nomes no trilho de navegação
Lindýr (frøðiheiti Mollusca) er eitt fylki (phylum) av ryggleysum djórum, tvs. djór ið onki geislarað hava. Lindýr finnast bæði á landi og sjógvi. Tey lindýrini, sum vit oftast møta í Føroyum, munnu helst vera sniglar og maðkar. Av øllum lindýrum eru 4/5 sniglar.
Vit kunnu t.d. nevnað sniglar, høgguslokkar og skeljadýr.
Lindýrini líkjast ormum í tí, at likam teirra er lint, alt sum tað er. Tey hava hvørki harða húð ella beinagrind, men so hava tey sonevnda kápu uttan á sær ella uttan um seg. Á nógvum lindýrum gevur kápan frá sær kálkevni, sum verður til harða skel ella skeljar, ið eru dýrinum til verju, og sum tað livir innií. Innvølurin er at kalla bygdur eins hjá øllum lindýrum. Til eru bæði einkynjað og tvíkynjað lindýr: tey liva í vatni, í sjónum og á landi. Í Føroyum eru flestu lindýrini sjódýr, á landi eru bara nøkur fá sløg av teimum. Vanligstu lindýraflokkarnir eru sniglar, skeljadýr og høgguslokkar.
Rað: Mollusca
Lindýr (frøðiheiti Mollusca) er eitt fylki (phylum) av ryggleysum djórum, tvs. djór ið onki geislarað hava. Lindýr finnast bæði á landi og sjógvi. Tey lindýrini, sum vit oftast møta í Føroyum, munnu helst vera sniglar og maðkar. Av øllum lindýrum eru 4/5 sniglar.
Vit kunnu t.d. nevnað sniglar, høgguslokkar og skeljadýr.
Lindýrini líkjast ormum í tí, at likam teirra er lint, alt sum tað er. Tey hava hvørki harða húð ella beinagrind, men so hava tey sonevnda kápu uttan á sær ella uttan um seg. Á nógvum lindýrum gevur kápan frá sær kálkevni, sum verður til harða skel ella skeljar, ið eru dýrinum til verju, og sum tað livir innií. Innvølurin er at kalla bygdur eins hjá øllum lindýrum. Til eru bæði einkynjað og tvíkynjað lindýr: tey liva í vatni, í sjónum og á landi. Í Føroyum eru flestu lindýrini sjódýr, á landi eru bara nøkur fá sløg av teimum. Vanligstu lindýraflokkarnir eru sniglar, skeljadýr og høgguslokkar.
Llamp'uka, kichwapi Atyawa (Mollusca) nisqakunaqa huk uywa rikch'aq putum. Llamp'u uywakunaqa yaqulla nisqawan isku rumi sillp'ita ruraqmi. Mikhunanta kiruchasapa qalluchanwan khachunku. Huk llamp'u uywaqa yura mikhuqmi, hukkunataq aycha mikhuqmi, lakachukunataq yaku hurquqmi.
Kaymi rikch'aq sinrinkuna:
Wikispecies nisqaqa qillqasqa p'anqayuqmi kay hawa: Llamp'uka
Llamp'uka, kichwapi Atyawa (Mollusca) nisqakunaqa huk uywa rikch'aq putum. Llamp'u uywakunaqa yaqulla nisqawan isku rumi sillp'ita ruraqmi. Mikhunanta kiruchasapa qalluchanwan khachunku. Huk llamp'u uywaqa yura mikhuqmi, hukkunataq aycha mikhuqmi, lakachukunataq yaku hurquqmi.
Kaymi rikch'aq sinrinkuna:
Kichka llamp'uka (Aculifera) Sillp'i-sillp'i (Polyplacophora) Kuru llamp'uka (Aplacophora) Sillp'i llamp'uka (Conchifera) Ch'ullasillp'i (Monoplacophora) Wiksachaki (Ch'uru, Llunk'as) (Gastropoda) Kirusillp'i (Scaphopoda) Iskaysillp'i (Lakachu) (Bivalvia) Umachaki (Cephalopoda)Mehkušci (Mollusca) su koljeno s velikim brojem vrsta i oblika iz skupine beskičmenjaka koje se dijeli na devet razreda, od kojih je osam recentnih i jedan izumrli razred.
Na temelju savremenih istraživanja DNK, danas se mehkušci i neke druge skupine životinja svrstavaju u natkoljeno Lophotrochozoa. Danas na zemlji živi oko 50.000 vrsta mehkušaca, a u fosilnom obliku poznati su još iz razdoblja pretkambrija.
Nauka koja se bavi mehkušcima zove se malakologija (ili malakozoologija).
Osim polarnih regija i planina, mehkušci nastanjuju sva područja na zemlji. Većina živi u morima, gotovo sve grupe žive maritimno. Neke vrste školjkaša mogu se naći i u slatkoj vodi, a manjim dijelom čak i u vlažnoj zemlji (Pisidium spec.). No najveća grupa mekušaca, puževi, naseljuju sva ostala područja.
Uz iznimku Monoplacophora i u naznakama mnogoljušturaša, tijela mehkušaca su nesegmentirana, građena bilateralno simetrično (kod npr. puževa simetrija može biti sekundarno poremećena) i bez ikakvog unutarnjeg potpornja. Obavijeno je mekim kožnatim plaštom koji kod većine vrsta izlučuje tvrdu vanjsku ljušturu koja štiti i podržava tijelo. Kod puževa ljuštura ("kućica") je neparna, a kod školjaka gotovo uvijek parna. Ljušture su građene od kalcij-karbonata i proteina i čine svojevrsni vanjski skelet. Kod nekih grupa ljuštura zakržlja ili čak potpuno nestane, kao kod puževa golaća.
Tijelo im se sastoji od četiri dijela: glave, probavnog trakta, plašta i stopala. Na glavi mehkušci imaju usta, oči i pipke. U probavnoj vrećici imaju crijeva, jetru, bubrege i spolne organe. Imaju plašt koji djelomično ili potpuno obavija tijelo i stvara plaštenu šupljinu u kojoj se nalaze dišni organi, škrge kod vodenih a pluća kod suhozemnih mehkušaca. S donje strane tijelo se proširuje u neparnu mišićnu tvorevinu, stopalo. Srce je na leđnoj strani i ima jednu klijetku, i jednu ili dvije pretklijetke, a u ustima imaju čeljusti ili nazubljenu pločicu.
Nervni sistem je različit, ali svi imaju 3 para ganglijskih čvorova sa živčanim tracima koji su povezani s osjetilnim organima.
Većina školjki, svi glavonošci i mnogi puževi su odvojenih spolova. Dvospolci su puno rjeđi nego što se to ranije pretpostavljalo. Oplodnja se najčešće odvija izvantjelesno, u vodi u koju se ispuštaju jajašca i spermiji, ali je kod viših mehkušaca pravilo oplodnja unutar tijela. Razvoj se najčešće odvija kroz stadij larve. Iznimka su glavonošci, kod kojih se na jajetu diskoidnim brazdanjem gradi embrij. Neki mehkušci se brinu za leglo, a neke vrste iz razreda Monoplacophora zadržavaju embrije do valjenja u plaštenoj šupljini.
Filogeneza pojedinih razreda je još uvijek sporna. Trenutno postoji više filogenetskih stabala, a svako od njih se dokazuje ponekim novim nalazom.
LophotrochozoaKladogram mehkušaca (2007)[9].
Još uvijek se raspravlja i o porodičnim odnosima između grupa mehkušaca. U nastavku su prikazane dvije najčešće perspektive u tom pogledu: pretpostavljen preci su Aculifera ili Testaria.
Mehkušci (Mollusca) su koljeno s velikim brojem vrsta i oblika iz skupine beskičmenjaka koje se dijeli na devet razreda, od kojih je osam recentnih i jedan izumrli razred.
Na temelju savremenih istraživanja DNK, danas se mehkušci i neke druge skupine životinja svrstavaju u natkoljeno Lophotrochozoa. Danas na zemlji živi oko 50.000 vrsta mehkušaca, a u fosilnom obliku poznati su još iz razdoblja pretkambrija.
Nauka koja se bavi mehkušcima zove se malakologija (ili malakozoologija).
Los mollusques (Mollusca, del latin molluscus, "mòl") forman un dels grands embrancament del règne animal. Son d'invertebrats protostòm celomats, triblastics amb simetria bilaterala (e mai se qualqu'uns pòdon aver una asimetría segondària) e pas segmentats, de còs mòl, nus o protegit per una clòsca. Los mollusques son los invertebrats mai nombroses après los artropòdes, e incluson de formas tan conegudas coma las ustras, los calamars, los pofres, las limaucas e una granda diversitat de formas, tant marinas coma terrèstras.
Se calcula que pòt existir apròp 100.000 espècias viventas, e 35.000 espècias extintas, doncas que los mollusques an una longa istòria geologica, que se remonta al Precambrian fins al recent. Los mollusques colonizan practicament totes los mitans naturals, dempuèi las grandas nautors a mai de 3.000 m en dessús del nivèl de la mar fins a de prigondors oceanicas de mai de 5.000 m de prigondor, dins las aigas polaras o tropicalas e son d'elements comuns dels litorals del mond entièr.
Son d'animals de còs mòl (devesits en cap, massa viscerala e pè) amb tres caracteristicas unicas dins lo règne animal que s'identifican per:
L'interès de l'òme pels mollusques es enòrme. Los mollusques son una importanta font d'alimentacion per l'espècia umana. En mai, de nombrosas malautiás parasitàrias tant umanas coma veterinarias son transmesas pels mollusques, qu'agisson coma òste intermediari, mai que mai de platelmints trematodes.
Lo phylum Mollusca foguèt creat per Georges Cuvier (1769-1832) en 1795[1].
Segon MolluscaBase[2], i a a l'ora d'ara nòu classas de mollusques
Os moluscos (Mollusca) constituyen un filo d'animals invertebraus. Se conoixen bellas 93.000 especies vivents, feito que fa que sía o filum marín mas numeroso, contiene un 23% de totz os organismos marins. Os representants d'iste filo viven en un rango d'habitats muit amplo encluyindo o medio marín, l'augua dulce y medio terrestre. Os moluscos son un grupo muit diversificau, en mida, en anatomía estructural, comportamiento y habitat. A sciencia que estudea os moluscos se diz malacolochía[1]
O filo por un regular se divide en nueu u diez clases taxonomicas, d'as que dos son extintas de tot. Os gasteropodos (caragols y limacos) son por muito os moluscos mas numerosos d'as especies clasificadas, y suman o 80% d'o numero total d'especies de moluscos conoixidas. Os moluscos cefalopodos, como os calamars, sepias y pulpos, se troban entre os invertebraus con un sistema neurolochico mas enantau. U bien o calamar chigant o bien o calamar colosal ye o invertebrau mas gran conoixiu.
Os moluscos son protostomaus con cuerpo tovo e insegmentau, con simetría bilateral, (de fueras d'os gasteropodos), y celoma muito redueito, (ocupa quasi exclusivament a cambra pericardica y gonadal). O cuerpo ye dividiu en 3 rechions morfolochicas: cabeza, piet y masa visceral.
Entre o manto y o resto d'a masa visceral queda un espacio prou gran quasi cerrau pero que comunica con o exterior. Este espacio ye la cambra palial u d'o manto, y ye a on se troba as branquias internas, y a on se recullen os conductos excretors, chenitals y dichestivo.
A casca d'os moluscos ye formada por carbonato calcico en forma d'aragonito y por una proteína dita conquiolina. En a casca d'os moluscos bi ha 3 estratos:
A denominación de casca[2] coexiste en aragonés moderno con cosca, y se refiere tamién a la cosca d'o uego y a la casca d'os fruitos secos. En aragonés medieval han existiu as variants clasca y closca:
A denominación scientifica molluscus provién de mollis, tovo. A la vegada Molluscus ye una adaptación d'o griego τᾲ μαλάκια, "a cosa tova", que Aristótil aplicó a la sepia.[5]
A parola molluscus no se relaciona etimolochicament con a parola patrimonial aragonesa "musclo", que designa a qualsiquier especie d'a familia Mytilidae[6], y deriva d'o latín mūsculus (como o francés moule y l'anglés mussel[7]), diminutivo de mūs ("ratolín", "zorz").
'E mollusche (Mollusca Cuvier, 1797) costituiscano 'o sicondo phylum d"o regno animale pe' nummero 'e specie doppo 'e artropode, cu cchiù 'e 110.000 note. Song animale primariamente marine, ma alcune specie hanno colonizzato 'e acque doce comme, 'e Bivalve ed 'e Gasteropode, ed arcune specie 'e chiste urdeme se song riadattate anche a ll'ambiente terrestre. Song divise 'n 8 crasse, adatte a qualsiase tippo 'e ambiente, fuorché auta muntagna.
L'etimologgia d"o termene se deve ô latino mollis ("molle"), 'n quanto esse nun possiedono endoscheletro, ma nu cuorpo musculoso e 'na particulare struttura rigida 'e supporto ritta cunchiglia.
The molluscs compose the lairge phylum o invertebrate ainimals kent as the Mollusca. Aroond 85,000 extant species o molluscs are recognised. Molluscs are the lairgest marine phylum, comprisin aboot 23% o aw the named marine organisms. Numerous molluscs an aa live in freshwatter an terrestrial habitats. Thay are heichly diverse, nae juist in size an in anatomical structur, but an aa in behaviour and in habitat.
Ang Mollusca ay ang pangalawang pinakamalaking phylum ng invertebrate na hayop. Ang mga miyembro ay kilala bilang mollusc (/ˈmɒlask/). Humigit-kumulang 85,000 na umiiral pang species ng mollusc ang kinikilala. Ang bilang ng mga fossil na species ay tinatatayng nasa pagitan ng 60,000 at 100,000 pang karagdagang species.
Molluscs ay ang pinakamalaking pandagat na phylum, na bumubuo sa humigit-kumulang 23% ng lahat pangalanang organismong pandagat. Maraming mga mollusc din ang nakatira mga sa pantubig-tabang at panlupang habitat. Ang mga ito ay lubos na magkakaiba, hindi lamang sa laki at sa estruktura ng katawan, pati na rin ugali at sa tirahan. Ang phylum ay karaniwang nahahati sa 8 o 9 taxonomic class, ngunit ang dalawa nito ay ganap nang hindi umiiral. Ang mga mollusk sa Cephalopoda, tulad ng pusit, cuttlefish at pugita, ay kabilang sa mga pinaka-neurologically advanced sa lahat ng invertebrate—at ang giant squid o ang colossal squid ay ang pinakamalaking kilalang invertebrate na species. Ang mollusc sa Gastropoda (gastropod) (kuhol at slug) ay sa pinakamaraming mollusc at na bumubuo ng 80% ng kabuuang naiuri nang species.
