Leccinum

Leccinum je rod hub z čeledi hřibovitých a řádu hřibotvarých. V češtině jsou pro houby rodu Leccinum používané houbařské názvy křemenáč a kozák.

Česká nomenklatura

Používání dvou českých názvů - kozák a křemenáč - je důsledkem vývoje české nomenklatury z počátku 20. století. Toto rozdělení používané pro české druhy rodu Leccinum se řídí barvou klobouku (druhy s rezavým či oranžovým kloboukem jsou nazývané jako křemenáče, ostatní jako kozáky) a z odborného hlediska nemá opodstatnění. V minulosti se objevovaly snahy o sjednocení českého názvosloví s odborným (latinský), které se však příliš neujaly. Například Albert Pilát v díle Klíč k určování našich hub hřibovitých a bedlovitých používá pro obě skupiny název kozák.^[1]

Krom názvů kozák a křemenáč se lze setkat také s historickými a lidovými termíny jako špičník, osičník...

Taxonomie

Rod Leccinum popsal roku 1821 britský mykolog Samuel Frederick Gray (1766–1828). Pod názvem Krombholzia popsal tentýž rod v roce 1881 finský mykolog Petter Adolf Karsten.^[1] S ohledem na aktuálně platná pravidla mykologické nomenklatury má přednost starší název Leccinum. Dalším synonymem je např. Trachypus, který zavedl roku 1908 francouzský mykolog Frederic Bataille.^[1]

Pojetí jednotlivých druhů se mezi mykology dlouhou dobu lišilo. Především francouzský přístup se vyznačoval popisem velkého množství druhů, které jsou v jiných zemích považované pouze za odchylky (formy) několika základních druhů. Že jde skutečně jen o barevné odchylky běžných a široce uznávaných druhů, potvrdily i novodobé biomolekulární analýzy.

Zástupci

obrázek český název odborný název podřazené taxony mykorh. symb. výskyt poznámka kozák bílý Leccinum holopus

• k. nazelenalý (Leccinum holopus f. aerugineum)

bříza Evropa kozák březový Leccinum scabrum

• k. černohnědý (Leccinum scabrum var. melaneum)
• k. červenající (Leccinum scabrum var. roseofractum)
• k. lískový (Leccinum avellaneum)
• L. molle
• L. pulchrum

bříza Evropa kozák dubový Leccinum crocipodium dub Evropa kozák habrový Leccinum pseudoscabrum habr
líska Evropa kozák šedohnědý Leccinum brunneogriseolum bříza Evropa kozák šedozelený Leccinum variicolor bříza Evropa syn. k. barvoměnný kozák topolový Leccinum duriusculum osika
topol Evropa křemenáč bělostný Leccinum percandidum osika Evropa křemenáč březový Leccinum versipelle bříza Evropa křemenáč borový Leccinum vulpinum borovice Evropa křemenáč krvavý Leccinum aurantiacum dub
osika Evropa syn. kř. dubový křemenáč osikový Leccinum aurantiacum

• kř. hnědý (Leccinum rufum var. decipiens)

osika Evropa křemenáč smrkový Leccinum piceinum smrk Evropa

Odkazy

Související články

• hřib (Boletus)
• hřib (Chalciporus)
• hřib (Hemileccinum)
• hřib (Xerocomellus)
• hřib (Xerocomus)

Reference

1. ↑ ^{a b c} PILÁT, Albert. Klíč k určování našich hub hřibovitých a bedlovitých. Praha: Brázda, 1951. 719 s. S. 64-66.

Literatura

ŠUTARA, Josef; MIKŠÍK, Michal; JANDA, Václav. Hřibovité houby. Praha: Academia, 2009. 294 s. ISBN 978-80-200-1717-8.

Externí odkazy

• Obrázky, zvuky či videa k tématu křemenáč ve Wikimedia Commons
• Taxon Leccinum ve Wikidruzích

Leccinum (skælrørhat) er svampeslægt, som tilhører rørhatteordenen. De almindeligste danske svampe i denne slægt er:

• Brun skælrørhat(Leccinum scabrium)
• Rustrød skælrørhat (Leccinum quercinum)
• Orange skælrørhat (Leccinum versipelle)

• Leccinum scabrum

• Leccinum quercinum

• Leccinum versipelle

Beskrivelse

Kendetegn ^[1] Brun skælrørhat (Leccinum scabrium) Rustrød skælrørhat (Leccinum quercinum) Orange skælrørhat (Leccinum versipelle) Hat 6-12 cm, brun /gråbrun 8 - 20 cm, dybrød 8 - 20 cm, rødligt gul Rør hvidlige/grålige gullige grå Stok hvidlig med grålige skæl hvid med filtede skæl grålig med sorte skæl Kød hvidt med svampet konsistens hvidt og fast, rødligt i brud hvidt og fast, anløber rødt Findested ^[2] Ved birk Ved poppel Ved birk Tidspunkt og forekomst ^[3] 07-10, hyppig 08-10, almindelig 08-10, almindelig Kulinarisk værdi ^[4] Kedelig smag ^[5] Udmærket smag efter grundig tilberedning – tåles ikke af alle! Udmærket smag efter grundig tilberedning – tåles ikke af alle!

Supplerende

Orange skælrørhat

Denne svamp er rødgul, eller gullig, med grålige rør. Hatten er stor, op til 20 cm. Kødet er hvidt, men anløber hurtigt til en mørkere, ofte næsten sort nuance. Danner mykorrhiza med birk og findes derfor kun i nærheden af birketræer. Et af de bedste kendetegn er de sorte skæl, som sidder på stokken. Svampen er relativt almidelig i birkemoser. En god spisesvamp efter grundig tilberedning.

Rustrøs skælrørhat

Hatten er brunrød, op til 20 cm. Skællene på stokken er brune. Danner mykorrhiza med poppel. Relativt almindelig i områder med popler. God spisesvamp efter grundig tilberedning.

Noter

Litteratur

• Korhonen, Mauri (1973) Svampe i vor natur, Gyldendal
• Knudsen, Henning & Jens H. Petersen (2009) Politikens svampebog, Politiken Forlag
• Tidsskriftet Svampe. Foreningen til svampekundskabens fremme, diverse årgange.

Leccinum ist eine Pilzgattung aus der Familie der Dickröhrlingsverwandten (Boletaceae). Die Arten der Gattungen Leccinum und Leccinellum werden im deutschen Sprachraum aufgrund der schuppigen/rauen Stieloberfläche auch als „Raufüße“, kurz für „Raufußröhrlinge“, oder „Raustielröhrlinge“ bezeichnet.

Die Typusart ist die Laubwald- oder Eichen-Rotkappe (Leccinum aurantiacum)^[1].

Merkmale

Makroskopische Merkmale

Leccinum-Arten sind mittlere bis große Dickröhrlingsverwandte, meist lang halbkugelig bleibend und mit rauschuppigem oder -flockigem Stiel. Die Hüte sind hauptsächlich orange bis orangebraun oder grau bis graubraun getönt, oft mit feinfilziger Oberfläche. Auch weißliche Hutfarben sind möglich. Die Röhren sind mindestens leicht, in der Regel tief ausgebuchtet bis aufsteigend angewachsen oder fast frei. Junge Exemplare haben bisweilen etwas bauchige Stiele, später herrschen relativ lange, zylindrische bis leicht keulige Formen vor. Der Geruch ist unauffällig, bisweilen schwach pilzig, der Geschmack mild, höchstens leicht säuerlich. Beim Anschneiden oder Brechen zeigt das Trama vieler Arten rote, rosa, blaue, grüne oder schwarze Verfärbungen. Das Sporenpulver ist gelbolivlich bis bräunlich gefärbt.

Mikroskopische Merkmale

Die Sporen sind länglich-spindelig und glatt.

Ökologie

Die Raufußröhrlinge aus der Gattung Leccinum sind Mykorrhizapilze, die teilweise eng an bestimmte Baumarten gebunden sind. Die Arten sind holarktisch verbreitet, aus den Tropen sind nur wenige Arten bekannt.

