dcsimg

Korenbloem ( Dutch; Flemish )

provided by wikipedia NL

De korenbloem (Centaurea cyanus), ook wel wilde korenbloem genoemd, is een 30–60 cm hoge, eenjarige plant uit de composietenfamilie. Binnen het geslacht Centaurea is het een van de drie soorten die van nature voorkomen in België en Nederland. Hij staat op de Nederlandse Rode lijst (planten) van 2000. In Vlaanderen heeft de soort de status "achteruitgaand".

De korenbloem dankt zijn naam aan de traditionele groeiplaats; op akkers tussen het graan. Doordat de plant slechts weinig ruimte nodig had, kon hij hier tussen het hoge graan overleven. Door de teelt met gezuiverd zaaigoed komt de plant in dit milieu vrijwel niet meer voor. In bermen van binnenwegen zijn de blauwe bloemen nog wel regelmatig aan te treffen. De plant neemt zelfs toe, waarschijnlijk doordat veel bermen minder vaak dan vroeger worden gemaaid.

De trompetvormige straalbloemen met driehoekige slippen hebben een opvallende diepe kleur blauw, die aanleiding heeft gegeven tot de naam korenbloemenblauw. De voet van de buisbloempjes is paars. Een plant kan wel tot 20 bloemen vormen, die veel nectar produceren. De bloeiperiode is van juni tot augustus.

Etymologie

De Latijnse naam refereert aan de mythische centaur Cheiron. Nadat deze was geraakt met een gifpijl, stelpte hij de wond met deze bloem. Toen hij eenmaal de helende kracht van de korenbloem had gemerkt, werd hij de ontdekker van de korenbloem genoemd.[1]

Tuin

Een verwante van de korenbloem kan als onderdeel van mengsels wilde zaden gekocht worden, maar er zijn ook cultivars van de korenbloem te koop als 'Blue Boy', 'Blue Ball', 'Red Boy' en 'Red Ball', 'Silver Queen' en 'White Ball'.

Voorkomen

De plant komt wereldwijd voor in gematigde streken.

Toepassingen

Een aftreksel van de bloemen en bladeren is wel gebruikt tegen bronchitis.

Ecologische aspecten

Door de platte vorm zijn de bloemen populair bij zweefvliegen. De parasitoide sluipvlieg wordt ook bij de korenbloem aangetroffen.

De plant is waardplant voor onder andere Agonopterix laterella.

Folklore en symboliek

De korenbloem werd vroeger gedragen door verliefde jonge mannen; als de bloem te snel verdorde, betekende dat hun liefde onbeantwoord zou blijven.

De korenbloem is sinds 1968 de nationale bloem van Estland en de officiële provinciebloem van de Zweedse provincie Östergötland. Het is ook het symbool van de Estse politieke partij Conservatieve Volkspartij van Estland, de Finse politieke partij Nationale Coalitiepartij en die van de Zweedse politieke partij Liberalerna.

De korenbloem staat vooral bekend als nationaal symbool van Duitsland.[2] Dit komt waarschijnlijk door het verhaal dat Koningin Louise van Pruisen zich tijdens het vluchten voor Napoleon met haar kinderen in de korenvelden verborg. Zij zou haar kinderen namelijk hebben gekalmeerd door kronen te vlechten van deze bloemen. De bloem werd daarom verbonden met Pruisen, niet in de laatste plaats omdat de kleur van de korenbloem Pruisisch blauw is,[3] en bleef zo toen Duitsland één land werd.

In Frankrijk is de korenbloem (bleuet de France) het symbool ter herinnering aan, en solidariteit met veteranen, oorlogslachtoffers, weduwen en wezen, vergelijkbaar met de remembrance poppy in het Britse Gemenebest. De opbrengsten uit de verkoop van - kunststoffen - korenbloemen op 8 mei en 11 november worden gebruikt om charitatieve instellingen te financieren die bovengenoemde groepen ondersteunen, terwijl de kopers de korenbloem op hun revers kunnen dragen als teken van solidariteit met hen die tijdens de oorlog gewond raakten en met de nabestaanden van hen die vielen.

Een bloeiende plant is afgebeeld in het wapen van Blaricum. In 1923 droegen de inwoners van de gemeente korenbloemen in hun revers om aan te geven dat zij niet met de gemeente Laren wilden fuseren.

