Nagoć sawinowa (Gymnosporangium sabinae (Dicks.) G. Winter) – gatunek grzybów z rodziny rdzowatych (Pucciniaceae)[1]. Wywołuje chorobę zwaną rdzą gruszy[2].
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Pucciniaceae, Pucciniales, Incertae sedis, Pucciniomycetes, Pucciniomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1785 r. J. Dickson nadając mu nazwę Tremella sabinae. Do rodzaju Gymnosporangium przeniósł go w 1805 r. Candolle. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1884 r. H.G. Winter[1].
Jest to pasożyt dwudomowy, czyli taki, który dla pełnego cyklu rozwojowego potrzebuje dwóch gatunków roślin żywicielskich: część rozwoju odbywa na jałowcu sabińskim, a część na gruszach. W rodzinie rdzowatych pełny cykl rozwojowy obejmuje wytwarzanie 5 rodzajów zarodników, G. sabinae wytwarza ich tylko 4 (brak urediniospor), jego cykl rozwojowy jest więc nieco uproszczony[2].
Zimuje w postaci grzybni na pędach jałowca. W Polsce żywicielem tego patogena jest tylko jałowiec sawiński, w innych rejonach może on pasożytować także na innych gatunkach jałowców, niewystępujących w Polsce. Wiosną na pędach jałowca z grzybni rozwijają się telia wytwarzające teliospory. W kwietniu teliospory kiełkują tworząc podstawki. Na podstawkach wytwarzane są drogą płciową bazydiospory dokonujące infekcji na liściach grusz. Przenoszone są przez wiatr na odległość do kilkuset metrów. W miejscach, w których bazydiospory wniknęły do liści grusz powstają pomarańczowe plamy z czarnymi punkcikami – są to spermogonia w których powstają spermacja. Na dolnej stronie liści rozwijają się pod plamami ecja wytwarzające bezpłciowo zarodniki zwane ecjosporami. Jesienią przenoszone przez wiatr ecjospory infekują pędy jałowca sabińskiego i w następnym roku po infekcji rozwijają się w nich teliospory[2][4].
Na pędach jałowca grzybnia G. sabinae może rozwijać się przez wiele lat i co roku wytwarzać nowe generacje teliów. Na liściach gruszy rozwija się tylko od wiosny do jesieni, ale w następnym roku liście mogą być zainfekowane nową generacją teliów. Brak urediniospor powoduje, że nie występują infekcje wtórne[2].
Telia mają żółtą barwę, początkowo poduszeczkowaty, a później stożkowaty kształt i wysokość 4-7 mm. Brązowo pomarańczowe teliospory są 2-komórkowe. Mają rozmiar 38-51.5 × 18,5-25 μm i ścianki o grubości 1,5-2 μm[5]. Stożkowate ecja mają wysokość do 3 mm i średnicę ok. 1 mm (przy podstawie). Ecjospory mają nieregularny, mniej więcej kulisty kształt i rozmiary 27-31× 19-27 μm. Podstawki 4-komórkowe[2].
W Polsce podobne plamy i rożkowate ecja na liściach jarzębiny tworzy nagoć rożkowata (Gymnosporangium cornutum), na liściach jabłoni nagoć trzęsakowata (Gymnosporangium tremelloides), a na liściach głogu Gymnosporangium confusum.
Nagoć sawinowa (Gymnosporangium sabinae (Dicks.) G. Winter) – gatunek grzybów z rodziny rdzowatych (Pucciniaceae). Wywołuje chorobę zwaną rdzą gruszy.