Arten

Für Europa sind folgende Arten bekannt bzw. zu erwarten^[2]:

• Laubwald-Rotkappe
  Leccinum aurantiacum

• Wollstieliger Raufuß
  Leccinum cyaneobasileucum

• Pappel-Raufuß
  Leccinum duriusculum

• Moor-Birkenpilz
  Leccinum holopus

• Weißstielige Rotkappe
  Leccinum leucopodium

• Fichten-Rotkappe
  Leccinum piceinum

• Gemeiner Birkenpilz
  Leccinum scabrum

• Vielverfärbender Birkenpilz
  Leccinum variicolor

• Birken-Rotkappe
  Leccinum versipelle

• Nadelwald-Rotkappe
  Leccinum vulpinum

Systematik

Die genaue Artenzahl der Gattung ist umstritten, da die Abgrenzung der Arten teilweise schwierig ist. Weltweit umfasst die Gattung etwa 50 Arten, von denen etwa 20 in Mitteleuropa vorkommen. Unterschieden werden die Gruppen der Rotkappen und der Birkenpilze, wobei die Merkmale zur Zuordnung nicht immer auf alle Arten der jeweiligen Gruppe zutreffen. Die Rotkappen zeigen meist eine dunkelgraue, schwarzviolette oder schwarze Verfärbung des Fleisches bei Verletzungen, wobei eine rosa- oder lachsfarbene Zwischenverfärbung vorhanden sein kann. Die Huthaut der Rotkappen hängt meist einige mm über den Hutrand. Arten dieser Gruppe sind mit verschiedenen Baumarten assoziiert. Die Fruchtkörper der Rotkappen sind meist kräftig, robuster, dickfleischiger und -stieliger als die Birkenpilze. Die Gruppe der Birkenpilze umfasst meist weiß- bis braunhütige Arten, deren Huthaut nicht über den Hutrand hinausgeht. Die Trama verfärbt nach Anschneiden nicht dunkel, sondern ist unveränderlich oder verfärbt sich nur rosa oder rötlich. Die Arten dieser Gruppe sind meist mit Birkenarten assoziiert. Die Artengruppe mit gelbem Pigment wurde in die Gattung Leccinellum separiert.

Bedeutung

Alle Leccinum-Arten sind essbar, sind aber zum großen Teil selten oder ohne besonderen Wert. Einige Arten sind geschätzte Speisepilze. Alle Arten der Gattung stehen in Deutschland unter Naturschutz und dürfen nur in kleinen Mengen zum eigenen Verbrauch gesammelt werden.

Quellen

Literatur

• Heinrich Dörfelt, Gottfried Jetschke (Hrsg.): Wörterbuch der Mycologie. 2. Auflage. Spektrum Akademischer Verlag, Heidelberg/Berlin 2001, ISBN 3-8274-0920-9.
• German Josef Krieglsteiner (Hrsg.), Andreas Gminder, Wulfard Winterhoff: Die Großpilze Baden-Württembergs. Band 2: Ständerpilze: Leisten-, Keulen-, Korallen- und Stoppelpilze, Bauchpilze, Röhrlings- und Täublingsartige. Ulmer, Stuttgart 2000, ISBN 3-8001-3531-0 (Aphyllophorales, Heterobasidiomycetes, Gastromycetes; 626 Seiten, 175 Abbildungen auf 15 Tafeln).
• Ewald Gerhardt: Pilze. BLV. München 2006. ISBN 978-3-8354-0053-5.
• Henk C. Den Bakker & Machiel E. Noordeloos (2005): A Revision of European Species of Leccinum, Persoonia Vol. 18 Part 4, 511–587

Einzelnachweise

1. ↑ Jean Baptiste François Bulliard: Boletus aurantiacus. In: Herbier de la France. Band 5, 1785, S. 192–240.
2. ↑ Eric Strittmatter: Die Gattung Leccinum. In: Pilz-Taxa-Datenbank auf Fungiworld.com. 15. Januar 2008, abgerufen am 17. Februar 2012.

Weblinks

• Gattungsbeschrieb und Arten
• Die Gattung Leccinum (englisch)

Rauduonėkis, kėtap rauduongalvis, rauduonėks, rauduonėkė, rauduonvėršis ī tuokė jiedama grība. Anou kuots balts aba šėrms, kėits, pamošalā balti ī, vėršos rauduons, muorkavs, sīkēs būn ė geltuonuoks, pėlks.

Aug rauduonėkē pu apošėm, beržās terp žuoliū.

Gera, jiedama grība – tink ožsliegtė, kap garnīrs.

Leccinum is a genus of fungi in the family Boletaceae. It was the name given first to a series of fungi within the genus Boletus, then erected as a new genus last century. Their main distinguishing feature is the small, rigid projections (scabers) that give a rough texture to their stalks. The genus name was coined from the Italian Leccino, for a type of rough-stemmed bolete. The genus has a widespread distribution, especially in north temperate regions, and contains about 75 species.^[2]

Ecology and habitat

Leccinum species are generally found in the woodlands of Eurasia, and North America, forming ectomycorrhizal associations with trees. Most Leccinum species are mycorrhizal specialists, associating with trees of a single genus. Leccinum aurantiacum is an exception, however, occurring in mycorrhizal association with birch, poplar, and oak.^[3]

Culinary value

They have generally been presumed to be edible for the most part, but there are reports of poisoning after eating unidentified members of the genus in North America, even after thorough cooking. The orange- to red-capped species, including L. insigne, are suspected. Species of Leccinum often cause nausea when consumed raw.^[4][5][6]

Species

There are around 75 species including:

References

Retrieved from "https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Leccinum&oldid=1116961350"

Leccinum es un género de hongos de la familia Boletaceae. Sus especies se pueden encontrar en bosques en las zonas templadas, boreales y neotropicales del mundo, pero es más diverso en zonas boreales y templadas. Son hongos ectomicorrizos y en su gran mayoría están especializados: solo tienen uno o dos huéspedes. Por ejemplo, Leccinum scabrum está asociado a los abedules (Betula).^[2]​

Las especies de este género están fuertemente emparentadas con las de Boletus. Los pies son largos, blanquecinos y presentan escamas oscuras (marrones, negras, rojas). El himenio (la parte inferior del sombrero) presenta poros y no laminas. Muchas de sus especies son comestibles.^[3]​

Especies

Incluye las siguientes 136 especies:^[4]​

Referencias

Puravik (Leccinum) on puravikuliste sugukonda kuuluv seeneperekond.

Süstemaatika

Tavakeeles nimetatakse puravikuks suurt hulka lihaka viljakeha, välja arenenud kübara ja jala ning kübarast kergesti eralduva torukeste kihiga seeni. 1974 trükivalgust näinud Kuulo Kalamehe ja Vello Lastingu raamatus "Eesti puravikulised" on kirjeldatud 41 liiki "puravikke"^[1]. Nüüdseks on Eestis leitud ja määratud vähemalt 50 liiki^[1]. Mükoloogid jaotavad need liigid terve hulga puravikuliste sugukonda kuuluvate perekondade vahele. Eestis on esindatud perekonnad puravik, kivipuravik, lepapuravik, sametpuravik, sapipuravik, soomuspuravik, tahmpuravik, viltpuravik, õõspuravik, tatik ja päkk^[1].

Kirjeldus

Puravike viljakehad on lihakad, kübar ja jalg selgelt välja arenenud, torukeste kiht eraldub kübarast kergesti, tihti leidub loor^[1]. Torukestel arenevad eoskannad, neil omakorda neli eost. Eospulber on kreem, ookerkollane, pruun, roosakas või hall^[1]. Eosed on ellipsoidsed, silinderjad või käävjad, siledad või ornamenteeritud (soomuspuravik), tavaliselt pigmenteeritud^[1].

Kõigil puravikel on jalg terves ulatuses kaetud valgete, pruunikate või mustade soomustega^[2]. Torukesed ja poorid on valged, kollakad või hallikad, väga väikesed ja ümarad^[2]. Enamasti kleepuv kübar on noorelt peaaegu kerajas, vananedes lameneb^[2]. Kui viljakehi katsuda, vigastada, murda, lõigata vms., värvub paljudel liikidel seeneliha õhuga kokkupuutes siniseks, roosaks, punaseks, lillaks, halliks või mustaks. Seesugused seeneliha värvuse muutused on olulise süstemaatilise tähtsusega^[1]. Puravikud on okas- ja lehtpuu-mükoriisaseened^[2]. Ainsaks erandiks on pipratatik ^[1].

Eestis kasvab 12 liiki puravikke.^[2]

Söödavus

Puravikud on üldjuhul head söögiseened. Toiduks kõlbmatud on sapipuravik ja saatana-kivipuravik. Tervisehäireid võib põhjustada ka tamme-kivipuravik.^[3]

Eesti liike

• Leccinum scabrum – kasepuravik
• Leccinum melaneum – mustjas puravik
• Leccinum niveum – valge puravik
• Leccinum percandidum – roosakas puravik
• Leccinum variicolor – kirju puravik
• Leccinum pseudoscabrum – pöögipuravik
• Leccinum aurantiacum – haavapuravik
• Leccinum versipelle – pomerantspuravik
• Leccinum vulpinum – palupuravik
• Leccinum quercinum – pargipuravik
• Leccinum duriusculum – paplipuravik
• Leccinum populinum – punapuravik

Viited

Leccinum Boletaceae familiako onddoen genero bat da. Mundu osoan banatutako 135 espezie inguruz osatuta dago.

