Chit-soh tōng-bu̍t pau-hâm chek-chui tōng-bu̍t kap kúi-ā-chióng bô-chek-chui tōng-bu̍t. In tī seng-bu̍t-ha̍k ê hun-lūi kui Chordata chit ê mn̂g. In kiōng-tông ê te̍k-teng pau-koat tī sèⁿ-miā ê chi̍t-koá kai-toāⁿ ū chit-soh (notochord), ū poē-sîn-keng-kóng (dorsal nerve cord), ū ian-chhi-li̍h (pharyngeal slits), kap kong-āu-boé.
Chordabieste (Chordata Haeckel 1874)) zien 'ne stam dee alle bieste behèlt mèt 'n chorda dorsalis; dat is rögkegraot, of bij oetbreiing wervelkolom. De mieste soorte hure bij de Gewervelde bieste. De Chordabieste zien in 't vreug Cambrium oontstande. Dees oer-Chordata vörmde d'n ierste stap op weeg nao de groete en hoeg oontwikkelde Gewervelde bieste, die sinds hoonderde mieljoene jaore versjèllende ecosysteme dominere. Ze bestoon oet drei oonderstamme:
Chordabêestn (Chordata) zyn e stamme van 't bêestnryk, ounderverdêeld in de mantelbêestn (Tunicata), de schedelloozn (Cephalochordata) en de gewerveldn (Vertebrata).
De stamme bestoat uut bêestn die e chorda ountwikkeld hen, e sôorte van elastische weefselachtige kôorde, die over hêel de rik van de bêeste lopt. In vele gevalln is die chorda allêne moa were te viendn in 't embryonaal stadium en were weg by vulwassn bêestn.
D'Chordadéieren (Chordata) ass e Stamm aus dem Déiereräich. Den Numm kënnt duerch d'Achsesklett am Réckeberäich. D'Chorda kënnt bei Wierbeldéieren nëmmen am Embryonalstadium. Erwuesse Wierbeldéieren (Vertebrata) hunn amplaz eng Wierbelsail. De Stamm vun de Chordata enthält die gréissten nach lieweg Déieren.
D'Chordadéieren (Chordata) ass e Stamm aus dem Déiereräich. Den Numm kënnt duerch d'Achsesklett am Réckeberäich. D'Chorda kënnt bei Wierbeldéieren nëmmen am Embryonalstadium. Erwuesse Wierbeldéieren (Vertebrata) hunn amplaz eng Wierbelsail. De Stamm vun de Chordata enthält die gréissten nach lieweg Déieren.
Filum Chordata nyaéta golongan sato, kaasup vertebrata jeung sababaraha sato invertebrata nu boga ciri sarupa. Sakabéh anggota golongan ieu, dina hiji mangsa dina kahirupan maranehanana, miboga notokorda, tali saraf dorsal berongga, celah faring (pharyngeal slits), endostyle, jeung buntut uratan nu ngaliwatan anus. Chordata kabagi jadi tilu subfilum: Urochordata, Cephalochordata, jeung Vertebrata.
'S e còmhlan anns an Animalia a tha ann an Chordata.
Tha gach druim-altachan na bhall de Chordata, ach tha neo-druim-altachain cuideachd anns a' Chordata, m.e. na Myxini (Beurla: hagfish), na Tunicata (Beurla: sea squirts) agus na amphioxi (Beurla: lancelets).
'S ann nan roinnean cudromach ann an Chordata a tha na mamalan, na snàigeanan, na muir-thìrich, na h-eòin agus na h-èisg, a tha a' buntainn ri iomadh roinn. Mar eisimpleir tha na creathlaichean, na cearbanan agus an adag a' buntainn ri diofar roinnean.
Filum Chordata iku golongan kéwan, kalebu vertebrata lan sapérangan kéwan invertebrata kang duwé ciri-ciri sarupa. Kabèh anggota golongan iki, ing siji wektu kauripané, duwé notokorda, tali saraf dorsal kang ana ronggané, celah faring (pharyngeal slits), endostyle, lan buntut kang ana ototé kang ngliwati anus. Chordata kapérang dadi telung subfilum: Urochordata, Cephalochordata, lan Vertebrata.
Chordata (umleið "Ryggstreingjardjór") er eitt djórafýlki. Øll hesi djór hava eina chorda dordalis (umleið "ryggstrong") onkuntíð í lívinum. Ryggdýr eru í chordataflokkinum; tey hava vanliga broytað sín "ryggstrong" til ein mønustrong.
Chordata (o le chordatos, le nomine scientific Chordata) es un typo zoologic characterisate per le presentia de un chorda neural tubular dorsal o notochordo, sia durante tote le disveloppamento, sia in alicunes del phases de lor vita. Il ha tres subphylos e tres subtypos: craniatos (que include le vertebratos), urochordatos, e cephalochordatos.
Essayos que divina le relationes evolutionari del phylo chordata ha create plure hypotheses. Le consenso moderne es que le phylo chordata esse monophyletic; lo que significa que le chordatos habe tote le e sol le descendentias de un ancestre singule commun que es ille mesme un chordato, e que le plus proxime gruppo es cephalocordata.
Le chordatos forma un phylo — un gruppo de animales con un commun plan del corpore[1] — organismos que ha tote le sequente:[2]
Le sequente schema es del libro Vertebrate Palaeontology.[4]
Appendicularia (formerly Larvacea)
Notas:
Os cordatos (ditos scientificament Chordata, d'o latín chorda = cuerda, cordón) son un tipo morfolochico, considerau en zoolochía, d'animals que presentan a lo menos en beluna d'as suyas fases de desarrollo una estructura dita notocorda u cuerda dorsal.
Os cordatos, dende o punto de vista evolutivo, son un grupo d'animals muit important, porque ye o grupo que as suyas especies plegan t'a más gran diversidat de nichos ecolochicos, y son as que han amostrau una capacidat más gran d'adaptación ta ambients más diferents, sobretot, en tierra firme, anque muchas especies son tamién de tot aquaticas u amfibias. Entre os cordatos destaca a suya capacidat d'autorregulación y organización interna, y a posibilidat de puyar y mantenir a temperatura corporal en bells grupos (mamiferos y muxons prencipalment). Ixes y atros factors van fer más gran a suya complexidat y van meter, en o suyo momento, a la suya desposición una capacidat unica ta controlar as suyas reaccions metabolicas y a perfección d'un sistema niervoso más complexo.
En i hai dos subtipos: vertebraus y procordaus y dintro d'ellos muitismas atras subclases:
Como a taxonomía ye cambeando de contino a mida que s'enanta en as investigacions sobre os organismos y sobre os taxa, hue s'ha dixau d'emplegar agrupacions que se consideran artificials como yeran os Agnatos (peixes sin de bariellas) y os Gnatostomaus (peixes que sí que en teniban, actualment ficaus en un grupo de vertebraus clamaus Cephalaspidomorphi -cefalaspidomorfos-). Atro nombre que incluye a os vertebraus y tamién a atros organismos ye Craneata, que encara s'emplega actualment.
En os vertebraus d'os grupos d'as aves, mamiferos, reptils, amfibios y peixes, a cuerda dorsal només i ye present en a cría, porque dimpuesas se va sustituindo por o esquinazo.
Ta Chordata ny phylum ayns y reeriaght Animalia, goaill stiagh ny dreeym-juntee chammah as kuse dy vooinjer faggys daue. Ta queig troyn cadjin oc: traa ennagh 'sy vea oc, ta notochord, coyrd neayrag drommey, scolt farangagh, endostyle, as famman cooyl-thoanney oc.
Ang Phylum Chordata ay isang grupo ng mga hayop na binubuo ng lahat ng mga bertebrado at mga malalapit na imbertebrado. Sila ay magkakasama dahil sa isang bahagi ng kanilang buhay nagkakaroon sila ng notokordo, isang hungkag na panlikod na kurdong nerbyos, mga pharyngeal slit, isang endostilo, at isang post-anal na buntot. Ang kalapian ng Chordata ay binubuo ng tatlong sublapi: Urochordata, Cephalochordata, at Craniata), kung saan napapabilang ang bertebrado. Ang Hemichordata ay sinasabing ang pang-apat na sublapi subalit karaniwang hinihawalay ito sa bilang isa pang kalapian.
Ang sumusunod na pagsasaayos ay mula sa ika-3 edisyon ng Vertebrate Palaeontology.[1]
Appendicularia (dating Larvacea)
Tala:
Animal amb un axe gelarièr (còrda) esquinièr. Los vertebrats son de cordats.
Los cordats son un grop de metazoaris bilaterals deuterostomats caracterizats per la preséncia d'una còrda dorsala, almens en una fasa de sa vida.
Demest los cordats, se tròba :
En classificacion classica, los cordats se compausan de :
Filu Curdata
Il-Kordati (Chordata, Bateson 1885) jirrappreżentaw phylum ta' annimali li fih organiżmi ta' ħafna forom u komplessità, bħall-Vertebrati, l-Urokordati u ċ-Ċefalokordati. Dan il-phylum hu bbażat fuq struttura interna forma ta' bastun ta' support magħruf bħala notokorda.
L-Urokordati - jew Tunikati - huma oraniżmi żgħar tal-baħar, sessili u filtraturi, li jibdew bħala larvi planktoniċi li jeħlu ma' qiegħ il-baħar u meta jsiru adulti jiżviluppaw f'forma ta' borza miksija minn qoxra protettiva msejħa tunika. L-ascidiacea huma eżempju ta' dawn.
Iċ-Ċefalokordati, huma wkoll annimali tal-baħar, imma ġisimhom, twil minn 3 sa 5 ċm, għandu għamla tawwalija, bil-ponta fit-truf, qishom ħuta bir-ras mhux żviluppata. Huma għawwiema dagħjfa li jqattgħu l-parti l-kbira ta' ħajjithom iħaffru fir-ramel tal-kosti oċeaniċi, biex jindifnu u jieklu permezz tal-filtrazzjoni mill-parti ta' quddiem li jħallu barra r-ramel.
It-tielet grupp ta' Kordati hu rappreżentat mill-Kranjati, annimali li permezz ta' proċess ta' ċefalizzazzjoni żviluppaw ras distingwibbli sew mill-bqija tal-ġisem. Il-grupp tal-Kranjati fih il-missini (Myxini) ħajjin u s-subphylum tal-Vertebrati, organiżmi iżjed kumplessi li adattaw ruħhom għal kull tip ta' ambjent: ilma (il-ħut), arja (l-għasafar) u art (Anfibi, Rettili u Mammiferi).
Minkejja li dawn it-tliet gruppi juru xi differenzi morfoloġiċi, meta nanalizzawhom iżjed bir-reqqa naraw li fir-realtà, huma iżjed qrib xulxin mill-punto di vista filoġenetiku. Infatti il-Kordati kollha b'simmetrija bilaterali, juru, almenu f'wieħed mill-fażijiet tal-iżvilupp tagħhom, xi sinapomorfiji, strutturi omoloġi ġejjin matul l-evoluzzjoni minn antenat wieħed komuni u juru l-parentela dritt minn għandu (takson monofiletiku).
Waħda minn dawn l-omolġiji, dik li tagħti l-isemm lill-phylum, hi l-korda dorsali jew in-notokorda. Din hi bastun f'nofs id-daħar magħmul minn materja elastika li fiha ċelluli għonja fil-glikoġenu. Jaġixxi ta' support u x'jiġri minnu matul l-iżvilupp ivarja skont il-grupp:
Is-sistema nervuża tal-kordati tibda tieħu l-forma fuq id-dahar tal-korda fl-embrijun; l-ewwel tifforma, fuq id-denb, il-plakka newrali, li minnu jiżviluppa it-tubu newrali. Fil-vertebrati, fit-tarf oppost tat-tubu jifforma l-moħħ; fiċ-ċefalokordati, dan it-tarf isir ikbar biss. F'kull każ, in-nervi periferiċi jibdew mit-tubu newrali.
Fil-vertebrati, it-tubu newrali hu protett mill-vertebri, u l-moħħ hu protett mill-kranju. Is-segmenti tal-muskolu qegħdin wara xulxin u simmetrikament fil-ġnub tal-korda.
Fl-embrijun, it-tratt ta' wara tat-tubo diġerenti (li jissejjaħ ukoll il-farinġi brankjali) jikkomunika ma' barra permezz ta' xi fetħiet, li fil-każ tal-ħut jibqgħu hemm anki fl-istadju adult bħala garġi. Fil-kordati l-oħra matul l-iżvilupp jiġu sostitwiti mill-pulmun.
Fuq in-naħa ta' taħt tal-farinġi brankjali hemm radda msejħa d-doxxa brankjali. Din hi miksija bil-muku li jaġġixxi biex iżomm l-organiżmi mikroskopiċi ji jservu ta' ikel. Fil-vertebrati, id-doxxxa brankjali minflok, tinfired mit-tubu diġerenti biex tinbidel fit-tirojde.
Il-kordati kollha jixxibhu fil-fazi embrijonali u jesibixxu l-istess distribuzzjoni tal-organi (sistema nervuża, denb, aorta dorsali, tubu diġerenti u l-vaż tad-demm prinċipali, li hu il-qalb fil-każ tal-vertebrati). Fl-iżvilupp tal-embriju, il-morfoloġija tinbidel fl-ispeċi diversi.
Tradizzjonalment Cephalochordata u Craniata kienu miġburin fil-klad "Euchordata", li kellu jkun il-grupp ħu Tunicata/Urochordata. Iżjed riċentement, Cephalochordata kien meqjus bħala grupp ħu "Olfactores", li jinkludi l-kranjati u t-tunikati. Il-kustjoni għadha mhijiex deċiża.
Din l-iskema ttieħdet mit-tielet edizzjoni ta' Vertebrate Palaeontology.[1] Il-kordarti invertebrati huma meħuda minn Fishes of the World.[2]
Waqt li hi mfassla biex tirrifletti r-relazzjonijiet evoluttivi (simili għal kladogramma), tirretieni fiha l-kategoriji tradizzjonali użati fit-tassonomija Linnejana.
