Holarrhena pubescens (Buch.-Ham.) Wall. ex G. Don

वनस्पतीशास्त्रीय नाव: १.Holarrhena pubescence Wall. २. Holarrhena antidysenterica
कुळ: करवीर कुळ (Apocynaceae)
नाम:- (सं.) कुटज; (हिं.) कुरेया; (बं.) कुर्ची; (काश्मिरी) कोर; (गु.) कडो; (ता)कुटचप्पालै; (ते.) काककोडिसे; (क.) कोरिसिगिन; (इं.) Conessi.

वर्णन

पांढऱ्या कुड्याचे झुडुप किंवा लहान वृक्ष असतो. ही झुडुपे कोंकणात पुष्कळ असतात. यांस पांढऱ्या फुलांचे घोस येतात. फळ सुमारे हातभर लांब व बारीक शेंग असते. शेंगा जोडीने येतात, पण घोस नसतात. साल करड्या रंगाची व पोचट; मूळ वेडेवाकडे, खडबडीत व उदी रंगाचे, बिया जवासारख्या. पांढऱ्या कुड्याच्या बियांस कडवा इंद्रजव म्हणतात. बियांची चव कडू व जरा तुरट. औषधांत मुळाची साल व बिया वापरतात.

रसशास्त्र

पांढऱ्या कुड्याच्या सालींत एक फार कडू द्रव्य आहे. ते गुळवेलीच्या सत्त्वाप्रमाणे जमविता येते. हे पिठासारखे असून क्षारधर्मी आहे. हे अल्कोहोलमध्ये व पाण्यात सहज मिसळते. परंतु पाण्यात जरासे अम्लद्रव्य असल्यास विशेष मिसळते. बियांत तेल व एक कणीदार कडू द्रव्य आहे.

धर्म

कुड्याची साल कोयनेलप्रमाणे कडू असते. ती दीपक, स्तंभक, वारंवार येणाऱ्या तापाला प्रतिबंध करणारी, व ताकद देणारी आहे.. बिया वायुहर असून, स्तंभक आणि ज्वरघ्नही आहेत. सालींत आणि बियांत रक्तसंग्राहक आणि वेदनाशामक आहेत. बिया भाजल्याने त्यांतील संग्राहक गुण वाढतो.

उपयोग

1. कुडा हे एक अत्युत्तम औषध आहे. रक्ताची आव झाली असल्यास ह्याच्या मुळ्यांच्या सालीच्या तोडीचे दुसरे औषध नाही.
2. कडू इंद्रजवाचे चूर्ण चिमटीभर रोज खाल्यास क्षुधा वाढते, अन्न जिरते, पोटात वायू धरत नाही व जंत असल्यास पडतात. ह्याच्या कोवळ्या शेंगांची भाजी खाण्यास देतात, त्यामुळे जंत असले तर पडतात.
3. पोटात बेंबीच्या आसपास जमा झालेला वायू व पोटशूळ यांसाठी इंद्रजव फार उत्तम औषध आहे. कुपचन रोगांत भाजलेल्या इंद्रजवाच्या काढ्याने उलटी बंद होते.
4. दात दुखत असल्यास सालीच्या गरम गरम काढ्याने गुळण्या करतात. हिरड्यातून रक्त वाहणे व दांताच्या भोवती पू होऊन मुखाला दुर्गंधी येणे ह्या रोगांत इंद्रजवाचे चूर्ण हिरड्यावर चोळतात.
5. जुनाट फुप्फुसाच्या रोगांत व दम्यांत इंद्रजव देतात. कुड्याच्या जून पानाच्या विड्या ओढल्यास किंवा इंद्रजव रोज खात राहिल्यास हिवताप येत नाही.
6. इंद्रजवाच्या फांटाने मुळव्याधीत रक्त वाहणे बंद होते.
7. यापासून बनविण्यात येणारे कुटजारिष्ट हे प्रभावी औषध आहे.