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V U W X Y Z

A

• Leccinum aberrans Sm. & Thiers 1971 – Ameriketako Estatu Batuak^[1]
• Leccinum aeneum Halling 1977 – Ameriketako Estatu Batuak^[2]
• Leccinum alaskanum V.L.Wells & Kempton 1975 – Alaska, Ameriketako Estatu Batuak^[3]
• Leccinum alboroseolum (J.Blum) Lannoy & Estadès 1994^[4]
• Leccinum albostipitatum den Bakker & Noordel. 2005 – Europa^[5]
• Leccinum ambiguum A.H.Sm. & Thiers 1971 – Ameriketako Estatu Batuak^[6]
• Leccinum andinum Halling 1989 – Costa Rica; Colombia^[7]
• Leccinum angustisporum A.H.Sm., Thiers & Watling 1967 – Ameriketako Estatu Batuak^[8]
• Leccinum arbuticola Thiers 1975
• Leccinum arctoi Vassilkov 1978 – Errrusia^[9]
• Leccinum arctostaphyli V.L.Wells & Kempton 1967 – Alaska, Ameriketako Estatu Batuak^[10]
• Leccinum arenicola Redhead & Watling 1979 – Canada^[11]
• Leccinum areolatum A.H.Sm. & Thiers 1971 – Ameriketako Estatu Batuak^[12]
• Leccinum armeniacum Thiers 1971 – Ameriketako Estatu Batuak^[13]
• Leccinum aurantiacum (Bull.) Gray 1821
• Leccinum aurantiellum E.A.Dick & Snell 1969

B

• Leccinum barrowsii A.H.Sm., Thiers & Watling 1966 – Ipar-Amerika^[14]
• Leccinum blumii Contu 1990^[15]
• Leccinum boreale A.H.Sm., Thiers & Watling 1966 – Ipar-Amerika^[16]
• Leccinum broughii A.H.Sm. & Thiers 1971 – Ameriketako Estatu Batuak^[17]
• Leccinum brunneo-olivaceum Snell, E.A.Dick & Hesler 1951^[18]
• Leccinum brunneobadium (J.Blum) Lannoy & Estadès 1994^[4]
• Leccinum brunneum Thiers 1971 – Ameriketako Estatu Batuak^[13]

C

• Leccinum californicum Thiers 1971 – Ameriketako Estatu Batuak^[13]
• Leccinum callitrichum Redeuilh 1995 – Europa^[19]
• Leccinum cartagoense (Wolfe & Bougher) Halling & G.M.Muell. 1999 – Costa Rica^[20]
• Leccinum cerinum M.Korhonen 1995 – Fennoscandia^[21]
• Leccinum chioneum (Fr.) Redeuilh 1990^[22]
• Leccinum cinnamomeum A.H.Sm., Thiers & Watling 1966 – Ipar-Amerika^[23]
• Leccinum clavatum A.H.Sm., Thiers & Watling 1966 – Ipar-Amerika^[24]
• Leccinum coloripes (J.Blum) Lannoy & Estadès 1993^[25]
• Leccinum colubrinum A.H.Sm., Thiers & Watling 1968^[26]
• Leccinum constans Thiers 1975
• Leccinum cyaneobasileucum Lannoy & Estadès 1991^[27]

D

• Leccinum disarticulatum A.H.Sm. & Thiers 1971 – Ameriketako Estatu Batuak^[28]
• Leccinum discolor A.H.Sm., Thiers & Watling 1966 – Ipar-Amerika^[29]
• Leccinum duriusculum (Schulzer ex Kalchbr.) Singer 1947^[30]

E

• Leccinum engelianum Klofac 2007 – Europa^[31]
• Leccinum excedens (Heinem. & Gooss.-Font.) Heinem. 1966
• Leccinum extremiorientale (Lar.N.Vassiljeva) Singer 1962

F

• Leccinum fallax A.H.Sm., Thiers & Watling 1966 – Ipar-Amerika^[32]
• Leccinum fibrillosum A.H.Sm., Thiers & Watling 1966 – Ipar-Amerika^[33]
• Leccinum flavostipitatum E.A.Dick & Snell 1965
• Leccinum floccopus (E.-J.Gilbert) Redeuilh 1990^[22]
• Leccinum foetidum Heinem. 1964 – Kongoko Errepublika Demokratikoa^[34]
• Leccinum fuscescens A.H.Sm., Thiers & Watling 1968^[26]
• Leccinum fuscoalbum (Sowerby) Lannoy & Estadès 1994^[4]

G

• Leccinum glutinopallens A.H.Sm., Thiers & Watling 1967 – Ameriketako Estatu Batuak^[8]
• Leccinum griseonigrum A.H.Sm., Thiers & Watling 1967 – Ameriketako Estatu Batuak^[8]

H

• Leccinum holopus (Rostk.) Watling 1960^[35]
• Leccinum huronense A.H.Sm. & Thiers 1971 – Ameriketako Estatu Batuak^[36]

I

• Leccinum idahoense A.H.Sm., Thiers & Watling 1968^[26]
• Leccinum imitatum A.H.Sm., Thiers & Watling 1966 – Ipar-Amerika^[37]
• Leccinum incarnatum A.H.Sm., Thiers & Watling 1966 – Ipar-Amerika^[38]
• Leccinum insigne A.H.Sm., Thiers & Watling 1966 – Ipar-Amerika^[39]
• Leccinum insolens A.H.Sm., Thiers & Watling 1968^[26]
• Leccinum intusrubens (Corner) Høil. 1982^[40]

K

• Leccinum katmaiense V.L.Wells & Kempton 1975 – Alaska, Ameriketako Estatu Batuak^[3]

L

• Leccinum laetum A.H.Sm., Thiers & Watling 1966 – Ipar-Amerika^[41]
• Leccinum largentii Thiers 1975
• Leccinum leucophaeum (Pers.) Bon 1981 – Europa^[42]
• Leccinum luteum A.H.Sm., Thiers & Watling 1967 – Ameriketako Estatu Batuak^[8]

M

• Leccinum manzanitae Thiers 1971 – Ameriketako Estatu Batuak^[13]
• Leccinum melaneum (Smotl.) Pilát & Dermek 1974
• Leccinum molle (Bon) Bon 1989 – Europa^[43]
• Leccinum montanum Thiers 1971 – Ameriketako Estatu Batuak^[13]
• Leccinum monticola Halling & G.M.Muell. 2003 – Costa Rica^[44]
• Leccinum murinaceostipitatum A.H.Sm., Thiers & Watling 1967 – Ameriketako Estatu Batuak^[8]

N

• Leccinum neotropicale Halling 1999 – Costa Rica^[20]
• Leccinum nigellum Redeuilh 1995 – Europa^[19]

O

• Leccinum obscurum A.H.Sm., Thiers & Watling 1966 – Ipar-Amerika^[45]
• Leccinum ochraceum A.H.Sm., Thiers & Watling 1966 – Ipar-Amerika^[46]
• Leccinum olivaceoglutinosum A.H.Sm., Thiers & Watling 1967 – Ameriketako Estatu Batuak^[8]
• Leccinum olivaceopallidum A.H.Sm., Thiers & Watling 1967 – Ameriketako Estatu Batuak^[8]

P

• Leccinum pallidistipes A.H.Sm. & Thiers 1971 – Ameriketako Estatu Batuak^[47]
• Leccinum parvisquamulosum E.A.Dick & Snell 1969
• Leccinum parvulum A.H.Sm., Thiers & Watling 1967 – Ameriketako Estatu Batuak^[8]
• Leccinum pellstonianum A.H.Sm. & Thiers 1971 – Ameriketako Estatu Batuak^[48]
• Leccinum ponderosum A.H.Sm., Thiers & Watling 1966 – Ipar-Amerika^[49]
• Leccinum porphyreum (Heinem.) Heinem. 1966
• Leccinum potteri A.H.Sm., Thiers & Watling 1966 – Ipar-Amerika^[50]
• Leccinum proliferum A.H.Sm., Thiers & Watling 1967 – Ameriketako Estatu Batuak^[8]
• Leccinum proximum A.H.Sm. & Thiers 1971 – Ameriketako Estatu Batuak^[51]
• Leccinum pseudoinsigne A.H.Sm. & Thiers 1971 – Ameriketako Estatu Batuak^[52]
• Leccinum pseudoscabrum (Kallenb.) Šutara 1989^[53]
• Leccinum pulchrum Lannoy & Estadès 1991^[54]

R

• Leccinum rhodoporosum Har.Takah. 2007 – Japonia^[55]
• Leccinum rimulosum A.H.Sm. & Thiers 1971 – Ameriketako Estatu Batuak^[56]
• Leccinum roseoscabrum Singer & R.Williams 1992 – Florida, Ameriketako Estatu Batuak^[57]
• Leccinum rubropunctum (Peck) Singer 1947^[30]
• Leccinum rubroscabrum Heinem. 1964 – Kongoko Errepublika Demokratikoa^[34]
• Leccinum rubrum M.Zang 1986 – Txina^[58]
• Leccinum rugosiceps (Peck) Singer 1945 – Ameriketako Estatu Batuak^[59]

