Siódmaczek (Trientalis) – rodzaj roślin należący do rodziny pierwiosnkowatych. W zależności od ujęcia obejmuje 2, 3 lub 4 gatunki. Wszystkie występują na półkuli północnej, w Ameryce Północnej i Eurazji[3]. W Polsce rośnie jeden przedstawiciel rodzaju – siódmaczek leśny (Trientalis europaea)[4]. Nazwa naukowa rodzaju pochodzi od łacińskiego określenia 1/3 długości stopy i odnosi się do wysokości roślin[3].
Morfologia
- Pokrój
-
Byliny o prostych łodygach, zwykle nagich, rzadko ogruczolonych, wyrastających z cienkiego lub bulwiastego, rosnącego poziomo kłącza[3][5].
- Liście
- Dwojakiego rodzaju – większe skupione w różyczkę na szczycie łodygi, mniejsze wyrastają skrętolegle na łodydze. Liście różyczkowe ogonkowe, o nasadzie zbiegającej i blaszce całobrzegiej, kształtu lancetowatego do owalnego, łopatkowatego, na końcu zaostrzone lub zaokrąglone. Liście łodygowe wyraźnie mniejsze, do łuskowatych[3].
- Kwiaty
- Wyrastają pojedynczo w kątach szczytowych liści na szypułkach. Działki kielicha lancetowate do równowąskich, zwykle w liczbie 7 (rzadziej 5 do 9). Płatki w takiej samej liczbie jak działki, białe do różowych i fioletowych, o łatkach dłuższych od rurki, na końcach zaostrzonych[3]. W pąku zwinięte[5]. Pręciki tak samo liczne jak działki i płatki, z nitkami u nasady zrośniętymi. Pylniki równowąskie z tępym końcem. Zalążnia kulista, z nitkowatą szyjką słupka zwieńczoną główkowatym znamieniem[5].
- Owoce
- Kulistawe torebki zawierające 2–15 nasion[3].
Systematyka
Rodzaj należy do podrodziny Myrsinoideae w obrębie rodziny pierwiosnkowatych Primulaceae[6].
Pozycja systematyczna rodzaju jest przedmiotem dyskusji. Niektórzy badacze uznają, że gatunki tu zaliczane wyewoluowały w obrębie rodzaju tojeść Lysimachia i powinny być do niego włączane[7], inni przedstawiają dowody na niejednoznaczność takiej hipotezy lub wyraźną odrębność tej grupy gatunków[8].
W rygorystycznych ujęciach wyróżniane są w obrębie tego rodzaju tylko dwa gatunki – T. europaea i T. borealis. Pierwszy ma szypułki kwiatowe dłuższe od liści i liście stopniowo malejące ku nasady łodygi. Drugi ma krótsze szypułki i liście poza rozetą szczytową o szerokości do 1,5 mm. W obrębie T. borealis wyróżniany jest także T. latifolia o kwiatach różowych lub fioletowych (reszta ma kwiaty białe). W obrębie T. europaea bywa także wyodrębniany T. arctica[3].
- Wykaz gatunków[3]
Przypisy
-
↑ Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2016-02-06].
-
↑ a b Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-04-03].
-
↑ a b c d e f g h Anita F. Cholewa: Trientalis Linnaeus. W: Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2017-02-06].
-
↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
-
↑ a b c Trientalis Linnaeus. W: Flora of China [on-line]. e.Floras.org. [dostęp 2017-02-06].
-
↑ Genus: Trientalis L.. W: U.S. National Plant Germplasm System [on-line]. [dostęp 2017-02-06].
-
↑ Manns U., Anderberg A. A.. New combinations and names in Lysimachia (Myrsinaceae) for species of Anagallis, Pelletiera and Trientalis. „Willdenowia”. 39, s. 49–54, 2009. DOI: 10.3372/wi.39.39103.
-
↑ Gang Hao, Yong-Ming Yuan, Chi-Ming Hu, Xue-Jun Ge, Nan-Xian Zhao. Molecular phylogeny of Lysimachia (Myrsinaceae) based on chloroplast trnL–F and nuclear ribosomal ITS sequences. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 31, 1, s. 323–339, 2004.
