Gjirafa është një gjitar me qafë dhe këmbë shumë të gjata qafa e saj mund të arrije gjatësi deri në 2 m, ajo është një kafshë e urtë. Gjirafa jeton në pyje e lëndina te ngrohta. Pjesë e familjes së saj është edhe deveja që jeton në shkretëtire.
Gjirafa (gjirafa camelopardalis) është një kafshë afrikane thundrake dhe sisore. Ajo është kafsha më e lartë në tokë dhe ripërtypësja më e madhe. Ajo është e mbuluar nga arna të mëdha, te parregullta të verdha në kafe të ndara nga vija të bardha. Masa mesatare për një xhirafë mashkull të rritur është 1.200 kg ndërsa masa mesatare për një femër të rritur është 830 kg. Gjatësia e xhirafës është përafërsisht 4,3 m në 5,2 m , edhe pse mashkulli më i lartë i regjistruar ishte gati 6 metra.
Gjirafa ka të bëjë me drerët, por është vendosur në një familje të veçantë, Giraffidae, të përbërë vetëm prej gjirafave dhe të afërmve të afërt të tij, okapeve. Lloji i saj shtrihet nga Çadi në Afrikën Qendrore në Afrikën e Jugut.
Gjirafat zakonisht banojnë në savana, toka me bar, ose pyje të hapur. Megjithatë, kur ushqimi është i pakët ata do guxojnë të hyjnë në fusha me vegjetacion të dendur. Ata preferojnë zonat ku rritet acacia. Ata pinë sasi të mëdha të ujit, kur e kanë në dispozicion, gjë e cila u mundëson atyre të jetojnë për periudha të gjata në zona të thata.
Gjirafa ka qafë të gjatë që e përdorin për të arritur gjethet e pemëve dhe për tu ushqyer me to. Qafa e tyre ka shtatë rruaza që zgjaten shumë, ndryshe nga numri i zakonshëm i rruazave për një gjitar. Megjithatë, disa zoologë pohojnë se janë tetë. Gjithashtu, rruazat janë të ndara nga shumë nyje elastike, bazë e qafës ka shtylle kurrizore e cila projekton lart për të formuar një xhungë mbi supet dhe muskujt si spirancë që të mbajë qafën drejt.
Gjirafat preferojnë drurët e Acacias se përgjithshme, Commiphora dhe Terminalia, hanë bar dhe pemë. Gjuha është e fortë për shkak se në dietën e gjirafës mund të përfshihen edhe gjembat e pemëve. Në Afrikën Jugore, gjirafat ushqehen me të gjitha Acaciet, veçanërisht me erioloba Acacia, dhe këto gjirafa zotërojnë një gjuhë të veçante dhe buzë të forta te përshtatura për t'i bërë ballë gjembave të egër të kësaj bime. Një gjirafë mund të haje 29 kg gjethe përditë por mund të mbijetojnë vetëm 6,8 kg. Gjirafa kërkon më pak ushqim se kafshët të shtresës së saj për shkak se ajo ka një sistem shumë efikas që ndihmon në tretjen e ushqimit. Gjatë sezonit të lagësht, ushqimi është i pasur dhe gjirafat shpërndahen gjerësisht, por gjatë sezonit të thatë ato duhet të mblidhen rreth pemëve dhe shkurreve me gjelbërim të përjetshëm. Si ripërtypës, ajo në fillim përtyp ushqimin, pastaj e gelltit atë për ta përpunuar dhe pastaj mund ta ktheje në gojë për ta ripërtypur. Ky proces zakonisht përsëritet disa herë për çdo kafshatë. Gjirafa mund të mbijetoje pa ujë për periudha të gjata.
Kembët e përparme të gjirafës janë rreth 10 % më të gjata se këmbët e pasme. Shpejtësia e gjirafës është e ulët, megjithëse kur ndjekin ajo mund të vrapoje jashtëzakonisht shpejt deri në 55 km/h. Kur luanët gjuajnë gjirafat ata përpiqen ti kapin ato nga këmbët për ti rrezuar poshtë. Gjirafat janë një pre e vështire për tu kapur dhe e rrezikshme. Gjirafat mbrojnë veten me goditje të fuqishme. Një gjuajtje e vetme dhe e vendosur nga një gjirafë e rritur mund të shpartalloje një kafkë luani apo mund ti thyeje shpinën. Luanët janë grabitqarët e vetëm që paraqesin një kërcënim serioz për një gjirafë të rritur.