S

• Leccinum sardoum (Belli & Sacc.) Quadr. & Lunghini 1990^[60]
• Leccinum scabrum (Bull.) Gray 1821
• Leccinum schistophilum Bon 1981 – Erresuma Batua^[42]
• Leccinum singeri A.H.Sm. & Thiers 1971 – Ameriketako Estatu Batuak^[61]
• Leccinum snellii A.H.Sm., Thiers & Watling 1967 – Ameriketako Estatu Batuak^[8]
• Leccinum solheimii A.H.Sm., Thiers & Watling 1966 – Ipar-Amerika^[62]
• Leccinum subalpinum Thiers 1976^[63]
• Leccinum subatratum A.H.Sm., Thiers & Watling 1968^[26]
• Leccinum subfulvum A.H.Sm., Thiers & Watling 1966 – Ipar-Amerika^[64]
• Leccinum subglabripes (Peck) Singer 1945 – Ameriketako Estatu Batuak^[59]
• Leccinum subgranulosum A.H.Sm. & Thiers 1971 – Ameriketako Estatu Batuak^[65]
• Leccinum subleucophaeum E.A.Dick & Snell 1961
• Leccinum sublutescens A.H.Sm., Thiers & Watling 1966 – Ipar-Amerika^[66]
• Leccinum subpulchripes A.H.Sm. & Thiers 1971 – Ameriketako Estatu Batuak^[67]
• Leccinum subradicatum Hongo 1973 – Japonia^[68]
• Leccinum subrobustum A.H.Sm., Thiers & Watling 1968^[26]
• Leccinum subspadiceum A.H.Sm., Thiers & Watling 1968^[26]
• Leccinum subtestaceum A.H.Sm., Thiers & Watling 1966 – Ipar-Amerika^[69]
• Leccinum succineobrunneum E.A.Dick & Snell 1969

T

• Leccinum tablense Halling & G.M.Muell. 2003 – Costa Rica^[44]
• Leccinum talamancae Halling, L.D.Gómez & Lannoy 1999 – Costa Rica^[20]
• Leccinum tenax Heinem. 1964 – Kongoko Errepublika Demokratikoa^[34]
• Leccinum tlemcenense (Maire) Redeuilh 1993^[70]
• Leccinum truebloodii A.H.Sm., Thiers & Watling 1968^[26]

U

• Leccinum uliginosum A.H.Sm. & Thiers 1971 – Ameriketako Estatu Batuak^[71]
• Leccinum umbonatum Heinem. 1964 – Kongoko Errepublika Demokratikoa^[34]
• Leccinum umbrinoides (J.Blum) Lannoy & Estadès 1991^[27]
• Leccinum ustale (Berk.) E.Horak 1980^[72]

V

• Leccinum variabile A.H.Sm., Thiers & Watling 1967 – Ameriketako Estatu Batuak^[8]
• Leccinum variicolor Watling 1969^[73]
• Leccinum variobrunneum E.A.Dick & Snell 1969
• Leccinum versipelle (Fr. & Hök) Snell 1944
• Leccinum vinaceopallidum A.H.Sm., Thiers & Watling 1968^[26]
• Leccinum violaceotinctum B.Ortiz & T.J.Baroni 2007^[74]
• Leccinum viscosum Halling & B.Ortiz 2009 – Belize^[75]`
• Leccinum vulpinum Watling 1961 – Europa^[76]

Erreferentziak

Beste lanak

Smith AH, Thiers HD, Watling R (1966) «A preliminary account of the North American species of Leccinum, section Leccinum» The Michigan Botanist 5: 131–179. Smith AH, Thiers HD (1971) «The Boletes of Michigan» University of Michigan Press (Ann Arbor, Michigan).

Leccinum on tattien suku, johon kuuluvat lehmäntatit, punikkitatit ja muutamia muita lajeja. Monet lajit ovat melko arvostettuja ruokasieniä.

Muiden tattien tavoin ne kasvavat symbioosissa puiden kanssa muodostaen mykoritsoja eli sienijuuria. Niillä on lakin alapinnalla pillit, ei helttoja, ja jalan pinnassa tupsuja tai nyppylöitä, joiden avulla ne voi erottaa esimerkiksi kivitattien suvun lajeista.^[2]

Sukuun kuuluu yhteensä noin 160 lajia.

Lajeja

• Haavanpunikkitatti (Leccinum aurantiacum)
• Harmolehmäntatti (Leccinum schistophilum)
• Kalvaspunikkitatti (Leccinum roseotinctum)
• Keltalehmäntatti (Leccinum crocipodium)
• Keltapunikkitatti (Leccinum cerinum)
• Koivunpunikkitatti (Leccinum versipelle)
• Kovalehmäntatti (Leccinum oxydabile)
• Kuusenpunikkitatti (Leccinum piceinum)
• Lehmäntatti (Leccinum scabrum)
• Lehtopunikkitatti (Leccinum populinum)
• Männynpunikkitatti (Leccinum vulpinum)
• Nahkalehmäntatti (Leccinum nucatum)
• Nokitatti (Leccinum variicolor)
• Nukkapunikkitatti (Leccinum callitrichum)
• Pohjanpunikkitatti (Leccinum atrostipitatum)
• Pähkinäntatti (Leccinum griseum)
• Ruskopunikkitatti (Leccinum duriusculum)
• Rusolehmäntatti (Leccinum roseofractum)
• Tammenpunikkitatti (Leccinum quercinum)
• Vaivaislehmäntatti (Leccinum rotundifoliae)
• Valkolehmäntatti (Leccinum holopus)

Lähteet

Aiheesta muualla

• Suomen lajitietokeskus, Luomus: Leccinum

Les Leccinum forment un genre de champignons basidiomycètes de la famille des boletacées. Ils sont regroupés en français sous le terme générique de « bolets rudes » ou « bolets raboteux » en référence à leur pied rugueux.

L'espèce-type est Leccinum aurantiacum, le bolet orangé. Le genre comprendrait 40 à 50 espèces, différenciées par leur habitat et surtout leurs caractéristiques microscopiques. Comme le dit Michael Kuo^[1], autant il est aisé pour l'amateur de voir qu'il a affaire à un Leccinum, autant déterminer son espèce exacte est quasi impossible. Ils sont tous de médiocres comestibles, bien que ceux à chapeau orangé soient plus acceptables. Néanmoins, il est préférable de les cueillir jeunes car leur chair devient vite spongieuse^[2].

Étymologie

Le genre tire son nom de leccio désignant le chêne vert^[3]. Cette origine n'a d'intérêt qu'historique, l'habitat des Leccinum étant varié et dépassant la zone méditerranéenne.

Description

Ils se reconnaissent tous à leur pied très élancé, sans réseau de veines, mais couvert d'aspérités ou de mèches plus ou moins fines et diversement colorées. Leur chair noircit souvent plus ou moins à la cassure et surtout à la cuisson, en raison du brunissement enzymatique, ce qui rend parfois certaines espèces peu appétissantes^[4].

• Leccinum alaskanum

• Leccinum albostipitatum

• Leccinum arenicola

• Leccinum areolatum

• Leccinum atrostipitatum

• Leccinum aurantiacum

• Leccinum chalybaeum

• Leccinum cyaneobasileucum

• Leccinum duriusculum

• Leccinum eximius

• Leccinum fibrillosum

• Leccinum flavostipitatum

• Leccinum holopus

• Leccinum insigne

• Leccinum insolens

• Leccinum manzanitae

• Leccinum melaneum

• Leccinum montanum

• Leccinum oxydabile

• Leccinum percandidum

• Leccinum piceinum

• Leccinum pondrosum

• Leccinum griseum

• Leccinum rotundifoliae

• Leccinum rugosiceps

• Leccinum scabrum

• Leccinum schistophilum

• Leccinum snellii

• Leccinum variicolor

• Leccinum versipellis

• Leccinum vulpinum

Classement phylogénique et aire d'indigénat

Arborescence simplifiée de la position phylogénétique des Leccinum dans les Boletaceae^[5]. :

Listes des espèces selon la classification linnéenne

Principales espèces européennes

Les principales espèces sont :

• Leccinum aurantiacum, orangé (chapeau et écailles du pied), sous bouleaux et trembles, réputé le meilleur,
• Leccinum carpini, brun-gris, sous les charmes,
• Leccinum crocipodium, brun, vite craquelé, pied jaune, écailles orangées fines, chair noircissante, sous hêtres et chênes,
• Leccinum duriusculum, gris, ferme, sous les peupliers,
• Leccinum holopus, blanchâtre, verdissant à la base du pied, sous les bouleaux,
• Leccinum quercinum, très proche de aurantiacum, sous les chênes,
• Leccinum scabrum, brun, surtout sous les bouleaux,
• Leccinum versipelle, orangé, écailles du pied grises, sous les bouleaux.

