Biyan (lat. Glycyrrhiza)[1] - paxlakimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.[2]
Biyan qiymətli texniki bitkilərdən biridir. Biyan latın dilində "qlisseraza" adlanır,"şirin kök" mənasını verir. Biyan bitkisinin dünyada 18 növü yayılmışdır. Azərbaycanda onun 8 növünə təsadüf olunur. Şirinbiyan Azərbaycan çöllərində heç bir qulluq, qayğı görmədən külli miqdarda biyan yetişir. Bu bitkiyə Azərbaycanın Kür-Araz, Samur-Dəvəçi ovalıqlarında, Xəzərsahili düzənliklərdə, Muğanda, Qobustanda, Abşeronda, Alazan-Əyriçay vadisində, inzibati rayonlardan Kürdəmirdə, Ucarda,Qazaxda, Bərdədə, Böyük Qafqazın şimal-şərqində, Kiçik Qafqazın mərkəzi və cənub hissələrində, Naxçıvanın düzənliklərində yayılmışdır.
Biyan (lat. Glycyrrhiza) - paxlakimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.
Biyan qiymətli texniki bitkilərdən biridir. Biyan latın dilində "qlisseraza" adlanır,"şirin kök" mənasını verir. Biyan bitkisinin dünyada 18 növü yayılmışdır. Azərbaycanda onun 8 növünə təsadüf olunur. Şirinbiyan Azərbaycan çöllərində heç bir qulluq, qayğı görmədən külli miqdarda biyan yetişir. Bu bitkiyə Azərbaycanın Kür-Araz, Samur-Dəvəçi ovalıqlarında, Xəzərsahili düzənliklərdə, Muğanda, Qobustanda, Abşeronda, Alazan-Əyriçay vadisində, inzibati rayonlardan Kürdəmirdə, Ucarda,Qazaxda, Bərdədə, Böyük Qafqazın şimal-şərqində, Kiçik Qafqazın mərkəzi və cənub hissələrində, Naxçıvanın düzənliklərində yayılmışdır.
Glycyrrhiza és un gènere de plantes amb flors de la família de les fabàcies. La regalèssia (de distribució irànico-pòntica mediterrània i també autòctona dels Països Catalans)[1] n'és el membre més conegut. També Glycyrrhiza uraliensis es fa servir en la medicina xinesa tradicional. El nom del gènere deriva del grec i significa arrel dolça
El gènere consta de 18 espècies amb una distribució subcosmopolita a Àsia, Austràlia, Europa, i Amèrica.
Són:[2]
Glycyrrhiza és un gènere de plantes amb flors de la família de les fabàcies. La regalèssia (de distribució irànico-pòntica mediterrània i també autòctona dels Països Catalans) n'és el membre més conegut. També Glycyrrhiza uraliensis es fa servir en la medicina xinesa tradicional. El nom del gènere deriva del grec i significa arrel dolça
El gènere consta de 18 espècies amb una distribució subcosmopolita a Àsia, Austràlia, Europa, i Amèrica.
Lékořice (Glycyrrhiza) je rod rostlin z čeledi bobovité. Jsou to vytrvalé byliny a polokeře se zpeřenými listy a bílými, žlutými nebo červenými květy v hroznech. Některé druhy jsou využívány jako léčivo a v potravinářství, zejména lékořice lysá. V české květeně je zastoupen pouze zplanělý druh lékořice lysá.
