Chapim Azul

(Cyanistes caerulus)

Bie ne Nääselkaste

Ju Blaumeeske (Cyanistes caeruleus un fröier Parus caeruleus) is n Fuugel die der sjungen däd. Ju Blaumeeske frät Insekte, uur litje Dierte, Säid un in dän Winter uk Fat. Me kon Blaumeesken fiende in gans Europa buute in dän koolde Noude. Ap groote Bierge, toun Biespiel in do Alpen, fint me Blaumeesken bienaist bloot in Näddelboom-Woolde.

Ieuwenske ju Koolmeeske rakt dät sicher n poor duusend fon düsse Fuugele in 't Seelterlound.

Sjuch uk

• – Bielden, Videos un Audiodoatäie

Literatuur

• Michael Lohmann:BLV-Bestimmungsbuch Vögel ISBN 3-8289-1668-6

Bielden

• Fideo

• An n Fatknöödel

• Nääst mäd tjoon Junge

• 

Aili vo Blaumaisli

S Bloieli oder s Blaumaisli (Parus caeruleus; alemanischi Näme) isch e Singvogel, wo s ganze Joor dore i Mitteleuropa vorchunnt. I de Alpe chas bis 2'200 m ü. M. biobachtet were.

Uussie

S Bloieli isch e bunte Vogel. S het e blaui Chappe, blaui Flögel und e blaue Schwanz. De Chopf isch wiiss mit eme dünne schwarze Straiffe öber de Auge ine und e dünne schwarze Bruststraiffe. D Brust selber isch geel, de Rugge grüe. Bloieli wered 10 bis 12 cm grooss, hend e Spannwiiti vo 17 bis 20 cm und wöget 9 bis 12 Gramm.

Lebeswiis

S Bloieli lebt i Laub- und Mischwälder und au i Auewälder, Pärk und Gärte. Sis Nest bauts us Grääshälm und Mies i Bommhöölene, Murlöcher oder Vogelhüsli, und polsterets mit Federe, Hoor und Wulen uus. Bloieli fresset Insekte, Spinne, Söömli, Beeri, Chnospe und Blüete. Im Winter chunnts as Fuetterhüsli.

Büecher

• U. N. Glutz von Blotzheim, K. M. Bauer: Handbuch der Vögel Mitteleuropas (HBV). Band 13/I, Muscicapidae – Paridae. AULA-Verlag, Wiebelsheim, ISBN 3-923527-00-4
• Manfred Föger, Karin Pegoraro: Die Blaumeise. Neue Brehm Bücherei, Hohenwarsleben 2004, ISBN 3-89432-862-2
• Josep del Hoyo et al.: Handbook of the Birds of the World (HBW), Band 12: Picathartes to Tits and Chickadees. Lynx Edicions, Barcelona 2007, ISBN 84-96553-42-6
• Jochen Hölzinger: Die Vögel Baden-Württembergs. Band 3/2, Singvögel/Sperlingsvögel. Eugen Ulmer Verlag, Stuttgart 1997, ISBN 3-8001-3483-7
• Stefan Ineichen (Hrsg.): Stadtfauna, 600 Tierarten der Stadt Zürich; Bern 2010, ISBN 978-3-258-07561-7
• Heinz Staffelbach: Handbuch Schweizer Alpen. Bern 2008, ISBN 978-3-258-06895-4

De Blaumies (Parus Caeruleus) is in 11 sm grutte sjongfûgel út de famylje fan de miesfûgels (Paridae). De blaumies komt in protte foar yn Jeropa en Aazje.

Oare Fryske nammen

De blaumies wurdt yn it Frysk ek wol beneamd as Blaukopke, Blaumûtske, Blausyske as Kûgelsyske.

Foarkommen

De blaumies is goed wer te kennen, foaral oan syn blauwe krún. Fierder hat er wite wangen mei in swarte eachstreep. De fûgel hat in giele búk en in grienige rêch.

Iten

De blaumies yt sieden en ynsekten.

Fuortplanting

Cyanistes caeruleus

Lykas de measte miezen is de blaumies in hoalebrieder. It wyfke leit 7-12 aaien dy't se allinnich yn sa'n 2 wike útbriedt. De jongen wurde dêrnei noch 15-20 dagen troch beide âlden yn har nêst fuorre foar se útfleane.

Molke

Blaumiezen binne tige nijsgjirrich en leare ek maklik wat nijs oan. Bygelyks is bekend fan blaumiezen dat se fan molkeflessen de doppen stikken makken om by de rjemme op de molke te kommen. Dit keunstke waard foar it earst opmurken yn Southampton yn Grut-Brittanje om 1920 hinne. De blaumiezen joegen dit keunstje troch oan soartgenoaten en yn 1947 waard it in hiel Grut-Brittanje sjoen en ek by miezen yn Nederlân, Sweden en Denemark. Om't de molke tsjintwurdich meast net mear troch de molkboer by de doar set wurde nimt dit ferskynsel de lêste tiid wer ôf.

Taksonomy

De blaumies is fan âlds part fan it skaai Parus. Troch nije ûntwikkelings binne der ornitologen (benammen Amerikanen) dy't de blaumies yn in apart skaai pleatse, nammentlik Cyanistes. De binomiale namme wurdt dan Cyanistes caeruleus.

Sjoch ek

• List fan fûgels
• – foto, fideo en harktriemmen

n Blauwpaapjen van opzied

t Blauwpaapjen komt overal in Europa veur, behalve op Iesland en t uterste noorden van Skandinavië

n Blauwpaapjen

n Blauwpaapjen op n zwieg

t Jong van t blauwpaapjen

t Blauwpaapjen (Latien: Cyanistes caeruleus vrogger: Parus caeruleus) is n kleine zangvoegel uut de familie van de mezen (Paridae). Hie komt in zwat heel Europa veur. In de Lege Landen ku'j ze swienters vaak in de hofjes, bossen of in de struken zien, veural as minsen apenoetjes of ander voegelvoer in n zakjen op-ehungen hen. Blauwpaapjes bin iezig slop en hangen behendig an zo'n zakjen en weten zoender al te veul meuite de noet uut de schaol te pikken. Hier bin de are voegels meestal wat lomp mee.

Kenmarken

t Blauwpaapjen het n opvallend verenpak mit zien kobaltblauwe kroen, start en vleugels die prachtig ofsteken tegen t geel van zien oenderkant. Mannetjes en vrouwtjes lieken iezig veul op mekaar (vrouwtjes bin vaak wat matter ekleurd). As die nog jong is, dan is t op de kop wat greunachtig in plaots van blauw en op de wang wat gelerig. Ze bin mit der elf tot twaolf sentimeter (van snavelpunt tot starteinde) wat kleiner as de biejevreter. t Geluud van n blauwpaapjen klinkt as: tsie tsie tsie tirrrr.

Veurkommen

t Antal blauwpaapjes is beheurlik en oek t gebied waor ze veurkommen is aordig groot. Hie breuit in zwat heel Europa tot in t zujen van Skandinavië. Alleen in t noordelike deel van zien verspreidingsgebied is die gedeeltelik trekvoegel over kortere ofstanden naor t zujen.

Levenswieze

t Blauwpaapjen breuit in loofbossen, gemengde bossen, hegen, parken en hofjes. Hie nestelt in boomholtes, gaoten in muren en nestkastjes. t Blauwpaapjen het n veurkeur veur n klein vlieggat van 26-28 mm deursnee, daordeur kunnen de wat grotere biejevreters oek niet binnenkommen. t Grappige is dat n nestkast mit n te groot gat soms zoemers deur blauwpaapjes gebruukt wort um te breujen en swienters deur biejevreters um te overnachten.

Taxonomie

t Blauwpaapjen maakt vanouds deel uut van t geslacht Parus. Deur nieje ontwikkelingen bin der voegelkenners (veural Amerikanen) die t blauwpaapjen in n ampart geslacht plaotsen, namelik Cyanistes. De tweedelige Latiense naam is dan Cyanistes caeruleus.