Los mollusques (Mollusca, del latin molluscus, "mòl") forman un dels grands embrancament del règne animal. Son d'invertebrats protostòm celomats, triblastics amb simetria bilaterala (e mai se qualqu'uns pòdon aver una asimetría segondària) e pas segmentats, de còs mòl, nus o protegit per una clòsca. Los mollusques son los invertebrats mai nombroses après los artropòdes, e incluson de formas tan conegudas coma las ustras, los calamars, los pofres, las limaucas e una granda diversitat de formas, tant marinas coma terrèstras.
Se calcula que pòt existir apròp 100.000 espècias viventas, e 35.000 espècias extintas, doncas que los mollusques an una longa istòria geologica, que se remonta al Precambrian fins al recent. Los mollusques colonizan practicament totes los mitans naturals, dempuèi las grandas nautors a mai de 3.000 m en dessús del nivèl de la mar fins a de prigondors oceanicas de mai de 5.000 m de prigondor, dins las aigas polaras o tropicalas e son d'elements comuns dels litorals del mond entièr.
Son d'animals de còs mòl (devesits en cap, massa viscerala e pè) amb tres caracteristicas unicas dins lo règne animal que s'identifican per:
Un pè muscular. Una clòsca calcària secretada per un integument sosjacent sonat saile, de còps que i a absent. Un organ d'alimentacion apelat radula (format de de filas de dents quitinosas corbas).L'interès de l'òme pels mollusques es enòrme. Los mollusques son una importanta font d'alimentacion per l'espècia umana. En mai, de nombrosas malautiás parasitàrias tant umanas coma veterinarias son transmesas pels mollusques, qu'agisson coma òste intermediari, mai que mai de platelmints trematodes.
The molluscs compose the lairge phylum o invertebrate ainimals kent as the Mollusca. Aroond 85,000 extant species o molluscs are recognised. Molluscs are the lairgest marine phylum, comprisin aboot 23% o aw the named marine organisms. Numerous molluscs an aa live in freshwatter an terrestrial habitats. Thay are heichly diverse, nae juist in size an in anatomical structur, but an aa in behaviour and in habitat.
Os moluscos (Mollusca) constituyen un filo d'animals invertebraus. Se conoixen bellas 93.000 especies vivents, feito que fa que sía o filum marín mas numeroso, contiene un 23% de totz os organismos marins. Os representants d'iste filo viven en un rango d'habitats muit amplo encluyindo o medio marín, l'augua dulce y medio terrestre. Os moluscos son un grupo muit diversificau, en mida, en anatomía estructural, comportamiento y habitat. A sciencia que estudea os moluscos se diz malacolochía
O filo por un regular se divide en nueu u diez clases taxonomicas, d'as que dos son extintas de tot. Os gasteropodos (caragols y limacos) son por muito os moluscos mas numerosos d'as especies clasificadas, y suman o 80% d'o numero total d'especies de moluscos conoixidas. Os moluscos cefalopodos, como os calamars, sepias y pulpos, se troban entre os invertebraus con un sistema neurolochico mas enantau. U bien o calamar chigant o bien o calamar colosal ye o invertebrau mas gran conoixiu.
Os moluscos son protostomaus con cuerpo tovo e insegmentau, con simetría bilateral, (de fueras d'os gasteropodos), y celoma muito redueito, (ocupa quasi exclusivament a cambra pericardica y gonadal). O cuerpo ye dividiu en 3 rechions morfolochicas: cabeza, piet y masa visceral.
Cabeza: presenta boca, centros niervosos cerebroides y qualques organos sensorials. Piet: ye una modificación d'a part ventral, ye musculoso y gosa tener funcions locomotoras. Masa visceral: puet prener forma conica. A masa visceral presenta una paret dorsal con un par de plegos, o manto, que s'abocan sobre o resto d'a masa visceral, embolicando-la. O manto segrega carbonato calcico formando una casca calsinosa.Entre o manto y o resto d'a masa visceral queda un espacio prou gran quasi cerrau pero que comunica con o exterior. Este espacio ye la cambra palial u d'o manto, y ye a on se troba as branquias internas, y a on se recullen os conductos excretors, chenitals y dichestivo.
Ang Mollusca ay ang pangalawang pinakamalaking phylum ng invertebrate na hayop. Ang mga miyembro ay kilala bilang mollusc (/ˈmɒlask/). Humigit-kumulang 85,000 na umiiral pang species ng mollusc ang kinikilala. Ang bilang ng mga fossil na species ay tinatatayng nasa pagitan ng 60,000 at 100,000 pang karagdagang species.
Molluscs ay ang pinakamalaking pandagat na phylum, na bumubuo sa humigit-kumulang 23% ng lahat pangalanang organismong pandagat. Maraming mga mollusc din ang nakatira mga sa pantubig-tabang at panlupang habitat. Ang mga ito ay lubos na magkakaiba, hindi lamang sa laki at sa estruktura ng katawan, pati na rin ugali at sa tirahan. Ang phylum ay karaniwang nahahati sa 8 o 9 taxonomic class, ngunit ang dalawa nito ay ganap nang hindi umiiral. Ang mga mollusk sa Cephalopoda, tulad ng pusit, cuttlefish at pugita, ay kabilang sa mga pinaka-neurologically advanced sa lahat ng invertebrate—at ang giant squid o ang colossal squid ay ang pinakamalaking kilalang invertebrate na species. Ang mollusc sa Gastropoda (gastropod) (kuhol at slug) ay sa pinakamaraming mollusc at na bumubuo ng 80% ng kabuuang naiuri nang species.
Le molluscos (mollusca) es un phylo del regno animalia. Le molluscos son animales invertebrate de corpore blande, denude o protegite per un concha; como le gastropodos (anque cognoscite como limaces), le ostrea e le calamar. In total se calcula que il pote exister quasi 100 mille species de molluscos. Illos son animales de corpore suave, con duo characteristicas unic in le regno animal per le qual illos ha essite aggrupate in:
Le molluscos se classifica in: monoplacophora, caudofoveata, aplacophora, poliplacophora, scaphopoda, cephalopoda, bivalvos, gastropodos.
Como cresce illos? Le formation basic de un mollusco consiste in un organismo de corpore suave, bilateralmente symmetric, oval e habente un concha in forma de capello chinese. Le concha lo forma un cappa de pelle appellate le manto, que tene le facultate de segregar cappas de calcium. Le parte plus active in le bordo del manto, isto permitte que le concha cresce. Un altere structura de importantia taxonomic es le periostraco, que consiste in un cappa de pelle que recoperi le concha e que tamben es segregate per le manto. Le mollusco, que initia su vita in forma de minuscule larva, construe circum se ipse su concha, depositante calcium desde le manto. Cata concha ha un designo differente e ille modello unico passa de generation a generation.
Le molluscos (mollusca) es un phylo del regno animalia. Le molluscos son animales invertebrate de corpore blande, denude o protegite per un concha; como le gastropodos (anque cognoscite como limaces), le ostrea e le calamar. In total se calcula que il pote exister quasi 100 mille species de molluscos. Illos son animales de corpore suave, con duo characteristicas unic in le regno animal per le qual illos ha essite aggrupate in:
Illos que possede un manto que segrega placas, conchas o spiculas calcari. Illos in que le region buccal es proviste de un radula (formate per filas de dentes acute e curve).Le molluscos se classifica in: monoplacophora, caudofoveata, aplacophora, poliplacophora, scaphopoda, cephalopoda, bivalvos, gastropodos.
Como cresce illos? Le formation basic de un mollusco consiste in un organismo de corpore suave, bilateralmente symmetric, oval e habente un concha in forma de capello chinese. Le concha lo forma un cappa de pelle appellate le manto, que tene le facultate de segregar cappas de calcium. Le parte plus active in le bordo del manto, isto permitte que le concha cresce. Un altere structura de importantia taxonomic es le periostraco, que consiste in un cappa de pelle que recoperi le concha e que tamben es segregate per le manto. Le mollusco, que initia su vita in forma de minuscule larva, construe circum se ipse su concha, depositante calcium desde le manto. Cata concha ha un designo differente e ille modello unico passa de generation a generation.
De molluuskn of wêekbêestn (Mollusca) vormn e stamme van oengewervelde bêestn met e wêek lyf en in de regel een uutwendig kalkskelet (schelpe). Der zyn tusschn de 50.000 en 120.000 beschreevn sôortn. De studie over de molluuskn noemt de malacologie. Der zyn fossiele molluuskn bekend vanof 't Precambrium.
By de molluuskn bestoan der styf vele verschillige vormn moa z' èn wel e dêel kenmerkn gemêen, lyk de bouw van 't zenuwstelsel, de bloedsomloop en d' oentwikkelienge van 't embryo. Ze zyn oenderverdêeld in acht klassn, woavan de bekendste de slekkn (Gastropoda), de twêekleppign (Bivalvia) en de koppôotign (Cephalopoda).
De mêeste molluuskn leevn in 't woater en doarvan leeft 't grotste dêel in de zêe. E dêel van de slekkn leeft ip 't land.
't Lyf bestoat grofweg uut drie dêeln: de voet, d' orgoann en e mantel mè mêestal e schelpe die eigntlyk e product is van de mantel.
De mantel kan anzien wordn lyk e sôorte vel, moa vervult verschillige functies ofhankelyk van de groep. In de mantel zit de mantelholte, die de kamvormige kieuwn bevat en zorgt vo 't oasmn. De mantel dient vo beschermienge deur de slymcelln en speelt e grôote rolle by de vôortbewegienge (slekken), moa vele sôortn verplatsn under met de voet. De mantel produceert 't skelet by verre al de molluuskn en zorgt vo d' ipnoame van 't eetn (twêekleppign). An de buutnkant van de mantel zyn der celln die by de mêeste sôortn een hart pantser anmoakn, de schelpe.
Molluuskn zoender uutwendige schelpe zyn styf gevoelig vo veranderiengn in vochtigheid en temperateure omdan z' under wêek lyf nie kunn beschermn. De naktslekkn die ip 't land leevn, zyn allêene moa by nacht te zien of by styf vochtige weersomstandigheedn. Vele molluuskn èn e verborgn leevnswyze en leevn ingegroavn ip de bodem van de zêe.
Vo t' eetn èn de slekkn e schoafachtig orgoan, de rasptoenge of radula, die bestoat uut verschillige reekn microscopische moa styf scherpe tandjes. Doamee wordn loagsjes van 't eetn geschript. Zêeslekkn, lyk twêekleppign, joagn ip leevnde prôoin, boorn der gatjes in en zuugn den inhoud leeg. Twêekleppign èn gin rasptoenge. Vele sôortn leevn ingegroavn en filtern eetn uut 't woater. De koppôotign èn e scherpe, snoavelachtign bek.
Molluuskn zyn koudbloedig. Ze produceern zelve gin warmte en z' èn dezelfste temperateure lyk under omgevienge. Vele sôortn zyn gevoelig vo veranderiengn in zoutgehalte, vochtigheid en temperateure en ze woapenn under deur e loagsje slym an te moakn. E leevnd exemploar voelt nat, slymerig en koud an. Vele sôortn zyn twêeslachtig en by sôortn die in zêe leevn, ist er dikwyls gin copuloasje, moa d' ei-en zoadcelln wordn simpelweg uutgestootn en verspreid deur de zêestromienge. De mêeste molluuskn die in zêe leevn, moakn e vryzwemmend larvestadium deure die dikwyls dêel uutmakt van 't zoöplankton.
Volgens World Register of Marine Species (11 april 2016) zyn der acht klassn molluuskn die nog in leevn zyn:
De molluuskn of wêekbêestn (Mollusca) vormn e stamme van oengewervelde bêestn met e wêek lyf en in de regel een uutwendig kalkskelet (schelpe). Der zyn tusschn de 50.000 en 120.000 beschreevn sôortn. De studie over de molluuskn noemt de malacologie. Der zyn fossiele molluuskn bekend vanof 't Precambrium.
By de molluuskn bestoan der styf vele verschillige vormn moa z' èn wel e dêel kenmerkn gemêen, lyk de bouw van 't zenuwstelsel, de bloedsomloop en d' oentwikkelienge van 't embryo. Ze zyn oenderverdêeld in acht klassn, woavan de bekendste de slekkn (Gastropoda), de twêekleppign (Bivalvia) en de koppôotign (Cephalopoda).
De mêeste molluuskn leevn in 't woater en doarvan leeft 't grotste dêel in de zêe. E dêel van de slekkn leeft ip 't land.
Mollyuskalar (Mollusca) — umurtqasiz hayvonlar tipi. Gavdasi, odatda, bosh, tana va oyoq boʻlimlaridan iborat (ikki pallalilardan tashkari). Tanasi mantiya deb ataladigan teri burmasi bilan oʻralgan. Mantiya bilan tanasi oraligʻida mantiya boʻshligʻi boʻladi. Bu boʻshlikda jabralar va boshqa organlar joylashgan. Ayirish, orka chiqaruv va jinsiy teshiklar ham mantiya boʻshligʻiga ochiladi. Mantiya tananing orqa tomonida chigʻanoq hosil qiladi. Chigʻanoq tanani himoya qilib turadi. Harakat organi tananing qorin tomonidan hosil boʻladigan yassi yoki ponasimon yagona oyoqdan iborat. Ikkilamchi tana boʻshligʻi gʻovak biriktiruvchi toʻqima bilan toʻlgan; selom va uning qoldigʻi yurakoldi xaltasi (perikardiy)ni va jinsiy bezlar atrofidagi boʻshliqni hosil qiladi. Qon aylanish sistemasi tutashmagan; qon tomirlardan. hamda tana boʻshligʻi qoldikdari— lakunlar va sinuslar orqali oqib oʻtadi. Yuragi qorincha va boʻlmacha deb ataladigan 2 yoki 4 ta ka-meradan iborat. Nafas organlari ktenidiy deb ataladigan jabralardan, quruklikda va koʻpchilik chuchuk suvda yashaydigan M.da oʻpkadan iborat. Ayirish organi halqali chuvalchanglarnpnt metanefridiylariga oʻxshash tuzilgan bir juft naysimon buyraklardan tashkil topgan. Buyragi yurakoldi xaltasidan boshlanib, chiqarish sifoni deb ataladigan mantiya boʻshligʻiga ochiladi. Nerv sistemasi koʻpchilik M.da tananing turli qismida joylashgan 3 yoki 5 juft nerv tugunlaridan iborat. Tuban tuzilgan M. nerv sistemasi xalqum atrofi nerv halqasi hamda tana boʻylab joylashgan nerv stvollaridan tuzilgan. Ayrim M.ning bosh nerv tu-guni kuchli rivojlanib, bosh miyani hosil qiladi (boshoyokdilar). Faol hayot kechiruvchi turlarida sezgi organlari (koʻzlar, paypaslagichlar) rivojlangan. M. ayrim jinsli yoki germafrodit (qarang Germafroditizm). Dengiz Mollyuskalar tuxumidan troxofora yoki veliger (yelkancha) lichinkasi chiqadi. Boshoyoklilar, quruklik va chuchuk suv qorinoyokdilari metamorfozsiz (oʻzgarishsiz) rivojlanadi.
