Europa a Xapón.
• Typha lugdunensis P.Chabert, Bull. Soc. Hort. Prat. Dép. Rhône 1850: 149 (1850). E. Francia a SO. Alemaña.
• Typha minima Funck in D.H.Hoppe, Bot. Taschenb. 1794: 187 (1794). Europa a Mongolia.
• Typha orientalis C.Presl, Epimel. Bot.: 239 (1851). Leste distante de Rusia a Filipinas, Australasia.
• Typha persica Ghahr. & Sanei, Bull. Soc. Bot. France 126: 373 (1979). Irán.
• Typha × provincialis A.Camus, Notul. Syst. (Paris) 11: 272 (1910). T. domingensis × T. latifolia. S. Europa.
• Typha przewalskii Skvortsov in A.I.Baranov & B.V.Skvortsov, Diagn. Pl. Nov. Mandsh.: 1 (1943). Este de Rusia a NE. de China.
• Typha shuttleworthii W.D.J.Koch & Sond. in W.D.J.Koch, Syn. Fl. Germ. Helv., ed. 2: 786 (1844). Europa a Turquía.
• Typha sistanica De Marco & Dinelli, Ann. Bot. (Rome) 35-36: 131 (1976-1977 publ. 1978). Irán.
• Typha × smirnovii Mavrodiev, Byull. Moskovsk. Obshch. Isp. Prir., Otd. Biol. 105(4): 66 (2000). T. latifolia × T. laxmannii. Rusia Europea.
• Typha subulata Crespo & Pérez-Mor., Darwiniana 14: 424 (1967). Argentina a Uruguay.
• Typha × suwensis T.Shimizu, J. Phytogeogr. Taxon. 37: 120 (1989). T. latifolia × T. orientalis. Xapón.
• Typha tichomirovii Mavrodiev, Byull. Moskovsk. Obshch. Isp. Prir., Otd. Biol. 107(5): 77 (2002). Rusia europea.
• Typha turcomanica Pobed., Bot. Mater. Gerb. Bot. Inst. Komarova Akad. Nauk S.S.S.R. 11: 14 (1949). C. de Asia.
• Typha tzvelevii Mavrodiev, Feddes Repert. 113: 283 (2002). Primorye.
• Typha valentinii Mavrodiev, Feddes Repert. 111: 571 (2000). Transcaucasus (Azerbaijan).
• Typha varsobica Krasnova, Ukrayins'k. Bot. Zhurn. 59: 704 (2002). C. de Asia.

Importancia económica

Sillas de enea artesanais en Galaroza (España).

As follas de Typha son usadas como material de tecido. Tradicionalmente, o uso máis importante era o da fabricación de tecidos para cadeiras, cestas e outros aveños. En La Gineta (provincia de Albacete), por exemplo, e en moitos outros sitios de España e doutros países, desenvolveuse no século XX a fabricación de cadeiras con tecido de Typha no asento, industria que veu caer en decadencia progresiva polo emprego dos materiais plásticos e outros tipos de materias primas.

En Bolivia e Perú empregábanse tradicionalmente barcas ou balsas no lago Titicaca, e tamén cestos e outros produtos artesanais.

O rizoma aprovéitase como verdura, cun alto contido en amidón; cultívase entre o outono e o inverno. Os brotes tenros consómense ás veces cocidos, e o pole emprégase como suplemento alimenticio mesturado con fariña. As inflorescencias estaminadas mozas tamén poden ser usados como alimento.

Actualmente a súa resistencia a medios anóxicos e con altos graos de contaminación ampliou as súas aplicacións ao campo da fitorremediación, en particular en sistemas de depuración de augas residuais como as zonas húmidas artificiais e sistemas de filtros de macrofitas en flotación (FMF). Tamén se estuda o seu uso como fitoacumulador de metais pesados.

Tamén pódense utilizar para fabricar papel.

Son ocasionalmente utilizadas como ornamentais.

A facilidade da súa aparición fai que se consideren malas herbas nalgunhas contornas controladas.

