Silorupikka

Widłoszczetka sprzążkowa (Vararia investiens (Schwein.) P. Karst.) – gatunek grzybów należący do rodziny wełnogałązkowcowatych (Lachnocladiaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Vararia, Lachnocladiaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1832 r. Lewis Schwinitz nadając mu nazwę Radulum investiens. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1898 r. Petter Karsten, przenosząc go do rodzaju Vararia^[1].

Synonimy nazwy naukowej^[2]:

Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r^[3].

Morfologia

Owocnik

Jednoroczny, szeroko rozpostarty, całą powierzchnią przylegający do podłoża. W stanie świeżym błoniasty, po wysuszeniu skorupiasty. Tworzy jednolite, nieprzerwane płaty o długości do 35 cm, szerokości do 10 cm i grubości do 0,4 mm. Górna powierzchnia (hymenialna) jest gładka, przy powiększeniu nieco proszkowata, o barwie śmietanowej, słomkowej, żółtej lub ochrowej. Brzeg owocnika jest przyrośnięty, zazwyczaj bledszy niż środkowa część, przerzedzony, proszkowaty lub włóknisty, z widocznymi strzępkami^[4].

Cechy mikroskopowe

System strzępkowy dimityczny. Na wszystkich przegrodach w strzępkach generatywnych występują sprzążki. Strzępki hialinowe, o szerokości 1,6–4,8 μm, słabo rozgałęzione, głównie cienkościenne, ale w rdzeniu trafiają się również strzępki grubościenne. We wszystkich częściach owocnika występują grubościenne, dichonomicznie rozgałęzione dichohyfidy i drzewkowate dendrohyfidy o szerokości 0,8–3,2 μm. Dichonomiczne strzępki mają długość do 55 μm. W katahymenium występują hyfidy, gloeocystydy i podstawki. Hyfidy mają szerokość do 4,5 μm. Podstawki wydłużone, cylindryczne z przewężeniem, 4- sterygmowe. Mają rozmiar 30–45 × 4-5 μm. Zarodniki gładkie i cienkościenne, o kształcie od soczewkowatego do wrzecionowatego z jednym końcem zaokrąglonym, drugim zaopatrzonym w długi spiczasty wyrostek. Często wyrostek ten oddzielony jest od głównej części zarodnika przez pseudo-przegrodę^[4].

Występowanie i siedlisko

Jest to gatunek na kuli ziemskiej szeroko rozprzestrzeniony, niemal kosmopolityczny. Opisano jego występowanie w Ameryce Północnej, Środkowej i Południowej, Europie, Azji, Australii./ Najszerzej jego występowanie opisano w Europie. Na terenie Polski po raz pierwszy jego występowanie (jako Corticium investiens (Schwein.) Bres.) opisał w 1900 i 1904 r. Wolfdietrich Eichler^[4]. Liczba opublikowanych do tej pory stanowisk jest niewielka, dokładne jego rozprzestrzenienie na terenie kraju nie jest znane, wymaga dalszych badań^[3].

Saprotrof. Rozwija się na martwym drewnie w lesie – na opadłych gałęziach, szczególnie takich drzew, jak: olsza, sosna, lipa. Owocniki pojawiają się od wiosny do jesieni^[3].

Gatunki podobne

Vararia investiens posiada charakterystyczne cechy mikroskopowe, po których łatwo można ten gatunek rozpoznać: występowanie sprzążek na strzępkach generatywnych oraz pseudoprzegrody na zarodnikach. Te dwie cechy łącznie nie występują u żadnego z podobnych morfologicznie gatunków^[4].

Przypisy