Nedersaksies

• Veluws:
  • blauwpaapjen (Putten e.u)
  • bi'jmees (Attem e.u.)

Foto-uutstalling

• Blauwpaapjen

• Blauwpaapjen in n voerbak

• Blauwpaapjen van achteren

• Jong en ei

• Jong in t vlieggat

• Ouwervoegel voert t jong

• Pas uutevleugen blauwpaapjen

• Blauwpaapjen vliegt op de nestkast opan

Zie oek

• Biejevreter

Cyanistes caeruleus

D'Blomees (Cyanistes caeruleus) ass eng Vullenaart aus der Famill vun de Meesen (Paridae).

Aner Lëtzebuerger Nimm sinn: Himmelmees oder kleng Schielmees.

Beschreiwung

Ekologie

Ernierung

Liewensraum

Brutfleeg

Kuckt och

• Lëscht vun de Vullen zu Lëtzebuerg

Um Spaweck

• D'Blomees op vogelarten.de

The blue-bunnet (Cyanistes caeruleus,^[2] an aa kent as blue kaip or ox-ee) is a smaw passerine bird in the tit faimily Paridae. The bird is easily recognisable bi its blue an yellae plumage an its size.

Vlue-bunnets, uisually resident an non-migratory birds, are widespreid and a common resident breeder ootthrou temperate an subarctic Europe an wastren Asie in deciduous or mixed widlands wi a heich proportion o aik. Thay uisually nest in tree holes, awtho thay easily adapt tae nest boxes whaur necessar. Thair main rival for nests an in the sairch for fuid is the lairger an mair common big ox-ee.

The blue-bunnet prefers insects an speeders for its diet. Ootside the breedin saison, thay an aw eat seeds an ither vegetable-based fuids. The birds are famed for thair skill, as thay can cling tae the ootermaist brainches an hang upside doun whan leukin for fuid.

References

Cyanistes caeruleus

Blátíta (frøðiheiti - Cyanistes caeruleus, Parus caeruleus)

Sí eisini

• Fuglar í Føroyum

A Cappellina (Cyanistes caeruleus) hè un acellu chì face parte di a famiglia di i Paridae.

Descrizzione

A cappellina hè longa circa 10,5-12 cm è pesa intornu à i 12 gr. U piumaghju hè moltu vivace, prisintendu per i dui sessi una culurazione turchina cobaltu annantu à u tupezzu, annantu à l'ale è annantu à a coda. Hè virdiccia annantu à u spinu, cù una maschera bianca in faccia, attravirsata da una linia nera à l'altezza di l'ochji, è u pettu hè giallu zolfaru. Hà un bizzicu neru, fattu à punta, è zampe corte è rubuste grisgiu-turchine. I ghjovani sò moltu più gialli ch'è l'esimplari adulti, è anu un caratteru assai ghjucarinu.

Riproduzzione

I piuconi

U periudu di l'accuppiamentu principia di frivaghju. A cappellina nidificheghja in qualsiasi cavità di l'arburi, ceppi, muri o in i nidi artificiali. U stessu nidu hè imprudatu annu dopu à annu. Hè prutettu di manera custante durente a cova. Hè rializatu imprudendu murzu, lana, peli è piume. I piuconi sò curati da i dui parenti per 15-20 ghjorni.

Ove

Ove di cappellina

L'ove (di solitu da 7 à 10) sò diposte trà aprile è maghju è cuvate per circa 15 ghjorni. L'ove anu un chjaroppulu biancu frisgiulatu di punti scuri.

Distribuzione

A cappellina hè diffusa da l'Europa occidentale finu à l'Asia occidentale è Asia sittentriunale. Vive per u più in i boschi cullinari, ma hè ancu un friquentadore assiduu di fruttete è orti induv'ellu hè pussibule à ammirà la in e so acrobazie trà i rami, à a ricerca di cibu.

Cantu

U cantu hè moltu elaburatu è pò esse intesu tuttu l'annu ma si sente per u più in u periudu da frivaghju à ghjugnu. Varieghja trà un vivace teerrrr, tee, tee, tee à un churr di spiritu rimpruverante.

S'elle sò disturbate mentre sò in u nidu, e cappelline emettenu un zifulu simile à quellu di i serpi, è ponu circà di saltà in u tentativu d'intimurisce l'aggressore.

In Corsica

A cappellina hè cumuna in Corsica. Ci so dinò altri nomi corsi per a cappellina chì facenu referenza à u fattu chì li piace di tantu in tantu à stuzzicà i bugni: a scurzicabugnu, a scurzicagna, a stuzzicagna^[1] o a scherzicabugna (in u Taravu).

Citazione

A cappellina hè u titulu d'una canzone per i zitelli creata da Cristofanu Limongi:

Mentre chì u sole cammina

Vecu spuntà a cappellina.^[2] »

Note

1. ↑ Battestini (1982).
2. ↑ Foru in lingua corsa: Puesie per i zitelli.

Bibliugrafia

• Jean-Claude Thibault, L'acelli di Corsica, PNRC, 1983 (in francese)

Ligami

• Ghjuvan Petru Battestini, L'acelli, Adecec, 1982
• A cappellina: Puesie per i zitelli, Isula:foru in lingua corsa

Da vede dinù

• acelli di Corsica

Cyanistes caeruleus es un specie de Cyanistes.

Cyanistes caeruleus

Imbezingue bleuse (Cyanistes caeruleus)

Mòdrô sykórka

Cyanistes caeruleus

Mòdrô sykórka (Cyanistes caeruleus syn. Parus caeruleus) – to je môłi ptôch z rodzëznë sykórkòwatëch. Òna żëje m. jin. na Kaszëbach, téż òb zëmã ją mòże tu widzec.

Lëteratura

• Przewodnik do rozpoznawania roślin i zwierząt na wycieczce / tekst Ute E. Zimmer, Alfred Handel ; oprac. całości Wilhelm i Dorothee Eisenreich ; [przekł. Ewa Rachańska, Piotr Kreyser] Warszawa : Multico, 1996, s. 356.

Cyanistes caeruleus

Módra sykorka^[1] (Cyanistes caeruleus, syn. Parus caeruleus) jo ptašk ze swójźby sykorkow (Paridae).

Wopis

Dorosćone ptaški maju běłe woblico z wuskeju, carneju wócneju smužku a z adretnym carnym lackom.

Kśebjat jo zeleny. Žołta gruź njaso jano małku carnu smužku w srjejźišću.

Kśidle stej módrej.

Młode ptaški maju swětłožołte woblico a šerozelenu kapku.

Rozšyrjenje a žywjeński rum

Sykorka wustupujo w listowych a měšanych gólach, w žywych płotach, w parkach a w zagrodach. Wóna teke wopytujo ptaškarnje.

Nožki

1. ↑ ^{1,0 1,1} W internetowem słowniku: Blaumeise

Žrědła

• Chris Kightley, Steve Madge, Dave Nurney: Taschenführer Vögel, Alle Arten Mitteleuropas, ISBN 3-405-15320-4, bok 254, z wědomnostnym mjenim Parus caeruleus (nim.)

A müürfink (uk: blä tualagbitjer) (Cyanistes caeruleus, iar Parus caeruleus) as en fögel ütj at famile Paridae.

Bilen

• Müürfinken bi en tualagklomp.

• Aier faan Cyanistes caeruleus

Ferwisang efter bütjen

Wikimedia Commons hää bilen of filmer tu:

Wikispecies hää en artiikel tu:

Pimpelmêezn (Cyanistes caeruleus, vroeger Parus caeruleus) zyn klêne zangveugeltjes, die trekkn up koolmêezn, mo wel e bitje klinder zyn. In de wienter kuj ze vele zien aj teetn legt of hangt (surtout oapenotjes, mor oek vetbolln).

Uutzicht

Pimpelmêzetjes kommn mor e grôte 10 cantmeiter.

Ze zyn schône ekleurd, me nunder gilf buuksje en nundern rik en nunder vlerkn die blauw en groene zyn. Nunder koptje is wit met e bitje zwort (oundermêer e strieptje over nunder oogn). De boovnkant van nundern kop is blauw.

