Field Scabiosa

Świerzbnica polna (Knautia arvensis (L.) J. M. Coult.) – gatunek rośliny należący do rodziny szczeciowatych. Pochodzi z Europy oraz części Azji (Zachodnia Syberia, Zakaukazie, Kazachstan)^[2]. W Europie jest pospolity, w Polsce pospolicie występuje na całym niżu i w niższych położeniach górskich.

Morfologia

Kwiatostan

Owoce

Łodyga

Wzniesiona, gęsto rozgałęziająca się. Jest cała owłosiona odstającymi włosami, ponadto w dolnej części ma skierowane w dół szczecinki. Wysokość 30-60 (70) cm. Pod ziemią roślina posiada rozgałęzione kłącze.

Liście

Ulistnienie naprzeciwległe, liście pierzastosieczne, szarozielone i gęsto owłosione.

Kwiaty

Niebieskofioletowe, czerwonawe lub białe, zebrane w półkuliste koszyczki. Listki okrywy wyrastają gwiaździsto. Szypułka koszyczków i dno kielicha są owłosione. Kwiaty dwupłciowe o średnicy 3-4 cm, jednopłciowe o połowę mniejsze. Jednopłciowe złożone są przeważnie z kwiatów męskich^[3]. Kwiaty skrajne w koszyczku są większe od środkowych, ich korona ma 4 łatki różnej wielkości. Na kielichu występuje 8 szczeciniastych ości i 4-ząbkowy kieliszek.

Korzeń

Palowy, rośnie nawet do 1 m głębokości.

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit. Siedlisko: obrzeża lasów, zarośla, suche łąki i wzgórza, przydroża, czasami na polach uprawnych (chwast). Przeważnie na glebach luźnych i gliniastych, roślina wapieniolubna. Kwitnie od lipca do września, kwiaty są przedprątne^[4], zapylane głównie przez motyle i pszczoły. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla All. Arrhenatherion^[5].

Zastosowanie

Roślina lecznicza: Ziele i korzeń zawierają saponiny, alkaloidy, kwas kawowy, garbniki. Dawniej były wykorzystywane w medycynie ludowej.

Zmienność

Roślina zmienna morfologicznie. Występuje w licznych formach związanych z różnymi siedliskami. Różnią się one głównie kształtami liści i owłosieniem liści i łodygi^[6].

Filatelistyka

Poczta Polska wyemitowała 5 września 1967 r. znaczek pocztowy przedstawiający świerzbnicę polną o nominale 3,40 zł, w serii Kwiaty polne. Autorem projektu znaczka był Tadeusz Michaluk. Znaczek pozostawał w obiegu do 31 grudnia 1994 r. Świerzbnica polna pojawiła się też na pierwszym znaczku tej serii o nominale 20 gr, w bukiecie kwiatów polnych^[7].

Przypisy

Bibliografia

1. Jakub Mowszowicz: Flora jesienna. Przewodnik do oznaczania dziko rosnących jesiennych pospolitych roślin zielnych. Warszawa: WSiP, 1986. ISBN 83-02-00607-6.