Ihmisapinat

Człekokształtne (Hominoidea) – nadrodzina naczelnych, w której skład wchodzą człowiekowate (hominidy)^[1] oraz gibonowate.

Według obecnych przypuszczeń ostatni wspólny przodek tej grupy żył 15-20 mln lat temu, natomiast linia ewolucyjna prowadząca do gibonowatych oddzieliła się od linii człowiekowatych około 5-7 mln lat temu ^[2].

Systematyka

Zgodnie ze współczesną klasyfikacją, do tej grupy należą dwie rodziny:

• rodzina gibonów (Hylobatidae) składająca się z czterech rodzajów i 14 gatunków,
• rodzina człowiekowatych (Hominidae), w skład której zalicza się goryle, orangutany, szympansy i ludzi^[3].

Oprócz tych dwóch rodzin, do człekokształtnych zalicza się następujące wymarłe rodziny:

• propliopiteki (†Propliopithecidae)
• pliopiteki (†Pliopithecidae)
• driopiteki (†Dryopithecidae)
• oreopiteki (†Oreopithecidae)

Spośród najwcześniejszych człekokształtnych warto wymienić rodzaje: Propliopithecus, Aegyptopithecus, Oligopithecus, Pliopithecus, Proconsul, Ramapithecus, Kenyapithecus, Dryopithecus.

Budowa ciała

Małpy człekokształtne różnią się od innych gatunków naczelnych brakiem ogona, większą długością kończyn przednich w porównaniu do tylnych oraz bardzo ruchliwymi dłońmi i ramionami. Jest dla nich charakterystyczny także duży, o złożonej strukturze mózg. Czaszka małpy człekokształtnej ma wydatne wały nadoczodołowe^[4]. Oprócz ludzi, wszystkie inne współcześnie żyjące rodzaje z nadrodziny człekokształtnych mają jedynie częściową umiejętność stania na dwóch nogach, budowa poszczególnych kości kręgosłupa sprawia, że nie jest to ich normalna postawa.

Zobacz też: dwunożność.

Gatunki żyjące częściowo na ziemi, jak szympansy, lub całkowicie na ziemi, jak goryle, także ze względu na długość kończyn górnych chodzą zwykle na czterech kończynach, opierając się na kostkach zgiętych palców^[1].

Matka i dzieci

U małp człekokształtnych dzieci rodzą się całkowicie bezradne, potrzebna jest im długa opieka. Okres ten może trwać miesiące, a nawet kilka lat. Nawet jeśli młode będą w stanie zadbać o siebie same, pozostają w bliskim kontakcie z matką. W ciągu kilku lat, w zależności od gatunku, młode naczelne nie tylko znajdują się pod opieką matki, ale także przechodzą u niej kurs nauki życia.

Przypisy

Bibliografia

• C. Groves: Mammal Species of the World. D. E. Wilson, , & Reeder, D. M, (red.). Baltimore: Johns Hopkins University Press, 2005, s. 178–184. ISBN 0-801-88221-4.
• Primates - Hominoidea. W: Encyclopaedia Britannica. T. 18. Londyn - Chicago - Genewa - Sydney - Toronto: W. Benton, 1964, s. 490C-490D.