Gjirafë është një nga vetëm dy lloje të familjes Giraffidae, së bashku me okapin. Kohë më parë kjo familje ishte shumë herë më e gjerë, me lloje të tjera të shumta kafshësh. Gjirafat kanë evoluar nga 3 metra një antilopë e gjatë si gjitar që endej në Evropë dhe Azi rreth 30-50 milion vjet më parë.
Gjirafë i hershem i njohur ishte Climacoceras, i cili i ngjante një dreri, që kishte brirë të mëdha. Ai së pari u paraqit në epokën e hershme Miocenit. Më vonë u shfaqen Palaeotragus dhe Samotherium, i cili u shfaq në fillim deri në mesin e Miocenit. Ata ishin të dy të gjatë, por, ende kishin qafën relativisht të shkurtër. Evolucioni i qafës të gjatë të gjirafës ka qënë subjekt i një shumë debateve. Historia standarde është se ajo ka evoluar për të lejuar gjirafën të arrije gjethet e bimëve të larta. Sidoqoftë, një teori alternative propozon se qafa e gjatë ka evoluar si një karakteristikë e rip seksual, duke i dhënë një avantazh meshkujve në "Garat e puthjeve" për të vendosur dominimin dhe për të fituar femrat gati për riprodhim. Kjo tregon edhe që meshkujt e kanë qafën më të gjatë se femrat. Mirëpo, kjo teori nuk është e pranuar universalisht.
Siç u theksua më lart, meshkujt shpesh përfshihen në përqafim, e cila ka qënë përshkruar se ka funksione të ndryshme. Një nga këto është luftërat. Luftërat mund të jetë fatale, por më shpesh janë më pak të rënda me pak pasoja. Me qafë, gjirafa është në gjendje të japë në një goditje të fortë. Është vene re se meshkujt me të zote në përqafim tërheqin me shumë femra.
Pas një duel përqafim, një gjirafë mund të nderohet duke trokitur kokën disa herë në tokë një kundërshtar mashkull. Kjo zgjat disa minuta dhe përfundon me një dem fizik.
Një gjirafe femër është më e fortë edhe se një ujk dëbore ndërsa një gjirafe mashkull është më e fortë se një ari të madh dëbore.
Bëhet fjalë për kafshën më të gjatë në botë, kjo falë gjatësisë së qafës së saj, e cila arrin deri në 5.50m, madje edhe 5.80m. Femrat e rritura kanë një gjatësi mes 4m dhe 4.60m, ndërsa ato mesatare 4.30m. Ndërkaq, qafa e tyre ka të njëjtin numër të rruazave kurrizore (7, rreth 40cm secila) si te të gjithë gjitarët e tjerë. Gjirafat flenë shumë pak, më pak se 2 orë në 24 orë, më shumë ditën sepse mund të mbikëqyrin horizontin. Në të vërtetë ato dremisin në këmbë, me sytë e mëdha të hapura për 1-30 minuta rresht. Pesha e një gjirafe varion mes 750 dhe 1100 kg për femrat dhe mund të shkojë deri në 1500kg për meshkujt. Gëzofi i saj me dominancë të kuqe është i rrjetëzuar ose me pulla të verdha; barku i saj është i bardhë. Bishti i saj i hollë dhe i gjatë përfundon me formën e një furçe të zezë dhe ka gjatësi prej 70cm deri te 100cm.
Koka e gjirafës ka dy brirë dhe llapat e veshit të mbuluara nga lëkura. Brirët e femrave janë të mbuluara nga një tufë qimesh, ndërsa ato të meshkujve janë të mangëta pas disa përlëshjeve. Meshkujt zhvillojnë ndonjëherë disa depozita kalçiumi mbi kafkë që të japin përshtypjen e nje briritë trëtë. Karakteristikat e tyre fizike, si psh., gjatësia e dukshme e qafës së tyre, bën që ajo të konsiderohet nga NASA si modeli ideal për të studiuar efektin e gravitetit mbi qarkullimin e gjakut. Flebologet e NASA-s kanë kopjuar sitemin e tyre të qarkullimit te gjakut për të realizuar kombinimin anti-G të aviatorëve të aeroplanëve gjuajtës dhe austronautëve.