Notas

Rogoz (lat. Typha), biljni rod listopadnih, vodenih trajnica iz porodice rogozovki. Oko četrdesetak vrsta^[1], poglavito na sjevernoj polutki. U Hrvatskoj postoji nekoliko vrsta: uskolisni rogoz (T. angustifolia), širokolisni rogoz (T. latifolia), laxmannov rogoz (T. laxmannii), patuljasti rogoz (T. minima), T. domingensis, T. shuttleworthii i T. x glauca

Vrste

Izvori

Rohodź (Typha) je ród ze swójby rohodźowych rostlinow (Typhaceae). Dalše serbske mjeno je potač.

Wobsahuje sćěhowace družiny:

• laxmanowa rohodź (Typha laxmanii)
• mała rohodź (Typha minima)
• něžna rohodź (Typha gracilis)
• šěra rohodź (Typha shuttleworthii)
• šěroka rohodź (Typha latifolia)
• wuska rohodź (Typha angustifolia)

Nóžki

1. ↑ W internetowym słowniku: Rohrkolben

Móžeš slědowace polěpšić:

• Tutón nastawk hišće je zarodk wo botaniskej temje
• Namakaj a dodaj žórła, kotrež tekst potwjerdźeja

---

Jeli sy jedyn z mjenowanych njedostatkow skorigował(a), wotstroń prošu potrjecheny parameter předłohi {{Předźěłuj}}. Podrobnosće namakaš w dokumentaciji.

Typha L., 1753 è un genere di piante della famiglia delle Typhaceae.^[1]

Tassonomia

Il genere comprende le seguenti specie:^[1]

Note

Švendras (lot. Typha, angl. Bulrush, vok. Rohrkolbengewächse) – magnolijūnų (Magnoliophyta) skyriaus, monotipinės švendrinių (Typhaceae) šeimos augalų gentis.

Augalai su šliaužiančiu storu šakniastiebiu, kuris turtingas krakmolo. Lapai linijiški, turi ilgą makštį. Žiedai sutelkti burbuolėse. Po apvaisinimo piestelinių žiedų burbuolė labai išauga ir patamsėja. Apdulkinami vėjo kryžminiu būdu. Vaisiai kurį laiką plaukioja vandens paviršiuje, o paskui nugrimzta į dugną. Vegetatyviškai dauginasi šakniastiebio dalimis. Šaknys dvejopos: ilgos, padedančios įsitvirtinti į gruntą, ir trumpos – siurbiančiosios.

Auga pelkėse ir stovinčių arba lėtai tekančių vandenų pakrantėse iki 1,5 m gylio. Krakmolo turtingi šakniastiebiai kartais vartojami maistui ir liaudies medicinoje, lapai tinka pynimui.

Gentyje 12 rūšių, Lietuvoje auga dvi:

• Siauralapis švendras (Typha angustifolia)
• Plačialapis švendras (Typha latifolia)

Vikiteka

Lisdodde (Typha) is een geslacht uit de lisdoddefamilie (Typhaceae). In de Benelux komen twee soorten uit dit geslacht voor:

• Grote lisdodde (Typha latifolia)
• Kleine lisdodde (Typha angustifolia)

Pałka (Typha L.) – rodzaj roślin ziemno-wodnych należący do rodziny pałkowatych (Typhaceae). Obejmuje w zależności od ujęcia systematycznego od 8^[3] do ponad 38 gatunków bylin^[4], spotykanych na całym niemal świecie na brzegach wód. Zastosowanie znajdują jako rośliny jadalne, plecionkarskie (liście), surowiec do produkcji papieru i bywają sadzone jako rośliny ozdobne^[3].

Rozmieszczenie

Rodzaj rozprzestrzeniony na całym świecie w klimacie umiarkowanym i tropikalnym^[5], przy czym na półkuli południowej występują pojedyncze gatunki. Centrum zróżnicowania jest środkowa część Eurazji. W Ameryce Północnej rosną trzy gatunki^[6].