M. yonbosh nervlilar va chigʻanoklilar kenja tipiga boʻlinadi. 1-kenja tip 2 yoki 3 ta sinfga, 2tip 5 ta sinfga boʻlinadi. 130 mingga yaqin turi maʼlum. Yer yuzida juda keng tarqalgan; bir qancha turlari quruklikda va chuchuk suvlarda; koʻpchilik turlari dengizlarda hayot kechiradi. Koʻpchilik M. suv tubi (bentos)da yashaydi. M. suv xayvonlari uchun oziqsifatida katta ahamiyatga ega. Bir qancha turlari (ustritsalar, kalmarlar, midiyalar, dengiz taroqchalari, tok shilligʻi) isteʼmol qilinadi. Marvariddorlardan marvarid olinadi. Marvariddorlar, midiyalar maxsus koʻpaytiriladi (qarang Akvakultura). Quruklikdatarqalgan ayrim M. (tok shilliq qurti, yalangʻoch shilliq) ekinlarni yeb, katta ziyon keltiradi. Chuchuk suv shilligʻi jigar qurtining oraliq xoʻjayini hisoblanadi.
Ld.:Mavlonov O., Xurramov Sh., Norboyev 3., Umurtqasizlar zoologiyasi, T., 2002.[1]
Mollyuskalar (Mollusca) — umurtqasiz hayvonlar tipi. Gavdasi, odatda, bosh, tana va oyoq boʻlimlaridan iborat (ikki pallalilardan tashkari). Tanasi mantiya deb ataladigan teri burmasi bilan oʻralgan. Mantiya bilan tanasi oraligʻida mantiya boʻshligʻi boʻladi. Bu boʻshlikda jabralar va boshqa organlar joylashgan. Ayirish, orka chiqaruv va jinsiy teshiklar ham mantiya boʻshligʻiga ochiladi. Mantiya tananing orqa tomonida chigʻanoq hosil qiladi. Chigʻanoq tanani himoya qilib turadi. Harakat organi tananing qorin tomonidan hosil boʻladigan yassi yoki ponasimon yagona oyoqdan iborat. Ikkilamchi tana boʻshligʻi gʻovak biriktiruvchi toʻqima bilan toʻlgan; selom va uning qoldigʻi yurakoldi xaltasi (perikardiy)ni va jinsiy bezlar atrofidagi boʻshliqni hosil qiladi. Qon aylanish sistemasi tutashmagan; qon tomirlardan. hamda tana boʻshligʻi qoldikdari— lakunlar va sinuslar orqali oqib oʻtadi. Yuragi qorincha va boʻlmacha deb ataladigan 2 yoki 4 ta ka-meradan iborat. Nafas organlari ktenidiy deb ataladigan jabralardan, quruklikda va koʻpchilik chuchuk suvda yashaydigan M.da oʻpkadan iborat. Ayirish organi halqali chuvalchanglarnpnt metanefridiylariga oʻxshash tuzilgan bir juft naysimon buyraklardan tashkil topgan. Buyragi yurakoldi xaltasidan boshlanib, chiqarish sifoni deb ataladigan mantiya boʻshligʻiga ochiladi. Nerv sistemasi koʻpchilik M.da tananing turli qismida joylashgan 3 yoki 5 juft nerv tugunlaridan iborat. Tuban tuzilgan M. nerv sistemasi xalqum atrofi nerv halqasi hamda tana boʻylab joylashgan nerv stvollaridan tuzilgan. Ayrim M.ning bosh nerv tu-guni kuchli rivojlanib, bosh miyani hosil qiladi (boshoyokdilar). Faol hayot kechiruvchi turlarida sezgi organlari (koʻzlar, paypaslagichlar) rivojlangan. M. ayrim jinsli yoki germafrodit (qarang Germafroditizm). Dengiz Mollyuskalar tuxumidan troxofora yoki veliger (yelkancha) lichinkasi chiqadi. Boshoyoklilar, quruklik va chuchuk suv qorinoyokdilari metamorfozsiz (oʻzgarishsiz) rivojlanadi.
M. yonbosh nervlilar va chigʻanoklilar kenja tipiga boʻlinadi. 1-kenja tip 2 yoki 3 ta sinfga, 2tip 5 ta sinfga boʻlinadi. 130 mingga yaqin turi maʼlum. Yer yuzida juda keng tarqalgan; bir qancha turlari quruklikda va chuchuk suvlarda; koʻpchilik turlari dengizlarda hayot kechiradi. Koʻpchilik M. suv tubi (bentos)da yashaydi. M. suv xayvonlari uchun oziqsifatida katta ahamiyatga ega. Bir qancha turlari (ustritsalar, kalmarlar, midiyalar, dengiz taroqchalari, tok shilligʻi) isteʼmol qilinadi. Marvariddorlardan marvarid olinadi. Marvariddorlar, midiyalar maxsus koʻpaytiriladi (qarang Akvakultura). Quruklikdatarqalgan ayrim M. (tok shilliq qurti, yalangʻoch shilliq) ekinlarni yeb, katta ziyon keltiradi. Chuchuk suv shilligʻi jigar qurtining oraliq xoʻjayini hisoblanadi.
Ld.:Mavlonov O., Xurramov Sh., Norboyev 3., Umurtqasizlar zoologiyasi, T., 2002.
La moluscos inclui la bivalvos, la sefalopodos, e la gastropodos.
└─o Moluscamorfo ├─o Tulimonsterido (estinguida) └─o Molusco ├─o Neomeniomorfo o Solenogastro │ ├─o Folidoscepio │ ├─o Neomenido o Neomeniamorfo │ ├─o Sterofustio │ └─o Cavibelonio └─o ├─o Caudofoveato │ ├─o Limifosorido o Scutopodido │ └─o Cetodermomorfo └─o Testario ├─o Poliplacoforo │ ├─o Septemcitonido (estinguida) │ └─o │ ├─o Celonido (estinguida) │ └─o Neoloricato │ └─o Citonido │ ├─o Acantocitonino │ └─o Iscnocitonino └─o Concifero ├─o Triblidido └─o Ganglioneuro ├─? Stenotecoido (estinguida) │ ├─o Bivalvos │ └─o Elsioneloido ├─o │ ├─o │ │ ├─o Rostroconcio │ │ │ ├─o Riberioido (estinguida) │ │ │ └─o Conocardioido (estinguida) │ │ └─o Scafopodo │ │ ├─o Gadilido │ │ └─o Dentalido │ ├─? Cricoconarido (estinguida) │ │ │ └─o Sefalopodo │ └─o ├─o Paragastropodo (estinguida) │ ├─o Pelajielido (estinguida) │ └─o Mimospirido (estinguida) └─o Gastropodiformo │ └─o Gastropodo
La moluscos inclui la bivalvos, la sefalopodos, e la gastropodos.
Moluska ni wanyama wasio na mifupa ambao wanaishi zaidi majini, ambamo ni asilimia 23 za wanyama wote walioainishwa. Lakini wengine wanaishi katika nchi kavu, kama vile konokono wengi.
Siku hizi kuna spishi 85,000 za wanyama hao, nazo ni tofauti sana. Spishi nyingine zimekoma.
Jina lilienea kuanzia Kifaransa mollusque, kutoka neno la Kilatini molluscus, ambalo mzizi wake ni mollis, yaani laini. Aristotle aliwahi kutumia neno la Kigiriki τα μαλακά, ta malaka, "vitu laini", kwa aina ya mnyama wa baharini wa jamii ya pweza.
Makala hii kuhusu mambo ya biolojia bado ni mbegu. Moluska (filum Mollusca, saka basa Latin: molluscus = empuk) minangka kéwan triploblastik selomata kang awaké empuk. Sajeroning filum iki kalebu kabèh kéwan empuk mawa thothok utawa ora, kaya déné manéka jinis siput, kiton, kerang-kerangan, sarta nus lan kerabaté.
Moluska minangka filum gedhé dhéwé kaloro sajeroning krajan kéwan sawisé filum Arthropoda. Wektu iki dikira-kira ana 75 èwu jinis, ditambah 35 èwu jinis sajeroning wangun fosil. Moluska urip ing segara, banyu tawar, payau, lan dharat. Saka palung bawana ing segara nganti pagunungan kang dhuwur, malah uga gampang tinemu ing saubengé omah.
Moluska disinaoni sajeroning cawang zoologi kang karan malakologi (malacology).
Awaké ora nganggo sègmèn. Simetri bilateral, dumadi saka "sikil" muskular, kanthi endhas kang tuwuh warna-warna miturut kelasé. Sikil dianggo adhaptasi supaya tahan ing substrat, ndhudhuk lan ngebur substrat, utawa obah (mlaku).
Ukuran lan wangun awak moluska iku akèh variasiné. Upamané, bekicot kang dawané mung sawatara milimèter kanthi wangun bunder lonjong. Nanging, ana uga nus raseksa kanthi wangun torpedo mawa swiwi kang dawané punjul 18m.
Awak kéwan iki kawangun saka telung pérangan, ya iku sikil, awak, lan mantel.
Sistem saraf moluska dumadi saka cincin saraf kang duwé esofagus kanthi serabut saraf kang nyebar. Sistem pancernaané pepak, dumadi saka cangkem, esofagus, lambung, usus, lan anus.
Anatomi moluska relatif mèmper karo vertebrata. Bab iki njalari akèh ahli ngira yèn vertebrata lan moluska isih duwé gayutan évolusi. Bab iki dikuwataké uga kanthi kanyatan yèn moluska, mligi Cephalopoda, nduwé utek kang tuwuh apik lan ana kang kabukti duwé kamampuan pangéling-éling kang kuwat.
Moluska (filum Mollusca, saka basa Latin: molluscus = empuk) minangka kéwan triploblastik selomata kang awaké empuk. Sajeroning filum iki kalebu kabèh kéwan empuk mawa thothok utawa ora, kaya déné manéka jinis siput, kiton, kerang-kerangan, sarta nus lan kerabaté.
Moluska minangka filum gedhé dhéwé kaloro sajeroning krajan kéwan sawisé filum Arthropoda. Wektu iki dikira-kira ana 75 èwu jinis, ditambah 35 èwu jinis sajeroning wangun fosil. Moluska urip ing segara, banyu tawar, payau, lan dharat. Saka palung bawana ing segara nganti pagunungan kang dhuwur, malah uga gampang tinemu ing saubengé omah.
Moluska disinaoni sajeroning cawang zoologi kang karan malakologi (malacology).
Moluska ni wanyama wasio na mifupa ambao wanaishi zaidi majini, ambamo ni asilimia 23 za wanyama wote walioainishwa. Lakini wengine wanaishi katika nchi kavu, kama vile konokono wengi.
Siku hizi kuna spishi 85,000 za wanyama hao, nazo ni tofauti sana. Spishi nyingine zimekoma.
Jina lilienea kuanzia Kifaransa mollusque, kutoka neno la Kilatini molluscus, ambalo mzizi wake ni mollis, yaani laini. Aristotle aliwahi kutumia neno la Kigiriki τα μαλακά, ta malaka, "vitu laini", kwa aina ya mnyama wa baharini wa jamii ya pweza.
Molusko esas animalo qua havas mola korpo, pro ke ol ofte kovras su en ula harda kapoto. Molusko ne havas limbi ma movas su altramoyene. Moluski (Mollusca) esas subgrupo di senspinal animali (videz Zoologio).
Existas cirkume 100 000 speci di moluski, exemple
aktinio | askarido | asterio | ekino | filario | helminto | holoturio | kalmaro | kaurio | konko | kreveto | lampiro | lombriko | luciolo | meduzo | melolonto | muslo | nematodo | ostro | petonklo | polipo | polpo | sanguisugo | sepio | tenio | vermoNiōng-tā̤ dông-ŭk sê dông-ŭk gái gì dâ̤-nê duâi gì muòng, bău-guák ô chiĕu-guó 85,000 cṳ̄ng dông-ŭk, găh ciòng sié-gái gáuk-dê dŭ ô hŭng-buô.
Niōng-tā̤ dông-ŭk sṳ̆k mò̤-cék-tùi dông-ŭk.
Nńg-thé tōng-bu̍t sī sio̍k tī Mollusca chit ê toā kong ê tōng-bu̍t, sêng-oân pau-hâm chin chē chióng hái-sán kap goā-khak súi-súi ê tōng-bu̍t, ùi sè-sè-chiah ê lê-á, lâ-á kàu ba̍t-cha̍t (hoe-ki), jiû-hî, chiuⁿ-hî téng-téng lóng sī. Bo̍k-chêng chai-iáⁿ ū 112,000 chéng. [1]
Nńg-thé tōng-bu̍t sī sio̍k tī Mollusca chit ê toā kong ê tōng-bu̍t, sêng-oân pau-hâm chin chē chióng hái-sán kap goā-khak súi-súi ê tōng-bu̍t, ùi sè-sè-chiah ê lê-á, lâ-á kàu ba̍t-cha̍t (hoe-ki), jiû-hî, chiuⁿ-hî téng-téng lóng sī. Bo̍k-chêng chai-iáⁿ ū 112,000 chéng.
Syrymbe (Mollusca, latína ñe'ẽme molluscum "hu'ũ") ha'e opa umi mymbakuéra oñemohendáva ko pehẽ'ame ndorekóiva pujase'o ijatukupépe, hete hu'ũva ikatu ogueraha yta hatã hi'ári. Ko mymba atýpe oñemohendáva umi améha, ytã, kalama, javevyirana ha opaichagua jatyta, taha'e ha'éva oiko ýre térã yvýre.
