Commelinaceae

Komelinowate (Commelinaceae R. Br.) – rodzina roślin z klasy jednoliściennych). Należy do niej ok. 40 rodzajów z 650 gatunkami. Zasięg rodziny jest szeroki, brak jej przedstawicieli w Europie, północno-zachodniej Afryce, w Azji północnej i środkowej, w północnej części Ameryki Północnej. Największe zróżnicowanie roślin z tej rodziny występuje w Ameryce Północnej i Azji^[3]. W Polsce niektóre gatunki są uprawiane, głównie popularne w uprawie doniczkowej są rośliny z rodzaju trzykrotka, poza tym przedstawiciele z rodzaju komelina bywają efemerofitami. Rośliny z tej rodziny są bylinami, nierzadko sukulentami. Posiadają gęsty sok i liście całobrzegie, ułożone na łodydze strętolegle, z nasadą pochwiastą^[3].

Morfologia

Pokrój

Rośliny zielne (jednoroczne i wieloletnie), zwykle naziemne o łodygach mięsistych, korzeniące się w węzłach, nierzadko z korzeniami bulwiastymi^[4][1].

Liście

Skrętoległe, czasem ścieśnione w pozorne okółki. Z zamkniętą pochwą liściową obejmującą łodygę, bez języczka i przylistków. Blaszka liściowa pojedyncza, całobrzega, o użyłkowaniu równoległym, często nieco mięsista^[4].

Kwiaty

Zebrane w wierzchotki objęte często pochwiastą podsadką i skupione w złożone grona i wiechy wyrastające ze szczytu pędu lub kątów liści. Kwiaty najczęściej są obupłciowe, choć zdarzają się rośliny z kwiatami jednopłciowymi, zwykle rozwijającymi się na jednej roślinie, na której powstają też kwiaty obupłciowe. Kwiaty są promieniste lub dwubocznie symetryczne. Trzy listki zewnętrznego okółka są wolne lub zrośnięte, mogą być równe lub różnić się wielkością. Trzy listki wewnętrznego okółka są wolne lub zrośnięte u nasady, są podobnych rozmiarów lub jeden bywa bardzo zredukowany. Pręcików jest 6 w dwóch okółkach, ale u różnych przedstawicieli część z nich (2, 3 lub 4) wykształca się jako prątniczki lub jest całkowicie zredukowana. Nitki pręcików są nagie lub pokryte pojedynczymi włoskami. Pylniki otwierają się podłużnymi pęknięciami, rzadko porami. Zalążnia jest górna, dwu- lub trójkomorowa^[4].

Owoce

Pękające lub niepękające torebki, czasem jagody^[4].

Systematyka

Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)

Klad okrytonasienne, klad jednoliścienne (monocots), rząd komelinowce (Commelinales), rodzina komelinowate (Commelinaceae). Rodzina komelinowatych jest siostrzana dla rodziny Hanguanaceae wraz z którą tworzy klad bazalny w obrębie rzędu^[1].

Pozycja rodziny w rzędzie komelinowców:

komelinowce

Commelinaceae – komelinowate

Hanguanaceae

Philydraceae

Haemodoraceae – hemodorowate

Pontederiaceae – rozpławowate

Pozycja w systemie Reveala (1994-1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa jednoliścienne (Liliopsida Brongn.), podklasa komelinowe (Commelinidae Takht.), nadrząd Commelinanae Takht., rząd komelinowce (Commelinales Dumort.), podrząd Commelinineae Engl., rodzina komelinowate (Commelinaceae R. Br.)^[5].

Wykaz rodzajów^[6]

W obrębie rodziny wyróżnia się 36-40 rodzajów:

• Aetheolirion Forman
• Amischotolype Hassk.
• Belosynapsis Hassk.
• Buforrestia C.B.Clarke
• Callisia Loefl.
• Cartonema R.Br.
• Cochliostema Lem.
• Coleotrype C.B.Clarke
• Commelina L. – komelina
• Cyanotis D.Don
• Dichorisandra J.C.Mikan
• Dictyospermum Wight
• Elasis D.R.Hunt
• Floscopa Lour.
• Geogenanthus Ule
• Gibasis Raf.
• Gibasoides D.R.Hunt
• Matudanthus D.R.Hunt
• Murdannia Royle
• Palisota Rchb. ex Endl.
• Pollia Thunb.
• Polyspatha Benth.
• Pseudoparis H.Perrier
• Rhopalephora Hassk.
• Sauvallea W.Wright
• Siderasis Raf.
• Spatholirion Ridl.
• Stanfieldiella Brenan
• Streptolirion Edgew.
• Thyrsanthemum Pichon
• Tinantia Scheidw.
• Tradescantia L. – trzykrotka
• Tricarpelema J.K.Morton
• Triceratella Brenan
• Tripogandra Raf.
• Weldenia Schult.f.

Przypisy