W Polsce trzy gatunki są rodzime – pałka wąskolistna (Typha angustifolia), pałka szerokolistna (T. latifolia)^[7] oraz pałka Shuttlewortha T. shuttleworthii^[8]. Jako gatunki introdukowane i zdziczałe odnotowane zostały dwa gatunki: pałka drobna (T. minima) i pałka wysmukła (T. laxmanii)^[9].

• Pałka szerokolistna

• Pałka wąskolistna

• Pałka drobna

• Pałka wysmukła

Morfologia

Łodyga

Rośliny zielne o łodygach wzniesionych wyrastających z pełzającego kłącza. Kłącze zwykle nierozgałęzione, okryte łuskowatymi liśćmi, tęgie, o długości do 70 cm i średnicy od 0,5 do 4 cm. Łodyga nadziemna wyrasta pojedynczo z końca kłącza lub tworzy kępy rozgałęziając się u swej nasady. Łodygi osiągają do 4 m wysokości i na przekroju są owalne, w górze zwykle nieco bardziej spłaszczone^[6].

Liście

Zwykle tylko odziomkowe, bifacjalne^[3]. Stopniowo od łuskowatych liści na kłączu przechodzą w liście asymilacyjne otulające pochwami łodygę. W sumie wokół pojedynczej łodygi wyrasta do 15 liści ułożonych skrętolegle dwurzędowo. Na doosiowej powierzchni pochew, rzadziej na wolnej części blaszki występują gruczoły śluzowe. Blaszka liściowa z miękiszem gąbczastym, jest płaska, wklęsła lub wypukła, czasem z wypukłym nerwem środkowym po stronie odosiowej (u gatunków Starego Świata). Blaszki równowąskie lub wąskolancetowate, unerwione równolegle, skręcone nieco w luźną spiralę^[6][3].

Kwiaty

Bardzo drobne, jednopłciowe, zebrane w gęste, cylindryczne kwiatostany na szczycie łodygi (kolby lub kłosy). Kwiaty męskie skupione są w kwiatostany na szczycie łodygi. Okwiat w kwiatach męskich zredukowany do kilku rzęsowatych łusek (najczęściej w liczbie do 3, rzadko do 8), czasem w ogóle nie wykształcony. Pręciki są trzy. Główki osadzone są na nitkach nasadą, posiadają szeroki łącznik. Pyłek uwalniany jest pojedynczo i w tetradach. W kwiatach żeńskich łuskowatych lub rzęskowatych listków w okwiecie jest bardzo dużo, zebrane są w od jednego do czterech okółków^[3]. Są bezbarwne lub brązowe na szczycie i tu nieco rozszerzone^[6] Słupek jest pojedynczy, z jednego owocolistka. Znamiona wydłużają się po przekwitnieniu (wystają nad okwiat). Górna zalążnia zawiera pojedynczy, anatropowy zalążek. W kwiatach brak miodników^[3]. Po przekwitnieniu kwiaty męskie utrzymują się przez zimę, podczas gdy suche kwiaty żeńskie odpadają w wielkich ilościach^[6].

Owoce

Niełupka z trwałymi i wydłużającymi się znamionami i szypułką oraz puchowym okwiatem, ułatwiającym rozsiewanie^[3]. Budowa owoców pozwala na zmniejszenie prędkości spadania. Poza tym owoce są przystosowane do anemochorii poprzez wytwarzanie ich w wielkiej liczbie (u pałki szerokolistnej na jednej roślinie powstaje ich ok. 220 tys., u południowej – nawet ponad 680 tys.), poza tym ważą one tylko od 0,02 do 0,003 mg^[10].

Biologia i ekologia

Przedstawiciele rodzaju należą do szybkich kolonizatorów przekształconych lub świeżo powstałych siedlisk podmokłych. Rosną w różnorodnych siedliskach na brzegach wód stojących lub wolno płynących; na brzegach jezior, stawów i rowów, także mokradeł silnie zanieczyszczonych i powstających na terenach poprzemysłowych^[5]. Zasiedlają wody lub znoszą zalewy do wysokości 1,5 m^[6]. Siewki w pierwszym roku tworzą liczne klony rozrastając się wegetatywnie za pomocą kłącza. Zakwitają od drugiego roku życia. Diaspory wytwarzane w wielkich ilościach rozsiewane są przez wiatr. Kiełkują na nagiej, podmokłej glebie lub w płytkiej wodzie. Rośliny te tworzą często rozległe i jednogatunkowe zbiorowiska roślinne (agregacje). Niektóre gatunki wytwarzają wielkie ilości biomasy^[6].