Oñeimo'ã ikatu oiko amo 100.000 syrymbe juehegua, ha amo 35.000 omanómava, ko'ã mymba ymaguareite oikógui Yvýpe.[1]
Syrymbekuéra ojejuhu opaite rupi, yvýpe umi jatyta ikatu ojejuhu avei amo 3000 métro yvate yguasúgui ha umi syrymbe ambuéva ikatu ojejuhu yguasu hypyitépe, amo 5000 métro hypýva, taha'e ha'éva yguasu ro'ýpe térã hakúpe.
Yvypóra heta oheka syrymbekuéra ho'u hag̃ua ha oipuru hag̃ua tembi'u apópe, oĩ avei heta mba'asy vai ko'ã mymba ikatu ombohasa yvypórape.
Syrymbe (Mollusca, latína ñe'ẽme molluscum "hu'ũ") ha'e opa umi mymbakuéra oñemohendáva ko pehẽ'ame ndorekóiva pujase'o ijatukupépe, hete hu'ũva ikatu ogueraha yta hatã hi'ári. Ko mymba atýpe oñemohendáva umi améha, ytã, kalama, javevyirana ha opaichagua jatyta, taha'e ha'éva oiko ýre térã yvýre.
Oñeimo'ã ikatu oiko amo 100.000 syrymbe juehegua, ha amo 35.000 omanómava, ko'ã mymba ymaguareite oikógui Yvýpe.
Syrymbekuéra ojejuhu opaite rupi, yvýpe umi jatyta ikatu ojejuhu avei amo 3000 métro yvate yguasúgui ha umi syrymbe ambuéva ikatu ojejuhu yguasu hypyitépe, amo 5000 métro hypýva, taha'e ha'éva yguasu ro'ýpe térã hakúpe.
Yvypóra heta oheka syrymbekuéra ho'u hag̃ua ha oipuru hag̃ua tembi'u apópe, oĩ avei heta mba'asy vai ko'ã mymba ikatu ombohasa yvypórape.
D'Weechdéiere (Mollusca) sinn e Stamm aus dem Déiereräich.
Stamm Weechdéieren
D'Weechdéiere (Mollusca) sinn e Stamm aus dem Déiereräich.
De Weekdeerter, ok Weektiere (Mollusca) oder Mollusken (vun lat.: molluscus „week“) sünd en Stamm mank de Deerter un höört to de Geweevdeerter (Eumetazoa) mit to. Se kaamt vör in de See, an Land un in Söötwater. De Wetenschop vun de Weekdeerter warrt ok Malakologie oder Malakozoologie nömmt, vun ooldgr.: μαλακός malakós „week“.
Dat Lief vun de Weekdeerter is, mol af vun de Eenschillers un to’n Deel vun de Käversniggen ohn Segmente upboot, an un for sik na twee Sieten hen liek (symetrisch), un besteiht ut veer Afsnitte: den Kopp vörweg, den Foot ut Muskeln, en Büdel mit Ingedööms un en Mantel. Bi allerhand Aarden scheedt de Mantel en Butenskelett af, dat is de Schillen. Düsse Schillen kann uptreden in Form vun twee Klappen, as bi de Musseln. Man se kann ok vörkamen in Gestalt vun en Huus, dat as en Spiral updreiht is, so, as bi de Sniggen. De Ruum twuschen dat Lief un den Mantel warrt Mantelhöhl oder Atenhöhl nömmt.
De Huut besteiht bi de Weekdeerter ut een Schicht, is week un hett allerhand Drüsen, faken sitt dor ok Ooghaare an.
De Schillen bestaht bi de meisten Weekdeerter ut Calciumcarbonat un Proteine. Se schuult de Deerter un sünd to’n Deel en Aart vun Butenskelett. Düsse Schillen is in all Gruppen mank de Deerter eenheitlich upboot un besteiht ut dree Schichten:
Fehlen deit düsse Schillen bi de Wormmollusken. Dor is se uttuuscht gegen Kalknadels in de Butenhuut. Bi en Reeg vun Koppföte gifft dat in dat Lief en so nömmten Schulp ut Kalk oder Hoorn un de warrt bruukt as en Binnenskelett. Düsse Schulp warrt bi Pieldintenfische ok „Gladius“ nömmt. Dor hannelt sik dat um de Schillen vun de Koppföte ehre Stammaart bi, de na binnen hen wussen is. Ok hüdigendags is se noch to finnen bi de Parlboote.
Dat System vun de Verdauung verscheelt sik bi de Weekdeerter, je nadem, wat se freten doot. .[1][2] Upnehmen könnt de Weekdeerter ehr Freten, nadem se dat mit ehre Radula oder, bi de Koppföte, mit de papagoysnavelhaftigen Keven afraspelt un lütt maakt hefft.[3]
Enkelte Weekdeerter, de Planten freten doot, as de Wienbargsnigge[4] produzeert to’n Verdauen ok Enzyme (Cellulase), wo de Cellulose mit upspleten un afboot weern kann.
Dat gifft bi de Weekdeerter Sinnzellen to’n Föhlen, Röken, Smecken un to’n Upnehmen vun Licht. Eenfache Lichtsinnzellen gifft dat bi de meisten Gruppen, man bi Koppföte, Sniggen un en Reeg vun Musseln sünd richtige Ogen tostanne kamen. De Nerven for de Sinnorgane kaamt sunnerlich vun dat Cerebrialganglion. An’n hööchsten organiseert sünd se in de Ogen vun de Koppföte. De sünd to verglieken mit de Ogen vun de Warveldeerter un könnt ok just so goot sehn, man se entwickelt sik anners.
To de annern Sinnorgane höört de Tentakels to, de bi veel Aarten to finnen sünd. To’n Deel sünd se to’n Föhlen, Smecken, Röken un Wohrnehmen vun Licht dor, man ok Strömung könnt se upnehmen. Bi Formen, de in’t Water leven doot, gifft dat as Sinnorgane ok noch de Osphradien. De liggt an’n Rand vun’n Mantel, raagt in de Mantelhöhl rin un weert bruukt, um cheemsche Sinnindrücke up to nehmen.
Sniggen: Sniggen kruupt vöran. Normole Landsniggen treckt dat Achterenne vun ehren Foot regelmotig in lüttje Afstänn na vörn un sett dat dor wedder up.
Musseln: Musseln ännert normolerwiese ehren Oort man langsam. Se söökt sik en passliche Stäe un buddelt sik dor mit ehren Foot in oder backt sik dor an. Dor hett de Foot siene Muskeln um. Bi en Reeg vun Musseln, as bi de Blaue Mussel un de Wannermussel, kaamt Byssusfadens ut de Footgööl. Dor könnt se sik mit up fasten Grund oder up annere Musseln fasthollen oder ok sik rögen.
Koppföte: Koppföte kennt twee Aarden, sik to rögen:
Allerhand Weekdeerter produzeert Siede oder Siedenproteine. Musseln, as de blauen Musseln produzeert Musselsiede (Byssus) un wüllt sik dor mit enerwegens anbacken. Faken maakt se dat bloß, wenn se noch nich utwussen sünd. Byssus verscheelt sik in de Aart, wie dat upboot is, nich vun de Siede, de vun Insekten produzeert warrt. Doe sitt de Siedenproteine Fibroin un Sericin in.
Dat gifft allerhand Weekdeerter ut verscheden Klassen vun de Schillenweekdeerter, de Schillen entwickeln doot, um sik to schulen. Ok en Reeg vun Koppföte höört dor to, as de Parlboote. De binnerste Schicht vun de Schillen warrt Hypostracum nömmt un besteiht sunnerlich ut Parlmutt, wo Siedenproteine in sitten doot.[5]
De meisten Musseln, all Koppföte un allerhand Sniggen hefft twee Geslechter. Man dat gifft ok en Reeg vun Gruppen mank de Weekdeerter, dor kaamt Halfsläge vör oder sünd ganz normol. An un for sik passeer de Befruchtung toeerst in’t free Water, wo de Eier un de Saat in afgeven wurrn weern, man bi allerhand Molluskengruppen hett sik en binnere Befruchtung entwickelt, so, as bi all Aarden vun Sniggen, de an Land leven doot. Dat gifft Aarden vun Weekdeerter, de toeerst mol as Larve leven doot, gifft avers ok annere, de entwickelt sik direktemang ohn Larvenstadium.
En Reeg vun Aarden scheert sik um de Lütten: Dat gifft Eenschellers (Monoplacophora), de behoolt ehre Embryos in de Mantelhöhl, bit se utkrupen doot. Liek so maakt dat ok de Arftenmusseln (Pisidiidae) in’t Söötwater. Kraken ut dat Geslecht „Octopus“ passt ehre Eier up un ok en poor Söötwatersniggen sorgt for ehre Lütten.[6].
Weekdeerter leevt allerwegens up’e Eer, man nich in de Polarregionen un in de hogen Barge. De meisten Mollusken leevt avers in de See, meist all Gruppen sünd man bloß in de See to finnen (Koppfööt, Kahnföte, Eenschillers, Wormmollusken, Käversniggen). Musseln gifft dat ok in’t Söötwater, un to’n Deel sogor in natte Eer, as de Arftenmusseln (Pisidium spec.). All annere Öörd, wo dat Leven gifft, weert vun de gröttste Grupp besiedelt, vun de Sniggen. De Tahl vun all Aarden tohopen is nich akraat fast to stellen. Mol warrt seggt, dat weern düütlich over 100.000 Aarden, un mol warrt mit 50. – 60.000 Aarden rekent.
Fossile Weekdeerter kaamt seker vun dat fröhe Kambrium af an vör, man wohrschienlich is de Stamm al in dat late Präkambrium tostanne kamen. Faken warrt annahmen, datt de eersten Weekdeerter sik vör bi 650 Mio. Johre ut lüttje wormhaftige Vörwesers entwickelt hefft.[7] De sünd unner Umstänn bloß 1–3 mm groot ween.[8].
De Evolutschoon vun de Klassen vun de Weekdeerter is noch lang nich upkläärt, un wie se sik in de Stammgeschicht to’nanner verhoolt is to’n Deel noch unbekannt.
Tohopen mit annere Stämme in dat Riek vun de Deerter, weert de Weekdeerter hüdigendags in de Stammgrupp vun de Lophotrochozoen stellt. Totieds gellt dor de Kelkwörm (Entoprocta, ok Kamptozoa nömmt) as de neegsten Verwandten. Fröher is annahmen wurrn, se weern neeger mit de Ringelwörm (Annelida) verwandt, man dor warrt hüüttodaags nich mehr veel over snackt.
Wat den Stamm vun de Weekdeerter sunnerlich utmaken deit un wo he sik vun annere Stämm dör verschelen deit, is de Radula (Raspeltunge). Sunst höört dor ok noch de dreedeelte Lief to mit Kopp, Foot, un Büdel mit Ingedööms, un datt se en Mantel un en Mantelgööl utbillt hefft, datt dat Colom torüchbillt is up dat Perikardialsystem un datt (toeerst jummers) en open Blootfatt-System anleggt weer mit een Ventrikel un een bit en Reeg vun Arterien. Dorto is noch de Schillen en bedüdend Knnteken vun meist all Mollusken, man de „normole“ Schillen ut een Deel in dree Schichten kummt bloß bi de Schillenweekdeerter (Conchifera) vör.
To den Stamm vun de Weekdeerter weert acht levennige un en Reeg vun utstorven Aarden to tellt. Düsse dree Aarden hefft keen typische Molluskenschillen. Se weert as Prickelweekdeerter (Aculifera) betekent. Na Unnersöken in de Molekularbiologie is dat wohrschienlich, datt se een gemeensomen Vorweser harrt hefft.[9]
De fiev Klassen, de nu folgen doot, weert Schillenweekdeerter (Conchifera) nömmt. Se sünd wohrschienlich en monophyleetsche Eenheit. All hefft se en Molluskenschillen, de for jem typisch is.
Dor kummt noch en Reeg vun Klassen to, de al utstorven sünd. To’n Deel hefft sik de Forschers dor avers over in’e Plünnen, ob se to de Weekdeerter torekent weern mütt. Faken weert düsse Klassen nömmt:
Wie de Gruppen alltohopen tosamen hangen deit, is noch nich endgüllig kloor. In’n Momang gifft dat al´en halv Dutz vun verscheden Stammböme (Kladogramme) bloß man for de KJlassen, de noch nich utstorven sünd. Hier stellt wi nu en Kladogramm vör, datt sien Grund hett in twee Studien, de 2011 in de Tiedschrift Nature rutbrocht wurrn sünd.[11]
Weekdeerter (Mollusca)
. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons. De Weekdeerter, ok Weektiere (Mollusca) oder Mollusken (vun lat.: molluscus „week“) sünd en Stamm mank de Deerter un höört to de Geweevdeerter (Eumetazoa) mit to. Se kaamt vör in de See, an Land un in Söötwater. De Wetenschop vun de Weekdeerter warrt ok Malakologie oder Malakozoologie nömmt, vun ooldgr.: μαλακός malakós „week“.
D Wäichdier (Mollusca) oder Molluske (lat. molluscus „wäich“) bilde en arte- und formeriiche Dierstamm innerhalb vo de Gwääbdier (Eumetazoa) und chömme im Meer, uf em Festland und im Süesswasser vor. D Wüsseschaft vo de Wäichdier wird au as Malakologii (griech. malakós „wäich“) oder Malakozoologii bezäichnet.
Dr Körper vo de Wäichdier isch, mit Usnaam vo de Äischaler und in Aasätz vo de Chääferschnägge, unsegmentiert (Psöidosegmentierig), ursprünglig zwäisitig sümmetrisch und bestoot us vier Abschnitt: em vordere Chopf, em muskulöse Fuess, eme Iigwäidsack und eme Mantel. Dr Mantel schäidet bi vile Arte en Usseskelett ab, d Schale. Die Schale cha zum Bischbil in dr Form vo zwäi Chlappe wie bi de Muschle oder as e spiralig gwundnigs Ghüüs wie bi de Schnägge ufdräte. Dr Ruum zwüsche dr Körperoberflechi und em Mantel bezäichnet mä as Mantel- oder Atemhööli.
D Hut vo de Wäichdier isch äischichtig, wäich, drüeseriich und het vilmol Wimpere draa.