Externe links

Bronnen, noten en/of referenties
  1. Mythical Flower Stories. Lulu.com. p. 40., Reid, Marilyn (2007).
  2. Compendium of Symbolic and Ritual Plants in Europe: Herbs. Man & Culture., The Cornflower was once the floral emblem of Germany (hence the German common name Kaiserblume.
  3. Mythical Flower Stories. Lulu.com. p. 40., Reid, Marilyn (2007).
license
cc-by-sa-3.0
copyright
Wikipedia-auteurs en -editors
original
visit source
partner site
wikipedia NL

Korenbloem: Brief Summary ( Dutch; Flemish )

provided by wikipedia NL

De korenbloem (Centaurea cyanus), ook wel wilde korenbloem genoemd, is een 30–60 cm hoge, eenjarige plant uit de composietenfamilie. Binnen het geslacht Centaurea is het een van de drie soorten die van nature voorkomen in België en Nederland. Hij staat op de Nederlandse Rode lijst (planten) van 2000. In Vlaanderen heeft de soort de status "achteruitgaand".

De korenbloem dankt zijn naam aan de traditionele groeiplaats; op akkers tussen het graan. Doordat de plant slechts weinig ruimte nodig had, kon hij hier tussen het hoge graan overleven. Door de teelt met gezuiverd zaaigoed komt de plant in dit milieu vrijwel niet meer voor. In bermen van binnenwegen zijn de blauwe bloemen nog wel regelmatig aan te treffen. De plant neemt zelfs toe, waarschijnlijk doordat veel bermen minder vaak dan vroeger worden gemaaid.

De trompetvormige straalbloemen met driehoekige slippen hebben een opvallende diepe kleur blauw, die aanleiding heeft gegeven tot de naam korenbloemenblauw. De voet van de buisbloempjes is paars. Een plant kan wel tot 20 bloemen vormen, die veel nectar produceren. De bloeiperiode is van juni tot augustus.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Wikipedia-auteurs en -editors
original
visit source
partner site
wikipedia NL

Chaber bławatek ( Polish )

provided by wikipedia POL
Wikisłownik Hasło w Wikisłowniku  src= Zobacz w Wikiźródłach tekst
bławat w Encyklopedii staropolskiej
 src=
Chabry bławatki jako chwasty polne
 src=
Bukiet bławatków

Chaber bławatek, bławatek[2] (Centaurea cyanus L. 1753) – gatunek rośliny zielnej z rodziny astrowatych. Nazwy ludowe: białasy, głowacz, jasieniec, kardy, kwiatek wołoszek, macoszka, modrak, modrzeńczyk, samosiejka, wasilek, wawer. Występuje w Europie oraz na Syberii Zachodniej[3]. W Polsce pospolity chwast polny, archeofit[4].

Morfologia

Pokrój
Roślina zielna, słabo ulistniona, tworzy łany, osiąga wysokość 30‒90 cm.
Łodyga
Cienka, prosta, lekko żeberkowana, pajęczynowato owłosiona, rozgałęziona.
Liście
Ułożone skrętolegle, najczęściej równowąskolancetowate, szarozielone, szerokości 2‒5 mm. Dolne na ogonkach, z pojedynczymi, małymi ząbkami lub pierzastodzielne z 2‒3 łatkami. Górne niepodzielone, siedzące.
Kwiaty
Kwiaty tylko rurkowate. Pojedyncze koszyczki kwiatowe o średnicy 2‒3 cm wyrastają na szczytach pędów z łuskowatej, podłużnej okrywy. Przyczepki listków okrywy brzegiem piłkowanoząbkowane lub orzęsione. Korona o 5 rurkowato zrośniętych płatkach o barwie ciemnobłękitnej, czerwonej, różowej lub białej. Kwiaty brzeżne większe, 5 pręcików, słupek dolny, złożony z 2 owocolistków. Okres kwitnienia od maja do września.
Owoce
Jedwabiście puszyste, przeważnie niebieskoszarobrązowe z białym wierzchołkiem niełupki. Jedna roślina wytwarza około 700‒1600 nasion[5].