Les Leccinum sont pour leur grande majorité comestibles et ne présentent guère de risques de confusion avec des espèces dangereuses. Pourtant leur chair molle (voire véreuse) ou au contraire fibreuse dans le pied, s'oxydant souvent à l'air, n'en fait pas toujours un premier choix. On pourra néanmoins faire un plat honorable si on se cantonne aux exemplaires très jeunes et fermes ; sauf s'ils sont, idéalement, encore en « bouchon de champagne », on éliminera toujours les tubes.^{[réf. nécessaire]}

Références

Leccinum Gray, A Natural Arrangement of British Plants (London) 1: 646 (1821).

Leccinum è un genere di funghi terricoli simbionti appartenente alla famiglia delle Boletaceae. Analogamente al genere Boletus, anche questi funghi sono caratterizzati per la presenza di tubuli piuttosto che di lamelle.

Pur essendo meno pregiati di alcune specie del genere Boletus (ad es. porcini), sono pur sempre dei buoni commestibili, almeno per quanto riguarda il cappello. Il gambo, fibroso e molto tenace, non viene in genere consumato, anche se quello di alcune specie potrebbe essere essiccato e macinato per usarlo come condimento.

Una delle specie più rappresentative del genere è il Leccinum lepidum (vedi foto in basso), avente gambo color giallo paglierino oppure giallo sporco, cappello di color nocciola o marrone scuro; la sua "forma" ricorda molto alla lontana, quando è in gioventù, quella di un Boletus edulis, tanto che gli inesperti lo scambiano per una sorta di "porcino".

Caratteristiche del genere

Le principali caratteristiche di questo genere sono:

Cappello

convesso, con cuticola a volte vischiosa, sovente eccedente il margine, con tonalità bruno-rossastre in alcuni casi tendenti al verde-bruno.

Tubuli

da bianco-grigi a giallo chiaro, fino a brunastri negli esemplari che hanno portato a maturazione le spore, molto lunghi, molli; in diverse specie del genere l'altezza dei tubuli è nettamente superiore a quella della carne del cappello sovrastante.

Pori

concolori ai tubuli, minuti.

Gambo

generalmente più slanciato dei Boletus, è privo di reticolo ma presenta peculiari squamosità che ne facilitano l'identificazione; qualche volta presenta "obeso" come ad esempio nel Leccinum lepidum.

Carne

estremamente consistente in certi casi, in altri molliccia, biancastra o giallo tenue, immutabile o virante al rosa, al blu o al nero.

Etimologia

Dal latino leccinum = che cresce sotto il leccio.

Sinonimi

• Krombholziella Maire, Publ. Inst. Bot. 3(4): 41 (1937)

Specie di Leccinum

La specie tipo è il Leccinum aurantiacum (Bull.) Gray (1821).

Altre specie sono:

• Leccinum atrostipitatum
• Leccinum aurantiacum
• Leccinum cerinum
• Leccinum chromapes
• Leccinum crocipodium
• Leccinum duriusculum
• Leccinum fuscoalbum
• Leccinum holopus
• Leccinum lepidum
• Leccinum niveum
• Leccinum oxydabile
• Leccinum palustre
• Leccinum percandidum
• Leccinum piceinum

• Leccinum populinum
• Leccinum pseudoscabrum
• Leccinum pulchrum
• Leccinum quercinum
• Leccinum roseofractum
• Leccinum rotundifoliae
• Leccinum rufum
• Leccinum scabrum
• Leccinum subalpinum
• Leccinum subglabripes
• Leccinum tessellatum
• Leccinum variicolor
• Leccinum versipelle
• Leccinum vulpinum

Bibliografia

• Cazzoli P., Approccio al Genere Leccinum, in Rivista di Micologia, n. 3, 2002, pp. 195-216.

• (EN) Den Bakker H. C., Noordeloos M. E., The genus Leccinum in Western and Central Europe, in www.entoloma.nl, 2007 (archiviato dall'url originale il 20 dicembre 2014).

• Kuo M., The genus Leccinum, in MushroomExpert.Com, maggio 2007.

Raudonviršis, raudonikis (lot. Leccinum, vok. Rauhfußröhrlinge) – baravykinių (Boletaceae) šeimos grybų gentis.

Vaisiakūniai dideli, kepurėlė pilka, ruda, raudona. Iš pradžių ji būna gaubta, vėliau paplokščia.

Lietuvoje užregistruota 16 rūšių raudonviršio genties rūšių, visi valgomi, kai kurie iš jų reti, todėl praktiniu požiūriu nėra svarbūs. Visi raudonviršiai, lepšės – micetofagų būstas ir maistas. Šiais grybais pasmaguriauja kėkštai, stirnos, kiti miško gyventojai.

Lietuvoje augančios rūšys:

• Lepšė (Leccinum scabrum).
• Ąžuolyninis raudonviršis (Leccinum quercinum)
• Blyškusis raudonviršis (Leccinum percandidum)
• Geltonporis raudonviršis (Leccinum nigrescens)
• Juosvasis raudonviršis (Leccinum melaneum)
• Juosvažvynis raudonviršis (Leccinum versipelle)
• Kietasis raudonviršis (Leccinum duriusculum)
• Kislusis raudonviršis (Leccinum variicolor)
• Palšasis raudonviršis (Leccinum holopus)
• Pušyninis raudonviršis (Leccinum vulpinum)
• Rausvėjantysis raudonviršis (Leccinum oxydabile)
• Skroblyninis raudonviršis (Leccinum carpini). Rūšis įrašyta į Lietuvos raudonąją knygą.
• Smulkusis raudonviršis (Leccinum rotundifoliae)
• Tikrasis raudonviršis (Leccinum aurantiacum)
• Vasarinis raudonviršis (Leccinum decipiens)

Vikiteka

Lācīši (Leccinum) ir beku dzimtas sēņu ģints, kura Latvijā sastāv no apšubeku, bērzubeku un lācīšu sugām. Sugas ir līdzīgas pēc formas, savstarpēji visredzamāk atšķiras ar cepurītes krāsu: apšubekas un lācīši parasti ir no dzelteniem līdz sarkaniem, bērzubekas - pelēcīgas. Apšubekas un lācīšus var atšķirt arī pēc kokiem, kuru tuvumā tie aug. Latvijā visas šīs ģints sugas lietojamas pārtikā, lai gan purva bērzubeku atzīst par mazvērtīgāku ūdeņainuma dēļ.

Morfoloģija

• Augļķermeņi: cepurīšu sēnes, stobriņu sēnes, ar garu, slaidu kātiņu un parasti platu cepurīti.
• Cepurīte: sākumā pusapaļa, izpletusies izliekti apaļa (parasti apšubekām un bērzubekām) vai spilvenveida (parasti lācīšiem). Gluda vai viegli samtaina, krāsa lācīšiem no dzeltenas līdz brūnai un zilganpelēkai, apšubekām no baltas līdz dzeltenbrūnai vai sarkanai, bērzubekām no bāli pelēkas līdz melnai.
• Stobriņi: atveres sākumā baltas, vecumā baravikām kļūst brūnganas, bērzubekām aizņem relatīvi lielu daļu no cepurītes.
• Kātiņš: slaids, garš, parasti ar tumšiem punktiņiem.
• Mīkstums: balts. Bērzubekām, izņemot neīsto bērzubeku, griezumā krāsu nemaina, apšubekām un lācīšiem parasti nomelnē.

Ekoloģija

Lācīšu ģints sēnes veido mikorizu ar lapu un retāk skuju kokiem, visbiežāk ar bērziem, apsēm, priedēm, ozoliem. Aug mežos, retāk parkos vai pie atsevišķiem kokiem. Augļķermeņi pārsvarā parādās no jūlija līdz oktobrim, labvēlīgos klimatiskos apstākļos no jūnija līdz novembrim.

Latvijā atrodamās lācīšu ģints sēnes

Latviskie nosaukumi Latīniskie nosaukumi Apšubekas Baltā apšubeka Leccinum percandidum Baltkāta apšubeka Leccinum albostipitatum Brūnā apšubeka Leccinum duriusculum Dzeltenbrūnā apšubeka Leccinum versipella Parastā apšubeka, apšu kundziņš Leccinum aurantiacum Lācīši Dzeltenkāta lācītis Leccinum crocipodium vai Leccinellum crocipodium Ozolu lācītis Leccinum quercinum Sila lācītis Leccinum vulpinum Bērzubekas Melnā bērzubeka Leccinum melaneum Neīstā bērzubeka Leccinum pseudoscabrum Parastā bērzubeka Leccinum scabrum Purva bērzubeka Leccinum holopus vai Leccinum niveum Raibā bērzubeka Leccinum variicolor Sarkstošā bērzubeka Leccinum oxydabile

^{[1] [2]}

Skatīt arī

• Beku dzimta
• Ēdamās sēnes
• Stobriņu sēnes
• Sēņu kulinārija

Atsauces

Leccinum is een geslacht van schimmels behorend tot de familie Boletaceae.