Die mäiste Wäichdier häi Schale us Calciumcarbonat und Protein. Die diene as Schutz und si im ene begränzte Umfang en Art Usseskelett. Die Molluskeschale het in alle Grubbe en äihäitlige Ufbau und bestoot us drei Schichte:
Si feelt bi de Wurmmolluske und isch dört dur Chalchnoodle in dr Ussehut ersetzt worde. Bi mängge Chopffüesser befindet sich im Körper e so genannte Schulp us Chalch oder Horn, wo as Inneskelett fungiert. Dä Schulp, wo bi Kalmare au as Gladius bezäichnet wird, isch die kammereti Schale vo dr Stammart vo de Chopffüesser, wo gege innen gwaggse isch. Mä cha sä au hüte no bi de Nautilus-Arte finde.
Zum Stamm vo dr Wäichdier wäre acht läbigi un e baar uusgstorbeni Klasse zellt. Drei Klasse häi käi typischi Molluskeschale und wäre Stachelwäichdier (Aculifera) gnännt. No molekularbiologischi Untersuechige isch die Grupe monophyletisch, d. h. si sin us gmäinsame Vorfahre fürigange.[1]
Die fümf Klassen wären au als Schalewäichdier (Conchifera) zämmegfasst und bilde wohl au ne monophyletischi Gruppe. Si zäichne sich dur di karakteristisch Molluskeschale uus.
Drzue chöme e baar uusgstorbeni Klasse, ihri Zueornig zue dr Wäichdier isch zum Däil umstritte:
Di phylogenetische Beziehige vo däne Gruppe sin zurzit im Fluss. Das Kladogramm goht zrugg uf zwoo Studie, wo anne 2011 in dr Zitschrift Nature veröffentlicht worde sin.[3][1]
Wäichdier (Mollusca)Chäferschnägge (Polyplacophora)
Schildfüesser (Chaetodermomorpha)
Furefüesser (Neomeniomorpha)
Chopffüesser (Cephalopoda)
Äischaler (Monoplacophora)
Chahnfüesser (Scaphopoda)
Muschle (Bivalvia)
Schnäcke (Gastropoda)
D Wäichdier (Mollusca) oder Molluske (lat. molluscus „wäich“) bilde en arte- und formeriiche Dierstamm innerhalb vo de Gwääbdier (Eumetazoa) und chömme im Meer, uf em Festland und im Süesswasser vor. D Wüsseschaft vo de Wäichdier wird au as Malakologii (griech. malakós „wäich“) oder Malakozoologii bezäichnet.
De weikdere of molluske (Mollusca) vörmen 'n stam van óngewerveldje dere mit e weik lief en inne regel 'n oetwenjig kalkskelèt (sjelp). In 2009 sjadje me 't aantaal saorten aan weikdere op 200.000, wovan tösse 50.000 en 120.000 saorte zeen besjreve.
Weikdere höbben 'n groeate versjeienheid aan vörm en zeen óngerverdeildj in ach klasse, wovan de bekèndjste de slekke (Gastropoda), de twieëkleppige (Bivalvia) enne inkvisse (Cephalopoda) zeen. Groeate versjille zeen in vörm en anatomie, meh de weikdere höbben 'n aantaal kènmirke gemein, wie de boew van 't zieënstèlsel de bloodsómloup enne óntwikkeling van 't embryo.
De meiste weikdere laeven in 't water en daovan laef 't grótste deil inne zieë. Slechs e deil vanne slekke laef op 't landj. De studie die zich besjeftig mitte weikdere is de malacologie.
Fossiel weikdere zeen bekèndj vanaaf 't Precambrium.
Tekst üüb Öömrang Wokdiarten (Mollusca) san en stam faan diarten an haa miast en hard skel. Jo wurd uun aacht klasen iindiald.
Klas (Klasse)
1.(Caudofoveata), amanbi 70 slacher (jip sia)
2.(Cephalopoda), amanbi 786 slacher (sia)
3. Kraabsneken (Polyplacophora), amanbi 600 slacher (sia)
4.(Monoplacophora), amanbi 27 slacher (jip sia)
5.(Scaphopoda), amanbi 350 slacher (sia)
6.(Solenogastres), amanbi 250 slacher (jip sia)
7.Twiiskaalagen (Bivalvia), amanbi 8.000 slacher (sia)
8.Sneken (Gastropoda), amanbi 100.000 slacher (lun an sia)
Wokdiarten (Mollusca) san en stam faan diarten an haa miast en hard skel. Jo wurd uun aacht klasen iindiald.
Малюскі, або мяккацелыя ці мяккуны (Mollusca; ад лац. Molluscus — «мякенькі») — тып цэламічных жывёлаў са сьпіральным драбненьнем. Традыцыйна адносяць да першаснаротых жывёлаў. На сёньняшні дзень у складзе тыпу Mollusca налічваюць больш за 150 000 відаў. Малюскі асвоілі практычна ўсе асяродзьдзі пражываньня: марскія і прэснаводнай вадаёмы, сушу. У асноўным гэта вольнажывучыя арганізмы, але таксама ў іх складзе ёсьць некаторая колькасьць паразытычных формаў.
Даўжыня малюскаў складае ад 1,1 мм (смоўж Гарацыюса) да 2,5 м (трыдакна). Цела двухбакова-сымэтрычнае, у большасьці відаў укрыта ракавінай — двухстворкавай, сьпіральнай, суцэльнай ці з 8 пласьцінак (у некаторых відаў рэдукаваныя). Ракавіна мае рогавы, прызматычны і пэрлямутравы слаі. Галава, якая ў некаторых відаў выяўлена слаба або адсутнічае, мае вочы, шчупальцы і ротавую адтуліну. Тулава ўтварае складку, гэтак званую мантыю, якая выдзяляе рэчывы ракавіны. Паміж мантыяй і тулавам у мантыйнай поласьці знаходзяцца шчэлепы, органы хімічнага адчуваньня, раўнавагі і іншага. Цяглічны выраст пузавай сьценкі ўтварае нагу — орган перамяшчэньня. Пераважна разьдзельнаполыя.
Пашыраны ўсюды, жывуць у морах, саланаватых і прэсных водах, на сушы. На Беларусі маецца больш за 60 відаў з клясаў двухстворкавых і чэраваногіх малюскаў, належаць да палеарктычнай фаўны. Жывуць на дне вадаёмаў і на расьлінах. Кормяцца водарасьцямі, дэтрытам, большасьць лёгачных малюскаў сілкуюцца зялёнымі часткамі расьлінаў. Сярод іх маюцца драпежнікі.
Ядомыя малюскі (вустрыцы, грабеньчыкі, васьміногі, кальмары, мідыі, ахаціны, смаўжы вінаградныя і іншыя) — аб’екты промыслу і аквакультуры. Са старажытнасьці ракавіны малюскаў выкарыстоўваліся ў якасьці грошай, у культавых рытуалах, як упрыгожаньні і ў дэкаратыўна-прыкладным мастацтве. Таксама малюскі зьяўляюцца крыніцай каштоўных матэрыялаў, у прыватнасьці пэрлямутру, жэмчугу, пурпуру, зь якіх вырабляюць каштоўныя ўпрыгажэньні і іншыя прадметы раскошы. Разам з тым некаторыя мяккуны зьяўляюцца сельскагаспадарчымі шкоднікамі, а некаторыя могуць непасрэдна пагражаць здароўю і жыцьцю чалавека. Адначасова многія віды мяккуноў, пераважна наземных і прэснаводных, апынуліся перад пагрозай вымірання з-за дзейнасьці чалавека і знаходзяцца пад аховай.
У папулярнай культуры сьлімакі зьяўляецца сымбалем марудлівасьці, а гіганцкія галаваногія натхнялі старажытных мараплаўцаў і сучасных аўтараў на апавяданьні аб марскіх пачварах.
— сховішча мультымэдыйных матэрыялаў
Малюскі, або мяккацелыя ці мяккуны (Mollusca; ад лац. Molluscus — «мякенькі») — тып цэламічных жывёлаў са сьпіральным драбненьнем. Традыцыйна адносяць да першаснаротых жывёлаў. На сёньняшні дзень у складзе тыпу Mollusca налічваюць больш за 150 000 відаў. Малюскі асвоілі практычна ўсе асяродзьдзі пражываньня: марскія і прэснаводнай вадаёмы, сушу. У асноўным гэта вольнажывучыя арганізмы, але таксама ў іх складзе ёсьць некаторая колькасьць паразытычных формаў.
Даўжыня малюскаў складае ад 1,1 мм (смоўж Гарацыюса) да 2,5 м (трыдакна). Цела двухбакова-сымэтрычнае, у большасьці відаў укрыта ракавінай — двухстворкавай, сьпіральнай, суцэльнай ці з 8 пласьцінак (у некаторых відаў рэдукаваныя). Ракавіна мае рогавы, прызматычны і пэрлямутравы слаі. Галава, якая ў некаторых відаў выяўлена слаба або адсутнічае, мае вочы, шчупальцы і ротавую адтуліну. Тулава ўтварае складку, гэтак званую мантыю, якая выдзяляе рэчывы ракавіны. Паміж мантыяй і тулавам у мантыйнай поласьці знаходзяцца шчэлепы, органы хімічнага адчуваньня, раўнавагі і іншага. Цяглічны выраст пузавай сьценкі ўтварае нагу — орган перамяшчэньня. Пераважна разьдзельнаполыя.
Пашыраны ўсюды, жывуць у морах, саланаватых і прэсных водах, на сушы. На Беларусі маецца больш за 60 відаў з клясаў двухстворкавых і чэраваногіх малюскаў, належаць да палеарктычнай фаўны. Жывуць на дне вадаёмаў і на расьлінах. Кормяцца водарасьцямі, дэтрытам, большасьць лёгачных малюскаў сілкуюцца зялёнымі часткамі расьлінаў. Сярод іх маюцца драпежнікі.
Ядомыя малюскі (вустрыцы, грабеньчыкі, васьміногі, кальмары, мідыі, ахаціны, смаўжы вінаградныя і іншыя) — аб’екты промыслу і аквакультуры. Са старажытнасьці ракавіны малюскаў выкарыстоўваліся ў якасьці грошай, у культавых рытуалах, як упрыгожаньні і ў дэкаратыўна-прыкладным мастацтве. Таксама малюскі зьяўляюцца крыніцай каштоўных матэрыялаў, у прыватнасьці пэрлямутру, жэмчугу, пурпуру, зь якіх вырабляюць каштоўныя ўпрыгажэньні і іншыя прадметы раскошы. Разам з тым некаторыя мяккуны зьяўляюцца сельскагаспадарчымі шкоднікамі, а некаторыя могуць непасрэдна пагражаць здароўю і жыцьцю чалавека. Адначасова многія віды мяккуноў, пераважна наземных і прэснаводных, апынуліся перад пагрозай вымірання з-за дзейнасьці чалавека і знаходзяцца пад аховай.
У папулярнай культуры сьлімакі зьяўляецца сымбалем марудлівасьці, а гіганцкія галаваногія натхнялі старажытных мараплаўцаў і сучасных аўтараў на апавяданьні аб марскіх пачварах.
Мекотелите (тип: Mollusca) се ткивни животни кои спаѓаат во без‘рбетниците. Во рамките на еуметазоите со несегментирано тело, тие го достигнале највисокиот развиток. Денес се познати над 100.000 видови на мекотели, од многу ситни (неколку mm) до многу крупни форми (некои главоноги достигаат и над 15 m). Мекотелите се најкрупните денешни без‘рбетници.
Во морфолошки поглед, на мекотелите може да се разликуваат неколку региони: глава, на која се наоѓаат устата и сетилните органи; труп, во и на кој се сместени главните, витални органи; стапало, кое претставува месест орган што служи за движење и наметка (или мантија), како голем набор на кожата помеѓу трупот и стапалото. Наметката го обвива трупот, при што се создава мантијна празнина во која се сместени жабрите и природните отвори на дигестивниот, екскреторниот и репродуктивниот систем. Друг карактеристичен белег е постоењето на черупка, која ја лачи (продуцира) наметката и која делумно или целосно го обвива телото.
Телото на мекотелите е покриено со еднослоен епител, богат со жлездени клетки кои лачат лигава материја. Под епителот се наоѓа сврзно и мускулно ткиво, а телесната празнина е мешавина од примарна празнина и целом.
За дигестивниот систем е карактеристично постоењето на орган, наречен ренде во почетниот дел на дебелото црево, кое служи за обработка на храната. Обично средното црево кај мекотелите е диференцирано во желудник (во кој своите секрети ги лачи крупната цревна жлезда) и тенко, неразвиено средно црево. Респираторниот систем кај водните мекотели е претставен со жабри (еден или повеќе парови), сместени во мантијната празнина, а кај копнените мекотели (полжавите) - со непарен бел дроб. Белиот дроб кај копнените мекотели е составен од дел на внатрешната површина на мантијната празнина, во овој случај белодробна празнина, која е богата со крвни садови. Циркулаторниот систем е од отворен тип и е составен од срце со преткомора и комора, крвни садови и лакуни. Екскреторниот систем се состои од примитивни бубрези со долги, нефридијални канали и екскреторна пора во мантијната празнина. Нервниот систем е од ганглионарен тип, и се состои од 3 до 5 пара ганглии, меѓусебно поврзани, од кои продолжуваат нерви за сите телесни органи. Сетилните органи се особено добро развиени кај полжавите и главоногите, при што, на пример, сложеноста на градбата на очите кај главоногите се приближува кон градбата на очите кај ‘рбетниците. Поголемиот број на мекотели се разделно полови, а помал се хермафродити. Репродуктивниот систем кај разделно-половите е просто изграден, за разлика од тој кај хермафродитите, кој е со посложена градба. Онтогенезата на мекотелите е главно со метаморфоза. Општо земено, органите од органските системи кај мекотелите се диференцирани на релативно високо еволутивно ниво.
Во оваа група животни спаѓаат
- хитоните, кои се приспособени да живеат на тврди подлоги;
- полжавите се најголема и најразновидна група мекотели. Главата им е добро развиена, стапалото е широко и рамно, а черупката има спирален облик. Повеќето полжави, главно, ползат со стапалото. Тие се жители на слатките и солените води, а некои од нив живеат и на копно;
- школките кои се припособиле да можат да се кријат и живеат во меки подлоги на слатките или солените води. Мекото тело кај школките е заштитено со черупки кои на предната страна може да се отвораат, а на задната страна се поврзани;
- главоногите кои се жители исклучиво во солените води. Кај нив стапалото е изменето и е во вид на пипалка сместени околу устата. Како претставници од оваа група се октоподите и сипите.