Verspreidieng en leefgebied

Pimpelmêezn kommn vôorn in bykan hêel Europa toet in 't zuudn va Scandinoavië en in 't westn van Azië. De mêeste trekkn in de wienter nie no 't zuudn. Eigentlik zyn 't busveugels, mor oundertusschn kommn ze e bitje overol vôorn, in de wienter oek vele in hovetjes woa dat er teetn uphangn is. 't Zyn echte akroboatn, die stief goed an gevulde zaksjes kunn hangn.

Leevnswyze

Teetn

Z'eetn juste lik koolmêezn en de mêeste aar mêezn olle sôortn zoadn (mor oek oapenotjes) en vele sôortn fernient, zeker an ze joungn henn.

In Iengeland zyn der die mekflosschn oopn doen (van die oude modelln die up de zulle stoan) voun 't vet die der vanboovn updryft.

Vôortplantienge

Ze moakn nunder nest in olle sôortn gatjes en ze leggn oek gemakkelik eiers in nestkassn (met e gatje die te klêne is voe koolmêezn). Ze moakn e zocht nestje va mos, hoar, wulle en pluumtjes. Ze leggn oungeveer 8 eiers, mo 't kun der oek mêer zyn. Oltemets leggn der mêer of 1 wuvetje in 't zeste nest.

Sinitiaine

Sinitiaine (Cyanistes caeruleus libo Parus caeruleus) on lindu.

H Γαλαζοπαπαδίτσα είναι στρουθιόμορφο πτηνό της οικογενείας των Παριδών, που απαντά και στον ελλαδικό χώρο. Η επιστημονική ονομασία του είδους είναι Cyanistes caeruleus και περιλαμβάνει 9 υποείδη.^[1][2]

Στην Ελλάδα απαντούν τα υποείδη C. c. caeruleus (Linnaeus, 1758) και C. c. calamensis (Parrot, 1908),^[3] με το δεύτερο να είναι ενδημικό στην χώρα.

Τάση παγκόσμιου πληθυσμού

• Ανοδική ↑ ^[4]

Ονοματολογία

Η επιστημονική ονομασία του γένους, Cyanistes, είναι νεολατινική απόδοση του ελληνικού όρου Κυανιστής < κυανίζω ^[5] «αποκλίνω προς το κυανό χρώμα, φαίνομαι σκουρογάλαζος»,^[6] που παραπέμπει στο χαρακτηριστικό χρώμα των πτερύγων του πτηνού.

Ο λατινικός όρος caeruleus στην επιστημονική ονομασία του είδους έχει, επίσης, παρόμοια σημασία: «αυτός που έχει το χρώμα του ουρανού, κυανίζων, κυανωπός, γαλαζωπός» (azure blue) .^[5] Τα ίδια ισχύουν για την αγγλική (blue tit) και την ελληνική ονομασία του είδους.

Συστηματική ταξινομική

Το είδος περιγράφηκε από τον Λινναίο ως Parus caeruleus (Σουηδία, 1758), στο έργο του Systema Naturae.^[7] Tο γένος Cyanistes είχε εισαχθεί από τον Γερμανό φυσιοδίφη Γ. Κάουπ (Johann Jakob Kaup 1803 - 1873) ήδη από το 1829. Όμως, μόλις το 2005, ανάλυση αλληλουχιών mtDNA (κυτόχρωμα β) έδειξε ότι, το γένος Cyanistes ήταν ένα πρώιμο παρακλάδι στο φυλογενετικό δένδρο της οικογένειας Paridae και το είδος τοποθετήθηκε εκεί.^[8] Ωστόσο, αρκετοί ταξινομικοί φορείς εξακολουθούν να διατηρούν το taxon υπό την «παραδοσιακή» του ταξινόμηση, ως Parus caeruleus (π.χ. IUCN, HBW). Σχηματίζει υπερείδος με τα taxa Cyanistes teneriffae και Cyanistes cyanus. Με το τελευταίο υβριδίζεται συχνά, ιδιαίτερα κατά τις χρονιές που εξαπλώνεται στα δυτικά ενώ, σπανιότερα, υβριδίζεται με τον καλόγερο.^[5]

Γεωγραφική εξάπλωση

Γεωγραφική εξάπλωση του είδους Cyanistes caeruleus (πράσινο σκούρο)

Tο είδος απαντά αποκλειστικά στον Παλαιό Κόσμο, κυρίως στην Ευρώπη και σε λίγες περιοχές της Δ. Ασίας και της Β. Αφρικής.

Η Ευρώπη αποτελεί την σημαντικότερη επικράτεια της γαλαζοπαπαδίτσας, όπου ανευρίσκεται καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους ως επιδημητικό πτηνό. Απαντά σε όλη, σχεδόν, την ήπειρο, εκτός από την Ισλανδία, την Β. Σκανδιναβία και την Β. Ρωσία, ενώ υπάρχει «κενό» στην περιοχή των Άλπεων. Το βόρειο όριο κατανομής είναι στις 67° (Νορβηγία), ενώ κατά τις τελευταίες δεκαετίες έχει γίνει μετατόπιση του φάσματος κατανομής προς βορράν.^[9]

• Είναι σημαντικό ότι, η Ελλάδα αποτελεί την μοναδική περιοχή στην Ευρώπη που δέχεται κάποιους -λίγους- μεταναστευτικούς πληθυσμούς από βορειότερες χώρες, πέραν των επιδημητικών.

Στην Ασία, όπως και στην Ευρώπη, όλοι οι πληθυσμοί είναι καθιστικοί εκτός από μικρούς θύλακες διαχείμασης, στην περιοχή της Κασπίας Θάλασσας. Κατά τα άλλα, το είδος εξαπλώνεται από την Μικρά Ασία στα δυτικά, μέχρι το Ιράν και το Καζακστάν στα ανατολικά και από την Κ. Ρωσία στα βόρεια μέχρι τον Περσικό Κόλπο στα νότια.

Στην Αφρική, υπάρχουν αποκλειστικά επιδημητικοί πληθυσμοί στις ατλαντικές ακτές του Μαρόκου, και στις παραμεσόγειες χώρες -πλην της Αιγύπτου.^[10]

• Προσπάθεια εισαγωγής του πτηνού στη Νέα Ζηλανδία, το 1871, απέβη ανεπιτυχής.^[11]

Πηγές:^[3][10][13]

(σημ. με έντονα γράμματα τα υποείδη που απαντούν στον ελλαδικό χώρο)

Μεταναστευτική συμπεριφορά

Η γαλαζοπαπαδίτσα είναι πλήρως καθιστικό πτηνό, σε όλες τις κεντρικές και νότιες επικράτειες του φάσματος κατανομής της, παραμένοντας στις ίδιες περιοχές καθ’ όλη την διάρκεια του έτους. Στις βόρειες επικράτειες υπάρχουν κάποιοι μεταναστευτικοί πληθυσμοί οι οποίοι, ωστόσο, δεν εκτελούν μακρινά ταξίδια αλλά, περισσότερο υψομετρικές μεταναστεύσεις. Σε κάποιες χρονιές, όταν οι καιρικές συνθήκες είναι κακές, καταγράφονται μαζικές «εισβολές» σε περιοχές με καλύτερο καιρό, όπως έχει συμβεί λ.χ. στην Βρετανία.^[14]

Τυχαίοι, περιπλανώμενοι επισκέπτες έχουν αναφερθεί μεταξύ άλλων από την Μάλτα. ^[4]

• Στην Ελλάδα, η γαλαζοπαπαδίτσα απαντά ως επιδημητικό είδος σε όλη την επικράτεια.^[15][16] Από την Κρήτη αναφέρεται ως μόνιμο πτηνό των ορεινών δασών το καλοκαίρι και του κάμπου, τον χειμώνα.^[17] Από την Κύπρο αναφέρεται ως τυχαίος επισκέπτης.^[18] (βλ. και Κατάσταση στην Ελλάδα). Κατά την διάρκεια του χειμώνα, έρχονται και κάποιοι πληθυσμοί από βορειότερες χώρες, οπότε είναι δύσκολο να διαχωριστούν από τους επιδημητικούς. Ωστόσο, η πλειονότητα των διαχειμαζόντων πληθυσμών θεωρείται ότι ανήκει σε άτομα που είναι καθιστικά και, απλώς, πραγματοποιούν υψομετρικές μεταναστεύσεις.^[12]