Lékořice jsou vytrvalé byliny a polokeře s dlouhými oddenky a bohatým kořenovým systémem. Stonek je vzpřímený, větvený. Listy jsou lichozpeřené, složené nejčastěji z 5 až 17 celokrajných nebo pilovitých lístků. Palisty jsou přítomny, volné, vytrvalé nebo opadavé. Květy jsou uspořádány v úžlabních dlouze stopkatých hroznech. Kalich je pětičetný, zvonkovitý až válcovitý, s 5 zuby. Koruna je bílá, žlutá, purpurová až červená. Na rozdíl od klasických květů bobovitých jsou člunek a křídla zkráceny oproti pavéze. Tyčinek je 10, přičemž 9 z nich je srostlých a poslední je volná nebo po jedné straně přirostlá k ostatním (jednobratré nebo dvoubratré). Semeník je přisedlý, lysý a obsahuje 2 až 10 vajíček. Plodem je pukavý nebo nepukavý lusk různého tvaru, na povrchu obvykle trnitý a na vrcholu zúžený v zobánek. Semena jsou zploštělá, okrouhlého až ledvinovitého tvaru.[1][2]
Rod lékořice zahrnuje asi 20 druhů. Je rozšířen především v Evropě a v Asii. Jedním druhem je zastoupen i v Severní Americe (Glycyrrhiza lepidota), v jižních oblastech Jižní Ameriky (G. astragalina) a v jihozápadní Austrálii (G. acanthocarpa).[1][3] V České republice není žádný druh původní, v teplejších oblastech se však místy vyskytuje lékořice lysá (Glycyrrhiza glabra) jako pozůstatek dřívějších kultur.[2]
V evropské květeně je lékořice zastoupena celkem 5 původními druhy. Lékořice lysá (Glycyrrhiza glabra) roste v celém Středomoří, lékořice ježatá (G. echinata) ve východní části, G. foetida pouze ve Španělsku. Další dva druhy rostou v Rusku: G. aspera a G. korshinskyi.[4]
Jako stará kulturní rostlina je pěstována zejména lékořice lysá, pocházející ze Středomoří. Má využití jako léčivo, v cukrářství a také v tabákovém průmyslu. Významnou rostlinou tradiční čínské medicíny je lékořice uralská (Glycyrrhiza uralensis).[5]
Lékořice (Glycyrrhiza) je rod rostlin z čeledi bobovité. Jsou to vytrvalé byliny a polokeře se zpeřenými listy a bílými, žlutými nebo červenými květy v hroznech. Některé druhy jsou využívány jako léčivo a v potravinářství, zejména lékořice lysá. V české květeně je zastoupen pouze zplanělý druh lékořice lysá.
Lakrids-slægten (Glycyrrhiza, græsk sød-rod)) er en lille slægt, som er udbredt i Europa, Nordafrika, Mellemøsten og Østasien. Det er buskagtige stauder med oprette stængler. Bladene er spredte, uligefinnede med helrandede småblade. Blomsterne er samlet i aks fra bladhjørnerne. Udtræk fra rødderne af nogle af arterne bruges medicinsk og som smagsgiver i slik.
Beskrevne arter
Süßhölzer (Glycyrrhiza) ist die einzige Pflanzengattung der Subtribus Glycyrrhizinae in der Unterfamilie der Schmetterlingsblütler (Faboideae) innerhalb der Familie der Hülsenfrüchtler (Fabaceae).[1][2] Die 20[1] bis 30 Arten sind hauptsächlich in Eurasien verbreitet, beispielsweise im Mittelmeerraum, wenige Arten kommen in Australien und in der Neuen Welt vor.[1]
Süßholz-Arten sind ausdauernde krautige Pflanzen oder Halbsträucher. Rhizome und Wurzeln sind gut entwickelt.[1]
Die wechselständigen, unpaarig gefiederten Laubblätter besitzen drei bis fünfzehn Fiederblättchen. Die Nebenblätter sind winzig.
In seitenständigen, ährigen oder traubigen Blütenständen stehen kleine Tragblätter und kleine Blüten zusammen.
Die zwittrigen Blüten sind zygomorph und fünfzählig mit doppelter Blütenhülle. Die fünf Kelchblätter sind glockenförmig verwachsen. Von den Kelchlappen besitzt der untere zwei kurze Kelchzähne und der obere drei lange Kelchzähne. Die fünf Kronblätter sind meist gelb oder blau. Die Blütenkronen besitzen die Form von Schmetterlingsblüten. Die Flügel sind kürzer als das Schiffchen.
Die Hülsenfrüchte enthalten ein bis einige Samen.