Nazewnictwo

W polskim nazewnictwie ludowym i tradycyjnym funkcjonowały nazwy pałka wodna i rogoża. Nazwy typhe używał Teofrast. Nawiązuje ona do oparów (typhos – 'dym, mgła, opary')^[11].

Systematyka

Dane paleontologiczne, serologiczne i uzyskane w wyniku sekwencjonowania i analizy chloroplastowego DNA potwierdzają bliskie pokrewieństwo rodzajów pałka (Typha) i jeżogłówka (Sparganium). Najstarsze znaleziska z przedstawicielami rodzaju udokumentowane zostały w formacji Fort Union z paleocenu. Znaleziska Sparganium są nieco starsze^[5]. O ile pozycja systematyczna rodzaju jest dobrze zbadana, o tyle relacje systematyczne w obrębie rodzaju pozostają niedostatecznie poznane. Kłopoty sprawia identyfikacja gatunków i ustalenie między nimi relacji filogenetycznych^[5]. W szczególności badania taksonomiczne postulowane są nad przedstawicielami rodzaju z Azji wschodniej i Ameryki Południowej^[6].

Pozycja rodzaju według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)

Rodzaj siostrzany dla jeżogłówki (Sparganium) w obrębie rodziny pałkowatych (Typhaceae), która z kolei wspólnie z bromeliowatymi (Bromeliaceae) tworzy klad bazalny w obrębie wiechlinowców (Poales), jednego z rzędów roślin jednoliściennych^[1].

Pozycja w systemie Reveala (1994–1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa jednoliścienne (Liliopsida Brongn.), podklasa komelinowe (Commelinidae Takht.), nadrząd Typhanae Thorne ex Reveal, rząd pałkowce (Typhales Dumort.), rodzina pałkowate (Typhaceae Juss.), podrodzina Typhoideae Link, plemię Typheae Dumort., rodzaj pałka (Typha L.)^[12].

Wykaz gatunków^[13]