Βιότοπος

Τα πυκνά δάση πλατύφυλλων δένδρων αποτελούν το σημαντικότερο αναπαραγωγικό οικοσύστημα της γαλαζοπαπαδίτσας

Η γαλαζοπαπαδίτσα είναι, κυρίως, είδος των δασικών οικοσυστημάτων, ιδίως όταν υπάρχουν βελανιδιές και σημύδες, ενώ τείνει να αποφεύγει τα αποκλειστικά δάση κωνοφόρων.^[19] Κατά τη διάρκεια του χειμώνα, όμως, μπορεί να αναζητά την τροφή της σε καλαμιώνες και πιο ανοικτές θέσεις, ακόμη και σε έλη.^[20] Επίσης, είναι από τα πλέον οικεία πτηνά σε αστικές περιοχές με πολύ πράσινο, ευρισκόμενη σε αστικά πάρκα και κήπους, ιδιαίτερα σε τοποθεσίες με διαθέσιμες πηγές τροφής.^[14] Επίσης, σε οπωρώνες, φυσικούς φράκτες και καλλιεργημένες εκτάσεις με διάσπαρτα δένδρα ή θάμνους.^[21]

Στο Ηνωμένο Βασίλειο η στατιστική ανάλυση των 5 πρώτων προτιμητέων οικοσυστημάτων, δίνει κατά σειράν τα εξής αποτελέσματα: Δάση πλατύφυλλων, Χωριά, Πόλεις, Λειμώνες και Αρόσιμες εκτάσεις .^[22]

Στην Ελλάδα, η γαλαζοπαπαδίτσα απαντά σε πλατύφυλλα δάση, περιοχές με διάσπαρτα δένδρα, άλση, κήπους, δενδρόκηπους, ελαιώνες και καλαμιώνες.^[15] Στα δασικά οικοσυστήματα με βελανιδιές, απαντά σε περιοχές με Quercus pubescens, στα μικρά υψόμετρα, και σε περιοχές με Q. frainetto, στα μέσα υψόμετρα. Λιγότερο κοινή, αλλά και πάλι διαδεδομένη, στα δάση με οξιές, ιτιές, και λεύκες. Στην Δ. Ελλάδα, οι γαλαζοπαπαδίτσες είναι κυρίως διαδεδομένες σε δάση με Q. ilex, ενώ στα δάση κωνοφόρων απαντούν, όταν είναι κοντά σε δάση πλατύφυλλων.^[12]

Μορφολογία

Το πτέρωμα της ενήλικης γαλαζοπαπαδίτσας κυριαρχείται από γοητευτικό συνδυασμό χρωμάτων

Η γαλαζοπαπαδίτσα είναι πολύχρωμο πτηνό, από τα ομορφότερα στρουθιόμορφα που επισκέπτονται τις αστικές τοποθεσίες. Τα ενήλικα άτομα έχουν μικρό μέγεθος και χαρακτηρίζονται από τον συνδυασμό της κυανοπράσινης ράχης με το φωτεινό μπλε των πτερύγων και της ουράς, στοιχείο που κάνει το είδος να μη συγχέεται με κάποιο άλλο στην παρατήρηση πεδίου (indistinguishable). Η κάτω επιφάνεια του σώματος έχει λαμπερό κίτρινο χρώμα, με σκούρα, επιμήκη λωρίδα στο μέσον του στήθους. Το κεφάλι είναι στρογγυλεμένο και τρίχρωμο: το μέτωπο και τα πλαϊνά του προσώπου είναι λευκά, το στέμμα είναι γαλαζωπό, ενώ ο τράχηλος, το σαγόνι (bib) και οι οφθαλμικές λωρίδες έχουν μαύρο χρώμα που, ωστόσο, στην βάση του σβέρκου γίνεται κυανό. Η ουρά είναι μακριά και έχει το χρώμα του στέμματος. Το ράμφος είναι μικρό και κωνικό, γκριζωπό με κυανή απόχρωση. Η ίριδα είναι μαύρη, οι ταρσοί και τα πόδια έχουν το χρώμα του ράμφους.^[14]

Τα φύλα είναι παρόμοια, με το πτέρωμα του θηλυκού ελαφρώς πιο «θαμπό» από εκείνο του αρσενικού. Αυτό οφείλεται, κυρίως, στο ότι οι άκρες των καλυπτηρίων φτερών των πτερύγων έχουν πιο σκούρο κυανό χρώμα στα αρσενικά από ό, τι στα θηλυκά. Επίσης, το πάχος της κυανής περιοχής στην βάση του τραχήλου, αποτελεί διαγνωστικό στοιχείο, αλλά είναι δύσκολο να παρατηρηθεί από απόσταση.^[23]

Τα νεαρά άτομα έχουν ανοικτοκίτρινα -όχι λευκά- μάγουλα, με αχνό κιτρινωπό πτέρωμα, πιο πρασινωπά καλυπτήρια πτερύγων και πιο «θαμπό» γαλαζωπό στέμμα, σε σχέση με τους ενήλικες.^[14] Η πρώτη έκδυση (moulting) των νεαρών ατόμων πραγματοποιείται από τα μέσα Ιουλίου μέχρι τα τέλη Οκτωβρίου, ανάλογα με την περίοδο εκκόλαψης των νεοσσών. Η εκάστοτε αλλαγή πτερώματος μπορεί να ολοκληρωθεί σε 120-150 ημέρες, και είναι από τις πιο μακρόχρονες για πτηνό τόσο μικρού μεγέθους.^[24]

• Υπό το υπεριώδες (300-400 nm), τα αρσενικά δείχνουν φωτεινότερο γαλαζωπό στέμμα από τα θηλυκά, στοιχείο χρήσιμο στην επιλογή συντρόφου, δεδομένου ότι εκείνα τα αρσενικά με το λαμπρότερο στέμμα είναι προτιμητέα. Το φαινόμενο αυτό καλείται φυλετικός μονοχρωματισμός (sexual monochromatism).^[25]

Βιομετρικά στοιχεία

• Μήκος σώματος: (10-) 11 έως 11,5 (-12) εκατοστά
• Άνοιγμα πτερύγων: (90-) 18 έως 21 (-110) εκατοστά
• Μήκος χορδής πτέρυγας: ♂ 6,5 ± 0,1 εκατοστά [Εύρος 6,3 – 6,8 εκατοστά (σε δείγμα Ν=23.092 ατόμων στο Ηνωμένο Βασίλειο)], ♀ 6,2 ± 0,1 εκατοστά [Εύρος 6,0 – 6,4 εκατοστά (Ν=29.571)]
• Μήκος ουράς: ♂ 5,15 εκατοστά , ♀ 4,96 εκατοστά (κατά μέσον όρο) ^[26]
• Βάρος: ♂ 10,1 – 12,4 γραμμάρια (Ν=16.854), ♀ 9,5 – 12,0 γραμμάρια (Ν=21.702) ^[22]

(Πηγές:^{[20][27][28][29][30][31][19][23][32][33][34]})

Τροφή

Οι γαλαζοπαπαδίτσες είναι, κατά βάσιν εντομοφάγα πτηνά, τρεφόμενες με ενήλικα έντομα και τις προνύμφες τους (κυρίως Ημίπτερα, κάμπιες (κυρίως Λεπιδόπτερων) και αρθρόποδα (αράχνες και κολλέμβολα). Ωστόσο, μπορούν να καταναλώνουν φρούτα, μπουμπούκια, σπέρματα και σκληρούς καρπούς (φιστίκια, καρύδια, κ.α.), ιδιαίτερα τον χειμώνα, οπότε συχνάζουν και σε ταΐστρες πουλιών.