Soorten

Het geslacht Leccinum bevat volgens de Index Fungorum onder andere de volgende soorten:

• Leccinum aerugineum
• Leccinum atrostipitatum
• Leccinum aurantiacum (rosse populierboleet)
• Leccinum crocipodium (gelige ruigsteelboleet)
• Leccinum duriusculum (harde populierboleet)
• Leccinum holopus
• Leccinum onychinum
• Leccinum palustre
• Leccinum pseudoscabrum
• Leccinum quercinum (eikenboleet)
• Leccinum rigidipes (blozende berkenboleet)
• Leccinum roseofractum (donkerbruine berkenboleet)
• Leccinum roseotinctum (bleke berkenboleet)
• Leccinum salicola (kruipwilgboleet)
• Leccinum scabrum (gewone berkenboleet)
• Leccinum schistophilum
• Leccinum umbrinoides
• Leccinum variicolor (bonte berkenboleet)
• Leccinum versipelle (oranje berkenboleet)
• Leccinum violaceotinctum
• Leccinum vulpinum

Skrubber (Leccinum) er en slekt innen familien Boletaceae. Skrubbene er kjent for å være en god matsopp. Alle kjente europeiske arter av slekta er spiselige.^[1] Noen skrubber inneholder et ukjent giftstoff som kan gi ubehag og oppkast. Disse giftstoffene vil forsvinne ved 15-20 minutters koking eller steking. Noen mennesker vil bli dårlige av soppene selv etter god varmebehandling, og derfor beskrives den i noen bøker som giftig.^[2]

Referanser

Eksterne lenker

• (sv) Skrubber hos Dyntaxa
• (en) Skrubber i Encyclopedia of Life
• (en) Skrubber i Global Biodiversity Information Facility
• (en) Skrubber hos NCBI
• (en) Kategori:Leccinum – bilder, video eller lyd på Wikimedia Commons
• (en) Leccinum – galleri av bilder, video eller lyd på Wikimedia Commons
• Leccinum – detaljert informasjon på Wikispecies

Leccinum Gray (koźlarz) – rodzaj grzybów z rodziny borowikowatych (Boletaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Boletaceae, Boletales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Synonimy: Krombholzia P. Karst., Krombholziella Maire, Trachypus Bataille^[2].

Nazwę polską podał F. Błoński w 1888 r.^[3] W polskim piśmiennictwie mykologicznym należące do tego rodzaju gatunki opisywane były także pod nazwami: huba, grzyb, kozak, koźlak, kożlarek^[4].

Część gatunków które kiedyś należała do tego rodzaju została przeniesiona do nowego – Leccinellum

Charakterystyka

Grzyby kapeluszowe o dużych lub średnich owocnikach. Kapelusz w kolorach od pomarańczowego do brązowego, trzon stosunkowo długi, włóknisty i pokryty odstającymi łuseczkami. Miąższ biały, po uszkodzeniu często zmieniający barwę. Wysyp zarodników ciemnooliwkowy. Są to grzyby naziemne żyjące w mikoryzie z różnymi gatunkami drzew. Ludowa nazwa – kozak lub koźlak^[5][6].

Niektóre gatunki

• Leccinum aberrans Sm. & Thiers 1971,
• Leccinum aeneum Halling 1977
• Leccinum alaskanum V.L. Wells & Kempton 1975
• Leccinum alboroseolum (J. Blum) Lannoy & Estadès 1994
• Leccinum albostipitatum den Bakker & Noordel. 2005
• Leccinum ambiguum A.H. Sm. & Thiers 1971
• Leccinum andinum Halling 1989
• Leccinum angustisporum A.H. Sm., Thiers & Watling 1967
• Leccinum arbuticola Thiers 1975
• Leccinum arctoi Vassilkov 1978
• Leccinum arctostaphyli V.L. Wells & Kempton 1967
• Leccinum arenicola Redhead & Watling 1979
• Leccinum areolatum A.H. Sm. & Thiers 1971
• Leccinum armeniacum Thiers 1971
• Leccinum aurantiacum (Bull.) Gray 1821 – koźlarz czerwony
• Leccinum aurantiellum E.A. Dick & Snell 1969
• Leccinum barrowsii A.H. Sm., Thiers & Watling 1966
• Leccinum blumii Contu 1990
• Leccinum boreale A.H. Sm., Thiers & Watling 1966
• Leccinum broughii A.H. Sm. & Thiers 1971
• Leccinum brunneobadium (J. Blum) Lannoy & Estadès 1994
• Leccinum brunneo-olivaceum Snell, E.A. Dick & Hesler 1951
• Leccinum brunneum Thiers 1971
• Leccinum californicum Thiers 1971
• Leccinum callitrichum Redeuilh 1995
• Leccinum cartagoense (Wolfe & Bougher) Halling & G.M. Muell. 1999
• Leccinum cerinum M. Korhonen 1995
• Leccinum cyaneobasileucum Lannoy & Estadès 1991
• Leccinum duriusculum (Schulzer ex Kalchbr.) Singer 1947 – koźlarz topolowy
• Leccinum holopus (Rostk.) Watling 1960
• Leccinum lepidum (H. Bouchet ex Essette) Bon & Contu 1985
• Leccinum melaneum (Smotl.) Pilát & Dermek 1974 – koźlarz czarnobrązowy
• Leccinum onychinum Watling 1994
• Leccinum piceinum Pilát & Dermek – koźlarz świerkowy^[7]
• Leccinum scabrum (Bull.) Gray 1821 – koźlarz babka
• Leccinum schistophilum Bon 1981
• Leccinum tessellatum (Rostk.) Rauschert 1987
• Leccinum variicolor Watling 1969 – koźlarz różnobarwny
• Leccinum versipelle (Fr. & Hök) Snell 1944 – koźlarz pomarańczowożółty
• Leccinum vulpinum Watling 1961 – koźlarz sosnowy

Wykaz gatunków (nazwy naukowe) na podstawie Index Fungorum. Obejmuje on wszystkie gatunki występujące w Polsce i niektóre inne. Uwzględniono tylko gatunki zweryfikowane o potwierdzonym statusie^[8]. Nazwy polskie według checklist Władysława Wojewody^[4].

Przypisy

Zobacz hasło kozak w Wikisłowniku

Leccinum (Samuel Frederick Gray, 1821)^[1] este un gen de ciuperci din familia Boletaceae al cărui nume generic este derivat din cuvântul italian (italiană leccino= dur-fibros), preluat pentru acest tip de bureți. El este o specie de ciuperci comestibile din încrengătura Basidiomycota în ordiunul Boletales și familia Boletaceae care coabitează, fiind un Micorizăsimbiont micoriza]] (formează micorize pe rădăcinile arborilor). În România și Basarabia soiurile se dezvoltă de la câmpie la munte prin păduri, parcuri și pajiști, mai ale sub mesteacăn și plop, din iunie până octombrie. Tip de specie este Leccinum aurantiacum.^[2]

Descriere

Acest gen cu soiuri de mărime mediocră are următoarele însușiri comune:

• Pălăria: Ea are un diametru de 6-15 cm, este, la început, mereu semisferică, apoi convexă și mai mult sau mai puțin plată cu marginea mai întâi răsfrântă spre picior, la bătrânețe destinsă și câteodată ușor danturată.
• Cuticula: Ea este întotdeauna netedă, catifelată pe vreme uscată și lucioasă pe vreme umedă. Culorile diferă de la alb, peste gălbeniu, portocaliu până roșietic, roșu, brun până la maro închis, depinde de specie.
• Tuburile și porii: Sporiferele sunt lungi și subțiri. împinse în jos spre picior și de culoare gri sau gri-albui. Porii sunt foarte mici, rotunzi, relativ deși și colorați gri sau gri-măslinii, aruncând spori fusiformi de culoare galben-brună.
• Piciorul: Acesta are o înălțime de 8-15 cm și o lățime de 2-5 cm, fiind cilindric și ușor evazat în partea superioară, foarte tare, gros și aproape bulbos, de culoare albicioasă până alb-cenușie, cu suprafața acoperită de solzișori negrii, negricioși sau bruni dispuși în șiruri longitudinale. Acești solzi sunt principala caracteristică de determinare a genului.
• Carnea: În tinerețe este întotdeauna compactă și tare, devenind moale la maturitate, cu miros slab dar plăcut și gust bun. Carnea albă se decolorează, odată tăiată, spre negricios, negru-albastru brun sau roșior.^[3][4]

O excepție reprezintă Leccinum corsum a cărui carne este galbenă.^[5]

Lista speciilor Leccinum

Global există aproximativ 75 de specii acestui gen, în Europa mult mai puține. Cele mai cunoscute sunt între altele:^[6][7][8][9]