Appendicularia (qabel Larvacea)
Hyperoartia (Petromyzontida)
Placodermi† (?parafiletiku)
Acanthodii† (?parafiletiku)
Lepidosauromorpha (gremxul, sriep, tuwatari, u dawk l-annimali estinti li jiġu minnhom)
Archosauromorpha (kukkudrilli, għasafar, u dawk l-annimali estinti li jiġu minnhom)
Animal amb un axe gelarièr (còrda) esquinièr. Los vertebrats son de cordats.
Los cordats son un grop de metazoaris bilaterals deuterostomats caracterizats per la preséncia d'una còrda dorsala, almens en una fasa de sa vida.
Il-Kordati (Chordata, Bateson 1885) jirrappreżentaw phylum ta' annimali li fih organiżmi ta' ħafna forom u komplessità, bħall-Vertebrati, l-Urokordati u ċ-Ċefalokordati. Dan il-phylum hu bbażat fuq struttura interna forma ta' bastun ta' support magħruf bħala notokorda.
L-Urokordati - jew Tunikati - huma oraniżmi żgħar tal-baħar, sessili u filtraturi, li jibdew bħala larvi planktoniċi li jeħlu ma' qiegħ il-baħar u meta jsiru adulti jiżviluppaw f'forma ta' borza miksija minn qoxra protettiva msejħa tunika. L-ascidiacea huma eżempju ta' dawn.
Iċ-Ċefalokordati, huma wkoll annimali tal-baħar, imma ġisimhom, twil minn 3 sa 5 ċm, għandu għamla tawwalija, bil-ponta fit-truf, qishom ħuta bir-ras mhux żviluppata. Huma għawwiema dagħjfa li jqattgħu l-parti l-kbira ta' ħajjithom iħaffru fir-ramel tal-kosti oċeaniċi, biex jindifnu u jieklu permezz tal-filtrazzjoni mill-parti ta' quddiem li jħallu barra r-ramel.
It-tielet grupp ta' Kordati hu rappreżentat mill-Kranjati, annimali li permezz ta' proċess ta' ċefalizzazzjoni żviluppaw ras distingwibbli sew mill-bqija tal-ġisem. Il-grupp tal-Kranjati fih il-missini (Myxini) ħajjin u s-subphylum tal-Vertebrati, organiżmi iżjed kumplessi li adattaw ruħhom għal kull tip ta' ambjent: ilma (il-ħut), arja (l-għasafar) u art (Anfibi, Rettili u Mammiferi).
Chordata (o le chordatos, le nomine scientific Chordata) es un typo zoologic characterisate per le presentia de un chorda neural tubular dorsal o notochordo, sia durante tote le disveloppamento, sia in alicunes del phases de lor vita. Il ha tres subphylos e tres subtypos: craniatos (que include le vertebratos), urochordatos, e cephalochordatos.
Essayos que divina le relationes evolutionari del phylo chordata ha create plure hypotheses. Le consenso moderne es que le phylo chordata esse monophyletic; lo que significa que le chordatos habe tote le e sol le descendentias de un ancestre singule commun que es ille mesme un chordato, e que le plus proxime gruppo es cephalocordata.
Filum Chordata iku golongan kéwan, kalebu vertebrata lan sapérangan kéwan invertebrata kang duwé ciri-ciri sarupa. Kabèh anggota golongan iki, ing siji wektu kauripané, duwé notokorda, tali saraf dorsal kang ana ronggané, celah faring (pharyngeal slits), endostyle, lan buntut kang ana ototé kang ngliwati anus. Chordata kapérang dadi telung subfilum: Urochordata, Cephalochordata, lan Vertebrata.
Os cordatos (ditos scientificament Chordata, d'o latín chorda = cuerda, cordón) son un tipo morfolochico, considerau en zoolochía, d'animals que presentan a lo menos en beluna d'as suyas fases de desarrollo una estructura dita notocorda u cuerda dorsal.
Os cordatos, dende o punto de vista evolutivo, son un grupo d'animals muit important, porque ye o grupo que as suyas especies plegan t'a más gran diversidat de nichos ecolochicos, y son as que han amostrau una capacidat más gran d'adaptación ta ambients más diferents, sobretot, en tierra firme, anque muchas especies son tamién de tot aquaticas u amfibias. Entre os cordatos destaca a suya capacidat d'autorregulación y organización interna, y a posibilidat de puyar y mantenir a temperatura corporal en bells grupos (mamiferos y muxons prencipalment). Ixes y atros factors van fer más gran a suya complexidat y van meter, en o suyo momento, a la suya desposición una capacidat unica ta controlar as suyas reaccions metabolicas y a perfección d'un sistema niervoso más complexo.
Ang Phylum Chordata ay isang grupo ng mga hayop na binubuo ng lahat ng mga bertebrado at mga malalapit na imbertebrado. Sila ay magkakasama dahil sa isang bahagi ng kanilang buhay nagkakaroon sila ng notokordo, isang hungkag na panlikod na kurdong nerbyos, mga pharyngeal slit, isang endostilo, at isang post-anal na buntot. Ang kalapian ng Chordata ay binubuo ng tatlong sublapi: Urochordata, Cephalochordata, at Craniata), kung saan napapabilang ang bertebrado. Ang Hemichordata ay sinasabing ang pang-apat na sublapi subalit karaniwang hinihawalay ito sa bilang isa pang kalapian.
Një Çordatë (në anglisht: Chordate) është një kafshë që i përket filumit Chordata; çordatët posedojnë një kurriz nervor dorsal dhe një bisht post-anal, për të paktën një periudhë të ciklit të tyre të jetës. Çordatët formojnë një embrion gjatë fazës së zhvillimit. Ato janë gjithashtu smetrikisht kolomatë me segmentim metamerik dhe një sistem qarkullimi. Në rastin e çordatëve të vertebrorëve, notoçordët[a] zakonisht zëvendësohen me një kolonë vertebrale gjatë zhvillimit.
Ky artikull është i cunguar. Ndihmoni dhe ju në përmirësimin e këtij artikulli!
Chordates, members o the phylum Chordata, are deuterostome ainimals possessin a notochord, a hollae dorsal nerve cord, pharyngeal slits, an endostyle, an a post-anal tail for at least some period o thair life cycles. Taxonomically, the phylum includes the subphyla Vertebrata, includin mammals, fish, amphibians, reptiles, birds; Tunicata, includin salps an sea squirts; an Cephalochordata, comprisin the lancelets. For a recent concise review o chordate relationships, see Holland, N. D. 2005, Chordates. Curr. Biol. 15: R911-R914.
The phylum Hemichordata includin the acorn worms haes been presented as a fowert chordate subphylum, but it nou is uisually treatit as a separate phylum. It, alang wi the echinoderm phylum, includin starnfish, sea urchins, an sea cucumbers an thair kin, is the chordates' closest relatives. Primitive chordates are kent frae at least as early as the Cambrian explosion.
Thare mair nor 75,000 livin species o chordates, aboot hauf o whilk is banie fish o the class osteichthyes. The warld's lairgest ainimal, the blue whaul, an festest ainimal, the peregrine falcon, are chordates.[2]
.JPG)
|year= (help) Chordates, members o the phylum Chordata, are deuterostome ainimals possessin a notochord, a hollae dorsal nerve cord, pharyngeal slits, an endostyle, an a post-anal tail for at least some period o thair life cycles. Taxonomically, the phylum includes the subphyla Vertebrata, includin mammals, fish, amphibians, reptiles, birds; Tunicata, includin salps an sea squirts; an Cephalochordata, comprisin the lancelets. For a recent concise review o chordate relationships, see Holland, N. D. 2005, Chordates. Curr. Biol. 15: R911-R914.
The phylum Hemichordata includin the acorn worms haes been presented as a fowert chordate subphylum, but it nou is uisually treatit as a separate phylum. It, alang wi the echinoderm phylum, includin starnfish, sea urchins, an sea cucumbers an thair kin, is the chordates' closest relatives. Primitive chordates are kent frae at least as early as the Cambrian explosion.
Thare mair nor 75,000 livin species o chordates, aboot hauf o whilk is banie fish o the class osteichthyes. The warld's lairgest ainimal, the blue whaul, an festest ainimal, the peregrine falcon, are chordates.
Një Çordatë (në anglisht: Chordate) është një kafshë që i përket filumit Chordata; çordatët posedojnë një kurriz nervor dorsal dhe një bisht post-anal, për të paktën një periudhë të ciklit të tyre të jetës. Çordatët formojnë një embrion gjatë fazës së zhvillimit. Ato janë gjithashtu smetrikisht kolomatë me segmentim metamerik dhe një sistem qarkullimi. Në rastin e çordatëve të vertebrorëve, notoçordët zakonisht zëvendësohen me një kolonë vertebrale gjatë zhvillimit.
D Chordadier (Chordata) si e Stamm vom Dierriich. Zu de Chordadier ghöre dr Unterstamm vo de Schädel- (Craniota) oder Wirbeldier (Vertebrata), und mit dene au d Süüger (Mammalia) wo dr Mensch iischliesse, und zwei weniger bekannti Understämm, wo usschliesslig im Meer läbe, die Schädellose (Cephalochordata oder Acrania) und d Manteldier (Tunicata oder Urochordata).
Zum Stamm vo de Chordadier zelen über 56.000 Arte (54.711 Wirbeldierarte[1], 30 Arte vo Schädellose und 1.600 Manteldierarte), wo meh as d Helfti vo dene – hauptsächlig d Chnochefischarte – im Wasser läbe.
Alli Chordadier hai e Reihje vo gmeinsame abgleitete Merkmol (Synapomorphie). Die chönne bi adulte Wirbel- und Manteldier mehr oder weniger stark abgwandlet si, mä cha sä aber an de Larve bzw. Embryo no dütlig erkenne. Gmeinsam isch de Chordate d Chorda dorsalis (e stabförmige Stützapparat im Rugge), won ene dr Name git, s Neuralrohr (e Närvestrang wo über dr Chorda lit), dr Kiemedarm (dr Vorderdarm, wo zum Filterapparat erwiiteret isch), s Härz, wo uf dr Site vom Buuch lit und s Bluet noch vorne zum Chopf bumpt, und dr Darm, wo underhalb vo dr Chorda lit und uf dr Buuchsite en Öffnig noch Usse het, und wo hinder dere dr postanali Schwanz aasetzt.
D Chordadier (Chordata) si e Stamm vom Dierriich. Zu de Chordadier ghöre dr Unterstamm vo de Schädel- (Craniota) oder Wirbeldier (Vertebrata), und mit dene au d Süüger (Mammalia) wo dr Mensch iischliesse, und zwei weniger bekannti Understämm, wo usschliesslig im Meer läbe, die Schädellose (Cephalochordata oder Acrania) und d Manteldier (Tunicata oder Urochordata).
Zum Stamm vo de Chordadier zelen über 56.000 Arte (54.711 Wirbeldierarte, 30 Arte vo Schädellose und 1.600 Manteldierarte), wo meh as d Helfti vo dene – hauptsächlig d Chnochefischarte – im Wasser läbe.
Alli Chordadier hai e Reihje vo gmeinsame abgleitete Merkmol (Synapomorphie). Die chönne bi adulte Wirbel- und Manteldier mehr oder weniger stark abgwandlet si, mä cha sä aber an de Larve bzw. Embryo no dütlig erkenne. Gmeinsam isch de Chordate d Chorda dorsalis (e stabförmige Stützapparat im Rugge), won ene dr Name git, s Neuralrohr (e Närvestrang wo über dr Chorda lit), dr Kiemedarm (dr Vorderdarm, wo zum Filterapparat erwiiteret isch), s Härz, wo uf dr Site vom Buuch lit und s Bluet noch vorne zum Chopf bumpt, und dr Darm, wo underhalb vo dr Chorda lit und uf dr Buuchsite en Öffnig noch Usse het, und wo hinder dere dr postanali Schwanz aasetzt.
Chuordėnē (luotīnėškā: Chordata) īr gīvūnu, katrėi tor chuorda (stobora aba lonkstu triūbeli), centrėne niervu sėstėma ė kvepavėma uorganus, tėps.
Rena: Animal Filo: Cordato Suprafilo: Deuterostomio La cordatos es un filo de animales cual inclui la vertebratos e nonvertebratos relatada. Los es unida par ave (en parte o tota de sua vive) un notocorda, un corda dorsal de nervos, ranures e poxes farinjal, endostilos, e un coda pos-anal. En vertebratas, la notocorda deveni la vertebras e la corda dorsal deveni la medula spinal, ma la ranures farinjal es trovada sola en la embrio. La poxes farinjal en pexes deveni la brancia. En umanas e otra animales, los deveni la tubos de la orea, la garga alta, la tonsiles. la timo, la tiroide, e la paratiroide.
La cordatos es un filo de animales cual inclui la vertebratos e nonvertebratos relatada. Los es unida par ave (en parte o tota de sua vive) un notocorda, un corda dorsal de nervos, ranures e poxes farinjal, endostilos, e un coda pos-anal. En vertebratas, la notocorda deveni la vertebras e la corda dorsal deveni la medula spinal, ma la ranures farinjal es trovada sola en la embrio. La poxes farinjal en pexes deveni la brancia. En umanas e otra animales, los deveni la tubos de la orea, la garga alta, la tonsiles. la timo, la tiroide, e la paratiroide.
Cék-só̤h dông-ŭk (脊索動物) sê dó̤i ô cék-só̤h gì dông-ŭk gì tūng-chĭng.
Hordati (Chordata) su koljeno višećelijskih životinja čija je glavna osobina unutrašnji osovinski kostur ili horda. Kod nižih predstavnika ove grupe, horda je prisutna tokom cijelog života kao osovinski skelet, a kod viših vrsta se javlja samo u embrionalnom stadiju, a kasnije se zamjenjuje hrskavičavom ili koštanom kičmom. Hordati su bilateralno simetrične životinje i imaju sekundarnu tjelesnu šupljinu, odnosno celom.
Centralni nervni sistem im je cjevast i nalazi se na leđnoj strani, iznad osovinskog skeleta, horde ili kičme. Ispod osovinskog skeleta se nalaze crijevni kanal i srce, sa glavnim krvnim sudovima.