Biologia i ekologia

Odmiany uprawne

  • Blue Boy – pełne, szafirowoniebieskie koszyczki.
  • Jubilee Gem – pełne, niebieskie koszyczki, karłowe (wysokość 35‒40 cm).
  • Polka Dot – karłowe, pełnokwiatowe, szeroka gama barw.
  • Red Boy – pełne, czerwone koszyczki.
  • Rosa Ball – pełne, różowe koszyczki.
  • Weisser Ball – pełne, białe koszyczki
  • Black Ball – pełne, czarne koszyczki

Zastosowanie

  • Roślina lecznicza
    • Surowiec zielarski: kwiat bławatka bez kielicha (Flos Cyani sine calicis, Flos Cyani). Zawiera antocyjanidyny, flawonoidy, sole mineralne (w tym dużo manganu), cychorynę, centaurynę[8].
    • Działanie: moczopędne, żółciopędne i przeciwzapalne. Ze względu na bardzo łagodne działanie przeciwzapalne stosowany przy zapaleniu spojówek i w pediatrii. Napar z kwiatów zalecany jest przy chorobach nerek, stanach zapalnych kłębków i miedniczek nerkowych, przy niewydolności krążenia i w kamicy nerkowej. Zewnętrznie stosuje się go przy trudno gojących się ranach i owrzodzeniach[8], w stanach zapalnych oczu (w zapaleniu brzegów powiek, zapaleniu spojówek, wiosennym zapaleniu spojówek, nadwrażliwości na promienie słoneczne, promieniowanie z ekranów telewizyjnych)[9].
    • Zbiór i suszenie: kwiat zbierać w słoneczny dzień, rano, po obeschnięciu rosy. Zbiera się płatki, wyrywając je z koszyczka. Zebrane kwiaty należy suszyć bardzo szybko w zacienionym i silnym przewiewie, aby nie zblakły, gdyż wówczas tracą własności lecznicze. Susz szczelnie zamknąć i przechowywać w ciemności.
  • Roślina ozdobna – stosowana na kwiat cięty i rabaty.
  • Barwnik – w czasach, gdy nieznane były sztuczne barwniki, z płatków brzeżnych bławatka wytwarzano niebieską farbę w połączeniu z ałunem, która doskonale barwiła wełnę. Sam sok barwi papier i przetwory spożywcze na niebiesko.
  • Roślina miododajna
  • Roślina jadalna: jadalne płatki[10].
  • Roślina kosmetyczna: używany przy łupieżu i grzybicy skóry głowy.
  • Roślina może zawierać niewielkie ilości kwasu pruskiego, dlatego niekiedy działa trująco na zwierzęta (gł. konie i krowy)[11]
  • Nasiona zawierają ok. 28% tłuszczu, a w liściach znajduje się do 300 mg% witaminy C[11]

Uprawa

  • Uprawia się przede wszystkim odmiany pełne – wszystkie kwiaty mają dużą i rurkowatą koronę koloru białego, różowego, purpurowego i niebieskiego.
  • Sposób uprawy: termin siewu przypada na marzeckwiecień, w rozstawie 20–30 cm. Ilość nasion na 1000 roślin: 2–3 g. Rośliny kwitną po około 10 tygodniach od siewu.

Znaczenie w kulturze

 src= Zobacz w Wikiźródłach:

- wiersz Adama Asnyka Bławatek
- wiersz Władysława Tarnowskiego Bławatek

Przypisy

  1. Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2010-04-15].
  2. W. Doroszewski: Bławatek (pol.). sjp.pwn.pl. [dostęp 2018-08-11].
  3. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-05-05].
  4. a b Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
  5. a b Horst Klaaßen, Joachim Freitag: Profesjonalny atlas chwastów. Limbergerhof, 2004.
  6. Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973.
  7. Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
  8. a b Jan Macků, Jindrich Krejča, Apoloniusz Rymkiewicz: Atlas roślin leczniczych. Wrocław [etc.]: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, 1989. ISBN 83-04-03281-3.
  9. doc. dr hab. Aleksander Ożarowski: Ziołolecznictwo. Poradnik dla lekarzy. Wyd. trzecie. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1982, s. 99. ISBN 83-200-0640-6.
  10. 13 kwiatów, które można zjeść (i dobrze na tym wyjść), www.polityka.pl [dostęp 2016-05-13] .
  11. a b dr Czesław Bańkowski, dr Jan Serwatka: Pożyteczne chwasty. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1977, s. 22‒23.
license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
original
visit source
partner site
wikipedia POL

Chaber bławatek: Brief Summary ( Polish )

provided by wikipedia POL
 src= Chabry bławatki jako chwasty polne  src= Bukiet bławatków

Chaber bławatek, bławatek (Centaurea cyanus L. 1753) – gatunek rośliny zielnej z rodziny astrowatych. Nazwy ludowe: białasy, głowacz, jasieniec, kardy, kwiatek wołoszek, macoszka, modrak, modrzeńczyk, samosiejka, wasilek, wawer. Występuje w Europie oraz na Syberii Zachodniej. W Polsce pospolity chwast polny, archeofit.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
original
visit source
partner site
wikipedia POL