Die Gattung Glycyrrhiza wurde 1753 durch Carl von Linné in Species Plantarum, Tomus II, S. 741 aufgestellt.[3] Als Lectotypus-Art wurde 1913 Glycyrrhiza echinata L. durch N. L. Britton und A. Brown in Ill. Fl. N. U.S. 2. Auflage, 2, S. 391 festgelegt.[3] Ein Synonym für Glycyrrhiza L. ist Liquiritia Medik.[3][1]
Die etwa 20[1] sind hauptsächlich in Eurasien verbreitet, beispielsweise im Mittelmeerraum, wenige Arten kommen in Australien und in der Neuen Welt vor. In China gibt es etwa acht Arten, zwei davon kommen nur dort vor.[1]
Es gibt 20 bis 30 Glycyrrhiza-Arten:[4][5]
Der interdisziplinäre Studienkreis Entwicklungsgeschichte der Arzneipflanzen am Institut für Geschichte der Medizin der Universität Würzburg wählte gemeinsam mit dem World Wide Fund for Nature (WWF) das Echte Süßholz (Glycyrrhiza glabra) aufgrund ihrer Wirkung gegen Husten, Heiserkeit und Magenprobleme zur Arzneipflanze des Jahres 2012.[6]
Aus den unterirdischen Pflanzenteilen von Glycyrrhiza glabra wird Lakritz gewonnen.[7] Es kann außerdem zur Nikotinentwöhnung benutzt werden. Aus den unterirdischen Pflanzenteilen von Glycyrrhiza inflata kann das Flavonoid Licochalcon A gewonnen werden. Verantwortlich für den süßen Geschmack ist das Glycosid Glycyrrhizin.[8]
In Deutschland wurde Süßholz früher in unterschiedlichen Regionen vor allem im Süden angebaut, jedoch ging der Anbau stark zurück und wird heute nur noch von einzelnen Privatleuten und in Bamberg von der Bamberger Süßholzgesellschaft betrieben.[9][10]
Die deutsche Tabakverordnung erlaubt den Zusatz von Süßholz zu Tabakprodukten.
Süßholz (Glycyrrhiza glabra):
Süßhölzer (Glycyrrhiza) ist die einzige Pflanzengattung der Subtribus Glycyrrhizinae in der Unterfamilie der Schmetterlingsblütler (Faboideae) innerhalb der Familie der Hülsenfrüchtler (Fabaceae). Die 20 bis 30 Arten sind hauptsächlich in Eurasien verbreitet, beispielsweise im Mittelmeerraum, wenige Arten kommen in Australien und in der Neuen Welt vor.
Glycyrrhiza is e geslacht uut de familie van de vlinderblommign (Fabaceae) met oungeveer 18 anveirde sôortn.
't Geslacht is surtout bekend van kaliesje (Glycyrrhiza glabra). De Chineesche kaliesje (Glycyrrhiza uralensis) is van belang in de traditionele Chineesche geneeskunde.
Glycyrrhiza is e geslacht uut de familie van de vlinderblommign (Fabaceae) met oungeveer 18 anveirde sôortn.
't Geslacht is surtout bekend van kaliesje (Glycyrrhiza glabra). De Chineesche kaliesje (Glycyrrhiza uralensis) is van belang in de traditionele Chineesche geneeskunde.
Кызыл мыя (лат. Glycyrrhiza, L. 1753) — жапайы өсүмдүк. Тамыр-сабагынан жана тамырынан какырык чыгаруучу жана ич алдырма, ошондой эле сезгенүүгө жана спазмга каршы колдонулуучу каражат алынат.
Кызыл мыя (лат. Glycyrrhiza, L. 1753) — жапайы өсүмдүк. Тамыр-сабагынан жана тамырынан какырык чыгаруучу жана ич алдырма, ошондой эле сезгенүүгө жана спазмга каршы колдонулуучу каражат алынат.
Тантей юр[1] (лат. Glycyrrhíza, руз. Соло́дка) — буе тикшень касовксонь. Бобансетнень раськесь (Fabaсеае).