Sistem za disanje hordata čine škrge i pluća koji su povezani prednjim dijelom crijeva (ždrijelom). U toku embrionalnog razvitka, kod svih hordata se u prednjem dijelu tijela javljaju dva reda škržnih proreza, kroz koje je ždrijelo u vezi sa vanjskom sredinom. Kod nižih predstavnika se zadržavaju tokom cijelog života, a kod kopnenih kičmenjaka se javljaju samo tokom embrionalnog stadija.
Pored osobina svojstvenih samo hordatima, hordati imaju i veliki broj osobina koje karakterišu i beskičmenjake. Imaju sekundarnu tjelesnu šupljinu ili celom, tijelo im je sastavljeno od tri klicina lista (endoderm, mezoderm i ektoderm) itd. Posebnu sličnost imaju sa nekim bodljokošcima i člankovitim glistama, što ukazuje na mogućnost njihovog zajedničkog porijekla.
Starije klasifikacije su svitkovce dijelili na četiri pododjeljka: poluhordate ili žiroglavce (Hemichordata), plaštaše (Tunicata ili Urochordata), bezlobanjce (Acrania ili Cephalochordata) i kičmenjake (Vertebrata ili Craniota).
Slijedeća shema je prikazana prema četvrtom izdanju Bentonove knjige Vertebrate Palaeontology.[1] Klase beskičmenih hordata su navedena prema djelu "Ribe svijeta" (Fishes of the World).[2] Iako je strukturiran tako da odražava evolucijske odnose (slično kladogramu), također zadržava tradicijske redove koji se koriste u lineovskoj taksonomiji.
Iako je to poznato od 19. stoljeća, insistiranje na samo monofletskim vrstama rezultiralo je dovođenje klasifikacije kičmenjaka u stanje veoma oprečnih tumačenja.[6]
Većina životinja složenijih od meduza i drugih Cnidaria podijeljena je u dvije skupine, protostomia i deuterostomia, od koji ove druge uključuju hordate.[7] Čini se vrlo vjerovatnim da je 555 milion godina star rod Kimberella bio član protostomia.[8] Ako je to tako, to znači da su se protostomske i deuterostomske linije morale razdvojiti neko vreme prije nego što se pojavila „Kimberella“ – prije bar 558 miliona godina, a samim tim i mnogo prije početka kambrija. Fosil Ernietta, o otprilike 549 – 543 miliona godina, može predstavljati vražju deuterostomnu životinju.[9]
Fosili jedne velike skupine deuterostomija, bodljokošci (čiji moderni članovi uključuju oblike kao što su morska zvijezda, morski ježevi i morski krinovi), prilično su česti od početka kambrija, prije 542 miliona godina.[11] Srednjekambrijski fosil "Rhabdotus johansson" tumačen je kao pterobranhni hemichordat.[12] Mišljenja se razlikuju o tome da je li fosil Yunnanozoon iz ranog kambrija hemikordata ili hordat.[13][14]
Još jedan fosil, Haikouella lanceolata , takođe iz faune Chengjianga, tumači se kao hordat i, možda, kranijat, jer pokazuje znake srca, arterija, škržnih niti, repa, nervne cijevi sa mozgom na prednjem kraju, i verovatno oči – iako je imao i kratke nabore oko usta. Rodovi Haikouichthys i Myllokunmingia , također iz faune Chengjianga, smatraju se ribama.[15][16] Fosil Pikaia, koji je otkriven mnogo ranije (1911.) ali iz rednjekambrijskih slojeva (505 miliona godina), također se smatra primitivnim hordatom.[17] S druge strane, fosili rani hordati su vrlo rijetki, jer horde beskričmenjaka nemaju ni kosti ni zube, a samo je jedan ojavljen za prisustvo u ostatku kambrija.[18]
Evolucijski odnosi između hordatnih skupina i između hordata kao cjeline i njihovih najbližih srodnika iz gruoe deurestomia raspravljaju se od 1890. Studije temeljene na anatomskim, [[embriologija| embriološkim] i paleontološkim podacima, predtavile su različita "porodična stabla". Neki usko povezuju hordate i hemikhrdate, ali ta se ideja sada odbacuje. Kombinacijom takvih analiza s podacima iz malog skupa gena ribosomne RNK eliminirane su neke starije ideje, ali otvorila se mogućnost da su plašaši (Urochordata) "bazni deuterostomia", preživjeli članovi grupe iz koje su evoluirali bodljokošci, hemikordati i hordati.[19] Neki istraživači vjeruju da su unutar hordeta kranijati najuže povezani sa kefalokordatima, ali postoje i razlozi da se plaštaši (Urochordata) smatraju najbližim srodnicima kranijata.[20]
Budući da su rani hordati ostavili malo dokaznih fosila, pokušani su izračuni ključnih datuma u njihovoj evoluciji tehnikama molekulske filogenetike – analizom biohemijskih razlika, uglavnom u RNK. Jedna takva studija sugerirala je da su deuterostomi nastali prijee 900 miliona godina, a najraniji hordati prije oko 896 miliona godina.[20] Međutim, molekulskee procjene datiranja često se ne slažu jedna s drugom i sa zapisom fosila i njihovom pretpostavkom da molekularni sat radi s poznatom konstantnom brzinom, je dovedene su u pitanje.[21][22]
Tradicijski su Cephalochordata i Craniata grupirani u predloženi kladus Euchordata, koji bi bio sestrinska grupa Tunicata / Urochordata. U novije vreme se o kefalokordatima misli kao sestrinskoj grupi „Olfactores“, koja uključuje kranijate i plaštaše, ali to još nije riješeno.
Filogenetsko stablo koljena Chordata pokazuju vjerojatne evolucijske odnose, uključujući izumrle taksone, koje su označene sa †. Neki su beskičmenjaci. Položaji (odnosi) plaštaša od lancetaša, uunikata i kranijata navedeni su kao što se izvještava:[23][24][25][26]
Chordata CephalochordataAppendicularia (bivše Larvacea)
Myxini (zmijuljice)
Hyperoartia/Petromyzontida (lampetre)
Pteraspidomorphi† (uključujući Arandaspida†, Astraspida† i Heterostraci†)
Cephalaspidomorphi† (uključujući Galeaspida†, Osteostraci† i Pituriaspida†)
Placodermi (uklučujući Antiarchi†, Petalichthyida†, Ptyctodontida† i Arthrodira†)
parafiletske]])
Chondrichthyes (hrskavičave ribe)
Actinistia (coelacantha)
Hordati (Chordata) su koljeno višećelijskih životinja čija je glavna osobina unutrašnji osovinski kostur ili horda. Kod nižih predstavnika ove grupe, horda je prisutna tokom cijelog života kao osovinski skelet, a kod viših vrsta se javlja samo u embrionalnom stadiju, a kasnije se zamjenjuje hrskavičavom ili koštanom kičmom. Hordati su bilateralno simetrične životinje i imaju sekundarnu tjelesnu šupljinu, odnosno celom.
Centralni nervni sistem im je cjevast i nalazi se na leđnoj strani, iznad osovinskog skeleta, horde ili kičme. Ispod osovinskog skeleta se nalaze crijevni kanal i srce, sa glavnim krvnim sudovima.
Sistem za disanje hordata čine škrge i pluća koji su povezani prednjim dijelom crijeva (ždrijelom). U toku embrionalnog razvitka, kod svih hordata se u prednjem dijelu tijela javljaju dva reda škržnih proreza, kroz koje je ždrijelo u vezi sa vanjskom sredinom. Kod nižih predstavnika se zadržavaju tokom cijelog života, a kod kopnenih kičmenjaka se javljaju samo tokom embrionalnog stadija.
Pored osobina svojstvenih samo hordatima, hordati imaju i veliki broj osobina koje karakterišu i beskičmenjake. Imaju sekundarnu tjelesnu šupljinu ili celom, tijelo im je sastavljeno od tri klicina lista (endoderm, mezoderm i ektoderm) itd. Posebnu sličnost imaju sa nekim bodljokošcima i člankovitim glistama, što ukazuje na mogućnost njihovog zajedničkog porijekla.
Starije klasifikacije su svitkovce dijelili na četiri pododjeljka: poluhordate ili žiroglavce (Hemichordata), plaštaše (Tunicata ili Urochordata), bezlobanjce (Acrania ili Cephalochordata) i kičmenjake (Vertebrata ili Craniota).
Kodata (kutoka lugha ya kisayansi: Chordata) ni kundi kubwa la wanyama wenye ugwe wa neva mgongoni.
Ugwe unaunganisha neva ambazo ni muhimu kwa mwili kwa jumla na neva za kila sehemu au kiungo zinatoka hapa. Ugwe wa neva unaenda sambamba na mhimili wa seli ambazo ni imara zaidi ama gegedu au mfupa.
Mhimili huu ni chanzo cha uti wa mgongo kwa wanyama wengi wa kundi hili na kiunzi cha mifupa cha ndani ya mwili.
Kodata waliendelea kutoka kwa wanyama wengine kama Arthropoda wenye kiunzi cha nje.
Katika uainishaji wa kisayansi Kodata ni faila ya wanyama (Animalia). Nusufaila yenye spishi nyingi ni Vertebrata. Hapa mhimili wa kati unaendelea kuwa uti wa mgongo.
Samaki, amfibia, reptilia na mamalia ni oda ndani ya vertebrata.
Branchiostoma lanceolatum (Cephalochordata)
Rhopalaea sp. (Tunicata)
Mikunga-ute (Hyperotreti)
Salamanda mabaka-njano (Vertebrata)
Makala hii kuhusu mambo ya biolojia bado ni mbegu. Kodata (kutoka lugha ya kisayansi: Chordata) ni kundi kubwa la wanyama wenye ugwe wa neva mgongoni.
Ugwe unaunganisha neva ambazo ni muhimu kwa mwili kwa jumla na neva za kila sehemu au kiungo zinatoka hapa. Ugwe wa neva unaenda sambamba na mhimili wa seli ambazo ni imara zaidi ama gegedu au mfupa.
Mhimili huu ni chanzo cha uti wa mgongo kwa wanyama wengi wa kundi hili na kiunzi cha mifupa cha ndani ya mwili.
Kodata waliendelea kutoka kwa wanyama wengine kama Arthropoda wenye kiunzi cha nje.
Katika uainishaji wa kisayansi Kodata ni faila ya wanyama (Animalia). Nusufaila yenye spishi nyingi ni Vertebrata. Hapa mhimili wa kati unaendelea kuwa uti wa mgongo.
Samaki, amfibia, reptilia na mamalia ni oda ndani ya vertebrata.
Kòde se nève, pòch vantral farengal ak yon ke pòsnatal ki prezan nan kèk etap nan devlòpman li.[1]
Kòde se nève, pòch vantral farengal ak yon ke pòsnatal ki prezan nan kèk etap nan devlòpman li.
Ko e monumanu filo siliva (lea fakalatina (lea fakasaienisi): chordata) ko e vahe (phylum) ia ʻo e ngaahi monumanu kotoa ʻoku ʻi ai ʻa hanau filo siliva, pea mo hanau huituʻa kā ʻikai ko e kātoa.
ʻOku vahevaheʻi ʻa e vahé ni aʻu ki he māʻolunga ʻo e ngaahi haʻa (classes) ʻoku pehē:
mo e ha ngaahi vahe pe haʻa kehe ʻoku siʻisiʻi ʻenau mahuʻinga.
ʻOku toe ʻa e ngaahi vahevahe kehe, ʻoku manakoa ʻe he kau saienisi ʻe taha. Fakatātā: ko e monumanu veʻefā ko e tama ʻo e ika koponga uoua pea ʻikai ha tamai, koeʻuhi naʻe tupu ʻa e fanga monumanu veʻefā ʻi he liliu fakalakalaka ʻo e ngaahi faʻahinga mei he ika koponga uoua.
Mymba sã atukupépe (karaiñe'ẽ: cordados) - (Chordata, gyresiañe'ẽme χορδωτά khordota "orekóva sã") ha'e peteĩ mymba pehẽ'a aty guasuetéva, orekóva ijatukupépe peteĩ sã kanguéicha mbaretéva imitã jave, isy py'a ipýpe jepe.[1] Ojeikuaáva haimete 65.000 mymba sã atukupépe juehegua kuéra ãgagua,[2] haimete opa ko'ã juehegua ipujase'orekóva, ha ko'ã juehegua imbytére oiko umi pira kuéra.
Oiko opaichagua mymba sã atukupépe, ha oikove opa rendápe, ikatu oĩme ýre térã yvýre.
Mymba sã atukupépe (karaiñe'ẽ: cordados) - (Chordata, gyresiañe'ẽme χορδωτά khordota "orekóva sã") ha'e peteĩ mymba pehẽ'a aty guasuetéva, orekóva ijatukupépe peteĩ sã kanguéicha mbaretéva imitã jave, isy py'a ipýpe jepe. Ojeikuaáva haimete 65.000 mymba sã atukupépe juehegua kuéra ãgagua, haimete opa ko'ã juehegua ipujase'orekóva, ha ko'ã juehegua imbytére oiko umi pira kuéra.
Oiko opaichagua mymba sã atukupépe, ha oikove opa rendápe, ikatu oĩme ýre térã yvýre.
Pujase'orekóva Okambúva Pira Guyra Otyryrýva
Tekst üüb Öömrang A ragstringdiarten (Chordata) san en stam faan diarten. A miast ragstringdiarten san wäärlisdiarten (Vertebrata).
– Saamlang faan bilen of filmer
Wikispecies hää en artiikel tu: A ragstringdiarten (Chordata) san en stam faan diarten. A miast ragstringdiarten san wäärlisdiarten (Vertebrata).
De Ruggensnarendeerter, ok Chordadeerter nömmt (Chordata) sünd en Stamm mank de Veelzellers. Dor höört de Unnerstamm vun de Schädeldeerter (Craniota) mit to, de meist Warveldeerter (Vertebrata) nömmt weert. Vundeswegen sünd ok all Söögdeerter (Mammalia) Ruggensnarendeerter, un dor ok de Minsch mit. Bovenhen kaamt dor noch twee Unnerstämm mit to, de nich sunnerlich bekannt sünd un man bloß in de See leven doot, dat sünd de Schädllosen (Cephalochordata oder Acrania) un de Manteldeerter (Tunicata oder Oorochordata).