• L. areolatum
• L. albellum
• L. aurantiacum
• L. carpini
• L. corsicum sin. sardous
• L. crocipodium
• L. duriusculum
• L. griseum

• L. holopus
• L. insigne
• L. lepidum
• L. piceinum
• L. oxydabile
• L. pseudoscabrum
• L. quercinum

• L. roseofractum
• L. rotundifolie
• L. scabrum
• L. thalassinum
• L. variicolor
• L. versipelle
• L. vulpinum

Imagini (genul Leccinum)

Comestibilitate

Bureții de gen Leccinum, numai rar atacați de larve, sunt cu toți comestibili și mai mult sau mai puțin gustoși. S-a afirmat că unii, ca de exemplu Leccinum aurantiacum, Leccinum scabrum sau Leccinum versipelle, consumați cruzi, pot să genereze incompatibilități, la copii precum persoane cu un aparat digestiv sensibil chiar și intoxicații ușoare de natură gastrointestinală. Astfel, toate ciupercile acestui gen ar trebui să fie consumate numai bine prăjite sau gătite.^[10][11][12]

Bureții proaspeți pot fi pregătiți ca ciulama, de asemenea împreună cu alte ciuperci de pădure sau adăugați la sosuri de carne.^[13][14] În afară de aceasta, ei pot fi tăiați felii și congelați. De asemenea este posibilă, după tăierea în felii, uscarea lor. Culoarea bureților va fi atunci mereu de culoare închisă. Foarte gustoși sunt preparați ca Duxelles (un fel de zacuscă).^[15][16]

Note

Bibliografie

• Bruno Cetto, volumul 1, vezi note
• Ernst Gäumann: „Vergleichende Morphologie der Pilze”, Editura Gustav Fischer, Jena 1926
• Meinhard Michael Moser: „ Röhrlinge und Blätterpilze - Kleine Kryptogamenflora Mitteleuropas” ediția a 5-ea, vol. 2, Editura Gustav Fischer, Stuttgart 1983.
• Rolf Singer: „Die Pilze Mitteleuropas”, vol. 5 și 6: „Die Röhrlinge, pârțile 1 și 2”, Editura Justus Klinkhardt, Bad Heilbrunn 1965-1967

Legături externe

• Materiale media legate de Leccinum la Wikimedia Commons

Kozák (lat. Leccinum) je rod húb z čeľade hríbovité.

Vybrané druhy ^[1]

• kozák belostný (Leccinum percandinum)
• kozák biely (Leccinum holopus)
• kozák brezový (Leccinum sabrum)
• kozák červenejúci (Leccinum oxydabile)
• kozák čiernohlúbikový (Leccinum atrostipatum)
• kozák čierny (Leccinum melaneum)
• kozák hnedý (Leccinum decipiens)
• kozák hrabový (Leccinum pseudoscabrum)
• kozák hrdzavejúci (Leccinum popullinum)
• kozák osikový (Leccinum albostipatum)
• kozák sivozelený (Leccinum thalassinum)
• kozák smrekový (Leccinum piceinum)
• kozák škoricovohnedý (Leccinum subcinnamomeum)
• kozák topoľový (Leccinum duriusculum)
• kozák žltopórový (Leccinum crocipodium)

Referencie

Dedi in turki (znanstveno ime Leccinum) je rod gliv iz družine cevark.

Ime je bilo sprva dodano samo nekaterim gobam iz rodu gobanov, v 20. stoletju pa so določili samostojen rod s tem imenom. Pomembna razlika med gobani ter dedi in turki so majhne luske, ki pokrivajo bet teh gob. Ime je rod dobil po italijanskem imenu za vrsto gobana s hrapavim betom (Leccino).

Dedi in turki so razširjeni po gozdovih Evrope in Severne Amerike. Do nedavnega je veljalo, da so užitne vse gobe iz rodu, vendar pa danes tega ni moč več z gotovostjo trditi, saj obstajajo poročila o zastrupitvah z neznano vrsto iz rodu Leccinum, kar naj bi se zgodilo v Severni Ameriki.

Vrste

• L. atrostipitatum
• L. aurantiacum- trepetlikov turek
• L. carpini - gabrov ded
• L. corsicum - primorski ded
• L. crocipodium - žlahtni ded
• L. variicolor - pisani ded
• L. duriusculum - trdikasti ded
• L. holopus - beli ded
• L. insigne
• L. intusrubens - (Malezija)
• L. melaneum - črni ded
• L. quercinum - hrastov turek
• L. roseofractum
• L. scabrum - brezov ded
• L. versipelle - brezov turek
• L. vulpinum - lisičji turek

Viri

• gobe.si

Leccinum är ett släkte soppar som bildar ektomykorrhiza med framförallt träd av familjerna Betulaceae (bjökväxter) och Salicaceae (videväxter). De förekommer huvudsakligen inom den norra tempererade zonen, med få arter i tropikerna, och kännetecknas av ljust (vitt till gulaktigt) kött och att foten är klädd med mörka (mörknande) fjäll. Antalet arter och dessas kännetecken varierar betydligt mellan olika författare.^[1] Utseendemässiga artindelningar baseras huvudsakligen på mikroskopiska karaktärer hos hatthuden och makroskopiska egenskaper som hattens färg, fotens fjäll och eventuell missfärgning av snittytor.^[2]

Enligt tidigare taxonomi kallades det som då ansågs som släktet Leccinum (idag betecknat som Leccinum s.lat.^[3]) för strävsoppar. Vissa arter som idag förs till andra släkten, som gul strävsopp, Lecinellum crocipodium, har behållit strävsoppsbeteckningen på svenska och beteckningen "strävsoppar" har idag inget taxonomiskt värde.

Systematik

Släktet kan delas in i tre "sektioner" av vilka en kan delas in i "undersektioner":^[4]

• Sektionen Leccinum
  • Leccinum Hattkanten uppdelad i oregelbundna flikar. Köttet rodnar, blånar, svartnar eller grånar i brottytor. Hatten vanligtvis rödtonad. Typart Leccinum aurantiacum.
  • Fumosa Hattkanten helbräddad. Köttet grånar i brottytor. I allmänhet tillsammans med popplar och asp (Populus). Typart Leccinum olivaceoglutinosum.
  • Scabra Hattkanten helbräddad. Köttet missfärgas ej i brottytor. I allmänhet tillsammans med björkar (Betula). Typart Leccinum scabrum.
• Sektionen Luteoscabra Hatthuden är ett nätverk av septerade hyfer med uppsvällda ändar. Porer med gul färgton.
  • Luteoscabra Typart Leccinum nigrescens.
• Sektionen Roseoscabra. Typart Leccinum chromapes. Denna sektion förs av vissa auktorer till släktet Tylopilus, liksom den tidigare sektionen Exima.^[5][6]

Som matsvampar

Samtliga arter anses ätliga, men de bör upphettas tillräckligt: otillräckligt tillagade kan de ge upphov till förgiftningar^[7][8] (magont, kräkningar, illamående, diarré).^[9] Fruktkropparna är ofta angripna av larver av svampmyggor.

Källor och noter

• Henk C. den Bakker, Machiel E. Noordeloos, 2005, A Revision of European Species of Leccinum Gray and Notes on Extralimital Species, i Persoonia, 18:4, sid. 511-587.

1. ^ Antalet arter i Europa anges som minst till 13 och som mest till 36.
2. ^ Henk C. den Bakker, Barbara Gravendeel, Thomas W. Kuyper, 2004, An ITS phylogeny of Leccinum and an analysis of the evolution of minisatellite-like sequences within ITS1, Mycologia, 96:1, sid. 102–118.
3. ^ Leccinum s.lat. på Dyntaxa.
4. ^ Den Bakker & Noordeloos sid. 517-518.
5. ^ Shweta Kukreti, R. P. Bhatt, 2016, Garhwal Boletes I. The Genus Leccinum, International Journal of Science and Research, 5:10, sid 900-902.
6. ^ Den Bakker & Noordeloos sid. 518.
7. ^ Nordiska ministerrådet 2012: Handelssvamp sid. 40.
8. ^ Den norska Giftinformasjonen anger (på sidan Poisonous mushrooms in Norway) om tegelsopp L. versipelle att den är ätlig om den upphettas i 15-20 minuter och att otillräckligt tillagade tegelsoppar troligen är den främsta anledningen till magbesvär på grund av svamp i Norge. Symptomen försvinner efter en till två dagar, men intag av stora mängder kan kräva sjukhusvistelse.
9. ^ I Krakow, Polen, behandlades 40 förgiftningsfall av Leccinum (björksopp och aspsopp) under 2002-2009. Under samma period behandlades också 36 fall av kantarell, 35 fall av ängschampinjon, 22 fall av karljohanssvamp (stensopp), 37 fall av smörsopp... Sammanlagt 400 av de totalt 457 svampförgiftningarna stod alltså "ätliga" arter för och av dessa 400 fall stod Leccinum för tio procent. (Av de 57 giftsvampsfallen stod vit/lömsk flugsvamp för 40 och "hallucinogena svampar" för 12.) I 303 av fallen ansågs förgiftningarna dock bero på lagring av svamp eller svamprätt i över två dagar eller förvaring i plastpåsar, medan de övriga ansågs bero på hög lufttemperatur eller skadad svamp. Se T Gawlikowski, M Romek, L Satora, 2014, Edible mushroom-related poisoning, Human & Experimental Toxicology, DOI: 10.1177/0960327114557901.