संदर्भ

औषधीसंग्रह- डॉ. वा.ग.देसाई

குடசப்பாலை (கருப்பாலை, Holarrhena pubescens) மூலிகையானது மருத்துவத்தில் பயன்படும் சிறுமரமாகும். வலுவான கிளைகளைக் கொண்ட இதன் பட்டை தடிப்புடையதாகச் சொரசொரப்பான பொருக்குகளுடன் பழுப்பு நிறமாக இருக்கும். இதன் பட்டை, இலை, விதை ஆகியன மருத்துவப் பயனுடையவை. இது சீதக்கழிச்சல் போக்க உதவும்.^[2][3]

மேற்கோள்கள்

လက်ထုတ်ကြီးပင်၏ ဇီဝဗေဒအမည်မှာ Holarrhena pubescens Wall. ex G.Don ဖြစ်သည်။ Holarrhena antidysenterica (G.Don) Wall. ex A.DC. ဟုလည်းခေါ်သည်။ Apocynaceae မျိုးရင်းဖြစ်သည်။

ပုံသဏ္ဌာန်

• အပင်

ရွက်ကြွေ ပင်လတ်မျိုး ဖြစ်သည်။ အမြင့် ၁၀-၁၅ ပေထိ မြင့်သည်။ အပင် အရွယ် လိုက်၍ အခေါက် အချို့ ပါးပြီး အချို့ ထူ၏။ အနည်းငယ် ကြမ်းပြီး မီးခိုးနုရောင် အပေါ်တွင် ဖြူပြာရောင် အကွက်ငယ် ကလေးများ ရှိသည်။အကိုင်း အခက် များစွာ ဖြာသည်။ တစ်ပင်လုံး မှ အဖြူရောင် အစေးများ ထွက်သည်။

• အရွက်

ရွက်ဆိုင် ထွက်၏။ ဘဲဥ ပုံသဏ္ဌာန် ရှိ၍ ရွက်ရင်း အနည်းငယ် ဝိုင်းပြီး ရွက်ထိပ်ဖျား ချွန်သည်။ ရွက်ကြော ထင်ရှားသည်။ ရွက်အပေါ် မျက်နှာပြင် နူးညံ့ပြီး အောက်မျက်နှာပြင်၌ အမွေးနု များ ရှိသည်။ အရွက်မှ အစေး ထွက်သည်။

• အပွင့်

ပန်းခိုင်ပေါ်တွင် အဖြူရောင် စံပယ်ပွင့် ကဲ့သို့ မွှေးကြိုင်သော ပန်းပွင့် ကလေး များပွင့်သည်။ ပွင့်ဖတ် ၅ ဖတ်ရှိ၍ ပွင့်ညှာ ရှည်သည်။

• အသီး

၁ ပေ ကျော်ကျော် ထိရှည်၏။ အညှာတွင် အသီးတောင့် ၂ တောင့် တွဲလျက် ထွက်၏။ အခွံ အနီရောင် သမ်း၏။ အသီးရှိ အစေ့များ ခါးသော အရသာ ရှိသည်။လက်ထုတ်ကြီးပင်၏အခေါက်၊ အမြစ်များကို အသုံးပြုနိုင်သည်။ မြန်မာ နိုင်ငံ နေရာ အနှံ့ အပြား၌ သဘာ၀ အလျောက် ပေါက်ရောက်သည်။

အသုံးဝင်ပုံ

မြန်မာ ဆေးကျမ်း များအလို အရ လက်ထုတ်ကြီး ခေါက်သည် ဖန်၏။ ခါး၏။ စပ်၏။ ခြောက်သွေ့၏။ ပူ၏။ ရောဂါပိုး တို့ကို နိုင်၏။ လက်ထုတ်ဆံ သည်ခါး၏။ အေး၏။ ကလေးများ ဝမ်းပျက်၊ ဝမ်းသွား၊ အဖျား ရောဂါ တို့ကို ကာကွယ် နိုင်၏။ အစာကို ကြေညက်စေ၏။ အရေပြား ရောဂါကို ပျောက်ကင်းစေ၏။ အပွင့်သည် ခါး၏။ အေး၏။ ဖန်၏။ ကြေညက် လွယ်၏။ ဝမ်းမီး ကိုတောက်စေ၏။ လေကို ဖြစ်စေ၏။ လေ၊ သလိပ်၊ သည်းခြေ၊ နူနာ၊ပိုးနာ တို့ကို နိုင်၏။