Моллюскалар (лат. Mollusca), жумшак денелүүлөр – омурткасыз жаныбарлар тиби. Денеси сегменттелбеген, ал тулку боюнан, башы жана бутунан турат. Жону раковина менен капталган, кээ бириники начар өөрчүгөн же жок. Башында оозу, тинтүүрү, көзү жайгашкан. Буту курсак жагында, жылып жүрүү кызматын аткарат, кээде сүзүү органына айланган же редукцияланган. Тулкусу мантия менен капталган. Мантия менен тулкусунун ортосунда мантия көндөйүндө дем алуу жана кээ бир сезүү органдары жайгашкан. Ага жыныс жана бөлүп чыгаруу органдары ачылат. Ичегиси үч бөлүктөн турат. Алдынкы бөлүгүндө радула жана шилекей бездери, ортонку бөлүгүндө карын жана боор жайгашкан. Кан айлануусу ачык, жүрөгү үч бөлүктөн турат. Өпкөсү жана бакалоору менен дем алат. Нерв системасы, сезүү органдары бар. Бөлүп чыгаруу органдары - жуп бөйрөк. Моллюскалардын эки типчеси (каптал нервдүүлөр жана раковиналуулар), 5 классы, 130 миңдей түрү бүт жер жүзүнө (тундрадан тропикке чейин) кеңири таралган. Көпчүлүгү деңизде, тузсуз сууда, бир азы кургакта жашайт. Моллюскалар жылып жүрөт, бир нерееге бекинип отурат же суу түбүндөгү ылайга көмүнүп жатат. Жыныс жолу менен көбөйөт, айрым жыныстуу, гермофродиттери да бар. Булар бир нече айдан он жылга чейин жашайт. Майда омурткасыздар менен азыктанат. Көпчүлүк моллюскалар жаныбарларга жем, айрымдарын (устрица, кальмар, мидиялар, жүзүм үлүлү ж. б.) адамдар тамакка пайдаланат, кээ бири седеп, бермет алуу үчүн кармалат. Кээ бири (көзөгүчтөр, кеме курттары) кемелерге жана суу курулуштарына, айыл чарба өсүмдүктөрүнө зыян келтирет. Көп кармалып, саны азайып кеткендиктен, коргоого муктаж. 12300дөн ашык түрү ТКЭСтин Кызыл китебине киргизилген моллюскаларды малакология илими изилдейт.
Моллюскаш е дегI-кIаьда (эрс: Моллю́ски, мягкоте́лые; лат. Mollusca)) — баге хьалхагIа хьахулача целом йолча дийнатий тайпа я. Моллюский масса кеп тайп-тайпара яздаьд, цар дукхал белгалду 100 эзараи[1] 200 эзараи[2] юкъе.
Моллюскаш е дегI-кIаьда (эрс: Моллю́ски, мягкоте́лые; лат. Mollusca)) — баге хьалхагIа хьахулача целом йолча дийнатий тайпа я. Моллюский масса кеп тайп-тайпара яздаьд, цар дукхал белгалду 100 эзараи 200 эзараи юкъе.
Моллю́скылар, йәки йомшаҡ тәнлеләр (лат. Mollusca) — беренсел ауыҙлы, икенсел тән ҡыуышлы (целом) организмдар. Яралғы үҫешендә бластомерҙары спираль тибындағы ваҡланыу стадияһын үтеүсе (ru:Дробление (эмбриология) хайуандар тибы.
Хайуандарҙың дөйөм төр һаны төрлө сығанаҡтарҙа 100-ҙән [1] алып 200 мең[2] тип күрһәтелә. Рәсәйҙә 2900 төрө булыуы билдәле. Был типты 9 йәки 10 класҡа бүләләр, ике класс юҡҡа сыҡҡан.
Моллюскылар йәшәү мөхиттәренең бөтә төрҙәрендә лә: диңгеҙ һәм сөсө һыу ятҡылыҡтарында, тупраҡта, ҡоро ер-һауа мөхитендә тереклек итәләр.Ҡайһы бер моллюскылар башҡа хайуандарҙың ваҡытлыса йәки даими паразиты булып йәшәйҙәр.
Улар араһында фильтраторҙар, үҫемлек ашаусылар, йыртҡыстар бар. Уларҙың оҙонлоғо 1 мм-ҙан 20 метрға тиклем етергә мөмкин.
«Моллюск» һүҙе латин телендәге лат. molluscus «йомшаҡ»[3][4][5] һүҙенән килеп сыҡҡан. Моллюсаларҙы өйрәнеүсе фән малакология[6] тип атала, моллюск ҡабырсаҡтарын өйрәнеүсе фән — конхиология[7] тип атала.
Моллюскыларҙың йомшаҡ тәне күпселек осраҡта баш, кәүҙә һәм аяҡтан тора. Башында һәрмәүестәр, ауыҙ тишеге, күҙҙәр, тигеҙләнеш ағзалары урынлашҡан. Кәүҙә тире-мускул ҡапсыҡтан тора.
Аҫҡы яғында арҡы тиреһе йыйырсығы — мантия ҡаплап тора. Мантия тәндең арҡа яғынан урынлашҡан. Мантия менән тән араһында мантия ҡыуышлығы бар. Унда һулыш алау, һиҙеү ағзалары урынлашҡан. Арт юл (аналь), енес биҙҙәре, бүлеп сығарыу юлдары шунда асыла.
Моллюскыларҙың күпселек төрҙәренең тәне тулыһынса йәки өлөшләтә ҡабырсаҡ менән ҡапланған. Ҡабырсаҡ өс ҡатламдан тора: мөгөҙ (тышҡы), фарфор һәм перламутр (эске) ҡатламдан тора. Күп ҡабырсаҡтар төҫө һәм төҙөлөшө буйынса бер-береһенән айырылған бик матур формала булалар. Ҡабырсаҡ матдәһен арҡа тиреһе йыйырсығында урынлашҡан мантия күҙәнеҡтәре бүлеп сығара.
Моллюскыларҙың ағзалары: һулыш алыу, ҡан тамырҙары, аш һеңдереү, нервы, бүлеп сығарыу, енес системаларына берләшкән.
Һыуҙа йәшәүсе моллюскылар айғолаҡтар, ә ер өҫтөндә йәшәүселәр тоҡ һымаҡ үпкәләр ярҙамында һулыш ала. Үпкә стенкаларынан ҡан тамырҙары тармаҡланып китә. Ҡайһы бер моллюскыларҙың газ алмашыныуы мантияның өҫкө йөҙө аша башҡарыла.
Ҡорһағаяҡлылар (брюхоногие) — моллюскыларҙың иң күп һанлы класы. Ҡорһағаяҡлылар океан төпкөлдәрендә, океан һәм диңгеҙ яр буйҙарында, сөсө һыуҙа, тауҙарҙа һәм мәмерйәләрҙә, ташлы сүлдәрҙә йәшәй. Уларҙың ҡабырсаҡтары бер бөтөндө тәшкил итә, йыш ҡына асимметриялы, спираль һымаҡ бөгәрленгән конус формаһында була. Лайлалы ҡусҡарҙарҙың ҡабырсағы булмай. Тәне баш, кәүҙә һәм аяҡтарҙан тора.
Был кластағы моллюскыларҙыә эҫ һиҙеү ағзалары ныҡ үҫешкән. Был моллюскылар тирә-яҡ мөхит температураһына бик һиҙгер. Улар организмында процесстар ошо температураға бәйле. Улар араһында фильтрлаусылар һәм үләт ашаусылар, шулай уҡ паразиттар һәм йыртҡыстар бар. Әммә күпселек моллюскылар үҫемлек йәки тарҡалыусан һыу төбө ултырмаларын ашаусылар.
Ҡорһағаяҡлылар яҫы паразит селәүсендәрҙең аралаш хужалары була ала. Был моллюскылар балыҡтар һәм ҡоштар, ер-һыу хайуандары, һуҡыр сысҡандар, терпеләр өсөн аҙыҡ. Моллюскылар араһында баҡса һәм йәшелсә баҡсаһы ҡоротҡостары ла бар, мәҫәлән, лайлалы ҡусҡар, йөҙөм ҡусҡары һ.б.
Ҡуш ҡапҡаслылар, йәғни ике ҡапҡаслылар (Двустворчатые) — биофильтраторҙар [8], фәҡәт һыуҙа ғына йәшәйҙәр. Ҡайһы бер төрҙәре оҙаҡ ваҡыт һыуһыҙ ҙа йәшәй ала. Барлыҡ ҡуш ҡапҡаслы моллюскыларҙың ҡабырсаҡтары һығылмалы тарамыш менән үҙ-ара ныҡ тоташҡан ике ҡабырсаҡтан тора. Ҡапҡастар ныҡ итеп ябыла. Ҡуш ҡапҡаслылар әҙ хәрәкәтсән йәки ултыраҡ тормош алып барыусылар. Ултыраҡ тормошта йәшәүселәр һыу төбөндәге таштарғы йәки башҡа моллюскыларға йәбешеп йәшәйҙәр.
Һыу фильтрлаусы, кеше өсөн һәм ҡайһы бер хайуандарға аҙыҡ булараҡ ҡуш ҡапҡаслыларҙың әһәмиәте бик ҙур. Был кластағы моллюскылар һыуҙағы тоҙға һәм башҡа экологик факторҙарға бик һиҙгер. Ҡуш ҡапҡаслылар тәбиғи ынйы етештереүсе булып хеҙмәт итәләр.
Башаяҡлылар (Головоногие) — барыһы ла һыуҙа ирекле йөҙөүсе йыртҡыстар [9]. Ҡабырсаҡтары юҡҡа сыҡҡан (редукция). Каракатицаларҙың ғына тиреһе аҫтында ҡабырсаҡтан пластинка һаҡланып ҡалған.
Аяҡтары, йәғни һәрмәүестәре башты уратып алған. Кластың исеме шунан килә.
Башаяҡлылар мантия ҡыуышлығындағы һыуҙы аттырып, реактив ысул менән хәрәкәт итәләр.
Каракатицалар, осьминогтар ҡурҡыныс хәл килеп тыуғанда төҫөн үҙгәртергә һәләтлеләр йәки ҡара буяу атып сығаралар.
Балыҡтар, һөтимәрҙәр һәм кешеләр — башаяҡлыларҙың дошмандары. Башаяҡлылар үҙҙәре башҡа моллюскылар,ҡыҫала һымаҡтар, балыҡтар менән туклана.
Моллю́скылар, йәки йомшаҡ тәнлеләр (лат. Mollusca) — беренсел ауыҙлы, икенсел тән ҡыуышлы (целом) организмдар. Яралғы үҫешендә бластомерҙары спираль тибындағы ваҡланыу стадияһын үтеүсе (ru:Дробление (эмбриология) хайуандар тибы.
Хайуандарҙың дөйөм төр һаны төрлө сығанаҡтарҙа 100-ҙән алып 200 мең тип күрһәтелә. Рәсәйҙә 2900 төрө булыуы билдәле. Был типты 9 йәки 10 класҡа бүләләр, ике класс юҡҡа сыҡҡан.
Моллюскылар йәшәү мөхиттәренең бөтә төрҙәрендә лә: диңгеҙ һәм сөсө һыу ятҡылыҡтарында, тупраҡта, ҡоро ер-һауа мөхитендә тереклек итәләр.Ҡайһы бер моллюскылар башҡа хайуандарҙың ваҡытлыса йәки даими паразиты булып йәшәйҙәр.
Улар араһында фильтраторҙар, үҫемлек ашаусылар, йыртҡыстар бар. Уларҙың оҙонлоғо 1 мм-ҙан 20 метрға тиклем етергә мөмкин.