Ламоиень тикшеть эчке, ёхныця ундокс марто. Лопанзо аволь кавтотолга ёнов молицят, сеетьстэ педицят. Цецянзо лиловойть. Марензэ — бобка 1—8 видьме марто.
Латинэнь лемесь саеви (кез.-грек. γλυκύ- +ῥίζα) эйстэ, конань смустезэ «ламбамо ундокс».
Glycyrrhiza is a genus of about 20 accepted species in the legume family (Fabaceae), with a subcosmopolitan distribution in Asia, Australia, Europe, and the Americas.[1]
The genus is best known for liquorice (British English; licorice in American English), G. glabra, a species native to Eurasia and North Africa,[2] from which most confectionery liquorice is produced.
Species include:[3]
Glycyrrhiza is a genus of about 20 accepted species in the legume family (Fabaceae), with a subcosmopolitan distribution in Asia, Australia, Europe, and the Americas.
The genus is best known for liquorice (British English; licorice in American English), G. glabra, a species native to Eurasia and North Africa, from which most confectionery liquorice is produced.
Glicirizo (latine Glycyrrhiza) estas genro de staŭdaj specioj, kiuj havas iom lignecan radikon.
La radiko de glicirizo havas ĉe kelkaj specioj (G. glabra) dolĉan aroman guston kaj el kiu oni ekstraktas sukon uzatan por kontraŭtusaj medikamentoj kaj la frandaĵo glicirizaĵo.
La gliciriza radiko de vario „Glycyrrhiza glabra var. glandulifera” (glicirizo) estas flava, fibreca kaj dolĉa. Oni uzas ĝin por fari glicirizan akvon kaj kiel frandaĵo.
Glycyrrhiza es un género de plantas fanerógamas con 18 especies[1] perteneciente a la familia Fabaceae. El regaliz de distribución mediterránea es el miembro más conocido. También Glycyrrhiza uralensis se utiliza en la medicina tradicional china.
El nombre del género deriva del griego y significa raíz dulce.
El género, con una distribución subcosmopolita, se encuentra en Asia, Australia, Europa y América.
Glycyrrhiza es un género de plantas fanerógamas con 18 especies perteneciente a la familia Fabaceae. El regaliz de distribución mediterránea es el miembro más conocido. También Glycyrrhiza uralensis se utiliza en la medicina tradicional china.
El nombre del género deriva del griego y significa raíz dulce.
El género, con una distribución subcosmopolita, se encuentra en Asia, Australia, Europa y América.
Glycyrrhiza est un genre de plantes dicotylédones de la famille des Fabaceae, sous-famille des Faboideae, à répartition subcosmopolite, qui comprend une vingtaine d'espèces acceptées.
Ce sont des plantes herbacées vivaces ou des sous-arbrisseaux, aux feuilles composées imparipennées et aux racines et rhizomes très développés. L'espèce la plus connue est Glycyrrhiza glabra L., la réglisse, dont on utilise les rhizomes en pharmacie et en confiserie. Une autre espèce, Glycyrrhiza uralensis Fisch., la réglisse chinoise, est utilisée dans la médecine traditionnelle chinoise.
Selon The Plant List (19 septembre 2018)[2] :
Glycyrrhiza est un genre de plantes dicotylédones de la famille des Fabaceae, sous-famille des Faboideae, à répartition subcosmopolite, qui comprend une vingtaine d'espèces acceptées.
Ce sont des plantes herbacées vivaces ou des sous-arbrisseaux, aux feuilles composées imparipennées et aux racines et rhizomes très développés. L'espèce la plus connue est Glycyrrhiza glabra L., la réglisse, dont on utilise les rhizomes en pharmacie et en confiserie. Une autre espèce, Glycyrrhiza uralensis Fisch., la réglisse chinoise, est utilisée dans la médecine traditionnelle chinoise.
Słódniki (Glycyrrhiza) su ród ze swójby łušćinowcow (Fabaceae).