To de Ruggensnarendeerter tellt mehr as 56.000 Aarden to. 54.711 höört to de Warveldeerter mit to[1] 30 Aarden to de Schädellosen un bi 1.600 to de Manteldeerter. Mehr, as de Hälft vun all Aarden leevt in dat Water. Dor hannelt sik dat sunnerlich um Knakenfisch bi.
All Ruggensnarendeerter wiest en Reeg vun Kennteken, de up en gemeensam Herkamen düden doot. Kann angahn, datt düsse Kennteken bi adulte Warvel- un Manteldeerter meist nich mehr to finnen sünd, man an de Larven un Embryos sünd se all düütlich to sehn. Dor hannelt sik dat erst mol um de so nömmte Ruggensnaar (Chorsa dorsalis) bi, wo se den Naam vun kregen hefft. Dor hannelt sik dat um en Staff bi, de den Ruggen afstütten deit. Dor kummt denn dat Neuralrohr to, en Nervenstrang, de over de Snaar liggen deit. Fudder kaamt dor noch de Kemendarm to (de Vördarm, de to'n Filtern ummuddelt is), dat Hart up de Buuksieten, de dat Blood na vörn, na'n Kopp hen pumpt, un de Darm, den sien Gatt up de Buuksieten liggt. Dorachter is denn noch Platz for den Postanalen Steert.
De Chordadeerter höört to de Latermünner (Deutrostomia) mit to. Dat is de Grupp mank de Tweesiedendeerter (Bilateria), de ehr Oormund (Blastoporus) to'n Achtergatt ummuddelt weert, wenn de Embryos wasst, ehr, datt later de Mund ganz nee ut den Oordarm (Archenteron) billt warrt. Binnen de Latermünner sünd de Ruggensnarendeerter de Sustergrupp vun de Ambulacraria. In düt Taxon weert de Stekelhuutdeerter (Echinodermata) un de Kragendregers (Hemichordata) tohopenfaat. Wie de Ruggensnarendeerter tostanne kamen sünd un sik ut primitive Latermünner rutbillt heft, dor gifft dat twee Theorien over:
Na de Tornaria-Hypothese warrt annahmen, de Chordadeerter harrn sik utspunnen ut Tornaria-Larven vun de Kragendregers (Hemichordata). Na düsse Theorie hett sik de Ruggensnaar (Chorda dorsalis) in de Evolutschoon togliek entwickelt mit den Nerv up de Ruggensiet vun de Ekelwörmer (Enteropneusta) un geiht up en gemeensamen Vorweser torüch. De Ruggensnarendeerter sünd normale Tweesiedendeerter, in de ehre Anatomie Chorda, Neuralrohr un Endostyl inboot wurrn sünd. Ehre Ruggensiete is liek mit de Hemichordata ehre Ruggensiete. Man dor warrt doch nich mit verklaart, worum de Ruggensnarendeerter un de annern Tweesiedendeerter sik so verscheelt, in de Aart, wie Buuk un Ruggen to'nanner staht.
De Hypothese vun de dorso-ventrale Umkehr geiht dor up in, datt de Organe bi de Chordadeerter faken just annersrum in'e Reeg sitt, as bi de Deerter, de dor nich tohöört. Se nümmt an, dat Lief vun de Ruggensnarendeerter harr sik vun'n Buuk up'n Ruggen dreiht. So is de grote Verscheel to verklaren, datt bi de Chordadeerter de Hööft-Nervenstrang an'n Ruggen langs löppt un nich, as bi de meisten annern Deerter, u. a. bi de Liddfööt un de Ringelwörmer, an'n Buuk.
. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons. De Ruggensnarendeerter, ok Chordadeerter nömmt (Chordata) sünd en Stamm mank de Veelzellers. Dor höört de Unnerstamm vun de Schädeldeerter (Craniota) mit to, de meist Warveldeerter (Vertebrata) nömmt weert. Vundeswegen sünd ok all Söögdeerter (Mammalia) Ruggensnarendeerter, un dor ok de Minsch mit. Bovenhen kaamt dor noch twee Unnerstämm mit to, de nich sunnerlich bekannt sünd un man bloß in de See leven doot, dat sünd de Schädllosen (Cephalochordata oder Acrania) un de Manteldeerter (Tunicata oder Oorochordata).
To de Ruggensnarendeerter tellt mehr as 56.000 Aarden to. 54.711 höört to de Warveldeerter mit to 30 Aarden to de Schädellosen un bi 1.600 to de Manteldeerter. Mehr, as de Hälft vun all Aarden leevt in dat Water. Dor hannelt sik dat sunnerlich um Knakenfisch bi.
All Ruggensnarendeerter wiest en Reeg vun Kennteken, de up en gemeensam Herkamen düden doot. Kann angahn, datt düsse Kennteken bi adulte Warvel- un Manteldeerter meist nich mehr to finnen sünd, man an de Larven un Embryos sünd se all düütlich to sehn. Dor hannelt sik dat erst mol um de so nömmte Ruggensnaar (Chorsa dorsalis) bi, wo se den Naam vun kregen hefft. Dor hannelt sik dat um en Staff bi, de den Ruggen afstütten deit. Dor kummt denn dat Neuralrohr to, en Nervenstrang, de over de Snaar liggen deit. Fudder kaamt dor noch de Kemendarm to (de Vördarm, de to'n Filtern ummuddelt is), dat Hart up de Buuksieten, de dat Blood na vörn, na'n Kopp hen pumpt, un de Darm, den sien Gatt up de Buuksieten liggt. Dorachter is denn noch Platz for den Postanalen Steert.
De rêchstringdieren, gordadieren of gorda's (Latynske namme: Chordata) foarmje in stamme fan it ûnderryk fan 'e echte dieren (Metazoa) en de boppestamme fan 'e nijmûnigen (Deuterostomata). Ta de rêchstringdieren hearre û.m. de sûchdieren, fûgels, reptilen, amfibyen en fisken. It binne bisten dêr't it lichem fan bestevige is troch in rêchstring, in stevige mar holle koarde fan senuwweefsel dy't troch de rêch rint.
Net by alle soarten is it rêchstring oanwêzich yn it folgroeide bist; by gâns soarten hat it embryo al in rêchstring, mar ferdwynt dat letter, of wurdt it ferfongen troch in wringe, wat winliken simpelwei in fierder evoluëarre foarm fan in rêchstring is. Wol hawwe alle soarten in sturt, al kin dy rudimintêr wêze, lykas dat by de minske it gefal is. Der binne rûchwei 67.000 ferskillende soarten rêchstringdieren, wêrfan't likernôch de helte bestiet út bienfiskeftigen (Osteichthyes).
De rêchstringdieren ûntjoegen har foar it earst yn 'e tiid fan 'e saneamde Kambryske Eksploazje (fan bistesoarten), yn it tiidrek fan it Kambrium, sa'n 541 miljoen jier lyn. De earste soarten lieken nei alle gedachten sterk op it hjoeddeistige lansetfiskje. De neiste sibben fan 'e rêchstringdieren binne de de stikelhûdigen (Echinodermata) en de ikelwjirms (Hemichordata). Dy lêste bisten waard foarhinne sels ek wol ta de rêchstringdieren rekkene, mar tsjintwurdich sjocht men har as in aparte stamme binnen de gruttere groep fan 'e nijmûnigen.
Karakteristyk foar sawol stikelhûdigen, ikelwjirms as rêchstringdieren is dat se yn 'e primêre foarm in sessile (fêstsittende) libbenswize hawwe. Soks sjocht men noch werom by seeleeljes (Crinoidea) en sekpipen (Ascidiacea), dat primitive fertsjintwurdigers fan 'e nijmûnigen binne. Om't se sterk op 'e larven fan sekpipen lykje, wurdt oannommen de "hegere" rêchstringdieren har ûntjûn hawwe út 'e larvale foarmen fan sessile soarten, wêrby't op in stuit it folwoeksen stadium ferlern gie.
De rêchstringdieren, gordadieren of gorda's (Latynske namme: Chordata) foarmje in stamme fan it ûnderryk fan 'e echte dieren (Metazoa) en de boppestamme fan 'e nijmûnigen (Deuterostomata). Ta de rêchstringdieren hearre û.m. de sûchdieren, fûgels, reptilen, amfibyen en fisken. It binne bisten dêr't it lichem fan bestevige is troch in rêchstring, in stevige mar holle koarde fan senuwweefsel dy't troch de rêch rint.
Net by alle soarten is it rêchstring oanwêzich yn it folgroeide bist; by gâns soarten hat it embryo al in rêchstring, mar ferdwynt dat letter, of wurdt it ferfongen troch in wringe, wat winliken simpelwei in fierder evoluëarre foarm fan in rêchstring is. Wol hawwe alle soarten in sturt, al kin dy rudimintêr wêze, lykas dat by de minske it gefal is. Der binne rûchwei 67.000 ferskillende soarten rêchstringdieren, wêrfan't likernôch de helte bestiet út bienfiskeftigen (Osteichthyes).
Stûnpiştdar, filûma stûnpiştdaran, kordat (bi latînî: Chordata), filûma heyînên jîndar ên bi stûnka piştê ye.
Stûnpiştdar, filûma stûnpiştdaran, kordat (bi latînî: Chordata), filûma heyînên jîndar ên bi stûnka piştê ye.
Timzikrin d astirf n iɣersiwen imsidisen. Kraḍ adu-istirfen ttwassemlilen deg tagrawt agi : Nnig-temzikrin, Urukkurdiyen d Kraniyiyen, sin ineggura agi ttwassemlilen ddaw taxon Ulfaktures.
Wasa tiwlliyuq (Chordata) nisqakunaqa huk uywa rikch'aq putum.
Kaymi rikch'aq sinrinkuna:
Commons nisqaqa multimidya kapuyninkunayuqmi kay hawa: Wasa tiwlliyuq.
Wikispecies nisqaqa qillqasqa p'anqayuqmi kay hawa: Wasa tiwlliyuq
Wasa tiwlliyuq (Chordata) nisqakunaqa huk uywa rikch'aq putum.
Kaymi rikch'aq sinrinkuna:
Llikllayuq (Urochordata, Tunicata) Ascidiacea Thaliacea Larvacea Tullunnaq (Cephalochordata, Acrania) Tulluyuq (Vertebrata) Muyu simi (Cyclostomata) K'apa challwa (Chondrichthyes) Tullu challwa (Osteichthyes) Aycha wayt'ana (Sarcopterygii) Wach'i wayt'ana (Actinopterygii) Allpa yaku kawsaq (Amphibia) Suchuq (Reptilia) Pisqu (Aves) Ñuñuq (Mammalia)Xordalilar (Chordata) — ikkilamchi ogʻizli hayvonlar tipi. Oʻq skeleta — xorda ichak ustida joylashgan. Koʻpchilik X. hayoti davomida xorda ustida joylashgan nerv nayi saqlanib qoladi. Keyinchalik nerv nayidan bosh miya va orqa miya hosil boʻladi. Suvda yashovchi X. xalqumi devoridagi juft jabra yoriqlari hayot davomida saklanadi. Quruqlikda yashovchi oʻpka bilan nafas oladigan X.da jabra yoriqlari ontogenezining boshlangʻich davrlarida boʻladi. Yuragi 2—4 boʻlmali. Faqat tuban X. (lansetniklar)da qorin tomiri kisqarish xususiyatiga ega. Gavdasining oldingi 3 ta boʻgʻimlari boʻylab oʻtadigan segmentlar tuban X. va umurtqalilarning embrional rivojlanishi davrida yaxshi koʻzga tashlanadi. Tuban X. suzgich dumga (tananing anal teshigvdan keyingi qismi) ega.
X. tipi bosh xordalilar, qrbiqdilar va umurtqalilar kenja tipiga ajratiladi. 40000 ga yaqin turi (jumladan, 38000 umurtqali hayvonlar) maʼlum. X. hayvonot dunyosi sistemasida oʻziga xos oʻringa ega. Ammo X. jabra apparati ichak bilan nafas oluvchilar va ayrim qazilma ignaterililarga oʻxshash boʻladi; orqa nerv stvoli chalaxordalilar uchun ham xos.
Τα Χορδωτά (Chordata) αποτελούν την πολυπληθέστερη από τις συνομοταξίες ή φύλα (Phylum) του βασιλείου (Regnum) των Ζώων (Animalia). Κύριο χαρακτηριστικό τους είναι η ύπαρξη, τουλάχιστον για κάποια περίοδο της ζωής τους, νωτιαίας χορδής, κοίλης ραχιαίας νευρικής χορδής, φαρυγγικών σχισμών, ενδόστυλου και μεταεδρικής ουράς. Η συνομοταξία χορδωτά διαιρείται σε τρεις υποσυνομοταξίες: τα Ουροχορδωτά ή Χιτωνοφόρα (Urochordata ή Tunicata), που εκπροσωπούνται από τα Ασκιδιοειδή (Ascidiacea), τα Κεφαλοχορδωτά (Cephalochordata), που εκπροσωπούνται από τον Αμφίοξο (Amphioxus), και τα Κρανιωτά (Craniata), που περιλαμβάνουν όλα τα Σπονδυλωτά (Vertebrata). Τα σπονδυλωτά περιλαμβάνουν όλα τα κυκλόστομα, τους χονδριχθύς, τους οστεϊχθύς, τα αμφίβια, τα ερπετά, τα πτηνά και τα θηλαστικά. Υπάρχουν πάνω από 60.000 είδη χορδωτών, τα μισά από τα οποία ανήκουν στους Οστεϊχθύς. Τα Ημιχορδωτά ή Πρωτοχορδωτά (Hemichordata ή Protochordata), ταξινομούνταν ως τέταρτη υποσυνομοταξία των χορδωτών, όμως πλέον κατατάσσονται ως ξεχωριστή συνομοταξία.
