Ang Anguidae ay isang malaki at dibersong pamilya ng mga butiki na katutubo sa hilagaang hemispero. Ang pangkat na ito ay kinabibilangan ng mga mabagal na uod, mga butiking salamin, at mga buwayang butiki. Ang Anguidae ay nahahati sa tatlong mga subpamilya at naglalaman ng 94 espesye sa walong henera. Ang mga ito ay may matitigas na osteoderm sa ilalim ng mga kaliskis nito at marami sa mga espesye nito ay may nabawasan o walang mga biyas o hita na nagbibigay sa mga ito ng isang hitsurang mukhang ahas. Gayunpaman, ang ilang mga espesye nito ay may buong mga hita. [2] Ang mga anguid ay karniboroso at insektiboroso at tumitira sa isang malawak na sanklay ng iba ibang mga habitat. Ito ay kinabibilangan ng mga espesyeng parehong mga nangingitlog at nanganganak ng buhay na supling. Ang karamihan ng mga espesye nito ay panlupain bagaman ang ilan ay umaakyat sa mga puno. [2] Ang mga anguid ay may isang relatibong mahusay na fossil rekord. Ang pinakamatandang alam na anguid ang Odaxosaurus na lumitaw sa Huling Campanian ng Canada na tinatayang mga 75 milyong taon ang nakalilipas. Ang mga anguid ay relatibong karaniwang bilang mga fossil sa Huling Kretaseyoso at Paleohene ng kanluraning Hilagang Amerika. Ang Odaxosaurus at iba pang mga Huling Kretaseyosong anguid ay nagpapakita ng maraming mga katangian na matatagpuan sa mga nabubuhay na anguid tulad ng tulad ng pait na mga ngipin at mga platong armor sa balat na nagmumungkahi ng isang mahabang kasaysayang ebolusyonaryo para sa pangkat na ito. Ang mga anguid ay partikular na diberso sa panahong Paleoseno at Eoseno sa Hilagang Amerika. Ang ilang espesye gaya ng Glyptosaurus ay lumago sa isang malaking sukat at nag-ebolb ng isang mataas na espesyalisadong dumudurog na ngipin. Ang matagal na panahong fossil rekord para sa Anguidae sa Hilagang Amerika ay nagmumungknahing ang pangkat na ito ay malamang nag-ebolb sa Hilagang Amerika sa panahong Kretaseyoso bago ang pagkalat nito sa Europa sa panahong Paleohene.
Pamilyang ANGUIDAE
Los Anguidae fòrman una familha de saurians de l'òrdre dels squamates, que compren de reptils desprovesits de patas o amb de patas reduchas a mitat atrofiadas (mas que son pas de sèrps mas bien de lausèrts). Se ne rencontra en America, en Eurasia e a las Caribas segon las espècias.
Aquesta familha es segon las classificacions subdevesida en sosfamilhas :
Compren los genres seguents :
Ang Anguidae ay isang malaki at dibersong pamilya ng mga butiki na katutubo sa hilagaang hemispero. Ang pangkat na ito ay kinabibilangan ng mga mabagal na uod, mga butiking salamin, at mga buwayang butiki. Ang Anguidae ay nahahati sa tatlong mga subpamilya at naglalaman ng 94 espesye sa walong henera. Ang mga ito ay may matitigas na osteoderm sa ilalim ng mga kaliskis nito at marami sa mga espesye nito ay may nabawasan o walang mga biyas o hita na nagbibigay sa mga ito ng isang hitsurang mukhang ahas. Gayunpaman, ang ilang mga espesye nito ay may buong mga hita. Ang mga anguid ay karniboroso at insektiboroso at tumitira sa isang malawak na sanklay ng iba ibang mga habitat. Ito ay kinabibilangan ng mga espesyeng parehong mga nangingitlog at nanganganak ng buhay na supling. Ang karamihan ng mga espesye nito ay panlupain bagaman ang ilan ay umaakyat sa mga puno. Ang mga anguid ay may isang relatibong mahusay na fossil rekord. Ang pinakamatandang alam na anguid ang Odaxosaurus na lumitaw sa Huling Campanian ng Canada na tinatayang mga 75 milyong taon ang nakalilipas. Ang mga anguid ay relatibong karaniwang bilang mga fossil sa Huling Kretaseyoso at Paleohene ng kanluraning Hilagang Amerika. Ang Odaxosaurus at iba pang mga Huling Kretaseyosong anguid ay nagpapakita ng maraming mga katangian na matatagpuan sa mga nabubuhay na anguid tulad ng tulad ng pait na mga ngipin at mga platong armor sa balat na nagmumungkahi ng isang mahabang kasaysayang ebolusyonaryo para sa pangkat na ito. Ang mga anguid ay partikular na diberso sa panahong Paleoseno at Eoseno sa Hilagang Amerika. Ang ilang espesye gaya ng Glyptosaurus ay lumago sa isang malaking sukat at nag-ebolb ng isang mataas na espesyalisadong dumudurog na ngipin. Ang matagal na panahong fossil rekord para sa Anguidae sa Hilagang Amerika ay nagmumungknahing ang pangkat na ito ay malamang nag-ebolb sa Hilagang Amerika sa panahong Kretaseyoso bago ang pagkalat nito sa Europa sa panahong Paleohene.