Jeli sy jedyn z mjenowanych njedostatkow skorigował(a), wotstroń prošu potrjecheny parameter předłohi {{Předźěłuj}}
. Podrobnosće namakaš w dokumentaciji.
Słódniki (Glycyrrhiza) su ród ze swójby łušćinowcow (Fabaceae).
Glycyrrhiza L., 1753 è un genere di piante della famiglia delle Fabacee (o Leguminose)[1] che comprende erbe perenni, più o meno lignificate in forma di frutici o piccoli arbusti.
Tra le varie specie, particolarmente nota è Glycyrrhiza glabra, la liquirizia comune.
Il nome viene dalle parole greche γλυκύς (glykýs, dolce) e ῥἰζα (rhiza, radice).
Il genere Glycyrrhiza comprende erbe perenni piuttosto alte (fino a un metro circa), che possono ricordare piccoli arbusti (frutici).
Le foglie sono composte, imparipennate, con un numero di foglioline variabile da tre a quindici secondo le specie.
I fiori sono irregolari e hanno il tipico aspetto dei fiori delle Faboideae (corolla "papilionacea"). Sono riuniti in infiorescenze all'ascella delle foglie. I colori più comuni sono il viola e il bianco, con le relative sfumature intermedie.
I frutti sono baccelli con pochi semi.
La radice è costituita da un grosso rizoma, che può raggiungere anche due metri. È la radice che viene sfruttata in erboristeria e in pasticceria per i suoi principi attivi.
Il genere Glycyrrhiza è rappresentato nei climi temperati di tutti i continenti (esclusa l'Africa meridionale).
In Italia sono presenti, allo stato spontaneo, due specie[2]: Glycyrrhiza glabra e Glycyrrhiza echinata, quest'ultima limitata all'Italia meridionale.
Da sempre attribuita alla famiglia delle Leguminose o Fabacee, il genere Glycyrrhiza viene collocato nella tribù delle Galegee.
L'International Legume Database & Information Service (ILDIS) riconosce come valide le seguenti specie:[3]
Molte specie di questo genere sono state usate in erboristeria nonché nella produzione di liquori e dolciumi. La parte che viene usata è la radice.
In Europa è tradizionale l'uso di Glycyrrhiza glabra, mentre nella tradizione cinese prevale l'uso di Glycyrrhiza uralensis, la liquirizia cinese (anche se non è ignota la stessa G. glabra nonché G. inflata). G. uralensis è inclusa nella lista delle 50 erbe fondamentali della medicina tradizionale cinese.
La liquirizia americana (Glycyrrhiza lepidota) era usata dagli Indiani d'America per scopi medicinali[4]; in genere veniva usata la radice, ma i Dakota ne usavano anche le foglie. Oggi in America viene usata più che altro come pianta foraggera, analoga all'erba medica.
Glycyrrhiza L., 1753 è un genere di piante della famiglia delle Fabacee (o Leguminose) che comprende erbe perenni, più o meno lignificate in forma di frutici o piccoli arbusti.
Tra le varie specie, particolarmente nota è Glycyrrhiza glabra, la liquirizia comune.
Il nome viene dalle parole greche γλυκύς (glykýs, dolce) e ῥἰζα (rhiza, radice).
Saldymedis (lot. Glycyrrhiza) – pupinių (Fabaceae) šeimos Faboideae pošeimio augalų gentis.
Iš viso žinoma 18 rūšių:
Vienintelė Lietuvoje retai auginama rūšis:
Vienintelė Lietuvoje retai auginama rūšis:
Paprastasis saldymedis (Glycyrrhiza glabra)
Pokok Akar Manis merupakan genus sekitar 18 spesies yang diterima dalam keluarga Fabaceae (Leguminosae), dangan taburan di Asia, Australia, Europah, dan Amerika.
Genus ini paling terkenal sebagai liquorice/licorice (British/American), yang merupakan hasil G. glabra, spesies tempatan di kawasan Mediterranean. Amat sedikit G. glabra ditanam di Amerika Utara, tetapi likorise Amerika G. lepidota merupakan spesies tempatan yang biasa di situ.