Οι προνύμφες των ουροχορδωτών φέρουν ταυτόχρονα και νωτιαία χορδή και νευρική χορδή, οι οποίες χάνονται με την ενηλικίωση. Τα κεφαλοχορδωτά φέρουν ταυτόχρονα και νωτιαία χορδή και νευρική χορδή (χωρίς όμως εγκέφαλο ή ειδικά αισθητήρια όργανα) και πολύ απλό κυκλοφορικό σύστημα. Τα κρανιωτά είναι η μόνη υποσυνομοταξία, της οποίας τα μέλη φέρουν κρανίο. Σε όλα τα κρανιωτά, εκτός από την ομοταξία Μυξίνες (Myxini), η ραχιαία κοίλη νευρική χορδή περιβάλλεται από χόνδρινους ή οστέινους σπονδύλους και η νωτιαία χορδή είναι γενικώς υποβαθμισμένη. Οι μυξίνες, ενώ διαθέτουν κρανίο, στερούνται σπονδυλικής στήλης και γι' αυτόν τον λόγο γενικώς δεν θεωρούνται ως σπονδυλωτά. Τα χορδωτά και οι τρεις συγγενικές συνομοταξίες, τα Ημιχορδωτά, τα Εχινόδερμα (Echinodermata) και τα Ξενοστροβιλίδια (Xenoturbellida), αποτελούν την υπερσυνομοταξία (Superphylum) Δευτεροστόμια (Deuterostomia) του υποβασιλείου (Subregnum) Ευμετάζωα (Eumetazoa).
Οι προσπάθειες να επιλυθεί το θέμα της εξελικτικής σχέσης μεταξύ των χορδωτών οδήγησαν στη διατύπωση αρκετών υποθέσεων, όμως οι ερευνητές σήμερα συμφωνούν ομόφωνα στα εξής δύο σημεία: ότι τα χορδωτά είναι μονοφυλετικά, δηλαδή ότι όλα προέρχονται από ένα κοινό πρόγονο ο οποίος είναι κι αυτός χορδωτό, και ότι οι εγγύτεροι συγγενείς των κρανιωτών είναι τα κεφαλοχορδωτά. Τα παλαιότερα απολιθώματα χορδωτών ανήκουν στην πανίδα της πρώιμης Κάμβριας περιόδου, τα οποία έχουν ανακαλυφθεί στο Τσένγκγιανγκ της Κίνας. Πρόκειται για δύο είδη τα οποία θεωρούνται ως ιχθύς, γεγονός το οποίο υποδηλώνει ότι είναι σπονδυλωτά. Επειδή το αρχείο των απολιθωμάτων για τα χορδωτά είναι φτωχό, μόνον η μοριακή φυλογενετική θα μπορούσε να προσφέρει μια εύλογη προοπτική ως προς τη χρονολόγηση της εμφάνισής τους. Παρ' όλα αυτά, η χρήση της μοριακής φυλογενετικής γι' αυτόν τον σκοπό, θεωρείται αμφιλεγόμενη.
Επίσης, η λεπτομερής ταξινόμηση των υπαρχόντων χορδωτών έχει αποδειχθεί δύσκολη, διότι η προσπάθεια κατάρτισης εξελικτικών φυλογενετικών δένδρων δίνει διαφορετικά αποτελέσματα από την παραδοσιακή συστηματική ταξινόμηση επειδή αρκετές από τις ομοταξίες δεν είναι μονοφυλετικές. Ως αποτέλεσμα η ταξινόμηση των χορδωτών βρίσκεται σε κατάσταση ρευστότητας.
Τα χορδωτά είναι μια συνομοταξία, δηλαδή μια ομάδα ζώων τα οποία μοιράζονται το ίδιο σωματικό σχέδιο,[1] το οποίο καθορίζεται από την ύπαρξη σε κάποια περίοδο της ζωής τους των επόμενων πέντε χαρακτηριστικών:[2]
Τα χιτωνοφόρα εξαιτίας της μακριάς ουράς των προνυμφών τους ονομάζονται επίσης ουροχορδωτά.[4] Τα ουροχορδωτά ή χιτωνοφόρα διαιρούνται σε τέσσερεις ομοταξίες:
Τα Κεφαλοχορδωτά αποτελούν μια μικρή υποσυνομοταξία των χορδωτών, τα μέλη της οποίας θυμίζουν σε αδρές γραμμές ψάρια, χωρίς, όμως, κεφάλι και ειδικά αισθητήρια όργανα.[7] Η μοναδική ομοταξία των κεφαλοχορδωτών είναι τα Λεπτοκάρδια (Leptocardia), στα οποία ανήκει ο Αμφίοξος (Amphioxus). Τα κεφαλοχορδωτά, τα οποία τρέφονται μέσω συστήματος φιλτραρίσματος, μπορεί να είναι είτε οι πλησιέστεροι επιζώντες συγγενείς των κρανιωτών ή τα επιζώντα μέλη της ομάδας από την οποία εξελίχθηκαν όλα τα άλλα χορδωτά.[8][9]
Τα κρανιωτά, η πολυπληθέστερη από τις τρεις υποσυνομοταξίες των χορδωτών, έχουν κρανία τα οποία είναι σαφώς σχηματισμένα και διακριτά. Τα κρανιωτά χαρακτηρίζονται από τα κρανία τους, ακριβώς όπως τα χορδωτά (ή γενικά όλα τα δευτεροστόμια), χαρακτηρίζονται από τις ουρές τους.[10] Τα κρανιωτά διαιρούνται στις εξής τρεις ομάδες:
Τα ημιχορδωτά έχουν μερικά χαρακτηριστικά παρόμοια με εκείνα των χορδωτών: βραγχιακές οπές οι οποίες ανοίγουν μέσα στον φάρυγγα και μοιάζουν αρκετά με τις βραγχιακές σχισμές· στοματοχορδές, παρόμοιες σε σύσταση με τις νωτιαίες χορδές, οι οποίες όμως διατρέχουν κυκλικά τον δακτύλιο που βρίσκεται μπροστά από το στόμα· ραχιαία νευρική χορδή, αλλά επίσης και μια μικρότερη κοιλιακή νευρική χορδή. Υπάρχουν δύο ομάδες ημιχορδωτών. Τα μονήρη Εντερόπνευστα (Enteropneusta) έχουν μακριά προβοσκίδα και σκωληκοειδή σώματα με μήκος που μπορεί να φτάσει τα 2,5 μέτρα, με έως και 200 βραγχιακές σχισμές. Παρ' όλα αυτά μπορούν να ορύξουν τον ιζηματογενή θαλάσσιο πυθμένα. Τα Πτεροβράγχια (Pterobranchia) ζουν σε αποικίες, έχουν συχνά μήκος λιγότερο από 1 χιλιοστόμετρο και οι κατοικίες τους επικοινωνούν μεταξύ τους. Τρέφονται μέσω ενός ζεύγους βραγχιακών προσακτρίδων (πλοκαμιών) και έχουν μια κοντή ασπιδόσχημη προβοσκίδα. Το εκλιπόν είδος γραπτόλιθος (Graptolithina) ζούσε σε αποικίες μέσα σε αυλούς (σωλήνες) παρόμοιους με αυτούς των πτεροβράγχιων, και στα απολιθώματα τα οποία έχουν βρεθεί μοιάζουν με μικροσκοπικά σιδεροπρίονα.[16]
Τα Εχινόδερμα διαφέρουν από τα υπόλοιπα συγγενικά είδη των χορδωτών στα εξής: αντί να έχουν αμφίπλευρη συμμετρία έχουν ακτινοειδή συμμετρία, πράγμα που σημαίνει ότι το πρότυπο του σώματος τους έχει κυκλική μορφή· τα σώματά τους στηρίζονται σε σκελετό από ασβεστίτη, υλικό το οποίο δεν χρησιμοποιείται από τα χορδωτά, και αυτοί οι σκελετοί περικλείουν τα σώματά τους, ενώ ταυτόχρονα καλύπτονται από λεπτό δέρμα· έχουν σωληνωτά κινητήρια όργανα. Οι ποδίσκοι αυτοί λειτουργούν μέσω ενός ακόμη μοναδικού χαρακτηριστικού των εχινοδέρμων, δηλαδή μέσω ενός υδραυλικού αγγειακού συστήματος σωλήνων το οποίο λειτουργεί επίσης ως «πνεύμονας» και περιβάλλεται από μύες οι οποίοι ενεργούν ως αντλίες. Τα Κρινοειδή (Crinoidea) μοιάζουν αρκετά με άνθη, και χρησιμοποιούν τους πτερόμορφους βραχίονές τους για να φιλτράρουν σωματίδια τροφής από το νερό· τα περισσότερα ζουν προσκολλημένα σε βράχους, όμως υπάρχουν και μερικά τα οποία είναι ικανά να κινηθούν έστω και πολύ αργά. Άλλα εχινόδερμα μπορούν να κινηθούν και έχουν ποικιλία σωματικών σχημάτων, όπως για παράδειγμα οι αστερίες, οι αχινοί και τα ολοθούρια.[17]
.JPG)
|accessdate= (βοήθεια) |accessdate= (βοήθεια) |accessdate= (βοήθεια) |accessdate= (βοήθεια) |accessdate= (βοήθεια) |accessdate= (βοήθεια) |accessdate= (βοήθεια) |accessdate= (βοήθεια) |accessdate= (βοήθεια) |accessdate= (βοήθεια) Τα Χορδωτά (Chordata) αποτελούν την πολυπληθέστερη από τις συνομοταξίες ή φύλα (Phylum) του βασιλείου (Regnum) των Ζώων (Animalia). Κύριο χαρακτηριστικό τους είναι η ύπαρξη, τουλάχιστον για κάποια περίοδο της ζωής τους, νωτιαίας χορδής, κοίλης ραχιαίας νευρικής χορδής, φαρυγγικών σχισμών, ενδόστυλου και μεταεδρικής ουράς. Η συνομοταξία χορδωτά διαιρείται σε τρεις υποσυνομοταξίες: τα Ουροχορδωτά ή Χιτωνοφόρα (Urochordata ή Tunicata), που εκπροσωπούνται από τα Ασκιδιοειδή (Ascidiacea), τα Κεφαλοχορδωτά (Cephalochordata), που εκπροσωπούνται από τον Αμφίοξο (Amphioxus), και τα Κρανιωτά (Craniata), που περιλαμβάνουν όλα τα Σπονδυλωτά (Vertebrata). Τα σπονδυλωτά περιλαμβάνουν όλα τα κυκλόστομα, τους χονδριχθύς, τους οστεϊχθύς, τα αμφίβια, τα ερπετά, τα πτηνά και τα θηλαστικά. Υπάρχουν πάνω από 60.000 είδη χορδωτών, τα μισά από τα οποία ανήκουν στους Οστεϊχθύς. Τα Ημιχορδωτά ή Πρωτοχορδωτά (Hemichordata ή Protochordata), ταξινομούνταν ως τέταρτη υποσυνομοταξία των χορδωτών, όμως πλέον κατατάσσονται ως ξεχωριστή συνομοταξία.
Οι προνύμφες των ουροχορδωτών φέρουν ταυτόχρονα και νωτιαία χορδή και νευρική χορδή, οι οποίες χάνονται με την ενηλικίωση. Τα κεφαλοχορδωτά φέρουν ταυτόχρονα και νωτιαία χορδή και νευρική χορδή (χωρίς όμως εγκέφαλο ή ειδικά αισθητήρια όργανα) και πολύ απλό κυκλοφορικό σύστημα. Τα κρανιωτά είναι η μόνη υποσυνομοταξία, της οποίας τα μέλη φέρουν κρανίο. Σε όλα τα κρανιωτά, εκτός από την ομοταξία Μυξίνες (Myxini), η ραχιαία κοίλη νευρική χορδή περιβάλλεται από χόνδρινους ή οστέινους σπονδύλους και η νωτιαία χορδή είναι γενικώς υποβαθμισμένη. Οι μυξίνες, ενώ διαθέτουν κρανίο, στερούνται σπονδυλικής στήλης και γι' αυτόν τον λόγο γενικώς δεν θεωρούνται ως σπονδυλωτά. Τα χορδωτά και οι τρεις συγγενικές συνομοταξίες, τα Ημιχορδωτά, τα Εχινόδερμα (Echinodermata) και τα Ξενοστροβιλίδια (Xenoturbellida), αποτελούν την υπερσυνομοταξία (Superphylum) Δευτεροστόμια (Deuterostomia) του υποβασιλείου (Subregnum) Ευμετάζωα (Eumetazoa).
Οι προσπάθειες να επιλυθεί το θέμα της εξελικτικής σχέσης μεταξύ των χορδωτών οδήγησαν στη διατύπωση αρκετών υποθέσεων, όμως οι ερευνητές σήμερα συμφωνούν ομόφωνα στα εξής δύο σημεία: ότι τα χορδωτά είναι μονοφυλετικά, δηλαδή ότι όλα προέρχονται από ένα κοινό πρόγονο ο οποίος είναι κι αυτός χορδωτό, και ότι οι εγγύτεροι συγγενείς των κρανιωτών είναι τα κεφαλοχορδωτά. Τα παλαιότερα απολιθώματα χορδωτών ανήκουν στην πανίδα της πρώιμης Κάμβριας περιόδου, τα οποία έχουν ανακαλυφθεί στο Τσένγκγιανγκ της Κίνας. Πρόκειται για δύο είδη τα οποία θεωρούνται ως ιχθύς, γεγονός το οποίο υποδηλώνει ότι είναι σπονδυλωτά. Επειδή το αρχείο των απολιθωμάτων για τα χορδωτά είναι φτωχό, μόνον η μοριακή φυλογενετική θα μπορούσε να προσφέρει μια εύλογη προοπτική ως προς τη χρονολόγηση της εμφάνισής τους. Παρ' όλα αυτά, η χρήση της μοριακής φυλογενετικής γι' αυτόν τον σκοπό, θεωρείται αμφιλεγόμενη.