• အခေါက်

1. လက်ထုတ်ခေါက် ကို အတွင်းလိပ်ခေါင်း နှင့်စပ်လျဉ်း သည့် သွေးယို သွေးကျ ရောဂါပျောက်ဆေး အဖြစ် ဖော်စပ် အသုံးပြု၏။
2. လက်ထုတ်ကြီး အခါးခေါက်ကို ဒိန်ချဉ်ရည် နှင့် သွေးသောက်သော် ကျောက်တည် ရောဂါ ပျောက်၏။
3. အမြစ်ခေါက်ကို အမှုန့်ပြု၍ ရေနှင့် မွှေပြီး အဝတ်နှင့် စစ်၍ သောက်သော် အဖျား ပျောက်၏။
4. အခေါက် ပြုတ်ရည်တွင် ဆားနှင့် ရှိန်းခို အနည်းငယ် ထည့်သောက်ပါက လေထိုး လေအောင့် ပျောက်၏။
5. အခေါက်ကို နွားနို့ နှင့်ကြိတ်သောက် ပါက ဆီးချုပ် ဆီးအောင့် ရောဂါ ပျောက်၏။
6. အခေါက်ကို အမှုန့်ပြု၍ နားတွင်းသို့ အနည်းငယ် ထည့်ပြီး နောက် အရွက်ကြိတ်ညှစ် ရည်ကို နားတွင်းသို့ ခတ်ပေးက နားကိုက် နားပြည်ယို သောရောဂါ ပျောက်၏။
7. အခေါက် ကို လှော်၍ အမှုန့်ပြုပြီး ပျားရည် ထောပတ်တို့ နှင့် ရော၍ သုံးဆောင်ပါက အကြော ရောင်ရောဂါ ပျောက်၏။
8. အခေါက်ကို အမှုန့်ပြုလုပ်၍ ပျားရည်နှင့် ရောသောက်သော် ဝမ်းကိုက်ရောဂါ၊ သွေးဝမ်းသွား ရောဂါနှင့် ကာလဝမ်း ရောဂါ များ ပျောက်၏။

• အမြစ်

1. လက်ထုတ်မြစ်ဖြင့် ဖော်စပ်သော လျက်ဆားကို မီးယပ် ရောဂါ၊ ဝမ်းရောဂါ၊ ဝမ်းကိုက်၊ သွေးအန် သွေးကျ ရောဂါ ပျောက်ဆေး အဖြစ် အသုံးပြု၏။
2. လက်ထုတ်ကြီး မြစ်ကို ရေနွေးနှင့် သွေး၍ တစ်နေ့ ၂ ကြိမ်ကျ သောက်သော် ဝမ်းဗိုက် ဖောရောင်ခြင်း ပျောက်၏။
3. ကျောက်သွေး ဝမ်းကျလျှင် လက်ထုတ်ကြီး မြစ်ကို အရက်နှင့် သွေး၍ ဆားအနည်းငယ် ခတ်သောက်လျှင် ပျောက်၏။ ကျောက်ပေါက်၍ လည်ချောင်းနာ လျှင် လက်ထုတ်ကြီး အမြစ်ခေါက် ကို ဆားနှင့် ကြိတ်၍ ငုံရ၏။
4. အမြစ်ကို သွေး၍ သိန္ဓောဆား အနည်းငယ် ထည့်ပြီး နွားကျင်ငယ် ရေဖြင့် လိမ်းပေးသော် အနာ မီးလျှံ အနာစက် များ ပျောက်၏။
5. လက်ထုတ်ကြီး မြစ်နှင့် ဇဝက်သာကို အမှုန့်ပြု၍ နွားနို့ သို့မဟုတ် ဆန်ဆေးရည် နှင့် သောက်သော် ကျောက်တည် ရောဂါ ပျောက်၏။
6. အမြစ်ကို ရေနှင့် သွေးပြီး အိပ်မွေ့သီး အနည်းငယ် ထည့်သောက်သော် သန်ကျ၏။