Pokok Akar Manis Russia (Glycyrrhiza echinata) dan Pokok Akar Manis Cina (Glycyrrhiza uralensis) bahasa Cina: gāncǎo, 甘草; harafiah. "rumput manis" atau "herba manis") turut ditanam, yang terakhir merupakan bahan penting dalam perubatan tradisi cina.
Lukrecja (Glycyrrhiza L.) – rodzaj bylin z rodziny bobowatych, występujących w południowej Europie i Azji. Obejmuje co najmniej 21 gatunków[3]. Lukrecja jest jedną z najstarszych roślin stosowanych w lecznictwie[4]. Szeroko stosowana w kulturze zachodniej jak i wschodniej, w starożytnym Egipcie, Rzymie, Grecji, Chinach oraz w średniowiecznej Europie. Z powodzeniem wykorzystywana także współcześnie w ziołolecznictwie, przemyśle kosmetycznym i spożywczym.
Jeden z rodzajów podrodziny bobowatych właściwych Faboideae w rzędzie bobowatych Fabaceae s.l.[1]. W obrębie podrodziny należy do plemienia Galegeae, podplemienia Glycyrrhizinae[5].
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa różowe (Rosidae Takht.), nadrząd Fabanae R. Dahlgren ex Reveal, rząd bobowce (Fabales Bromhead), rodzina bobowate (Fabaceae Lindl.), rodzaj lukrecja (Glycyrrhiza L.)[6].
Surowcem zielarskim jest korzeń wraz z odłogami (Radix Glycyrrhizae zwany także Radix Liquiritiae[7]). Glicyryzyna, czyli jeden ze składników aktywnych rośliny, posiada silne własności wiązania wody w skórze. Dodatkowo lukrecja ma działanie antyalergiczne, immunostymulujące, przeciwłojotokowe, wykrztuśne, przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, moczopędne, przeciwobrzękowe, redukujące zaczerwienienia, antyoksydacyjne i łagodzące. Nieznacznie podnosi również ciśnienie krwi.
Lukrecja ma też szerokie zastosowanie w kosmetyce jako jeden ze składników szamponów, kremów, toników czy żeli. Polecana także jako środek wspomagający leczenie zmian atopowych skóry oraz łuszczycy[8].
Jako środek spożywczy lukrecja stosowana jest głównie w przemyśle cukierniczym w krajach skandynawskich (zob. słona lukrecja). Cukierki produkowane z lukrecji mają charakterystyczną, ciemną lub nawet czarną barwę. Lukrecja jest również składnikiem włoskiego likieru sambuca[9]. Smak lukrecji przypomina anyż, zatem aromaty zbliżone do likieru sambuca można znaleźć także w tureckiej raki, w greckiej ouzo[10], bułgarskiej mastice (anyżowy likier) lub francuskim pastis.
Lukrecja (Glycyrrhiza L.) – rodzaj bylin z rodziny bobowatych, występujących w południowej Europie i Azji. Obejmuje co najmniej 21 gatunków. Lukrecja jest jedną z najstarszych roślin stosowanych w lecznictwie. Szeroko stosowana w kulturze zachodniej jak i wschodniej, w starożytnym Egipcie, Rzymie, Grecji, Chinach oraz w średniowiecznej Europie. Z powodzeniem wykorzystywana także współcześnie w ziołolecznictwie, przemyśle kosmetycznym i spożywczym.
Glycirrhiza é um género botânico pertencente à família Fabaceae[1].
Glycirrhiza é um género botânico pertencente à família Fabaceae.
«Glycirrhiza — World Flora Online». www.worldfloraonline.org. Consultado em 19 de agosto de 2020Lakritsrotssläktet (Glycyrrhiza) är ett växtsläkte i familjen ärtväxter med cirka 30 arter.
Lakritsrotssläktet (Glycyrrhiza) är ett växtsläkte i familjen ärtväxter med cirka 30 arter.