Haaselwirmer of Stialwirmer (Anguidae) san en famile faan Skolepkrepdiarten (Squamata). Jo like slaanger.
Sköölen: Anguis - Ophisaurus - Pseudopus
Sköölen: Abronia - Barisia - Coloptychon - Elgaria - Gerrhonotus - Mesaspis
Haaselwirmer of Stialwirmer (Anguidae) san en famile faan Skolepkrepdiarten (Squamata). Jo like slaanger.
Hewòtny artikel òstôł napisóny przez òsobã jakô nie znaje perfektno kaszëbsczégò. Jãzëkòwô pòprôwnosc negò artikla wëmôgô werifikacëji.
Padalc – gatënk wieszczórczi, tëli że bez nogów, z rodzëznë padalcowatich. Wëstãpowanié: wikszô czãsc Éuropë, jaż pò Afrikã i Azjã. Jegò nordowô grańca przebiégô w Szwecje.
Padalc, jistno jak błotny żółw, je reliktową fòrmą, warającą na niezmieniwny ôrt òd trzecorzãdu. I tak jak wieszczórka żëwòródka, téż je jajeżëwòrodny.
Padalc nie przënôleżi do wiôldżich wieszczórków, mierzi òkòlim 40-45 cm, òsągô do 50 cm dùgòscë. Dwie trzecy ti wôrtoscë zajimò ògón. Z pòdrzątkù na swój sztôłt padalca czãsto mają za żnijã i bezmëslnô zabijaja. A òd żniji apartni sã òn tim, że mô słabò zaznaczoną szëjã. Głowa wëzdrzi jak zrosłô ze srąbã. Mô téż pòwieczi i òkrãgłi zdrzél, a nié jak żnija pionowi. Në i ni ma cykcaka na krzebce. Równak wiedno lepi òpasowac, bò kòl niejednëch cemniészich żnijów, téż tegò cykcaka ni ma widzec. Tej nawetka czej jesmë gwës na 100%, że przed nama leżi padalc, lepi trzëmac sã wskôzë: nigdë nie tikôj czegòs, co ni ma nogów.
Nie je tak ùwinny jak chòc le żëwòródka, ale za to je wiãkszi. Mòże dochadac nawetka do pół metra, a samnica trôfiają sã jesz wikszé. Spòdlëczną farwą padalca je bruny w rozmajitëch tãczënach, òd jasnokawòwwégò do cemnobrunégò z kòprowim łiskã. Na krzebce mòże miec czôrné pòdłùgòwaté lënie, jaczé cygną sã òd głowë do ògòna. Pëszny je tpzw. padalc turkùswowi, chtëren na cemnym spòdlim przédnégò dzélu cała mô mòdré pónktë. Czej ùzdrzimë taczégò nadzwëkòwégò padalca, mòżemë bëc gwës, że mô òn trzë lata, bò taczé mòdré znaczi na skòrze pòjawiają sã dopiérze ù starszich gadów.
Padalc żëje w lasach i zarostach. Zakòpiwô sã pòd mëchã, pòd pniama drzew, pòd wietwiama, w lëstach, kòzlënie. Jegò żëcé je dosc krëjamné. Je pòmalny w rëchach, nie je chùtczi ani ùwinny. A kò je òn drapieżny. Jak to mòżlëwé, że tak pòwólny gôd cos chwôcy? To dlôte, że jachtëje na to, co je jesz barżi pòmalné jak òn: na wãdzëbôczi, slëmiénie, wije. Jé téż pajczi i pònarwë òwadów.
Padalc je niegroznym zwierzãcã. Nie rozmieje nawetka ùgrëzc. Jegò jedurnym ôrtã òbronë przed ùstëgòwnikama je òdrzëcënié ògòna. Taczi ògón wãgòrzi sã i zmili téj séj przesladownika, a padalc je w sztãdze w tim czasu ùcec. Padalce sã ùznôwóné za nodłëżi żëjãcé wieszczórczi. W nôtërze mògã żëc nawetka do 15 lat. W kòpenhasczim zoo jeden samc żił jaż 54 lata.