• Το κίτρινο χρώμα στο σώμα του κάθε πτηνού οφείλεται στις καροτίνες που εμπεριέχονται στις κάμπιες που καταναλώνονται και είναι ενδεικτικό του αριθμού τους. Όσο πιο φωτεινό κίτρινο είναι, τόσο περισσότερα άτομα του αντίθετου φύλου προσελκύονται.^[35]

Ηθολογία

Η γαλαζοπαπαδίτσα αναζητεί την τροφή της στα δένδρα και, μερικές φορές, στο έδαφος –πιο σπάνια από τον καλόγερο.^[31] Είναι εξαιρετικά δραστήριο πτηνό, με μικρό βάρος έτσι, ώστε να μπορεί να στηρίζεται ακόμη και στα λεπτότερα κλαδιά. Χρησιμοποιεί διάφορες τεχνικές, όπως το ένα πόδι για να ακινητοποιεί την τροφή και να την ραμφίζει έντονα όταν είναι απαραίτητο. Έτσι καταναλώνει, π.χ., τους καρπούς με σκληρό περίβλημα (καρύδια, φουντούκια, κ.λπ.) και διάφορα σπέρματα. Εξετάζει κάθε κλαδί και φύλλο εξονυχιστικά, προωθούμενη με μικρά, διαδοχικά πηδήματα, ενώ είναι σε θέση να κρέμεται ανάποδα με μεγάλη άνεση.^[14] Συχνά, αναζητά την τροφή της μαζί με τον καλόγερο, αλλά είναι πιο «ακροβατικό» πουλί από εκείνον, με ικανότητες ανάλογες με του δενδροβάτη (Certhia spp. )

Οι γαλαζοπαπαδίτσες μπορεί να γίνουν αρκετά επιθετικές,^[31] ιδιαίτερα κατά την αναπαραγωγική περίοδο, όταν υπερασπίζονται την φωλιά τους. Θεωρείται ότι, έχουν υψηλό δείκτη ευφυΐας και ανάλογη περιέργεια. Κουρνιάζουν στα αειθαλή δένδρα ή σε αναρριχητικά φυτά (π.χ.κισσός), αλλά μπορεί να χρησιμοποιούν οποιεσδήποτε κοιλότητες, όταν οι καιρικές συνθήκες είναι κακές.^[14]

«Κλέφτες» γάλακτος

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι γαλαζοπαπαδίτσες είναι «διαβόητες» επειδή συνηθίζουν να ακολουθούν τους διανομείς γάλακτος (γαλατάδες), να αφαιρούν με το ράμφος τους το αλουμινένιο κάλυμμα του περιέκτη και να πίνουν «γουλιές» από το γάλα που προορίζεται για τους ενοίκους των σπιτιών.^[19][35] Μάλιστα, δείχνουν ιδιαίτερη προτίμηση στο πλήρες γάλα (sic) και όχι το αποβουτυρωμένο, επειδή τους αρέσει η κρεμώδης κρούστα που σχηματίζεται στην επιφάνεια του πρώτου. Η συνήθεια αυτή έχει μειωθεί στις τελευταίες δεκαετίες, λόγω της προτίμησης του αποβουτυρωμένου γάλακτος στην κατανάλωση και της αγοράς των περιεκτών από το σουπερμάρκετ και όχι από τους διανομείς.^[36][37]

Φωνή

• Cyanistes-caeruleus Δείγματα φωνής (εξωτερικός σύνδεσμος)

Αναπαραγωγή

Τα τελετουργικά ερωτοτροπίας περιλαμβάνουν πτήσεις από την κορυφή των δένδρων, με τα αρσενικά να πετούν με καλά ανοιγμένες τις πτέρυγες. Τα αρσενικά προσεγγίζουν τα θηλυκά σε θέσεις ποσταρίσματος (perching posts), έχοντας ανασηκωμένα τα φτερά του στέμματος εν είδει λοφίου και μισάνοικτες, ισχυρά τρεμάμενες τις πτέρυγες. Συχνά, προσφέρουν τροφή στα θηλυκά, τα οποία μιμούνται τις κινήσεις των νεοσσών, κάτι που αποτελεί κομμάτι της αναπαραγωγικής ηθολογίας πολλών μελών της οικογενείας.^[14] Οι πληθυσμοί που αναπαράγονται στα νότια φωλιάζουν μετά τα μέσα Απριλίου, ενώ εκείνοι που αναπαράγονται στον βορρά, μετά τις αρχές Μαΐου. Η ωοτοκία πραγματοποιείται άπαξ σε κάθε περίοδο φωλιάσματος στα δυτικά και νότια, αλλά δύο φορές στα ανατολικά και βόρεια.^[21]

Στις περιοχές αναπαραγωγής (βλ. Βιότοπος), η φωλιά κατασκευάζεται μέσα σε μια κοιλότητα, είτε ενός δένδρου, είτε ενός τοίχου, ενώ αρκετές φορές χρησιμοποιούνται τεχνητές φωλιές,^[21] αλλά και ασυνήθιστες θέσεις όπως παλιά γραμματοκιβώτια.^[32] Η φωλιά κατασκευάζεται από το θηλυκό και είναι μια κυπελοειδής δομή από βρύα, γρασίδι, νεκρά φύλλα, μαλλί και ιστούς αράχνης, επιστρωμένη με μαλλί, πούπουλα και φτερά.^[21]

• Πτηνά με υψηλό δείκτη ευφυΐας, οι γαλαζοπαπαδίτσες έχουν παρατηρηθεί να απολυμαίνουν (sic) τις φωλιές τους μεταφέροντας σε αυτές, αρωματικά φυτά της οικογένειας Lamiaceae (Labiatae), όπως δενδρολίβανο, μέντα, κ.α.^[35]

Νεοσσός γαλαζοπαπαδίτσας

Η γέννα αποτελείται από (5-) 7 έως 12 (-16) πολύ μικρά, υποελλειπτικά και γυαλιστερά αβγά, διαστάσεων 15,6 Χ 12,0 χιλιοστών και βάρους 1,1 γραμμαρίων, εκ των οποίων ποσοστό 6% είναι κέλυφος.^[38] Η επώαση αρχίζει, συνήθως, πριν εναποτεθούν τα τελευταία 2-3 αβγά και, συχνά, τα καλύπτει με το υλικό επίστρωσης.^[14][21] Πραγματοποιείται μόνον από το θηλυκό (το αρσενικό εφοδιάζει με τροφή) και διαρκεί (12-) 13 έως 14 (-16) ημέρες, περίπου.^[21][30] Οι νεοσσοί είναι φωλεόφιλοι (altricial) και χρήζουν της άμεσης προστασίας των γονέων. Η πτέρωση των νεοσσών πραγματοποιείται στις (15-) 18 έως 20 (-23) ημέρες,^[21][30] και η ανεξαρτητοποίησή τους, 3-4 εβδομάδες αργότερα.^[14]

Θηρευτές

Το μικρό μέγεθος της γαλαζοπαπαδίτσας την καθιστά ευάλωτη σε μεγαλύτερα πουλιά όπως οι καρακάξες, που συλλαμβάνουν τους ευάλωτους νεοσσούς, όταν αυτοί εγκαταλείπουν την φωλιά. Πάντως, οι πιο σημαντικοί θηρευτές του είδους είναι το ξεφτέρι και οι οικιακές γάτες. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, τις φωλιές μπορεί, επίσης, να λυμαίνονται νυφίτσες, κόκκινοι και γκρίζοι σκίουροι.