Соло́дка, солоде́ць (Glycyrrhiza) — рід багаторічних рослин родини бобових.
В Україні — 3 види:
Соло́дка, солоде́ць (Glycyrrhiza) — рід багаторічних рослин родини бобових.
В Україні — 3 види:
Солодка гола (G. glabra L.), росте на солончакуватих місцях, приморських схилах на півд. України. Рослину використовують у медицині (як відхаркувальний та легкий послаблюючий засіб, у виготовленні пілюль для поліпшення смаку), в харч. промисловості: для підсолоджування пива, лимонади, квасу; екстракт кореня для кулінарних і кондитерських виробів, а також як піноутворювач у вогнегасниках тощо; Солодка щетиниста (G. echinata L.), на солончакуватих луках, у чагарниках, у заплавах річок, подах — на півдні Лісостепу, в Степу і в Криму; Солодка шорстка (G. hirsuta Pall.), зрідка на солончакуватих місцях в приморських частинах Степу.Glycyrrhiza là một chi thực vật có hoa trong họ Đậu.[2]
Chi này chứa khoảng 20 loài, với sự phân bố rộng khắp ở châu Á, Australia, châu Âu và châu Mỹ.[1]
Các loài bao gồm:[3]
Glycyrrhiza là một chi thực vật có hoa trong họ Đậu.
Chi này chứa khoảng 20 loài, với sự phân bố rộng khắp ở châu Á, Australia, châu Âu và châu Mỹ.
Glycyrrhiza L., 1753
Типовой вид ВидыСоло́дка (лат. Glycyrrhíza, от др.-греч. γλυκύ- +ῥίζα «сладкий корень») — род травянистых растений семейства Бобовые (Fabaceae).
Представители рода почти космополитичны, встречаются в умеренном и субтропическом поясах Евразии и Америки, в Северной Африке и Австралии.
Многолетние травы с утолщённым ползучим корневищем.
Листья непарноперистые, часто клейкие.
Цветки обычно лиловатые, в пазушных кистях.
Солодка голая (Glycyrrhiza glabra) используется в медицине при лечении заболеваний дыхательных путей[2]. Обладает муколитическим (разжижающим мокроту) и противокашлевым действием.[3]
Род насчитывает около 20 видов[4], некоторые из них[5]:
В России — 7 видов, главным образом в степной, полупустынной и пустынной зонах. Наиболее распространены Солодка голая (Glycyrrhiza glabra) — на юге Европейской части, Кавказе и Солодка уральская (Glycyrrhiza uralensis) — на юге Урала и Западной Сибири.
Соло́дка (лат. Glycyrrhíza, от др.-греч. γλυκύ- +ῥίζα «сладкий корень») — род травянистых растений семейства Бобовые (Fabaceae).
Представители рода почти космополитичны, встречаются в умеренном и субтропическом поясах Евразии и Америки, в Северной Африке и Австралии.