• Typha albida Riedl, in Fl. Iran. 71: 3 (1970)
• Typha alekseevii Mavrodiev, Feddes Repert. 110: 127 (1999)
• Typha angustifolia L. – pałka wąskolistna
• Typha austro-orientalis Mavrodiev, Byull. Moskovsk. Obshch. Isp. Prir., Otd. Biol. 111: 78 (2006)
• Typha azerbaijanensis Hamdi & Assadi, in Fl. Iran. 42: 13 (2003).
• Typha capensis (Rohrb.) N.E.Br. in W.H.Harvey & auct. suc. (eds.), Fl. Cap. 7: 32 (1897)
• Typha caspica Pobed., Bot. Mater. Gerb. Bot. Inst. Komarova Akad. Nauk S.S.S.R. 12: 21 (1950)
• Typha changbaiensis M.Jiang Wu & Y.T.Zhao, Bull. Bot. Res., Harbin 30: 251 (2000)
• Typha davidiana (Kronf.) Hand.-Mazz., Oesterr. Bot. Z. 87: 133 (1938)
• Typha domingensis Pers., Syn. Pl. 2: 532 (1807) – pałka południowa
• Typha elephantina Roxb., Fl. Ind. ed. 1832, 3: 566 (1832)
• Typha grossheimii Pobed., Bot. Mater. Gerb. Bot. Inst. Komarova Akad. Nauk S.S.S.R. 11: 12 (1949)
• Typha incana Kapit. & Dyukina, Bot. Zhurn. (Moscow & Leningrad) 93: 1132 (2008)
• Typha joannis Mavrodiev, Feddes Repert. 113: 283 (2001)
• Typha kalatensis Assadi & Hamdi, in Fl. Iran. 42: 24 (2003)
• Typha latifolia L. – pałka szerokolistna
• Typha laxmanii Lepech – pałka wysmukła
• Typha lugdunensis P.Chabert, Bull. Soc. Hort. Prat. Dép. Rhône 1850: 149 (1850) – pałka lyońska
• Typha minima Hoppe – pałka drobna
• Typha orientalis C.Presl, Epimel. Bot.: 239 (1851)
• Typha persica Ghahr. & Sanei, Bull. Soc. Bot. France 126: 373 (1979)
• Typha przewalskii Skvortsov in A.I.Baranov & B.V.Skvortsov, Diagn. Pl. Nov. Mandsh.: 1 (1943)
• Typha shuttleworthii W.D.J.Koch & Sond. in W.D.J.Koch, Syn. Fl. Germ. Helv., ed. 2: 786 (1844) – pałka Shuttlewortha
• Typha sistanica De Marco & Dinelli, Ann. Bot. (Rome) 35-36: 131 (1976-1977 publ. 1978)
• Typha subulata Crespo & Pérez-Mor., Darwiniana 14: 424 (1967)
• Typha tichomirovii Mavrodiev, Byull. Moskovsk. Obshch. Isp. Prir., Otd. Biol. 107(5): 77 (2002)
• Typha turcomanica Pobed., Bot. Mater. Gerb. Bot. Inst. Komarova Akad. Nauk S.S.S.R. 11: 14 (1949)
• Typha tzvelevii Mavrodiev, Feddes Repert. 113: 283 (2002)
• Typha valentinii Mavrodiev, Feddes Repert. 111: 571 (2000)
• Typha varsobica Krasnova, Ukrayins'k. Bot. Zhurn. 59: 704 (2002)

Mieszańce^[13]

• Typha × argoviensis Hausskn. ex Asch. & Graebn., Syn. Mitteleur. Fl. 1: 273 (1897)
• Typha × bavarica Graebn. in H.G.A.Engler (ed.), Pflanzenr., IV, 8: 16 (1900).
• Typha × gezei Rothm., Repert. Spec. Nov. Regni Veg. 49: 171 (1940)
• Typha × glauca Godr., Fl. Lorraine 3: 20 (1844)
• Typha × provincialis A.Camus, Notul. Syst. (Paris) 11: 272 (1910)
• Typha × smirnovii Mavrodiev, Byull. Moskovsk. Obshch. Isp. Prir., Otd. Biol. 105(4): 66 (2000)
• Typha × suwensis T.Shimizu, J. Phytogeogr. Taxon. 37: 120 (1989)

Zastosowanie

Skrobia z różnych gatunków pałek była pozyskiwana już w paleolicie^[14]. Współcześnie kulinarne wykorzystanie pałek ma ograniczone zastosowanie^[15]. Spożywano i spożywa się głównie: młode pędy i kłącza, skrobię ze starych kłączy, kolby kwiatów męskich przed kwitnieniem i pyłek. Nasiona zawierają ok. 20% jadalnego oleju, wyróżniającego się wysoką, 70% zawartością kwasu linolenowego^[6].

Liście pałek wykorzystywane są jako materiał plecionkarski. Wyrabia się z nich kosze, maty, siedziska i oparcia krzeseł, a także ściany i pokrycia dachowe. Puszyste i suche owoce wykorzystywane były jako hubka przy rozniecaniu ognia, a także jako materiał izolacyjny. Wypełniano nim poduszki, materace, zabawki dla dzieci itp.^[6]

Liczne gatunki, także mieszańcowe, pałki wykorzystywane są do konstrukcji makrofitowych oczyszczalni ścieków^[16]. Wiele gatunków cechuje się wychwytywaniem wielu zanieczyszczeń. Różne gatunki pałki badane były pod kątem wykorzystania ich jako źródło surowca papierniczego^[6].

Niektóre gatunki uprawiane są jako rośliny ozdobne^[6].

Przypisy