Απειλές

Το είδος δεν αντιμετωπίζει ιδιαίτερους κινδύνους στο ευρύτερο φάσμα κατανομής του, πέραν των κακών καιρικών συνθηκών που, όταν ενσκύπτουν , μπορεί να αποδεκατίσουν χιλιάδες άτομα, ιδιαίτερα εάν εμφανιστούν την περίοδο φωλιάσματος. Αυτό οφείλεται στο ότι, επηρεάζουν την διαθεσιμότητα τροφικών πόρων, κυρίως των προνυμφών (κάμπιες) με τις οποίες σιτίζονται οι νεοσσοί.^[39]

Κατάσταση πληθυσμού

To είδος είναι από τα πλέον διαδεδομένα στις αστικές περιοχές, ιδιαίτερα στις βορειοευρωπαϊκές χώρες, με αυξητικές τάσεις των πληθυσμών τους. Η IUCN κατατάσσει το είδος στα Ελαχίστης Ανησυχίας (LC).^[40] Τους μεγαλύτερους καταγεγραμμένους αναπαραγωγικούς πληθυσμούς στην Ευρώπη, διαθέτουν η Γαλλία, η Γερμανία, η Ισπανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Πορτογαλία.^[41]

Κατάσταση στην Ελλάδα

Η γαλαζοπαπαδίτσα, είναι από τα πιο κοινά και διαδεδομένα στρουθιόμορφα της χώρας, αναπαραγόμενα μονίμως σε όλα τα ηπειρωτικά και στα περισσότερα νησιά. Βέβαια, λόγω της φύσης των ενδιαιτημάτων της, απουσιάζει από τις άνυδρες, ξηρές περιοχές χαμηλού υψομέτρου (Ν. Ελλάδα και πολλά νησιά). Υψομετρικά, κινείται στα 1.200-1.500 μ., αλλά δεν είναι σπάνιο να παρατηρηθεί -τοπικά- μέχρι τα 2.000 μ.^[12]

Άλλες ονομασίες

Η Γαλαζοπαπαδίτσα πολλές φορές απαντά στον ελλαδικό χώρο και με την ονομασία Καλόγερος ή Καλόγερος,^[42] αλλά δεν πρόκειται για το είδος Parus major (καλόγερος).

Παραπομπές

Πηγές

• del Hoyo, J.; Elliot, A.; Sargatal, J. 1992. Handbook of the Birds of the World, vol. 1: Ostrich to Ducks. Lynx Edicions, Barcelona, Spain.
• Dolenec, Z. 2007. Spring temperatures in relation to laying dates and clutch size of the blue tit (Parus caeruleus) in Croatia. Wilson Journal of Ornithology 119: 299-301.
• Föger Manfred, Karin Pegoraro: Die Blaumeise. Neue Brehm Bücherei, Hohenwarsleben 2004, ISBN 3-89432-862-2
• Gill, Frank B.; Beth Slikas and Frederick H. Sheldon (2005). Phylogeny of titmice (Paridae): II. Species relationships based on sequences of the mitochondrial cytochrome-b gene. Auk 122 (1): 121–143. doi:10.1642/0004-8038(2005)122[0121:POTPIS]2.0.CO;2.
• IUCN. 2012. IUCN Red List of Threatened Species (ver. 2012.1). Available at:http://www.iucnredlist.org. (Accessed: August 2015).
• Jenkins, D.; Watson, A. 2000. Dates of first arrival and song of birds during 1974-1999 in mid-Deeside, Scotland. Bird Study 47: 249-251.
• Jenni, L.; Kery, M. 2003. Timing of autumn bird migration under climate change: advances in long-distance migrants, delays in short-distance migrants. Proceedings of the Royal Society of London Series B 270(1523): 1467-1471.
• McCarthy, Michael (31 December 2003). Blue tits lose their bottle as milk thieves. The Independent. Retrieved 22 August 2011.
• Sasvári, Lajos (August 1979). Observational learning in great, blue and marsh tits. Animal Behaviour 27 (3): 767–771. doi:10.1016/0003-3472(79)90012-5.
• Snow, D.W. and Perrins, C.M. 1998. The Birds of the Western Palearctic, Volume 1: Non-Passerines. Oxford University Press, Oxford.
• Winkel, W.; Hudde, H. 1997. Long-term trends in reproductive traits of tits (Parus major, P. caeruleus) and pied flycatchers (Ficedula hypoleuca) . Journal of Avian Biology 28: 187-190.

Βιβλιογραφία

• Howard and Moore, Checklist of the Birds of the World, 2003.
• Bertel Bruun, Birds of Britain and Europe, Hamlyn 1980.
• Bob Scott and Don Forrest, The Birdwatcher’s Key, Frederick Warne & Co, 1979
• Christopher Perrins, Birds of Britain and Europe, Collins 1987.
• Colin Harrison & Alan Greensmith, Birds of the World, Eyewitness Handbooks, London 1993
• Colin Harrison, Nests, Eggs and Nestlings Of British and European Birds, Collins, 1988.
• Dennis Avon and Tony Tilford, Birds of Britain and Europe, a Guide in Photographs, Blandford 1989
• Detlef Singer, Field Guide to Birds of Britain and Northern Europe, The Crowood Press, Swindon 1988
• Gray, Mary Taylor The Guide to Colorado Birds, Westcliffe Publishers, 1998
• Hermann Heinzel, RSR Fitter & John Parslow, Birds of Britain and Europe with North Africa and Middle East, Collins, 1995
• Jim Flegg, Field Guide to the Birds of Britain and Europe, New Holland, London 1990
• Killian Mullarney, Lars Svensson, Dan Zetterström, Peter J. Grant, Τα Πουλιά της Ελλάδας Της Κύπρου και της Ευρώπης, ΕΟΕ, 2007
• Killian Mullarney, Lars Svensson, Dan Zetterström, Peter J. Grant, Τα Πουλιά της Ελλάδας Της Κύπρου και της Ευρώπης, Collins
• Enticott Jim and David Tipling: Photographic Handbook of the Seabirds of the World, New Holland, 1998
• Peter Colston and Philip Burton, Waders of Britain and Europe, Hodder & Stoughton, 1988
• Rob Hume, RSPB Complete Birds of Britain and Europe DK, 2002
• Handrinos & Akriotis, The Birds of Greece, Helm 1997
• R. Grimmett, C. Inskipp, T. Inskipp, Birds of Nepal, Helm 2000
• Γιώργος Σφήκας, Πουλιά και Θηλαστικά της Κρήτης, Ευσταθιάδης, 1989
• Γιώργος Σφήκας, Πουλιά και Θηλαστικά της Κύπρου, Ευσταθιάδης, 1991
• Πάπυρος Λαρούς, εκδ. 1963 (ΠΛ)
• Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, εκδ. 1996 (ΠΛΜ)
• Ιωάννη Όντρια (I), Πανίδα της Ελλάδας, τόμος Πτηνά.
• Ιωάννη Όντρια (II), Συστηματική Ζωολογία, τεύχος 3.
• Ντίνου Απαλοδήμου, Λεξικό των ονομάτων των πουλιών της Ελλάδας, 1988.
• Σημαντικές Περιοχές για τα Πουλιά της Ελλάδας (ΣΠΕΕ), ΕΟΕ 1994
• «Το Κόκκινο Βιβλίο των Απειλουμένων Σπονδυλοζώων της Ελλάδας» (RDB), Αθήνα 1992
• Χανδρινός Γιώργος (Ι), «Το Κόκκινο Βιβλίο των Απειλουμένων Σπονδυλοζώων της Ελλάδας»
• Ιωάννου Χατζημηνά, Επίτομος Φυσιολογία, εκδ. Γρ. Παρισιάνου, Αθήνα 1979
• Βασίλη Κλεισούρα, Εργοφυσιολογία, εκδ. Συμμετρία, Αθήνα 1990
• Γεωργίου Δ. Μπαμπινιώτη, Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, Αθήνα 2002
• Valpy, Francis Edward Jackson, An Etymological Dictionary of the Latin Language
• Linnaeus, Carolus (1758). Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I. Editio decima, reformata (in Latin). Holmiae (Laurentii Salvii).