Επίσης, η λεπτομερής ταξινόμηση των υπαρχόντων χορδωτών έχει αποδειχθεί δύσκολη, διότι η προσπάθεια κατάρτισης εξελικτικών φυλογενετικών δένδρων δίνει διαφορετικά αποτελέσματα από την παραδοσιακή συστηματική ταξινόμηση επειδή αρκετές από τις ομοταξίες δεν είναι μονοφυλετικές. Ως αποτέλεσμα η ταξινόμηση των χορδωτών βρίσκεται σε κατάσταση ρευστότητας.
Мышксöнаэз (лат. Chordata) - пода тип.
Ҷонварон ду гурӯҳ ҳастанд: Танобдорон ва бемӯҳрагон. Танобдоронро мозадорон ҳам номидаанд. Вижагии танобдорон доштани як таноби кучак асабии тухолӣ дар пушт ба ном танобак дар марҳилаи аз зиндагии онҳо аст. Ин танобак шохаи танобдорон се зершоха дорад:
Кордалуулар (лат. Chordata) - экинчи ооздуу жаныбарлар тиби.
Аларга ичеги үстүндө жаткан скелет огу - корда мүнөздүү. Бардык Кордалууларда корданын үстүндө өмүр бою сакталуучу арка нерв түтүгү болуп, андан мээ жана жүлүн пайда болгон. Сууда жашоочуларды н колкосунда метомердүү бакалоор жылчыкчалары өмүр бою сакталат, ал эми кургакта жашоочу (өпкөсү менен дем алуучулар) омурткалууларда өө рчүүнүн алгачкы стадиясында - онтогенезинде гана болот.
Алардын 3 типчеси - баш кордалуулар, челдүүлөр, омурткалуулар, 40 000дей түрү, анын 3800дөйү омурткалуулар. Алар ар түрдүү шарттарда (сууда, чөлдө, тоодо ж. б.) жашайт. Бардык Хордалуулардын түпкү теги бир болушу мүмкүн.
Кордалуулар (лат. Chordata) - экинчи ооздуу жаныбарлар тиби.
Аларга ичеги үстүндө жаткан скелет огу - корда мүнөздүү. Бардык Кордалууларда корданын үстүндө өмүр бою сакталуучу арка нерв түтүгү болуп, андан мээ жана жүлүн пайда болгон. Сууда жашоочуларды н колкосунда метомердүү бакалоор жылчыкчалары өмүр бою сакталат, ал эми кургакта жашоочу (өпкөсү менен дем алуучулар) омурткалууларда өө рчүүнүн алгачкы стадиясында - онтогенезинде гана болот.
Алардын 3 типчеси - баш кордалуулар, челдүүлөр, омурткалуулар, 40 000дей түрү, анын 3800дөйү омурткалуулар. Алар ар түрдүү шарттарда (сууда, чөлдө, тоодо ж. б.) жашайт. Бардык Хордалуулардын түпкү теги бир болушу мүмкүн.
Хордалылар (лат. Chordata) — терәк хезмәтен үтәүче тыгыз үзәк скелеты (хорда) булган икенчел авызлы хайваннар. Хордалыларда үзәк нерв системасы тәннең арка ягында урнашкан нерв көпшәсеннән тора. Нерв системасы төзелеше буенча хордалылар — иң югары үсешле хайваннар төре. Кан әйләнеше йомык, йөрәк тәннең корсак ягында урнашкан була.
Хроник яктан хордалылар — иң яшь төр.
Барлыгы 51 000 төргә якын хордалылар билгеле.
Хордалылар төре өч зур төркемгә бүленә:
Хордалылар (лат. Chordata) — эсәклек өҫтөндә ятыусы хорда рәүешендәге үҙәк һөлдәһе булған айырым хайуандар тибы; умыртҡалыларҙың яралғы үҫеше дәүерендә хордаһы умыртҡалыҡ менән алмашына. Хордалыларға умыртҡалы хайуандар, башһөйәкһеҙҙәр(ru:Головохо́рдовые (лат. Cephalochordata)), оболочниктар (төҙөлөш яғынан умыртҡалыларға яҡын торған хордалы диңгеҙ хайуандары) инә.
Хайуандар донъяһында хордалылар нерв системаһы төҙөлөшө буйынса иң юғары баҫҡыста тора. Хронология тәртибе буйынса — иң йәш тип. Донъяла 60 000 тирәһе төр билдәле, шуларҙың 4300-е Рәсәйҙә тереклек итә.
Хордалылар (лат. Chordata) — терәк хезмәтен үтәүче тыгыз үзәк скелеты (хорда) булган икенчел авызлы хайваннар. Хордалыларда үзәк нерв системасы тәннең арка ягында урнашкан нерв көпшәсеннән тора. Нерв системасы төзелеше буенча хордалылар — иң югары үсешле хайваннар төре. Кан әйләнеше йомык, йөрәк тәннең корсак ягында урнашкан була.
Хроник яктан хордалылар — иң яшь төр.
Барлыгы 51 000 төргә якын хордалылар билгеле.
Хордалылар төре өч зур төркемгә бүленә:
Башсөяксезләр Личинка-хордалылар Умырткалылар ↑ Integrated Taxonomic Information System — 2001. ↑ Ruggiero M. A., Gordon D. P., Orrell T. M. et al. A Higher Level Classification of All Living Organisms // PLOS ONE — Public Library of Science, 2015. — ISSN 1932-6203 — doi:10.1371/JOURNAL.PONE.0119248 — PMID:25923521 Nederlands SoortenregisterХордалылар (лат. Chordata) — эсәклек өҫтөндә ятыусы хорда рәүешендәге үҙәк һөлдәһе булған айырым хайуандар тибы; умыртҡалыларҙың яралғы үҫеше дәүерендә хордаһы умыртҡалыҡ менән алмашына. Хордалыларға умыртҡалы хайуандар, башһөйәкһеҙҙәр(ru:Головохо́рдовые (лат. Cephalochordata)), оболочниктар (төҙөлөш яғынан умыртҡалыларға яҡын торған хордалы диңгеҙ хайуандары) инә.
Хайуандар донъяһында хордалылар нерв системаһы төҙөлөшө буйынса иң юғары баҫҡыста тора. Хронология тәртибе буйынса — иң йәш тип. Донъяла 60 000 тирәһе төр билдәле, шуларҙың 4300-е Рәсәйҙә тереклек итә.
Хордатите односно хордовите животни (науч. Chordata) се најсложено градени животински организми. Еден од нивните главни белези е присуството на хорда (од каде доаѓа и името), расположена во внатрешноста на телото, грбно по целата телесна должина. Формирана е од особено сврзно ткиво, наречено хордово ткиво, чии големи и вакуолизирани клетки се исполнети со течност, со што хордата се здобива со цврстина и еластичност. Како потпорен орган таа функционира во текот на целиот живот само кај најнижите хордови животни, како на пример амфиоксусот. Кај круглоустите и дел од рибите, хордата е уште подобро развиена, а кај вишите хордати таа е редуцирана и заменета со ’рбетен столб. Втор карактеристичен белег е положбата и посебниот тип на нервен систем. Тој има грбна положба во однос на хордата, има цевчеста форма типична за хордатите и настанува со увртување на ектодермот во вид на надолжен жлеб, кој подоцна се затвора во цевка. И трет белег е што органите за дишење се развиваат од предното црево во вид на парни испакнатини на кои се наоѓаат парни странични отвори - жабрени цепнатинки. Кај нижите хордати тие постојат целиот живот, додека кај вишите се јавуваат само во почетните фази од ембрионалниот развој.
Хорда, односно chorda dorsalis (на англиски наречена нотохорд - notochord) е името кое е дадено на главната одлика на хордатите. Таа функционира како ендоскелет и претставува едно долго, флексибилно стапче кое произлегува како испапчување на првобитното црево (архентерон). Токму затоа лежи над цревото и под нервната цевка. Хордата кај сите хордати подлежи на истата онтогенеза која е контролирана од Брахиури-генот. Не е можно да се одреди дали хордата првобитно се протегала само во опашниот дел или долж целото тело. Странично од хордата се расположени надолжни мускули, кои кај првобитните хордати служеле за придвижување. За време на онтогенезата, хордата минува низ стадиумот ,,пари во фишек‘‘, при што се состои од дисковидни притиснати клетки. Хордата на амфиоксусот останува во овој стадиум за време на целиот живот и е опколена само од мускулни влакна. Кај ларвите од плаштарите и кај ‘рбетниците се јавуваат простори меѓу клетките, кои кај ларвите на плаштарите образуваат континуиран канал опколен од епителни клетки. Хордата кај ларвите се протега само долж опашниот дел на телото. Хордата во текот на онтогенезата кај ‘рбетниците се заменува со ‘рбетен столб. Остатоци од хордата кај вишите ‘рбетници се nuclei pulposi (пулпозни јадра) во меѓупрешленските дискови.
Кај безопашните водоземци, како и кај некои групи на примитивни копнени ‘рбетници, вклучувајќи ги темноспондилите (Temnospondyli) и нижите влекачолики (антракосаурите), образувањето на прешленските тела во текот на индивидуалниот развиток може да биде забавено, така што кај фосилите (покрај останатите неотениски одлики кај возрасните единки), може да се јави и хорда во вид на лента.
Хордатите односно хордовите животни (науч. Chordata) се најсложено градени животински организми. Еден од нивните главни белези е присуството на хорда (од каде доаѓа и името), расположена во внатрешноста на телото, грбно по целата телесна должина. Формирана е од особено сврзно ткиво, наречено хордово ткиво, чии големи и вакуолизирани клетки се исполнети со течност, со што хордата се здобива со цврстина и еластичност. Како потпорен орган таа функционира во текот на целиот живот само кај најнижите хордови животни, како на пример амфиоксусот. Кај круглоустите и дел од рибите, хордата е уште подобро развиена, а кај вишите хордати таа е редуцирана и заменета со ’рбетен столб. Втор карактеристичен белег е положбата и посебниот тип на нервен систем. Тој има грбна положба во однос на хордата, има цевчеста форма типична за хордатите и настанува со увртување на ектодермот во вид на надолжен жлеб, кој подоцна се затвора во цевка. И трет белег е што органите за дишење се развиваат од предното црево во вид на парни испакнатини на кои се наоѓаат парни странични отвори - жабрени цепнатинки. Кај нижите хордати тие постојат целиот живот, додека кај вишите се јавуваат само во почетните фази од ембрионалниот развој.
Загаснууд нь заламгайгаар амьсгалдаг, усан орчинд амьдардаг хүйтэн цуст амьтад юм. Яст загаснууд нь мөгөөрсөн араг яст загаснуудтай харьцуулахад дийлэнх олныг эзэлдэг. Яст загаснууд нь далайн гүнээс эхлээд гол мөрөн, нуур, тэр бүү хэл цөөрмийн орчинд ч амьдардаг. Зарим зүйлүүд нь цэнгэг болон давстай усны хооронд шилжиж байдаг. Эдгээр загаснуудын араг яс нь кальцийн форфор хүчлийн давсаар бэхэжсэн байдгаараа тэнгисийн амьтад болох аварга загаснууд (акулa, скат) зэрэг мөгөөрст загаснуудын араг яснаас ялгаатай. Загасны анатоми
Эрхтнүүдийн тогтолцоо шар өнгө – мэдрэлийн тогтолцоо, ногоон – хоол боловсруулах, цэнхэр – амьсгалын, хөх ягаан – ялгаруулах, улаан шар – бэлгийн, ягаан – булчингийн Загасны биеийн хэлбэр нь түүний онцгой зуршилд дасан зохицсон байдаг, жишээ нь ёроолын амьтан болох халпинь загас хавтгай хэлбэртэй. Дайчин анчин болох цурхай загас шунгадаг мина шиг хэлбэртэй. Загасны живэрүүд нь залах болон урагш хөдлөхөд туслана. Цээжний болон хэвлийн хос живэр нь зайчлан явахад тусалдаг бол харин нурууны, сүвний болон сүүлний живрүүд загасны биеийг тэнцвэртэй байлгахад нөлөөлдөг. Хосгүй сэлэлт нь сүүлний живрүүдийн чиглэлт түлхэлтүүд болон үүнтэй нэгэн зэрэг биеэ хотойлгосны үр дүн. Загас өөрийнхөө хөвөгч шинж чанарыг агаараар дүүргэсэн хөвөгч цэврүүний туслалцаатайгаар зохицуулдаг. Биен дээрх хажуугийн шугам нь усны урсгал, тэнгисийн ёроол болон янз бүрийн объектуудын ойртож буйг мэдэрдэг эрхтэн юм. Загас нь хамгаалалтын хайрсаар бүрхэгдсэн нимгэн арьстай байдаг. Яст загаснууд жижигхэн бие биеэ дарж бүрхсэн ясан ялтсууд бүхий арьстай.
Загас нь ургамал, планктон (усан доторх эгэл жижиг амьтан ургамлын организмууд) болон бусад загасаар хооллодог. Амны байрлал нь ихэвчлэн тэдгээрийн хоол ундны зуршлын үзүүлэлт болдог. Ихэнх загасууд гадаад үр тогтолттой. Эмэгчин загас өндгөн эсээ гаргадаг, харин эрэгчин нь мөн тэр үеэр усанд өөрийн үрийн шингэнээ гаргана. Өндөгний тоо нь загасны зүйлээс шалтгаална. Цөөн тооны зүйл болох гуппи /үр шүдтэний багийн жижигхэн загас/ болон зарим аварга загасууд амьд зулзага төрүүлдэг. Өндөг нь эмэгчнийхээ дотор үр тогтдог. Хамтарсан эрхтнийхээ тусламжтайгаар эрэгчин нь оруулдаг. Төрснийхөө дараа залуу загаснууд бараг л шууд бие даан сэлж чаддаг.