Externa länkar

• Geoffrey Kibby, 2006, Leccinum Revisited - A new Synoptic Key to Species, Field Mycology 7:4, sid. 77-87.

• Wikimedia Commons har media som rör Strävsoppar.
  Bilder & media
• Wikispecies har information om Leccinum.
  Artförteckning

Красноголовець або підосичник (Leccinum) — рід базидіомікотових грибів родини Болетові (Boletaceae). Серед представників роду багато цінних їстівних грибів.

Поширення

Представники роду поширені у лісових масивах помірної зони Європи, Азії і Північної Америки, утворюючи мікоризні асоціації з деревами. Більшість видів утворюють асоціацію з деревами одного роду. Leccinum aurantiacum, однак, є винятком, росте в мікоризній асоціації з тополею, березою і дубом.

Класифікація

• Leccinum aeneum Північна Америка
• Leccinum aerugineum Європа
• Leccinum alaskanum
• Leccinum albellum Північна Америка
• Красноголовець білоніжковий (Leccinum albostipitatum)
• Leccinum andinum Південна Америка
• Leccinum arbuticola Північна Америка
• Leccinum arenicola Північна Америка
• Leccinum areolatum Північна Америка
• Leccinum armeniacum Північна Америка
• Leccinum atrostipitatum Північна Америка Європа
• Підосиковик (Leccinum aurantiacum) Європа
• Leccinum atrostipitatum Європа
• Leccinum brunneogriseolum Європа
• Підберезник коричневий (Leccinum brunneum)
• Leccinum callitrichum Європа
• Грабовик (Leccinum carpini) Європа
• Leccinum cartagoense Південна Америка
• Leccinum cerinum Європа
• Leccinum cinnamomeum Північна Америка
• Leccinum coffeatum Північна Америка Європа
• Leccinum discolor Північна Америка
• Підберезник твердуватий (Leccinum duriusculum) Європа
• Leccinum excedens Африка
• Leccinum extremiorientale Азія
• Leccinum fibrillosum Північна Америка
• Leccinum flavostipitatum Північна Америка
• Leccinum foetidum Африка
• Leccinum griseum Північна Америка, Азія
• Підберезник болотний (Leccinum holopus) Європа Північна Америка, Азія
• Leccinum insigne Північна Америка
• Leccinum insolens Північна Америка
• Leccinum largentii Північна Америка
• Leccinum lepidum Європа
• Leccinum luteum Північна Америка
• Leccinum manzanitae Північна Америка
• Підберезник чорний (Leccinum melaneum) Європа
• Leccinum molle Європа
• Leccinum neotropicale Південна Америка
• Leccinum nigellum Європа
• Leccinum nucatum Європа
• Leccinum onychinum
• Leccinum olivaceosum Європа
• Підберезник димчастий (Leccinum palustre) Європа
• Красноголовець білий (Leccinum percandidum) Європа
• Красноголовець ялиновий (Leccinum piceinum) Європа
• Leccinum ponderosum Північна Америка
• Leccinum populinum Європа
• Leccinum porphyreum Африка
• Leccinum potteri Північна Америка
• Leccinum pseudoscabrum
• Leccinum quercinum Європа, Азія, Південна Америка
• Leccinum rigidipes Європа
• Leccinum roseofractum Європа, Північна Америка
• Leccinum roseotinctum
• Leccinum rotundifoliae Європа Північна Америка
• Leccinum rubroscabrum Африка
• Leccinum rubrum Азія
• Leccinum rugosiceps Азія, Північна Америка, Південна Америка
• Leccinum salicola Європа
• Підберезовик (Leccinum scabrum) Європа
• Leccinum schistophilum
• Leccinum snellii Північна Америка
• Leccinum subatratum Північна Америка
• Leccinum subglabripes Північна Америка
• Leccinum subgranulosum Північна Америка
• Leccinum subradicatum Азія
• Leccinum talamancae Південна Америка
• Leccinum umbonatum Африка
• Leccinum umbrinoides
• Підберезник різнобарвний (Leccinum variicolor) Європа, Азія
• Красноголовець жовто-бурий (Leccinum versipelle) Європа, Північна Америка, Азія
• Leccinum vinaceopallidum Північна Америка
• Красноголовець сосновий (Leccinum vulpinum)

Посилання

• Noordeloos, Machiel. The genus Leccinum in Western and Central Europe. Архів оригіналу за 2011-05-13. Процитовано 2011-04-04. Includes key.
• Kuo, M. (May 2007). The genus Leccinum. MushroomExpert.com. Процитовано 2011-04-04. Includes key to North American species.
• Scates, Kit; Gibson, Ian; Bishop, Richard (2004). Trial field key to the BOLETES in the Pacific Northwest. Pacific Northwest Key Council. Архів оригіналу за 2011-05-10. Процитовано 2011-04-04. Includes Leccinum species.

Научная классификация Царство: Грибы Отдел: Базидиомицеты Класс: Агарикомицеты Порядок: Болетовые Семейство: Болетовые Род: Лекцинум Латинское название Leccinum Gray

Систематика
на Викивидах

Изображения
на Викискладе

NCBI 80654

Ле́кцинум или Оба́бок (лат. Léccinum) — род грибов семейства Болетовые (лат. Boletaceae). Объединяет в себе ряд видов болетовых, которые имеют названия подберёзовик (берёзовик, обабок) и подосиновик (осиновик, красноголовик).

Морфология

• Шляпка крупная, полушаровидной или распростёртой формы; гладкая, войлочная или бархатистая; матовая.
• Гименофор трубчатый, свободный или выемчатый, легко отделяется от шляпки. Трубочки беловатые, сероватые или желтоватые, длиной до 1,5 см, с мелкими округлыми порами, темнеют с возрастом.
• Ножка цилиндрической формы или немного утолщена книзу, чешуйчатая или волокнистая.
• Мякоть белая, меняет цвет на срезе, становясь красной, тёмно-синей или чёрной. При кулинарной обработке чернеет.
• Споровый порошок от желтоватого до тёмно-коричневого цвета.

Экология и распространение

Все виды Leccinum — микоризообразователи с хвойными и лиственными деревьями. Распространены в умеренном поясе, некоторых районах субтропиков и субполярных поясов. Большинство видов встречается в умеренном поясе Северного полушария.

Виды

Включает около 25^{[источник не указан 3081 день]} видов; в России — около 10.

Кат.* Латинское название Русское название Leccinum alaskanum Leccinum albellum Leccinum atrostipiatum Подосиновик черночешуйчатый Leccinum aurantiacum
(Leccinum rufum) Подосиновик обыкновенный, подосиновик красный, красноголовик Leccinum carpini
(Leccinum griseum)
(Leccinum pseudoscabrum) Грабовик, подберёзовик серый, подберёзовик вязовый, обабок серый Leccinum crocipodium
Обабок чернеющий Leccinum duriusculum Подберёзовик жестковатый, подберёзовик твердоватый Leccinum extremiorientale Обабок дальневосточный Leccinum fibrillosum Leccinum holopus Подберёзовик болотный, подберёзовик белый Leccinum manzanitae Leccinum melaneum Подберёзовик чёрный, черноголовик Leccinum percandidum Подосиновик белый Leccinum piceinum Красноголовик еловый Leccinum quercinum Красноголовик дубовый Leccinum roseofractum
(Leccinum oxydabile) Подберёзовик розовеющий Leccinum scabrum Подберёзовик обыкновенный Leccinum snellii Leccinum variicolor Подберёзовик разноцветный, обабок разноцветный Leccinum versipelle
(Leccinum testaceoscabrum) Подосиновик жёлто-бурый, подосиновик красно-бурый, обабок разнокожий Leccinum vulpinum Красноголовик сосновый отличный съедобный гриб хороший съедобный гриб условно-съедобный гриб несъедобный нетоксичный гриб токсичный гриб смертельно ядовитый гриб

Литература

• Гарибова Л. В., Сидорова И. И. Грибы. Энциклопедия природы России. — М.: ABF, 1997
• Грибы СССР. — М.: Мысль, 1980
• Янсен П. Всё о грибах — СПб.: Кристалл, 2006. — ISBN 5-306-00350-8
• Мир растений в 7 т. Т. 2 Грибы — М.: Просвещение, 1991. — ISBN 5-09-002841-9

Ссылки

• Род Leccinum на сайте «Грибы Калужской области»