मोलस्का या चूर्णप्रावार प्रजातियों की संख्या में अकशेरूकीय की दूसरी सबसे बड़ी जाति है। ८०,००० जीवित प्रजातियां हैं और ३५,००० जीवाश्म प्रजातियां मौजूद हैं। कठिन खोज की मौजूदगी के कारण संरक्षण का मौका बढ़ जाता है। वे अव्वलन द्विदेशीय सममित हैं।इस संघ के अधिकांश जंतु विभिन्न रूपों के समुद्री प्राणी होते हैं, पर कुछ ताजे पानी और स्थल पर भी पाए जाते हैं। इनका शरीर कोमल और प्राय: आकारहीन होता है। वे कोई विभाजन नहीं दिखाते और द्विपक्षीय सममिति कुछ में खो जाता है। शरीर एक पूर्वकाल सिर, एक पृष्ठीय आंत कूबड़, रेंगने बुरोइंग या तैराकी के लिए संशोधित एक उदर पेशी पैर है। शरीर एक कैल्शियम युक्त खोल स्रावित करता है जो एक मांसल विरासत है चारों ओर यह आंतरिक हो सकता है, हालांकि खोल कम या अनुपस्थित है, आमतौर पर बाहरी है। जाति आम तौर पर ९ या १० वर्गीकरण वर्गों में बांटा गया है, जिनमें से दो पूरी तरह से विलुप्त हैं। मोलस्क का वैज्ञानिक अध्ययन 'मालाकोलोजी' कहा जाता है।ये प्रवर में बंद रहते हैं। साधारणतया स्त्राव द्वारा कड़े कवच का निर्माण करते हैं। कवच कई प्रकार के होते हैं। कवच के तीन स्तर होते हैं। पतला बाह्यस्तर कैलसियम कार्बोनेट का बना होता है और मध्यस्तर तथा सबसे निचलास्तर मुक्ता सीप का बना होता है। मोलस्क की मुख्य विशेषता यह है कि कई कार्यों के लिए एक ही अंग का इस्तेमाल होता है। उदाहरण के लिए, दिल और गुर्दे प्रजनन प्रणाली है, साथ ही संचार और मल त्यागने प्रणालियों के महत्वपूर्ण हिस्से हैं बाइवाल्वस में, गहरे नाले दोनों "साँस" और उत्सर्जन और प्रजनन के लिए महत्वपूर्ण है जो विरासत गुहा, में एक पानी की वर्तमान उत्पादन। प्रजनन में, मोलस्क अन्य प्रजनन साथी को समायोजित करने के लिए लिंग बदल सकते हैं। ये स्क्विड और ऑक्टोपोडा से मिलते जुलते हैं पर उनसे कई लक्षणों में भिन्न होते हैं। इनमें खंडीभवन नहीं होता।[1]
मोलस्क की प्रजातियों में रहने वाले वर्णित अनुमान ५०,००० से अधिकतम १२०,००० प्रजातियों का है। डेविड निकोल ने वर्ष १९६९ में उन्होंने लगभग १०७,००० में १२,००० ताजा पानी के गैस्ट्रोपॉड और ३५,००० स्थलीय का संभावित अनुमान लगाया था।[2]
क्योंकि मोलस्क के बीच शारीरिक विविधता की बहुत बड़ी सीमा होने के कारण कई पाठ्यपुस्तकों में इन्हे अर्चि-मोलस्क, काल्पनिक सामान्यीकृत मोलस्क, या काल्पनिक पैतृक मोलस्क कहा जाता है। इसके कई विशेषताएँ अन्य विविधता वाले जीवों में भी पाये जाते है।
सामान्यीकृत मोलस्क द्विपक्षीय होते है। इनके ऊपरी तरफ एक कवच भी होता है, जो इन्हे विरासत में मिला है। इसी के साथ-साथ कई बिना पेशी के अंग शरीर के अंगों में शामिल हो गए।
यह मूल रूप से ऐसे स्थान पर रहना पसंद करते है, जहां उन्हे प्रयाप्त स्थान और समुद्र का ताजा पानी मिल सके। परंतु इनके समूह के कारण यह भिन्न-भिन्न स्थानो में रहते है।
यह उनको विरासत में मिला है। इस प्रकार के खोल मुख्य रूप से एंरेगोनाइट के बने होते है। यह जब अंडे देते है तो केल्साइट का उपयोग करते है।
इनमें नीचे की और पेशी वाले पैर होते है, जो अनेक परिस्थितियों में भिन्न-भिन्न कार्यों को करने के काम आते है। यह किसी प्रकार के चोट लगने पर श्लेष्म को एक स्नेहक के रूप में स्रावित करता है, जिससे किसी भी प्रकार की चोट ठीक हो सके। इसके पैर किसी कठोर जगह पर चिपक कर उसे आगे बढ़ने में सहायता करते है। यह ऊर्ध्वाधर मांसपेशियों के द्वारा पूरी तरह से खोल के अंदर आ जाता है।
मोलस्का या चूर्णप्रावार प्रजातियों की संख्या में अकशेरूकीय की दूसरी सबसे बड़ी जाति है। ८०,००० जीवित प्रजातियां हैं और ३५,००० जीवाश्म प्रजातियां मौजूद हैं। कठिन खोज की मौजूदगी के कारण संरक्षण का मौका बढ़ जाता है। वे अव्वलन द्विदेशीय सममित हैं।इस संघ के अधिकांश जंतु विभिन्न रूपों के समुद्री प्राणी होते हैं, पर कुछ ताजे पानी और स्थल पर भी पाए जाते हैं। इनका शरीर कोमल और प्राय: आकारहीन होता है। वे कोई विभाजन नहीं दिखाते और द्विपक्षीय सममिति कुछ में खो जाता है। शरीर एक पूर्वकाल सिर, एक पृष्ठीय आंत कूबड़, रेंगने बुरोइंग या तैराकी के लिए संशोधित एक उदर पेशी पैर है। शरीर एक कैल्शियम युक्त खोल स्रावित करता है जो एक मांसल विरासत है चारों ओर यह आंतरिक हो सकता है, हालांकि खोल कम या अनुपस्थित है, आमतौर पर बाहरी है। जाति आम तौर पर ९ या १० वर्गीकरण वर्गों में बांटा गया है, जिनमें से दो पूरी तरह से विलुप्त हैं। मोलस्क का वैज्ञानिक अध्ययन 'मालाकोलोजी' कहा जाता है।ये प्रवर में बंद रहते हैं। साधारणतया स्त्राव द्वारा कड़े कवच का निर्माण करते हैं। कवच कई प्रकार के होते हैं। कवच के तीन स्तर होते हैं। पतला बाह्यस्तर कैलसियम कार्बोनेट का बना होता है और मध्यस्तर तथा सबसे निचलास्तर मुक्ता सीप का बना होता है। मोलस्क की मुख्य विशेषता यह है कि कई कार्यों के लिए एक ही अंग का इस्तेमाल होता है। उदाहरण के लिए, दिल और गुर्दे प्रजनन प्रणाली है, साथ ही संचार और मल त्यागने प्रणालियों के महत्वपूर्ण हिस्से हैं बाइवाल्वस में, गहरे नाले दोनों "साँस" और उत्सर्जन और प्रजनन के लिए महत्वपूर्ण है जो विरासत गुहा, में एक पानी की वर्तमान उत्पादन। प्रजनन में, मोलस्क अन्य प्रजनन साथी को समायोजित करने के लिए लिंग बदल सकते हैं। ये स्क्विड और ऑक्टोपोडा से मिलते जुलते हैं पर उनसे कई लक्षणों में भिन्न होते हैं। इनमें खंडीभवन नहीं होता।
কোমলদেহী প্ৰাণী (ইংৰাজী: Mollusca) হৈছে অমেৰুদণ্ডী প্ৰাণীৰ এটা পৰ্ব। এই পৰ্বৰ অধিকাংশ সামুদ্ৰিক প্ৰজাতি। ইয়াৰে অধিকাংশ অগভীৰ জলত বাস কৰে। এই পৰ্ব সকলোতকৈ বৃহত্তম সামুদ্ৰিক অমেৰুদণ্ডী প্ৰাণীৰ প্ৰজাতি। এই পৰ্বত প্ৰায় ৮৫,০০০ প্ৰজাতি আছে।
কোমলদেহীৰ ইংৰাজী mollusc আৰু mollusk দুয়োটা শব্দ ফৰাচী mollusque শব্দৰ পৰা আহৰণ কৰা হৈছে, ফৰাচী শব্দটোৰ মূল হৈছে লেটিন শব্দ molluscus, ইয়াৰ অৰ্থ mollis, কোমল। Molluscus শব্দটো এৰিষ্টটলৰ τὰ μαλάκια ta malákia (কোমল; < μαλακός malakós "কোমল") শব্দৰ পৰা লোৱা হৈছে, ইয়াৰ দ্বাৰা তেঁও inter alia কাটলফিছক বুজাইছিল।[1] কোমলদেহী সম্পৰ্কে কৰা বৈজ্ঞানিক অধ্যয়নক মালাক'লজি (malacology) বুলি কোৱা হয়।[2]
আদিতে মলাছক'ইড (Molluscoida) শব্দটো ব্ৰাংকিঅ'পদ, ব্ৰাঅ'জৱা আৰু টিউনিকেট নামৰ কোমলদেহীৰ সৈতে কিছু পৰিমানে মিল থকা তিনিটা গোট অন্তৰ্ভূক্ত প্ৰাণী জগতৰ এটা বিভাগৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল। বৰ্তমান সময়ত, এই গোট সমূহৰ সৈতে কোমলদেহীৰ কোনো সম্পৰ্ক নাই, আৰু এটাৰ সৈতে আনটোৰ অতি কম সম্পৰ্ক আছে, সেইবাবে বৰ্তমান মলাছক'ইড শব্দটো ব্যৱহাৰ কৰা নহয়।[3]
ইহঁতৰ দেহ কোমল। কোমল দেহটো কঠিন খোলাৰ দ্বাৰা আবৃত। পেশীবহুল নিম্নাংশৰ সহায়ত ইহঁতে চলাচল কৰে। বহিঃত্বক, হাঁওফাঁও বা ফুলৰ সহায়ত শ্বাসকাৰ্য সমাপন কৰে। ইহঁত বৈচিত্ৰপূৰ্ণ প্ৰাণী। ইহঁতৰ অধিকাংশই সামুদ্ৰিক। ছেলোমেট,অধিকাংশ দ্বিপাশ্বীয় প্ৰতিসম। ৰক্তত হিম'চায়ানিন (haemocyanin) আৰু এমিব'চাইট (amoebocyte) কণিকা থাকে। দেহত মেণ্টেল নামৰ পাতল আৱৰণ থাকে।
কোমলদেহী প্ৰাণীৰ অন্তৰ্গত আনুমানিক প্ৰায় ৫০,০০০ ৰ পৰা ১২০,০০০ জীৱিত প্ৰজাতি আছে। ১৯৬৯ চনত ডেভিদ নিকলে প্ৰায় ১০৭,০০০ জীৱিত প্ৰজাতি আছে বুলি অনুমান কৰিছিল। ইয়াৰ ভিতৰত প্ৰায় ১২,০০০ প্ৰজাতি আছিল স্বচ্ছ পানীৰ গেষ্ট্ৰ'পদ আৰু ৩৫,০০০ প্ৰজাতি আছিল মাটিত বাস কৰা কোমলদেহী। তুলনামূলক ভাবে প্ৰায় ১৪% কোমলদেহী বাইভালভিয়া শ্ৰেণীৰ অন্তৰ্গত আৰু বাকী পাঁচটো শ্ৰেণীৰ জীৱিত কোমলদেহী প্ৰায় ২%তকৈও কম।[4] ২০০৯ চনত চাপমেনৰ তথ্য মতে জীৱিত কোমলদেহীৰ সংখ্যা প্ৰায় ৮৫,০০০।[5] ২০০১ চনলৈকে প্ৰায় ৯৩,০০০ প্ৰজাতিৰ নামকৰণ কৰা হৈছিল, ইয়াৰ ভিতৰত নামকৰণ কৰা সকলো সাগৰীয় জীৱৰ ২৩% অন্তৰ্ভূক্ত আছিল।[6] জীৱিত প্ৰাণীৰ ভিতৰত কোমলদেহী হৈছে সন্ধিপদী প্ৰাণীৰ পিছতেই দ্বিতীয় বৃহৎ জৈৱ গোট।[7]
কোমলদেহীৰ অন্তৰ্গত শ্ৰেণী সম্পৰ্কে বিভিন্ন মত পোষণ কৰা দেখা যায়; উদাহৰণ স্বৰূপে, তলৰ তালিকাত সাতটা জীৱিত শ্ৰেণী,[8] আৰু দুটা বিলুপ্ত শ্ৰেণী প্ৰদৰ্শন কৰা হৈছে। তথাপি সিহঁতক এটা ক্লেড বুলি কব পৰা নাযায়, কিছুমান পুৰণি পদ্ধতিত কাউড'ফভিটা আৰু ছলেন'গেছটাৰ নামৰ শ্ৰেণী দুটাক একেলগে এপলেক'ফৰা নামৰ শ্ৰেণীত ৰখা হৈছিল। সাধাৰণতে চিনাক্ত কৰা দুটা "শ্ৰেণী" জীৱাশ্মৰ পৰাহে জনা গৈছে।
এই গোট সমূহৰ উচ্চ পৰ্যায়ৰ শ্ৰেণীবিভাজন এতিয়াও সমস্যাজৰ্জৰ। শেহতীয়া অধ্যয়ন মতে মনফাইলেটিক এপ্লেক'ফৰাই পলিপ্লেক'ফৰাৰ সৈতে এটা ক্লেড সৃষ্টি কৰে।[13] ইয়াৰোপৰি, বাইভালভিয়া আৰু গেষ্ট্ৰপডাৰ এটা ভগ্নী গোট সম্পৰ্ক আছে বুলি অধ্যয়নে কব বিচাৰে। টেম্টাকুলিয়েটাও কোমলদেহীৰ অন্তৰ্ভূক্ত বুলি কব পাৰি।
কোমলদেহী প্ৰাণী (ইংৰাজী: Mollusca) হৈছে অমেৰুদণ্ডী প্ৰাণীৰ এটা পৰ্ব। এই পৰ্বৰ অধিকাংশ সামুদ্ৰিক প্ৰজাতি। ইয়াৰে অধিকাংশ অগভীৰ জলত বাস কৰে। এই পৰ্ব সকলোতকৈ বৃহত্তম সামুদ্ৰিক অমেৰুদণ্ডী প্ৰাণীৰ প্ৰজাতি। এই পৰ্বত প্ৰায় ৮৫,০০০ প্ৰজাতি আছে।
ସନ୍ଧିପଦ (molluscs or mollusks[note ୧] /ˈmɒləsks/) ଅମେରୁଦଣ୍ଡୀ ପ୍ରାଣୀ ମାନଙ୍କର ଏକ ବିଶାଳ ବର୍ଗକୁ ସୁଚାଏ । ସାଧାରଣତଃ ଇଂରାଜୀରେ Mollusca କୁହାଯାଏ ।
ସନ୍ଧିପଦ (molluscs or mollusks /ˈmɒləsks/) ଅମେରୁଦଣ୍ଡୀ ପ୍ରାଣୀ ମାନଙ୍କର ଏକ ବିଶାଳ ବର୍ଗକୁ ସୁଚାଏ । ସାଧାରଣତଃ ଇଂରାଜୀରେ Mollusca କୁହାଯାଏ ।
மெல்லுடலிகள் (Mollusca) என்பது முதுகெலும்பற்ற விலங்குகளில் இரண்டாவது மிகப்பெரிய தொகுதி ஆகும். இதுவரை சுமார் 85,000 மெல்லுடலிகள் இனம் காணப்பட்டுள்ளன. இவை மிக மெலிதான ஓடுகளைக் கொண்டு இருக்கும்.[2].
மெல்லுடலிகளில் மொத்தம் 100,000க்கும் மேற்பட்ட இனங்கள் இருந்துள்ளதாக புதைப்படிவங்களின் மூலம் அறியமுடிகிறது. மேலும் 70,000க்கும் அதிகமான சிற்றினங்கள் அற்றுப்போய்விட்டன. முத்துச்சிப்பி, கணவாய் முதலியன மெல்லுடலி வகையைச் சேர்ந்தன. வகைப்பாட்டியலில் மெல்லுடலிகள் பொதுவாக பத்து வகுப்புகளாக பிரிக்கப்படுகின்றன. இவற்றில் இரண்டு வகுப்புகள் முற்றிலும் அற்றுப்போய்விட்டன.
மெல்லுடலிகள் முக்கியமான முதுகெலும்பற்ற விலங்குகளாகும். இவற்றுள் மிக மெதுவாக அசையும் நத்தை தொடக்கம் மிக வேகமாக நீந்தும் இராட்சத ஸ்குயிட்டுக்களும் அடங்குகின்றன. இவற்றின் உடல் பொதுவாக வழவழப்பானதாகவும், மென்மையானதாகவும் இருக்கும். பல இனங்கள் தம்மைச் சுற்றிப் பாதுகாப்புக்காக கல்சியம் காபனேற்றாலான ஓட்டைச் சுரக்கின்றன. இவற்றின் அடிப்பகுதியில் தசையாலான பாதமொன்று காணப்படும். ஒக்டோபசு போன்ற சீபலோபோடா விலங்குகளில் இப்பாதப் பகுதியே பல கைகளாகத் திரிபடைந்திருக்கும்.