Кăвак кăсăя

Cyanistes caeruleus

Кăвак кăсăя (Cyanistes caeruleus) – çерçирен кăшт пĕчĕкрех кайăк. Çăмартисем (7-10) шурă. Икĕ хут чĕп кăларать. Ытларах юманлăхсенче пурăнать. Садсемпе парксенче те курма пулать. Сăмси пĕчĕк, анчах вăйлă аталаннă. Хĕлле шăнса ларнă хăмăш авăрне те кăшласа ватма, унта хĕл каçакан хурт-кăпшанкăна тупса çиме пултарать. Юрри питĕ кĕске те начар, сахал юрлать. Нăрăсемпе тата лĕпĕшсемпе апатланать. Хĕлле юман çинче апатланаççĕ. Хĕл каçма ниçта та вĕçсе каймасть. Пирĕн тăрăхри чи илемлĕ кайăксенчен пĕри пур çĕрте те лайăх сарăлнă.

Асăрхавсем

Каçăсем

• Позвоночные животные России: Обыкновенная лазоревка
• BirdLife International (2004). Parus caeruleus. 2006 IUCN Red List of Threatened Species. IUCN 2006. Retrieved on 12 May 2006. Database entry includes justification for why this species is of least concern
• Лазоревка на сайте ecosystema.ru

Cyanistes caeruleus

Күкбаш турғай, күкәнәш, ҡарабаш турғай, майгис, майсыл (рус. Лазоревка(лат. Cyanistes caeruleus— турғайҙар отрядендәге ҙур булмаған ҡошсоҡ.

Ҡылыҡһырлама

Турғайҙан бәләкәйерәк. Ботаҡтан ботаҡҡа һикергеләп йөрөүсе ҡошсоҡ. Түбәһе сағыу күк, аҫтынан аҡ һыҙыҡтар үтә. Аҡ сикәләре ҡара һыҙыҡ менән уратылған. Ҡанаттары һәм ҡойроғо күк, арҡаһы йәшел. Кәүҙәһенең аҫ яғы һары, уртаһынан өҙөк-өҙөк ҡара һыҙыҡ үтә. Ҡарабаш турғайҙан бәләкәйлеге һәм күк башы менән айырыла.

Тауышы

Тауышы яңғырауыҡлы: «тин-тин-тиррзз».

Йәшәү рәүеше

Япраҡлы урмандарҙа йәшәй. Бөжәктәр һәм уларҙың ҡурсаҡтары менән туйына. Йылы яҡҡа китмәй. Бер урындан икенсе урынға күсеп йәшәй. Ағас ҡыуыштарында оялай. Ҡыҙғылт көрән һипкелле 9—13 бөртөк аҡ йомортҡаһы була. Зарарлы бөжәктәрҙе ҡырып, файҙа килтерә.

Әҙәбиәт

• Э.Ф. Ишбирҙин. Башҡортостан ҡоштары китабы. Өфө,1986 йыл. ИБ №3478 28.693.35 И 90
• Остапенко В. А. Птицы в вашем доме: Справочное пособие. — М.: Арнадия, 1996. - ISBN 5-88666-011-9

Иҫкәрмәләр

{{|de}} {{|sv}}

Көк кашка чымчык.

Көк кашка чымчык (лат. Parus caeruleus) — сайрагыч чымчыктардын бир түрү.

Колдонулган адабияттар

• А. А. Алдашев. Биология терминдеринин жана айбанат аттарынын орусча-кыргызча сөздүгү. - Бишкек, 1998. ISBN 9967-11-027-9

Лазурівка

Лазурівка (Cyanistes caeruleus) є дрібный синицёвый співак шыроко росшыреный в мірній і субарктічній Европі і западній Азії.

Опис

• Довжка тїла: 11-13 cm
• Роспятя крыл: 20 цм
• Вага: 11 ґ

Їй шпеціфічнов ознаков, котра єй одрїзнять од подобной звычайной синицї, є синє тимя головы і тмава смуга через очі і спідню часть горла. Чоло і лиця мать білы, затылок, крыла і хвостовы пірка синї, хырбет жовткасто зеленый, бріхова часть тїла є сирово жовта з узков чорнов смужков, ногы синяво сивы і фарба оч тмаво бура. Молоды синицї суть наперед сивы із світло синєм надыхом на крижах, пізнїше здобывають выразне жовтїше зафарблїня як їх родічі.

Хованя

Лазурівка є сталый вид. Жыє в листяных і змішаных лїсах, парках, алейах, загородах, але і в сентрах векшых міст. На зиму творить змішаны ґрупы а тыж як другы виды синицї вынимать ся і тот вид незвычайнов чіперностёв і велёраз під час гляданя стравы вісить долов головов. Неприязны хвилї перебывать скрыта в невеликій ямцї в земли. Лазурівка ся найчастїше озывать выразным „ті-ті-ті“, як варовный звук хоснує выразне „чіір“.

В природї ся звычайно дожывать 1,5 рока.^[1]

Страва

Лазурівка належыть міджі цїнных пожерачів рослиновых шкодцїв, як суть наприклад гусеніцї мотыля, вшелиякы мушкы, хоць на ярь любить обжерати і молоды квітя листяных стромів або різне насїня, особливо пак сонячніцёвы. В зимушнім часї собі страву рада спестрить бурьскыма орїшками або шмальцём в сітьцї.

Розмножованя

Гнїздить в дуплах стромів або в деревяных будьках завішеных на стромах а до свого гнїзда ся вертать каждый рік.

Гнїздо в будцї

Як є їй гнїздо огрожене, зъїжыть хохолку на голові, зачне сычати і до предатора неогрожено клювати. Гнїздо собі будує звычайно з мохів, піря або різной травы а єдну аж дві зношкы яєць кладе міджі апрілём і маём. Єдна зношка бывать в порївнаню з іншыма співаками дуже богата і обычайно рахує сїм аж дванадцять білых, червенкасто флякастых яєць.

Саміця на яйцях сидить 12-14 днїв.

Лягнутя

Молодята опущають гнїздо по 17-18 днях жывота.

"Hotové" sýkorky

Першый погляд на світ

Парутыжднёве молодя

Таксономія

Лазурівку першыраз описав Карл Лінней в роцї 1758 в своїм дїлї Systema naturae (Сістема природы) під науковым іменом Parus caerulaus.^[2]

Розознаваме у нёй дакілько підвидів:^[3]

• Cyanistes caeruleus caeruleus - векшына ареалу виду в Европі.
• C. caeruleus obscurus - брітаньскы островы.
• C. caeruleus balearicus - Балеары.
• C. caeruleus ogliastrae - Піренейскый півостров, Корзіка, Сардінія, южна Ґреція і Крета.
• C. caeruleus orientalis - область міджі Волґов і Уралом.
• C. caeruleus satunini - Крім, Кавказ.
• C. caeruleus calamensis - Ґреція.
• C. caeruleus raddei - Іран.
• C. caeruleus persicus - Іран.
• C. caeruleus teneriffae - остров Тенеріфе (Канарьскы островы).
• C. caeruleus ultramarinus - северна Африка.
• C. caeruleus cyrenaicae - Лібія.
• C. caeruleus degener - Канарьскы островы - часто триманый як самостоячій вид.
• C. caeruleus ombriosus - Канарьскы островы - часто триманый як самостоячій вид.
• C. caeruleus palmensis - Канарьскы островы (остров Ла Палма) - часто триманый як самостоячій вид.

Референції

1. ↑ http://www.garden-birds.co.uk/information/lifespan.htm
2. ↑ (Латиньскы) Linné, C. (1758). Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I. Editio decima, reformata.. Holmiae. (Laurentii Salvii)., 190. “P. remigibus caerulescentibus : primoribus margine exteriore albis, fronte alba, vertice caeruleo.”
3. ↑ http://www.biolib.cz/cz/taxon/id8948/

Модроглавата сипка (науч. Cyanistes caeruleus) е мала врапчевидна птица од фамилијата на сипките (Paridae). Птицата лесно се распознава со нејзините сини и жолти перје, но многу авторитети ја оспоруваат научната класификација.

Тие се обично постојани жители, не се преселници, широко распространети и вообичаени низ умерена и субарктичка Европа и западна Азија, во иглолисните и мешаните шуми со дабови. Ја има и во Македонија. Обично гнездат во дупки од дрвја и лесно се адаптираат во куќички за птици. Најголем конкурент за гнездење и хранење ѝ е многу поголемата голема сипка.