甘草属(学名:Glycyrrhiza)是蝶形花亞科下的一个属,为多年生草本或半灌木植物。该属共有30种,分布于温带和亚热带地区。[1]
本文参照
カンゾウ属(甘草属 Glycyrrhiza)は、地中海地方、小アジア、ロシア南部、中央アジア、中国北部、北アメリカなどに自生するマメ科の多年草で、18種が知られている。薬用植物であり、根(一部の種類は根茎を含む)を乾燥させたものを生薬として用いる。
生薬の甘草はそのまま、またはエキスや粉末を甘味料として用いる。甘味成分としては、グリチルリチン、ブドウ糖、ショ糖などが含まれる。醤油の甘味料として使われる。
独特の薬臭い香気があるため、甘味料としては使い方に注意する必要があるが、欧米ではリコリス菓子やルートビアと呼ばれるソフトドリンク、リキュールの原料として盛んに利用されている。グリチルリチンの甘味は砂糖の50倍もあり低カロリーなため、欧米では甘草は健康的な食品添加物と認識されているが、大量摂取により副作用を生じるため、注意が必要。
甘草の栽培は日本では300年以上前から行なわれており、江戸時代には山梨県甲州市の甘草屋敷や江戸の小石川御薬園で栽培されていた。現在は輸入品の方が安いため、ほぼ100%を中国・旧ソ連・アフガニスタンなどからの輸入に頼っているが、グリチルリチンの含有量が一定でなく、乱獲による絶滅が懸念されているため、2008年度から佐賀県玄海町と九州大学の協力により再び国産栽培が試みられることになった[1]。
2010年10月28日、ゼネコンの鹿島建設は千葉大学、独立行政法人医薬基盤研究所との共同開発で水耕栽培による大量生産システムの開発に成功したと発表した。肥料の入った水で栽培すると根が太くなりにくいのが課題だったが、この栽培法では1年から1年半程度にまで短縮を実現した(甘草は薬草として生育するまでに自然環境下では4年程度かかる)。
2010年12月5日、三菱樹脂が日本国内で初めて本格的な商業生産に着手する事を発表。数年後には国内需要の全量を賄う規模まで拡大し、中国への輸出も検討するとしている[2]。
2011年の東日本大震災の津波により被災した宮城県岩沼市の農地での甘草栽培が試みられており、同市の海水が浸水した農地で育てた甘草は浸水していない土地で栽培したものよりも葉・地下茎共に成長が良くなることが報道された(これは、甘草が厳しい自然環境下ほどよく育つためという)[3]。
独立行政法人・医薬基盤研究所薬用植物資源研究センター北海道研究部(北海道名寄市)は、2012年に独自開発した国内栽培用品種の育苗に成功し、2014年7月に国に種苗登録申請を行った[4]。
漢方薬に広範囲にわたって用いられる生薬であり、日本国内で発売されている漢方薬の約7割に用いられている[2]。漢方薬は一般的に複数の生薬をあらかじめ組み合わせた方剤をさすが、甘草湯(かんぞうとう)という甘草のみを用いた漢方では珍しい単味の処方のものがある。
日本薬局方においては、ウラルカンゾウ(別名東北甘草、学名G. uralensis)またはスペインカンゾウ(別名西北甘草、リコリス、学名G. glabra)の甘草が基原植物とされており、グリチルリチン(グリチルリチン酸)2.5%以上を含むと規定されている。
生薬として、漢方では緩和作用、止渇作用があるとされている。各種の生薬を緩和・調和する目的で多数の漢方方剤に配合されている。このため、漢方ではもっとも基本的な薬草の一つと考えられており、「国老」とも称された。安中散、四君子湯、十全大補湯、人参湯など多数の漢方方剤に使われる。また、甘草だけで甘草湯という処方もあり(漢方で生薬を単独で使うのはまれ)、喉の痛みや、咳を鎮める効果があるとされる。
グリチルリチンは肝機能障害、アレルギーに有効であるとされ、内服薬あるいは輸液に製剤化されている。グリチルリチンを加水分解して得たグリチルレチンは、その消炎作用から目薬としても用いられている。
グリチルリチンやその他の甘草から得られる物質は消炎作用や美白の効果を持ち、医薬のみならず、化粧品や医薬部外品の原料としても重要である。
カンゾウはドイツのヴュルツブルク大学やWWFなどの審査によって「2012年の薬用植物」に選ばれた。ヴュルツブルク大学の薬用植物学史の専門家Johannes Mayer教授は、「カンゾウは咳や喉の痛みを瞬時に和らげることができる特別な植物である。はるか昔、古代ギリシャや古代エジプトから、医者は咳や声がれ(嗄声、させい)やぜんそくの治療にカンゾウを用いてきた」と述べた。
かつて、デザイナーフーズ計画のピラミッドで1群に属しており、キャベツと共に、最上位に属するニンニクに次いで高い癌予防効果のある食材であると位置づけられていた[6]。
主成分のグリチルリチンには低カリウム血症や血圧上昇、浮腫(偽性アルドステロン症)などの副作用が知られており、一時に多量に用いてはならない[7]。