Roystonea regia ye una especie de palma que la so altor, elegancia y bon cultivu convertir nuna de los árboles utilizaos como ornamental más común nel mundu. Ye tamién el más simbólicu de los campos de Cuba, onde ye reconocíu como árbol nacional. L'epítetu específicu «regia» vien del llatín rēgia y significa "real" (del Rei).[1]
Árbol con tueru n'estípe que suel tener hasta unos 25 metros d'altor, pero en dellos casos puede llegar hasta 40 m. El so tueru ye llisu, de color abuxáu claro, tien l'apariencia d'una columna elegante, llixeramente fusiforme, que engruesa llixeramente a mediu altor, pa depués volver endelgazar. El diámetru de tueru puede algamar los 50 ó 60 cm. Tien un penachu terminal de fueyes qu'algamen hasta 6 metros de llargu. Les fueyes tienen na so base un peciolu envainador (yagua) bien grande y llisu qu'envolubra'l tueru. Les fueyes son pinnaes y los foliolos o pinnas, bien numberosos, bífidos nel ápiz y son verde escuros, brillosos. La inflorescencia en espádice ramificáu en dos per trés vegaes consecutives y ábrese, envolubrada nuna espata del so mesmu llargor, debaxo de la base de la yagua de la fueya más vieya. Les flores son sésiles, llanceolaes, con 5 tépalos esternos y 5 internos, los internos na flor femenina son valvares. Los estames, son de 6 a 9. L'ovariu tien tres cavidaes y ta arrodiáu por una cúpula de seis dientes. Los estigmes son trés, sésiles. El frutu o palmiche ye una baga llixeramente allargada, unos 10 mm, y ancha unos 9 mm, de color violáceo que contién solo una grana.
Ye nativa del sur de la Florida, Belice, Les Bahames, Puertu Ricu, Cuba, Hondures y de delles rexones de Méxicu y de les Islles Caimán ([2]). Güei ta llantada en tolos países de la zona intertropical y en delles rexones amontesóse.
Alcuéntrase nos llanos cultivaos cubanos como principal remanente de los montes semicaducos que yeren la vexetación predominante en Cuba y tamién crez en terrenes montascosos fértiles y húmedos, siendo dacuando más abondosu na vexetación secundaria. Al igual que n'otros países americanos, la mayoría d'estos árboles suel semase nos cañaverales d'azucre a lo llargo de los caminos d'interiores pa delimitar parceles y sirvir d'orientación por ser fáciles d'estremar a la distancia.
La palma real tien munchos usos, amás del so popular cultivu en xardinería. El tueru apurre tables pa los "bohíos" o cases llabradores. Les grandes fueyes o pencas conocíes como guanu sirven pa techar cases. Coles espatas florales fáense "catauros", que son como cestes ensin texer. Les vaines foliares o "yaguas" sirven pa envolubrar les fueyes curaes del tabacu en tercios y enantes tamién yeren bien usaes pa faer les parés de los bohíos. Les sos flores son una importante fonte d'alimentu pa les abeyes. El so frutu, el palmiche, cuelga bien abondosamente en recímanos y brinden escelente alimentu pa gochos. Los recímanos yá secos son útiles como escobes rústiques. El cogollu tienru puede sirvir como alimentu llamáu en Cuba "palmiche". El floriamientu y fructificación asocede a lo llargo de too l'añu y cada palma puede dar de 2 a 8 recímanos de palmiche d'a lo menos 23 kg (y pueden ser d'hasta 92 kg) cada unu al añu. El palmiche puede ser fonte d'aceite pa fabricar xabón ([3]).
En Cuba usa la raigañu en cocimientu como diuréticu, pa espulsar piedres na orina, pal tratamientu de la diabetes, y dizse que tien propiedaes emolientes.
La palma real foi escoyida como l'árbol nacional en Cuba por ser el más numberosu de los sos árboles, por ser la especie más vultable de los sos paisaxes, pola so guapura, pola so utilidá y por tar representada nel escudo nacional.
Ye un árbol sagráu pa una de les relixones más espublizaes en Cuba, la Regla de Ocha, Santería o Regla de los Orishas (ye dicir regla de los dioses). Esta relixón ye orixinaria de los Yoruba, etnia africana de la rexón del golfu de Guinea n'África occidental. En Cuba esta relixón foi transculturada xuntu colos sos portadores los africanos esclavizaos. De la que foi cubanizándose y sincretizándose con otros elementos relixosos, foise convirtiendo na relixón más espublizada ente los descendientes d'africanos en Cuba ensin importar l'orixe étnicu. Güei ente los sos creyentes pueden topase toos el colores de piel.
La palma real ye llamada alabbi, en yorubá, idioma ritual d'esta relixón en Cuba. Esti árbol, que ye'l preferíu de los rayos, ye unu de los atributos que representen a Changó. Esti orisha sincretiza en Cuba con Santa Bárbara (de la relixón Católica Apostólica Romana), y ye el dios del fueu, del rayu, de la guerra y los tambores, y unu de los que reciben mayor devoción. Les ufriendes a Changó suelen asitiase al pie de la palma.
Les sos fueyes verdes sirven tamién pa construyir dientro de la "Casa de Santu" el cabanu onde l'empecipiáu d'Oggún (oricha de la guerra, el fierro y la forxa) recibe homenaxes dempués de la consagración.
Proveniente d'Islles Canaries, esiste en dellos llugares de Cuba'l costume d'azotar los árboles que nun dan frutos usando escobes de recímanos de palma, de la que se-y profieren amenaces ya inxuries.
Roystonea regia describióse por (Kunth) O.F.Cook y espublizóse en Science 12(300): 479. 1900.[5]
Roystonea: nome xenéricu que foi nomáu n'honor del xeneral norteamericanu Roy Stone, quien emprestó los sos servicios en Puertu Ricu.[6]
regia: epítetu llatín que significa "real"
Esta páxina forma parte del wikiproyeutu Botánica, un esfuerciu collaborativu col fin d'ameyorar y organizar tolos conteníos rellacionaos con esti tema. Visita la páxina d'alderique del proyeutu pa collaborar y facer entrugues o suxerencies. Roystonea regia ye una especie de palma que la so altor, elegancia y bon cultivu convertir nuna de los árboles utilizaos como ornamental más común nel mundu. Ye tamién el más simbólicu de los campos de Cuba, onde ye reconocíu como árbol nacional. L'epítetu específicu «regia» vien del llatín rēgia y significa "real" (del Rei).