^[၁]

ကိုးကား

1. ↑ http://arogyamonline.com/commodity/materials/?raw=131

Holarrhena pubescens is a species of flowering plant in the family Apocynaceae. It is native to central and southern Africa, the Indian Subcontinent, Indochina, and parts of China.^{[1][2][3][4][5] [6][7]} In Cambodia, it is called /tɨk dɑh kʰlaː thɔm/ ទឹកដោះខ្លាធំ big tiger milk or /kʰlaɛɲ kŭəŋ/ ខ្លែងគង់ invulnerable kite.^[8] These seeds are sold as indraja (इनद्राजा) for Ayurvedic medicine in India.

References

Holarrhena pubescens est une espèce de plantes dicotylédones de la famille des Apocynaceae, sous-famille des Apocynoideae, originaire des régions tropicales d'Afrique australe et orientale et du Sud et du Sud-Est de l'Asie (sous-continent indien, péninsule indochinoise, Chine). Ce sont des arbustes ou petits arbres à feuilles caduques et à latex, pouvant atteindre 18 mètres de haut, aux fleurs blanches à corolle tubulaire, aux fruits secs (follicules) cylindriques, très allongés. Ces plantes contiennent de nombreux alcaloïdes (plus d'une trentaine), dont le principal est la conessine, isolés principalement de l'écorce. On a isolé également des graines l'antidysentéricine.

L'espèce a de nombreux usages comme plante médicinale en médecine traditionnelle indienne (Ayurveda), notamment contre la dysenterie amibienne et d'autres troubles gastriques.

La présence de la conessine leur confère une certaine toxicité car elle peut entraîner des troubles neurologiques (vertiges, insomnie, agitation, anxiété et délire)^[2].

Taxinomie

Synonymes

Selon The Plant List (12 novembre 2020)^[1] :

Notes et références

Holarrhena pubescens là một loài thực vật có hoa trong họ La bố ma. Loài này được Wall. mô tả khoa học đầu tiên năm 1829.^[2]

Hình ảnh

Chú thích

Liên kết ngoài

• Phương tiện liên quan tới Holarrhena pubescens tại Wikimedia Commons
• Dữ liệu liên quan tới Holarrhena pubescens tại Wikispecies
• Vườn thực vật hoàng gia Kew; Đại học Harvard; Australian Plant Name Index (biên tập). “Holarrhena pubescens”. International Plant Names Index. Truy cập ngày 10 tháng 6 năm 2013.

Bài viết liên quan đến phân họ La bố ma này vẫn còn sơ khai. Bạn có thể giúp Wikipedia bằng cách mở rộng nội dung để bài được hoàn chỉnh hơn.

• x
• t
• s

止泻木（学名：Holarrhena pubescens）是夹竹桃科止泻木属的植物。

形态

乔木高约15米；茎暗褐色，幼枝有毛；长椭圆形或近卵形的叶子对生，先端尖，全缘；春季开花，伞房状聚伞花序顶生，白色高脚碟状花冠；两个圆柱形蓇葖果并生；种子多数。

分布

分布于柬埔寨、缅甸、印度、台湾岛、老挝、越南、马来西亚、泰国以及中国大陆的广东、云南等地，生长于海拔500米至1,000米的地区，一般生长在山地疏林中、山坡路旁、密林山谷水沟边或山脚平地杂木林中，目前尚未由人工引种栽培。

异名

• Holarrhena antidysenterica Wall. ex A. DC.

参考文献