Wszëtczé gatënczi gadòw w Pòlsce mają prawną òchronã. Òznôczô to, że nie je wòlno tëch zwierzãtów zabijac, renic ani trzëmac - tak żëwëch, jak i ùmartëch. Do chwôtaniégò wieszczórków brëkòwnô je specjalnô zgòda z Regionalny Direkcji Òchronë Nôtërë. Padalc, jak wszëtczé naje gadë, je gatënkã pòd òstrą òchroną. Wcyg jesz wëstãpiwô dosc wielno. Mòżna gò pòtkac w rozmajitëch strzodowiskach, równalk zmianë, jaczé më, lëdzë, wprowadzywómë w najim òkrãżim, są dlô niegò zagrôżbą. Dlôte że je pòmalny i malo ùwinny, nie rozmieje samòstojno wińc z glãbszich wëkòpónëch dołów. Nie ùcékô téż (jak np. żnija) z drodżi przed jadącyma aùtołama. Groznô je tej dlô niegò corôz wiãkszô rësznota na drogach, téż tëch lasowëch, gruńtowëch.
Hewòtny artikel òstôł napisóny przez òsobã jakô nie znaje perfektno kaszëbsczégò. Jãzëkòwô pòprôwnosc negò artikla wëmôgô werifikacëji.
Padalc – gatënk wieszczórczi, tëli że bez nogów, z rodzëznë padalcowatich. Wëstãpowanié: wikszô czãsc Éuropë, jaż pò Afrikã i Azjã. Jegò nordowô grańca przebiégô w Szwecje.
Vaskičču (ven. веретеница, lat. Anguis tragilis) on sorkatoi šižiliuhku, nägemäl ku pieni mado rouno. Yhtelläh mavos sen eroitat, sil on liikkujat silmyluomet, ulgonazet kuulohovut da ylen pitky händy. Madoloil händy on äijiä lyhembi ruhuo, vaskiččuloilhäi se on yhtenjytyi pitky ruhonke.
Vaskičun ruho on kai silielois suomuksis. Hambahat ollah konusan muodohizet, terävät da tuaksepäi vinot. Vaskičul on aiga levei kieli. Sen ruhon piduhus voi olla 50 da 60 sentii, yhtelläh puaksumbah se on kahteh kerdah pienembi. Nuoril vaskiččuloil selgy on harmai, hobjaine, bokat da maha ollah mustanmuzavanruskiet libo mustat harmuan läpetyksenke. Kazvahuu selgy mustenou da rodieu muzavanruskiekse, vaskizekse libo maksankarvazekse.
Karjalas vaskiččuu on vaiku Keski-Karjalassah, Belomorskassah. Sidä enimälleh on vaiku suvipiirilöis. Vaskičču suvaiččou kuivii kohtii da eläy pedäjikkölöin reunoil da aholoil, lehti- da segamečis jogiloin da järvilöin randamil, tuhjožikkolois, kuattulois mečis. Vaskičču peittyy kivilöin uale, viččoin tukkuloih, kuivanuzih lehtilöih, hapannuzih kandoloih, juurikkoloih, kuadunuzien puuloin uale. Puaksuh peitokohtakse valliččou jyrzijöin da muamygrien pezii, toiči iče luadiu pezän meččylevitekseh libo pehmieh muah.
Vaskičču on ylen hil’l’u da suojatoi, sendäh se puaksuh puuttuu pedoelättilöile käzih. Vai pitky da katkieju händy avvuttau sille pajeta. Vaskičul se ei ole moine, kui toizil šižiliuhkuloi, se ei kazva uvvessah.
Vaskičču hos i on ihan suojatoi, ga Karjalas sil on paha sluavu. Sidä pietäh pahimannu madolois da myrkymavonnu, ainos tapetah. Ga se ei ole myrkymado da se ei rubie nikonzu n’okkuamah ristikanzua, kudai on ottanuh sen käzih.
Vaskičus ei ole nimittumua pahua, vastukarai on hyödyy. Se syöy äijii meččäh niškoi pahoi böbökkii.
Vaskičču terväh harjavuu ristikanzah, se voi eliä terrariumois yhtes mustumadoloin da löpšölöinke.
Vaskičču Vaskičču (ven. веретеница, lat. Anguis tragilis) on sorkatoi šižiliuhku, nägemäl ku pieni mado rouno. Yhtelläh mavos sen eroitat, sil on liikkujat silmyluomet, ulgonazet kuulohovut da ylen pitky händy. Madoloil händy on äijiä lyhembi ruhuo, vaskiččuloilhäi se on yhtenjytyi pitky ruhonke.