மெல்லுடலிகளில் உணவுண்பதற்காகச் சிறப்பாகக் காணப்படும் உறுப்பு வறுகி (radula) ஆகும். இவை இவ்வுறுப்பைப் பயன்படுத்தியே உணவைக் கிழித்து உண்கின்றன. இவற்றின் குருதிச் சுற்றோட்டத் தொகுதி திறந்த தொகுதியாகும். மெல்லுடலிகளில் சீபலோபோடாக்களே மிகவும் சிக்கலான உடலியல் கட்டமைப்பைக் கொண்டுள்ளன. இவற்றில் பல கைகளுள்ளன, ஓடு பலவற்றில் காணப்படுவதில்லை, மூடிய குருதிச் சுற்றோட்டம் உள்ளது, கூர்மையான நன்கு விருத்தியடைந்த கண்களும், நன்கு விருத்தியடைந்த மூளை மற்றும் நரம்புத் தொகுதியும் உள்ளன. இதனால் கடலில் ஆட்சியுள்ள உயிரினங்களில் சீபலோபோடா வகுப்பைச் சேர்ந்த ஒக்டோபசு, இராட்சத ஸ்குயிட்டு போன்ற உயிரினங்களும் அடங்குகின்றன. எனினும் பொதுவாக மெல்லுடலிகளின் உடலியல் கட்டமைப்பு அவ்வளவாக சிக்கலானதல்ல. மெல்லுடலிகள் ஆதிகால மனிதனின் உணவில் முக்கிய பங்கு வகித்தன. எனினும் தற்காலத்தில் கணவாய், மட்டி போன்றவை உணவாக உட்கொள்ளப்படுகின்றன. மெல்லுடலிகளின் மிகப் பெறுமதியான முக்கிய பயன்பாடு முத்து ஆகும்.
மெல்லுடலிகள் தமக்கென்று தனித்துவமாக மென்மூடியொன்றையும் (Mantle), தனித்துவமான நரம்புத் தொகுதியையும் கொண்டுள்ளன. பொதுவாக அனைத்து மெல்லுடலிகளும் துண்டுபடாத உடலையும் இரட்டைச் சமச்சீரையும் கொண்டுள்ளன[3]. அனைத்து மெல்லுடலிகளும் கொண்டுள்ள இயல்புகள்[4][5].:
மெல்லுடலிகளின் உடல் அமைப்பில் சுவாசம் மற்றும் கழிவுநீக்கம் நரம்பு மண்டல அமைப்புகள் அடங்கிய ஒரு குறிப்பிடத்தக்க உடற்குழி காணப்படுகிறது.பெரும்பாலான மெல்லுடலிகள் சுண்ணாம்பு ஓட்டினை (calcareous shell) கவச உறையாகக் கொண்டுள்ளன[6]. மெல்லுடலிகளானது மாறுபட்ட உடல் அமைப்புகளுடன் வளர்ச்சியடைந்துள்ளன. சிலவற்றின் பண்புகளை அனைத்து மெல்லுடலிகளுக்கும் பொருத்தி வரையறை செய்வது சிரமமானதாகும் [7].
இவை தவிர சில பண்புகள் கீழ்கண்டவாறு பல்வேறு இனங்களில் மாறுபடுகிறது
மெல்லுடலிகளின் உடல் மூன்று பகுதிகளாக பிரிக்கப்பட்டுள்ளன அவைகள் தலை, உடல் மற்றும் பாதம் ஆகும். முளையவியலின் அடிப்படையில் இவை புரொட்டோஸ்டோம் விலங்குகளாகும். இவற்றின் உடல் புற,இடை,அக முதலுருப் படைகளான Triploblastica விலங்குகளாகும்.
அனேகமான மெல்லுடலிகளின் சுற்றோட்டத் தொகுதி திறந்த சுற்றோட்டத் தொகுதியாகும். இவற்றில் உடற்குழி காணப்பட்டாலும் உடலுறுப்புக்களைச் சுற்றியுள்ள சொற்பளவு பாய்பொருளாக மட்டுப்படுத்தப்பட்டுள்ளது. இவற்றின் உடலில் உடற்குழியை விட குருதிக் குழியே சிறப்பாக விருத்தியடைந்துள்ளது. இக்குருதிக் குழி நீர்நிலையியல் வன்கூடாகத் தொழிற்பட்டு மென்னுடலியின் உடலுக்கு ஓரளவு வலிமையைத் தருகின்றது. குருதியில் பிரதான ஆக்சிசன் காவியாக ஈமோசையனின் நிறப்பொருள் உள்ளது. இதில் முள்ளந்தண்டுளிகளில் உள்ள இரும்புக்குப் பதிலாக செம்பு உலோகம் காணப்படுகின்றமை குறிப்பிடத்தக்கதாகும்.
மெல்லுடலிகள் தசைப்பிடிப்பான வாயையும், கைட்டினால் ஆக்கப்பட்ட வறுகியையும் கொண்டுள்ளன. வறுகியில் கைட்டினால் ஆன பற்கள் உள்ளன. இப்பற்கள் உணவுண்ணும் போது இழக்கப்பட மீண்டும் மீண்டும் வளர்வனவாகும். வறுகியைப் பயன்படுத்தி அல்காப் படைகளைச் சுரண்டி உட்கொள்ளக்கூடியதாக உள்ளது. இவற்றின் சமிபாட்டுத் தொகுதியில் சீதமும் பிசிரும் உள்ளன. சீதமும் பிசிரும் உணவை சமிபாட்டுத் தொகுதியின் உட்பகுதியை நோக்கித் தள்ளி விடுவதில் உதவுகின்றன. உட்கொள்ளப்படும் உணவில் கனியுப்புக்கள் வேறாகவும், உணவுப் பகுதி வேறாகவும் சமிபாடு செய்யப்படுகின்றன. உணவு சீக்கம் எனும் வெளியேறும் துளையற்ற பகுதியினுள் சேதன உணவு அகத்துறிஞ்சப்படுகின்றது. கனியுப்புக்களில் மேலதிகமானவை வெளியேற்றப்படுகின்றன. பிசிர்களால் உணவுத்துகள்களை வடித்துண்ணுகின்ற இருவால்விகளில் வறுகி காணப்படுவதில்லை.
பெரும்பாலான மெல்லுடலிகள் மீன்களைப் போன்று செவுள்கள்களால் சுவாசிக்கின்றன. அனேகமான இனங்களில் இரண்டு சோடிப் செவுள்கள்களும் சிலவற்றில் ஒரு செவுள் மட்டுமே காணப்படும். செவுள்கள் இறகு போன்ற வடிவத்துடன் காணப்படுகிறது. சில சிற்றினங்களில் வெவுள்கள் ஒரு பக்கம் இழையங்களைக் கொண்டுள்ளன.அவை உடலின் உட்பகுதியை இரண்டாகப் பிரிக்கிறது அதனால் தண்ணீர் கீழே அடிப் பரப்பருகே உள்ளிழுத்து, மேல் நோக்கி வெளியேறும்.செவுள்களில் உள்ள இறகு அமைப்பானது மூன்று வகையான குறு இழைத் தூவிகளைக் (cillia) கொண்டிருக்கும்.அவற்றுள் ஒன்று உட்செல்லும் நீரினை உட்பகுதிக்குள் அனுப்புகிறது. மற்ற இரு தூவிகளும் செவுள்களை சுத்தமாக வைத்துக்கொள்ள உதவுகின்றன.மெல்லுடலிகளில் காணப்படும் ஆஸ்பரேடியா என்றழைக்கப்படும் கடுமணவுணரி ஏதேனும் வேதிய நச்சுக்களை அடையாளம் கண்டுகொண்டால் உடல் பகுதிக்குள் வண்டல்படிவுகளை உட்செலுத்துகிறது. மேலும் நச்சுகள் நிற்கும் வரை தூவிகள் இயங்குவதை நிறுத்துகிறது.ஒவ்வொரு செவுள்களும் உட்குழிக்குள் உள்நுழையும் குருதிக் குழாயையும் இதயத்திற்கு வெளிச்செலுத்தும் வெளிக்குழாயையும் கொண்டுள்ளன.
பெரும்பாலான இனங்கள் ஒருபாலானவை. சில நத்தையினங்கள் இருபாலானவை. மெல்லுடலிகள் முட்டையீனும் உயிரினங்களாகும். அனேகமான இனங்களில் புறக்கருக்கட்டலே நிகழ்கின்றது. கருக்கட்டலின் பின் சக்கரந்தாங்கிக் குடம்பி, வெலிஜர் குடம்பி அல்லது சிறிய முழுவுடலிகள் வெளியேறுகின்றன. சக்கரத்தாங்கிக் குடம்பிகளே அனேகமான மெல்லுடலிகளின் குடம்பிப் பருவமாகும். சக்கரந்தாங்கிக் குடம்பிகள் சிறிய உணவுத்துகள்களை வடித்துண்ணும் குடம்பிகளாகும்.
மெல்லுடலிகளின் முக்கியமான மூன்று வகைகளாவன:வயிற்றுக்காலிகள், இருவோட்டினம், தலைக்காலிகள். நத்தை முதலியன வயிற்றுக்காலி வகுப்பையும் மட்டி, கிளிஞ்சல் முதலியன இருவோட்டினத்தையும், கணவாய் முதலியன தலைக்காலி வகுப்பையும் சேர்ந்தவை [15].
அனேகமான மெல்லுடலிகள் தாவரவுண்ணிகளாக அல்லது வடித்துண்ணிகளாக உள்ளன. தாவரவுண்ணிகள் அல்காக்களைச் தமது வறுகிகளைக் கொண்டு சுரண்டி உட்கொள்ளுகின்றன. கெல்ப் போன்ற இராட்சத அல்காக்கள் நத்தை போன்ற மெல்லுடலிகளால் உணவாக உட்கொள்ளப்படுகின்றன. சிப்பி போன்ற இருவால்வுக்கள் வடித்துண்ணிகளாகும். இவை தமது பூக்களூடாக உணவுத்துகள்கள் கரைந்துள்ள நீரைச் செலுத்துவதனால் உணவையும், ஆக்சிசனையும் வடித்தெடுத்து உட்கொள்கின்றன. ஒக்டோபஸ் போன்ற சீபலோபோடாக்கள் ஊனுண்ணிகளாகும். இவை தமது கைகளால் இரையைக் கைப்பற்றி பலமான தசைச்செறிவுள்ள வறுகியால் இரையைக் கிழித்து உண்கின்றன.
மெல்லுடலிகள் (Mollusca) என்பது முதுகெலும்பற்ற விலங்குகளில் இரண்டாவது மிகப்பெரிய தொகுதி ஆகும். இதுவரை சுமார் 85,000 மெல்லுடலிகள் இனம் காணப்பட்டுள்ளன. இவை மிக மெலிதான ஓடுகளைக் கொண்டு இருக்கும்..
மெல்லுடலிகளில் மொத்தம் 100,000க்கும் மேற்பட்ட இனங்கள் இருந்துள்ளதாக புதைப்படிவங்களின் மூலம் அறியமுடிகிறது. மேலும் 70,000க்கும் அதிகமான சிற்றினங்கள் அற்றுப்போய்விட்டன. முத்துச்சிப்பி, கணவாய் முதலியன மெல்லுடலி வகையைச் சேர்ந்தன. வகைப்பாட்டியலில் மெல்லுடலிகள் பொதுவாக பத்து வகுப்புகளாக பிரிக்கப்படுகின்றன. இவற்றில் இரண்டு வகுப்புகள் முற்றிலும் அற்றுப்போய்விட்டன.
மெல்லுடலிகள் முக்கியமான முதுகெலும்பற்ற விலங்குகளாகும். இவற்றுள் மிக மெதுவாக அசையும் நத்தை தொடக்கம் மிக வேகமாக நீந்தும் இராட்சத ஸ்குயிட்டுக்களும் அடங்குகின்றன. இவற்றின் உடல் பொதுவாக வழவழப்பானதாகவும், மென்மையானதாகவும் இருக்கும். பல இனங்கள் தம்மைச் சுற்றிப் பாதுகாப்புக்காக கல்சியம் காபனேற்றாலான ஓட்டைச் சுரக்கின்றன. இவற்றின் அடிப்பகுதியில் தசையாலான பாதமொன்று காணப்படும். ஒக்டோபசு போன்ற சீபலோபோடா விலங்குகளில் இப்பாதப் பகுதியே பல கைகளாகத் திரிபடைந்திருக்கும்.
மெல்லுடலிகளில் உணவுண்பதற்காகச் சிறப்பாகக் காணப்படும் உறுப்பு வறுகி (radula) ஆகும். இவை இவ்வுறுப்பைப் பயன்படுத்தியே உணவைக் கிழித்து உண்கின்றன. இவற்றின் குருதிச் சுற்றோட்டத் தொகுதி திறந்த தொகுதியாகும். மெல்லுடலிகளில் சீபலோபோடாக்களே மிகவும் சிக்கலான உடலியல் கட்டமைப்பைக் கொண்டுள்ளன. இவற்றில் பல கைகளுள்ளன, ஓடு பலவற்றில் காணப்படுவதில்லை, மூடிய குருதிச் சுற்றோட்டம் உள்ளது, கூர்மையான நன்கு விருத்தியடைந்த கண்களும், நன்கு விருத்தியடைந்த மூளை மற்றும் நரம்புத் தொகுதியும் உள்ளன. இதனால் கடலில் ஆட்சியுள்ள உயிரினங்களில் சீபலோபோடா வகுப்பைச் சேர்ந்த ஒக்டோபசு, இராட்சத ஸ்குயிட்டு போன்ற உயிரினங்களும் அடங்குகின்றன. எனினும் பொதுவாக மெல்லுடலிகளின் உடலியல் கட்டமைப்பு அவ்வளவாக சிக்கலானதல்ல. மெல்லுடலிகள் ஆதிகால மனிதனின் உணவில் முக்கிய பங்கு வகித்தன. எனினும் தற்காலத்தில் கணவாய், மட்டி போன்றவை உணவாக உட்கொள்ளப்படுகின்றன. மெல்லுடலிகளின் மிகப் பெறுமதியான முக்கிய பயன்பாடு முத்து ஆகும்.