Се храни со инсекти и пајаци, но вон сезоната на парење јаде и семиња и друга растителна храна. Како и другите сипки, и оваа е впечатлива со своите способности да стои наглавечки кога ја бара храната по гранчињата и ливчињата на дрвјата.

Таксономија и систематизација

Видот за првпат е опишан од Linnaeus во неговата Systema naturae, 1758 како Parus caeruleus.^[2]

Повеќето авторитети го сметаат Cyanistes за надрод на Parus, но Британското орнитолошко здружение го смета Cyanistes за посебен род. Ова е поткрепено со анализите на mtDNA, цитохромот b, кои сугерираат дека не само што е различен, туку и не е близок со другите сипки.^[3]

Возрасна птица на Канарски Острови, со црна круна.

Расите на Канарски Острови

Моментално се издвојуваат најмалку 9 подвида:^[4]

• C. c. caeruleus (Linnaeus, 1758), номинираниот подвид, распространет од централна Европа до северна Шпанија, Сицилија, северна Турција и северен Урал;
• C. c. obscurus (Pražák, 1894), Ирска, Велика Британија;^[5]
• C. c. ogilastrae (Hartert, 1905), Португалија, јужна Шпанија, Корзика и Сардинија;
• C. c. balearicus (von Jordans, 1913), Мајорка (Балеарски Острови);
• C. c. calamensis (Parrot, 1908), јужна Грција, Пелопонез, Крит, Родос;
• C. c. orientalis (Zarudny & Loudon, 1905), јужна европска Русија (реката Волга до централен и јужен Урал);
• C. c. satunini (Zarudny, 1908), Крим, Кавказ, северозападен Иран до источна Турција;
• C. c. raddei (Zarudny, 1908), северен Иран;
• C. c. persicus (Blanford, 1873), планините Загрос.

Два традиционални подвида се разликуваат на Канарски Острови (teneriffae) и северозападна Африка (ultramarinus). Истражувањата се на пат овие два подвида да ги подели во видови:^[6]

• Parus ultramarinus (афроканарска сина сипка); (Bonaparte, 1841);
• Parus teneriffae (канарска сина сипка); (Lesson, 1831).

Опис

Модроглавата сипка обично е долга 12 см, има распон на крилјата од 18 см и е тешка околу 11 грама. ^[7]

Типичниот примерок има азурно сина круна и темно сина линија што минува низ окото, и бело што ги опкружува образите. Има бело чело и линија на крилото. Тилот, крилјата и опашката се сини, а грбот е жолтеникавозелен. Долните делови се претежно сулфурножолти со темна линија на долниот дел од стомакот. Жолтилото е резултат на жолто-зелените гасеници што ги јаде и големото ниво на каротенски пигмент.^[8] Клунот е црн, нозете синосиви, очите темно кафеави. Половите се слични, но под ултравиолетова ламба, мажјаците имаат посветла сина круна. ^[9] Младите птици се забележливо пожолти.

Однесување

Младенче во Лондон

Зимно време, модроглавите формираат мешани јата со големите сипки, и првите се можеби подобри гимнастичари за качување и висење по гранчиња. Модроглавите сипки често се качуваат по стеблата на дрвјата со кратки скокови, имитирајќи ги ползачите. Како по правило птиците спијат во бршлени или зимзелени дрвја, но во студените зими бараат потопли дупки, во дрвјата или во куќичките за птици. Многу се агилни и може да висат речиси секаде.

Ова е вообичаена и популарна европска птица што ја има по градините и е интересна со нејзините акробатски изведби додека јаде оревчиња и слични плодови.

Размножување

Хранејќи ги младенчињата во куќичка за птици

Модроглавата сипка ќе гнезди во секоја соодветна дупка во дрво, трупец, ѕид или куќичка за птици, натпреварувајќи се со градското врапче или големата сипка за местото. Истото гнездо се користи година по година, а откако еден пар ќе умре, друг го зазема местото.

Вообичаено несат многу јајца, просечно 7-8, но во леглото може да има јајца од две или повеќе несилки. Додека ги квачат, овие птици се агресивни, с’скаат, па и гризат ако им се приближи опасност. Додека ги штити јајцата, птицата ја крева својата цуцулка, но тоа е знак на возбуденост, а не на лутина. Цуцулката ја креваат и во прикажувањето за време на сезоната на парење. Гнездото го постилаат со меки материјали како: мов, влакна, волна, пердувчиња и сл. Не е необично само една птица да ги храни младенчињата, и тогаш таа на секои 90 секунди носи храна.

Исхрана

Модроглавата сипка е вреден уништувач на штетници иако не ги чисти листовите целосно. Понекогаш ѝ се случува да откорне млада пупка со надеж да најде инсекти. Сепак, нема вид кој уништува повеќе штетници од неа. Освен со овие инсекти, птицата се храни и со семиња, како другите сипки.

Огласување

Оваа птица користи песни и повици преку целата година.^[10] Песната ја користи повеќе на почетокот од пролетта за да ја означи својата територија и да ја привлече женката. Повиците се користат од повеќе причини.^[11] Комуникацијата со други модроглави сипки е најважната причина. Тие се информираат една со друга за локацијата на дрвото каде се наоѓаат, а повикот за тревога ги информира другите (па и другите видови птици како големата сипка, црвеногушката и ползачите) дека има опасност во близина. Пискањето, на пример, го користат да информираат дека има предатор кој се движи ниско по земја во близина, како мачка, куче, лисица и сл.^[12] Понекогаш, ова е придружено со мобинг-однесување, односно, птиците ќе се соберат во јато и ќе му се спротистават на предаторот. Свиркачкиот аларм, пак, го користат за предупредување од летачки предатори, како што се јастребите врапчaр, кокошкар, глувчар. Серија од пискави ци-ци повици се користат од двата пола пред и за време на парењето.^[13]

Статус

Моментално има околу 20–44 милиони пара модроглави сипки во Европа.Нивна најголема закана се разните предатори и некои паразити.

Просечно живеат од 1.5 до 3 години.^[7][14] Најдолги регистрирани животни векови имале: 11 години и 7 месеци, птица во Чешка,^[15] и 9 години и 9 месеци во Велика Британија.^[16] Според Црвениот список на МСЗП оваа птица е во категоријата на вид со најмала загриженост.^[1]

Наводи

Cyanistes caeruleus

ЦӀыжьдадэщӀыху (лат-бз. Cyanistes caeruleus) — цӀыжьдадэ лъэпкъым щыщ лӀэужьыгъуэщ

Теплъэр

И теплъэ нэхъыщхьэр щӀыху, натӀэхущ, щхьэщыгур къащхъуэ ӀэпапӀэ хъурейщ. Пэ гъуабжэщ.

Здэпсэур

Щопсэу къэрал куэдым я мэз зэхэпхъахэм. Еуропэм, Ищхъэрэ Африкэм щыӀэхэр лъэтэжкъым, щӀыпӀэ щхьэхухэм я деж мэӀэпхъуэ, Къаукъазым щыкуэдкъым. Щогъуалъхьэ къущхьэм, тафэм, жыг хадэхэм, паркхэм. Хуэчэфу къегъэщхьэпэ жыгыуӀу жьгъейхэм къагъэна жыг гъуанэхэр.

Ӏусыр

Ӏус нэхъыщхьэр щыгъыныхьхэр, бэджхэр, цӀывхэр.

Тхылъхэр

• Брат Хьэсин. Адыгэхэм я къуалэбзу щӀэныгъэр. Черкеск къ. 2007 гъ.

蓝山雀（学名： Cyanistes caeruleus ），又名蓝冠山雀，是长10.5-12厘米个山雀。渠垃分布拉欧洲温带搭亚北极带搭子西亚个林地。渠并非候鸟。

蓝山雀最先由卡尔·林奈（Carolus Linnaeus）于1758年命名为Parus caeruleus。