Модонд авирагч мэлхийн тод өнгө “Болгоомжил, би хортой!” гэсэн дохио өгдөг Саламандра, тритон зэргийг багтаасан сүүлтний баг нь хойд тал бөмбөрцөг болон америкийн халуун бүсд амьдардаг 400 шахам зүйлээс бүрдэнэ. Тэдгээр нь сунамал бие, хоёр хос мөч болон урт сүүлтэй. Эдгээр амьтдын онцлог шинж нь том нүд юм. Сүүл-гүйтний багт 4000 зүйл (мэлхий, бах) багтах ба туйлын районуудаас бусад газарт хаа сайгүй амьдардаг. Тэдний урт, хүчирхэг хойд мөч нь үсрэх, харайхад ашиглагдана. Модны мэлхий нь сарвуун доороо цавуулаг зөөлөвчтэй байдаг нь тэднийг гайхалтай өндөрт авирагчид болгожээ. Ус болон хуурай газрын завсарт
Галт саламандрын арьсны булчирхайнууд ялгарсан нь тэднийг махчин амьтдаас хамгаалдаг Өөрийн хүчтэй живрүүдийнхээ тусламжтайгаар хуурай газарт мөлхөж гарсан яст загаснуудын удам болох хоёр нутагтан нь усны болон газрын сээр нуруутны онцлогийг харуулдаг. Хамгийн гайхалтай нь заламгай бүхий сэлэгч амьтнаас том толгойт/шанаган хорхой буюу авгалдайнаас уушгаар амьсгалдаг нас бие гүйцсэн мэлхий, саламандра болон хувирсан явдал юм. Хоёр нутагтан нь хүйтэн цуст амьтад, учир нь тэд өөрийн температураа зохицуулж чаддаггүй, хүрээлэн буй орчны температурыг хүлээн авдаг. Олонх зүйлүүд нь өвлийг газар дахь нүрэнд юмуу эсвэл бөөн навчис дотор өнгөрүүлдэг.
Тэдний хатах учиргүй нимгэн арьс нь уушгинд нэмэлт болгон амьсгалын үүрэг гүйцэтгэдэг. Арьсан дээр нь махчин амьтдыг үргээхэд зориулагдсан хортой, таагүй үнэртэй бодисыг ялгаруулдаг булчирхайнууд бас бий.
Caecilians бүрэн 1.5 м-ээс дээш урттай ( 4 фут 11) том зүйл , могойнууд төстэй бол жижиг зүйл, хорхой адил төстэй гаргах, мөч дутагдаж байна. Тэдний салаа сүүлтэй богино эсвэл байхгүй , мөн тэдний cloacae тэдний байгууллагад хязгааруудад ойролцоо байдаг.
Тэдний арьс гөлгөр , ихэвчлэн хар matte боловч зарим зүйлийн өнгөт арьс байдаг. Арьс Дотор кальцит хэмжээс юм. Учир нь эдгээр хэмжээсний , caecilians нэг удаа чулуужсан Stegocephalia холбоотой байх гэж бодож байсан боловч одоо тэд хоёр дахь хөгжил гэж үзэж байгаа бөгөөд хоёр бүлэг хамгийн их магадлалтай холбоогүй байна арьс нь маш олон цагираг хэлбэртэй атираа байна хэсэгчлэн тэдэнд хуваагдаж төрхийг өгч , бие бүслэх , эсвэл annuli . Зарим нь бусад амьд хоёр нутагтан адил , арьсны махчин саад болох хортой бодис secrete нь булчирхайг агуулж байдаг. Siphonops paulensis арьс шүүрэл цус задлагч шинж илэрч байна.
Мөлхөгчид нь амьтдын эртний бүлгийг бүрдүүлдэг ба тэднээс бүхий л сүүн тэжээлтнүүд болон шувууд хөгжжээ. Пермийн галавын үе, 300 сая жилийн өмнө хувьслын гурван чиглэлд хуваагдан салжээ: нэгдүгээрт, хуурай газрын болон тэнгисийн яст мэлхийнүүд, хоёрдугаарт, үлэг гүрээлүүд, гүрвэлүүд, матар болон шувууд, гуравдугаарт, сүүн тэжээлтнүүд. Мөлхөгчид урьд нь үзээгүй олон тооны дасан зохицлыг дамжсаныхаа ачаар хуурай газарт эсэн мэнд гарч иржээ. Тэдний арьсан дээрх хайрснууд тэднийг хаталтаас хамгаалж, уушгийг нь хүчтэй, үр ашигтай болгожээ. Тэдний өндөг нь усгүйжилт болон гэмтлээс хамгаалсан бат бөх хатуу хальсаар бүрхэгдсэн байдаг. Хоёр нутагтан нь бодисын солилцооны замаар биеийнхээ температурыг тохируулж чаддаггүй. Иймээс тэд халуун цаг агаарын нөхцөлд сүүдэр хайдагч гэсэн эрсдлийг үл хайхран наран шарлагыг хүлээн авч удаан хугацааг өнгөрүүлдэг. Сүүгээр бойжигчидтой харьцуулахад тэдэнд бага хэмжээний хоол шаардагддаг тул говь, цөл мэтийн хоол тэжээл багатай нутгуудад тайван амьдарч чаддаг.
Шувуудын өвөг нь мөлхөгчид байсан ба энэ нь 150 сая жилийн настай малтмал археоптерикс шувуу олдсоноор баттай нотлогджээ. Энэхүү жигүүртэн өвөг мөлхөгчдийн шинж төрхийг хадгалсан, тухайлбал далавануудынхаа төгсгөлд сарвуутай, урт сүүлтэй байв. Тэгэхдээ зөвхөн энэ бүлгийн сээр нуруутнуудад байдаг шувуудын онцлогууд ч бас ажиглагдаж байна.
Нисэх чадвараас гадна шувууд нь ялангуяа махчин шувуудын хувьд харааны хөгжил гойд сайн, ихээхэн өндрөөс олзоо харж чаддаг байна. Хоол ундны зуршлаас хамааран хошуу нь олон хэлбрийг тусгадаг: хурц ирмэгтэй хошуу нь махчин шувуудад, хүч нэмэгдүүлсэн бол тоншуулд, гуурс хэлбэртэй бол жиргэдэг шувуудад гэх мэт. Өд сөд нь ч гэсэн тэдний амьдралын хэв маягт зохицсон байдаг. Хүйтэн цаг уурт амьдардаг шувууд зузаан өд сөдөөр хамгаалагдсан байдаг, эрэгчин шувуудын тод өд сөд нь эмэгчнээ өөртөө татахад, харин бүдэг өнгө нь зүсээ хувиргахад үйлчилдэг. Шувуу нь зүрх, уушиг болон цусны эргэлтийн тогтолцоотой хүйтэн цуст амьтан. Энэ нь зарим зүйлийн шувуудад хүйтэн цаг ууртай болон өвлийн үеэр хоол тэжээлээ идэвхтэй хайх бололцоо олгодог.
Тахианы дэгдээхэйнүүд өндөгний хальсаа 21 өдрийн дараа хагалан гардаг Ихэнх шувууд нийлүүлэг болон үүр засахдаа зориулсан нутаг дэвсгэртэй байхыг зорьж түүнийгээ хамгаалдаг. Тэдгээр нь дуулж (жиргэдэг шувууд) хамтрагчийнхаа анхаарлыг татдаг, эсвэл харагдахуйц дохио, жишээ нь тод өд сөдөө ашигладаг. Шувуудын хосын холбоо үргэлжлэх байдлаараа янз бүр. Зарим нь нугас мэтийн шувуу шиг өндөглөх хүртэлх далд үеэр хязгаарлагддаг бол махчин шувууд, ууль, оцон шувуу бүхий л амьдралаараа холбогддог. Зарим зүйлийн шувууд хиймэл үүр барьдаг бол зарим нь нэг үүрийг хэдэн жилэр ч ашигладаг. Оцон шувууд босоогоороо өндөглөдөг ба үүр засдаггүй. Бүх шувууд ихэвчлэн цагаан өнгийн 1-20 хүртэлх тооны өндөг гаргадаг. Эцэг эх шувууд өндөгнийхөө дотоод байнгын температурыг хадгалж байхын тулд 11 өдрөөс 20 долоо хоног хүртэл өндөгнүүдээ дардаг. Ангаахайнуудаа гаруут эцэг эх нь нь тэднийг хооллож, нисэхэд сургадаг. Хөрөө мэтийн шувуу нь шимэгч байдлаар амьдардаг: бусдын үүрэнд өндөглөдөг ба өөр эцэг эхчүүд тэднийг асарч хамгаалдаг.
Хөхтөн нь сээр нуруутан амьтдын хүрээ бөгөөд эмэгчин нь хөх, сүүний булчирхайтай, мөн эр, эм хоёул үс, хөлсний булчирхай, дунд чихний яс зэрэгтэй болно. Хөхтөн нь ямар хэлбэрээр төрөхөөс шалтгаалан 3 гол ангид хуваагдана. Эдгээр нь: Өндөглөгч, уутат, эхсийн болно. Хөхтөн амьтан нь халуун цустай бөгөөд зүрх нь 4 тасалгаатай. Өдгөө 1200 төрлийн, 153 овог, 29 багийн 5400 зүйл хөхтөн амьтад байна. Ихэнх нь дараах 6 том багт хамрагдана. Дэлхий дээр нийт 4000 гаруй төрлийн хөхтөн амьтад амьдарч байна. Эдгээрээс хамгийн жижиг нь гахайн хамарт сарьсан багваахай ба биеийн жин нь ердөө л 1.4 г бол хамгийн том нь хөх халим бөгөөд биеийн жин нь 150 т, биеийн урт нь 30 м юм. Гэхдээ хуурай газрынх ч бай, усных ч бай бүх хөхтөн амьтад адил төстэй шинж чанар агуулж байдаг.
Хөхтөн амьтад: -Бүгд сээр нуруутнууд (энэ нь юу гэсэн үг вэ гэвэл бүх хөхтөн амьтад нурууны ястай байдаг.) -Бүгд биенээсээ дулаан ялгаруулна. Энэ нь бүгд “халуун цустай” бөгөөд цусны эргэлтийн тогтолцоотой байдаг гэсэн үг юм. Иймээс хөхтөн амьтад дэлхийн бараг ямар ч уур амьсгалтай газар амьдрах чадвартай байдаг байна.) -Бүгд биений үстэй байдаг. -Бүгд үр төлөө сүүгээрээ хооллодог. Тэд үр төлтэйгээ илүү их цагийг өнгөрүүлдэг бөгөөд энэ нь үр төлдөө амьдрахад хамгийн чухал чадваруудыг зааж, сурган үлдээхэд тусладаг байна.
Wikispeciesप्रकार टॅक्सॉन आरंभ वेळ 536 millennium BC (559 millennium नंतर BC) सामान्य नाव
अधिकार नियंत्रण 
कणाधारी प्राणी (लॅटिन: Chordate) म्हणजे पाठीचा कणा असणारे प्राणी. यांमध्ये पृष्ठवंशी तसेच अपृष्ठवंशी प्राणी यांचा समावेश होतो.
कणाधारी प्राणी (लॅटिन: Chordate) म्हणजे पाठीचा कणा असणारे प्राणी. यांमध्ये पृष्ठवंशी तसेच अपृष्ठवंशी प्राणी यांचा समावेश होतो.
ক'ৰডাটা (Chordates, /ˈkɔrdeɪts/) হ'ল এনেবোৰ প্ৰাণী যিবোৰৰ এডাল পৃষ্ঠ ৰজ্জু, এডাল ফোপোলা পৃষ্ঠীয় স্নায়ু ৰজ্জু, pharyngeal slit, এডাল endostyle, আৰু অন্ততঃ জীৱন চক্ৰৰ কিছু কালৰ বাবে এডাল নেজ থাকে। বৰ্গানুসৰি, এই পৰ্বটোৱে উপপৰ্ব মেৰুদণ্ডী (Vertebrata), যেনে- স্তন্যপায়ী, মৎস, উভচৰ, সৰিসৃপ, চৰাই; টিউনিকাটা (Tunicata), যেনে - salp আৰু sea squirt; আৰু চেফালকৰডাটাক (Cephalochordata) সাঙুৰি লয়।
ক'ৰডাটাৰ ৭৫,০০০ জীৱীত সদস্যৰ, প্ৰায় অৰ্ধেকেই Osteichthyes শ্ৰেণীৰ অন্তৰ্গত বনী ফিছ (bony fish)। পৃথিৱীৰ, আটাইতকৈ বৃহৎ আৰু ক্ষিপ্ৰতৰ প্ৰাণী, ক্ৰমে নীলা তিমি (blue whale) আৰু peregrine falcon, মানুহৰ দৰেই ক'ৰডাটাৰ অন্তৰ্গত।[2]
পৃষ্ঠদণ্ডী পৰ্বৰ প্ৰাণীবোৰে সিহঁতৰ জীৱন কালৰ যিকোনো এটা বা সমগ্ৰ স্তৰত প্ৰদৰ্শন কৰা কিছুমান বিৱচ্ছেদীয় বৈশিষ্ট তলত উল্লেখ কৰা হ'ল:[3]
পৃষ্ঠদণ্ডীক অন্য জীৱৰ পৰা পৃথক কৰা, কিন্তু সাধাৰণ সংজ্ঞাৰ ভিতৰত নপৰা অন্য কিছুমান বৈশিষ্ট হ'ল:
হেমিক'ৰডেট ("অৰ্দ্ধ পৃষ্ঠদণ্ডী") সমূহৰ কিছুমান বৈশিষ্ট পৃষ্ঠদণ্ডীৰ সৈতে মিল থকা দেখা যায়: ব্ৰেংকিয়েল ছিদ্ৰ শ্বাসনলীত মুক্ত হয় আৰু দেখিবলৈ গিল স্লীটৰ (gill slits) দৰে; ষ্ট'মকৰ্ড (stomochord), ন'ট'কৰ্ডৰ (notochord) সৈতে একে, কিন্তু মুখৰ পৰা আতৰত "ক'লাৰ (collar)"ৰ চাৰিও কাষে থাকে; এডাল অংকীয় স্নায়ুৰজ্জু থাকে, কিন্তু ভেণ্ট্ৰেল নাৰ্ভ কৰ্ডৰ আকাৰ সৰু।
হেমিক'ৰডেটৰ দুটা জীৱিত গোট আছে:
অকলশৰীয়াকৈ থকা এণ্টাৰ'নাষ্ট, যাক সাধাৰণতে "এক্ৰন ৱৰ্ম" বুলি কোৱা হয়। ইহঁতৰ দীঘল প্ৰ'বছছিছ (proboscis) থাকে আৰু প্ৰায় ২০০ লৈকে ব্ৰেংকিয়েল স্লীট থাকে আৰু দেহটো প্ৰায় ২.৫ ফুট পৰ্যন্ত দীঘল হয়। ইহঁত সাগৰ তলীত গাঁত খান্দি বাস কৰে।
টেৰ'ব্ৰাঞ্চ (Pterobranch) সমূহ উপনিৱেশ পাতি বাস কৰে। এককভাৱে ইহঁতৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ১ মিটাৰতকৈ কম হয়। এযোৰ ব্ৰেংকিয়েল স্পৰ্শকৰ সহায়ত খাদ্য ভক্ষণ কৰে। ইহঁতৰ এডাল চুটি, শ্বীল্ড আকাৰৰ প্ৰবছছিছ থাকে। নলীত বাস কৰা দেখিবলৈ হেক্সু ব্লেডৰ দৰে দেখা বিলুপ্ত গ্ৰেপ্ট'লাইট (graptolite) নামৰ উপনিৱেশীয় জীৱাশ্মবোৰ টেৰ'ব্ৰাঞ্চৰ সৈতে একে।[7]
পৃষ্ঠদণ্ডী আৰু সিহঁতৰ সম্বন্ধীয় সমূহৰ সৈতে কণ্টকচৰ্মীৰ তিনি প্ৰকাৰৰ পাৰ্থক্য আছে: ইহঁতে কেৱল পলু স্তৰতহে দ্বীপাৰ্শীয় সমমিতি প্ৰদৰ্শন কৰে। পূৰ্ণাংগ অৱস্থাত ইহঁত চক্ৰাকাৰ। ইহঁতৰ নলীকা সদৃশ পদ থাকে (tube feet)। ইহঁতৰ দেহৰ খোলা কেলচাইটৰ দ্বাৰা গঠিত। বেছিভাগ কণ্টকচৰ্মী সাগৰৰ শিলত লাগি থাকে, কিছুমানে অতি ধীৰ গতিৰে চলাচল কৰে আৰু তৰা মাছ, ছী আৰ্চিন, সামুদ্ৰীক তিঁয়হ আদিৰ দৰে কিছুমানৰ দেহৰ গঠন বিভিন্ন আকাৰৰ হয় আৰু চলাচল কৰিব পাৰে।[8]
ক'ৰডাটা (Chordates, /ˈkɔrdeɪts/) হ'ল এনেবোৰ প্ৰাণী যিবোৰৰ এডাল পৃষ্ঠ ৰজ্জু, এডাল ফোপোলা পৃষ্ঠীয় স্নায়ু ৰজ্জু, pharyngeal slit, এডাল endostyle, আৰু অন্ততঃ জীৱন চক্ৰৰ কিছু কালৰ বাবে এডাল নেজ থাকে। বৰ্গানুসৰি, এই পৰ্বটোৱে উপপৰ্ব মেৰুদণ্ডী (Vertebrata), যেনে- স্তন্যপায়ী, মৎস, উভচৰ, সৰিসৃপ, চৰাই; টিউনিকাটা (Tunicata), যেনে - salp আৰু sea squirt; আৰু চেফালকৰডাটাক (Cephalochordata) সাঙুৰি লয়।
ক'ৰডাটাৰ ৭৫,০০০ জীৱীত সদস্যৰ, প্ৰায় অৰ্ধেকেই Osteichthyes শ্ৰেণীৰ অন্তৰ্গত বনী ফিছ (bony fish)। পৃথিৱীৰ, আটাইতকৈ বৃহৎ আৰু ক্ষিপ্ৰতৰ প্ৰাণী, ক্ৰমে নীলা তিমি (blue whale) আৰু peregrine falcon, মানুহৰ দৰেই ক'ৰডাটাৰ অন্তৰ্গত।
ਤੰਦਧਾਰੀ ਜਾਂ ਡੋਰਧਾਰੀ ਜਾਨਵਰਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਖੋਖਲੀ ਤੰਤੂ-ਤੰਦ, ਸੰਘੀ ਦੇ ਪੋਲ਼ ਵਿੱਚ ਚੀਰੇ, ਇੱਕ ਐਂਡੋਸਟਾਈਲ ਅਤੇ ਜੀਵਨ-ਚੱਕਰ ਦੇ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਪੜਾਅ ਉੱਤੇ ਕੁਝ ਵਕਤ ਵਾਸਤੇ ਗੁਦਾ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਪੂਛ ਮੌਜੂਦ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜੀਵ-ਵਰਗੀਕਰਨ ਦੇ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਇਸ ਸੰਘ ਵਿੱਚ ਥਣਧਾਰੀ, ਮੱਛੀਆਂ, ਜਲਥਲੀ, ਭੁਜੰਗਮ, ਪੰਛੀਆਂ ਵਰਗੇ ਕੰਗਰੋੜਧਾਰੀ ਜੰਤੂ ਵੀ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।
முதுகுநாணிகள் (இலங்கை வழக்கு - முண்ணாணிகள்) (Chordates) என்பன விலங்கினங்களில் முதுகெலும்பிகள் உட்பட அதனோடு நெருங்கிய தொடர்புடைய முதுகெலும்பில்லா உயிரினங்களையும் உள்ளடக்கிய ஒரு பெரும்பிரிவு அல்லது தொகுதி. இத் தொகுதியைச் சேர்ந்த உயிரினங்கள் கருவிலிருந்து வளர்ச்சி பெறும்பொழுது ஒருநிலையில் உடலின் அச்சு போன்ற ஒரு முதுகு நாண் கொண்டிருக்கும். இதனாலேயே இவற்றிற்கு முதுகுநாணி என்று பெயர்.
இந்த விலங்கினத் தொகுதி (phylum) மூன்று துணைத்தொகுதிகளாகப் பிரிக்கப்படுகின்றன:
உரோகோர்டேட்டா என்னும் அடுக்கிதழ் வடிகட்டி உறிஞ்சான்களின் புழுநிலையில் முதுகுநாணும், நரம்புகள் கற்றையும் உண்டு ஆனால் அவை முழு வளர்ச்சி அடைந்தவுடன் மறைந்துவிடுகின்றன. தலைகொள் முதுகுநாணிகளுக்கு அச்சுபோன்ற முதுநாணும், தண்டுவடம் போன்ற நரம்புக்கற்றையும் உண்டு, ஆனால் முள்ளெலும்பாகிய முதுகெலும்பு கிடையாது. மண்டை ஓடு உள்ள ஆனால் முதுகெலும்பில்லா ஆரல்மீன்வகை போன்ற ஹாகுமீன் (Hagfish) தவிர மற்றெல்லா முதுகெலும்பிகளிலும் முதுகில் நரம்புக்கற்றைக்கான (தண்டுவடம்) குழாய் போன்ற பகுதியைச் சுற்றி குருத்தெலும்போ முள்ளெலும்போ வளர்ந்திருக்கும்.
தற்பொழுது உயிர்வாழும் முதுகுநாணிகளுக்குத் தொடர்பான கிளை உயிரினங்களை கீழே உள்ள வகைப்பாட்டுக் கிளைப்படம் காட்டும். இதில் காட்டப்பட்டுள்ள சில உயிரின வகைப்பாட்டு உறுப்பினங்கள் மரபுவழியான வகுப்புகளுடன் இணங்கி இருப்பதில்லை. மிகப்பரவலான முதுகுநாணிகளை ஒழுங்குடன் வகைப்படுத்துவதில் இன்னமும் குழப்பங்கள் உள்ளன. ஒருசில உயிரினங்களுக்கிடையே உள்ள உறவுகளும் தெளிவாகவில்லை.
கீழ்க்காணும் முறை Vertebrate Palaeontology (முதுகெலும்பியின் தொல்லுயிரியல் பாகுபாடு) என்னும் நூலின் மூன்றாவது பதிப்பினைப் பின்பற்றியதுVertebrate Palaeontology.[1] படிவளர்ச்சியில் முறைப்படி உள்ள உறவுகளைக் காட்டுவதாயினும், மரபுவழி உள்ள தொடர்புகளையும் (லின்னேயின் பெயரீட்டுமுறை) காட்டுகின்றது.
முதுகுநாணிகள் (Chordata)
அடுக்கிதழ் உறிஞ்சான்கள் (Tunicata)
Appendicularia (formerly Larvacea)
தலைகொள் முதுகுநாணிகள்(Cephalochordata)
Conodonta†
Chondrichthyes
void
நாற்கால் விலங்குகள்(Tetrapoda)
நிலநீர் வாழிவிகள்Amphibia]]
Synapsida
void
void
குறிப்பு: படிவளர்ச்சியில் நிகழ்ந்திருக்கூடிய தொடர்புகளைக் கோடுகள் காட்டுகின்றன, இவற்றுள் முற்ரிலுமாய் அற்றுப்போன வகையினங்களும் காட்டப்பட்டுள்ல; அவை வாள் † போன்ற குறியீட்டால் காட்டப்பட்டுள்ளன. முதுகுநாணிகள் எனினும் இவற்றுள் ஒருசில முதுகெலும்பு இல்லாதனவும் அடங்கும். முதுகுநாணிகள் எனபன உயிரியல் வகைப்பாட்டில் ஒருதொகுதி.
முதுகுநாணிகள் முதன்முதல் எவ்வாறு தோன்றின என்று அறியக்கிடைக்கவில்லை. கேம்பிரியன் காலத்தில் (ஏறத்தாழ 542± 0.3 மில்லியன் ஆண்டுகளுக்கு முன் தொடங்கி 488.3± 1.7 மில்லியன் ஆண்டுகளுக்கு முன்வரைஉள்ள காலம்) இருந்து அறியப்பட்ட லான்செலெட் போன்ற மீனின் முன்நிலை போன்ற உயிரினங்கள்தான் தெளிவாக அறியப்பட்ட வகைகள். முதன்முதல் தோன்றியதாகக் கூறப்படும் கருத்துகள் கீழ்க்காணும் ஏதேனும் ஒன்றில் ஒட்டியதாக இருக்கும்.
நெளிந்து நெளிந்து நீஞ்சுவதற்கு ஏற்றவாறு தசைகள் இறுகிச்சுருங்குவதற்கு உகந்தவாறு முதுகுநாணியின் கெட்டித்தன்மை அல்லது உறுதித்தன்மை வளர்ச்சி அடைந்தது.
முதுகுநாணிகள் (இலங்கை வழக்கு - முண்ணாணிகள்) (Chordates) என்பன விலங்கினங்களில் முதுகெலும்பிகள் உட்பட அதனோடு நெருங்கிய தொடர்புடைய முதுகெலும்பில்லா உயிரினங்களையும் உள்ளடக்கிய ஒரு பெரும்பிரிவு அல்லது தொகுதி. இத் தொகுதியைச் சேர்ந்த உயிரினங்கள் கருவிலிருந்து வளர்ச்சி பெறும்பொழுது ஒருநிலையில் உடலின் அச்சு போன்ற ஒரு முதுகு நாண் கொண்டிருக்கும். இதனாலேயே இவற்றிற்கு முதுகுநாணி என்று பெயர்.
இந்த விலங்கினத் தொகுதி (phylum) மூன்று துணைத்தொகுதிகளாகப் பிரிக்கப்படுகின்றன:
டியுனிக்கேட் (tunicate) அல்லது உரோகோர்டேட்டா (Urochordata) எனப்படும் அடுக்கிதழ் கடல் வடிகட்டி உறிஞ்சான்கள் லான்செலெட் (lancelet) அல்லது தலைகொள் முதுகுநாணிகள் (Cephalochordata) முதுகெலும்பிகள் (vertebrate)உரோகோர்டேட்டா என்னும் அடுக்கிதழ் வடிகட்டி உறிஞ்சான்களின் புழுநிலையில் முதுகுநாணும், நரம்புகள் கற்றையும் உண்டு ஆனால் அவை முழு வளர்ச்சி அடைந்தவுடன் மறைந்துவிடுகின்றன. தலைகொள் முதுகுநாணிகளுக்கு அச்சுபோன்ற முதுநாணும், தண்டுவடம் போன்ற நரம்புக்கற்றையும் உண்டு, ஆனால் முள்ளெலும்பாகிய முதுகெலும்பு கிடையாது. மண்டை ஓடு உள்ள ஆனால் முதுகெலும்பில்லா ஆரல்மீன்வகை போன்ற ஹாகுமீன் (Hagfish) தவிர மற்றெல்லா முதுகெலும்பிகளிலும் முதுகில் நரம்புக்கற்றைக்கான (தண்டுவடம்) குழாய் போன்ற பகுதியைச் சுற்றி குருத்தெலும்போ முள்ளெலும்போ வளர்ந்திருக்கும்.
தற்பொழுது உயிர்வாழும் முதுகுநாணிகளுக்குத் தொடர்பான கிளை உயிரினங்களை கீழே உள்ள வகைப்பாட்டுக் கிளைப்படம் காட்டும். இதில் காட்டப்பட்டுள்ள சில உயிரின வகைப்பாட்டு உறுப்பினங்கள் மரபுவழியான வகுப்புகளுடன் இணங்கி இருப்பதில்லை. மிகப்பரவலான முதுகுநாணிகளை ஒழுங்குடன் வகைப்படுத்துவதில் இன்னமும் குழப்பங்கள் உள்ளன. ஒருசில உயிரினங்களுக்கிடையே உள்ள உறவுகளும் தெளிவாகவில்லை.
జంతువులలోని 30 వర్గాలలో కార్డేటా (లాటిన్ Chordata) వర్గం చివరిది. కార్డేటా వర్గాన్ని బాల్ ఫోర్ 1880 లో స్థాపించారు. కార్డేటా అంటే గ్రీకు భాషలో తీగవంటి నిర్మాణం కలిగి ఉండటం అని అర్థం. ఈ తీగలాంటి భాగం కార్డేటా జీవులలో గల, స్థితిస్థాపక శక్తి కలిగి దృఢమైన ఆధారాన్నిచ్చే పృష్ట వంశం. ఈ వర్గంలో గల జీవులన్నిటిలో ఏదో ఒక దశలో ఉంది.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
