Polypodium

Eikvaren (Polypodium) is een geslacht van zo'n 150 tot 180 soorten varens die over de hele wereld voorkomen, maar vooral in tropische gebieden. Het geslacht is in België en Nederland vertegenwoordigd met twee soorten en één hybride met als bekendste soort de gewone eikvaren (Polypodium vulgare).

Naamgeving en etymologie

• Synoniemen: Anaxetum Schott (1834), Catenularia Zippel ms. ex Mett. (1857), Cephalosorium Moore (1857), Chilopteris Presl (1836), Chrysopteris Link (1841), Clathropeltis Kuhn (1879), Coelopteris A. Braun ms. ex Mett. (1857), Cyrtomiphlebium Hooker (1863), Cystidium J. Sm. ms. ex Moore (1861), Diagramma Blume (1828), Dicranopteris BI. ex Endl. (1841), Dictyogramma Presl (1849-51), Dictyophlebia Gris. (1857), Eleutherophlebia Gris. (1857), Goniolepicystis Diels (1899), Lepicystis J. Sm. (1842), Leptoselliguea C. Chr. (1934), Leptostegia Zipp. ms. ex Mett. (1857), Marginaria Bory (1824), Marginariopsis Moore (1857), Micropteris J. Smith (1875), Microterus Presl (1849-51), Phlebiolepicystis Diels (1899), Phlebodiopsis Moore (1857), Phyllitidis J. Smith (1841), Phymatodes Presl (1836), Pleurogonium Presl (1836), Pseudovittaria C. Chr. (1929), Synammia C. Presl (1836), Trichocalymma Zenker ms. ex Kze. (1851)

• Duits: Tüpfelfarne
• Frans: Polypodes
• Engels: Polypodies, Rockcap ferns

De botanische naam Polypodium is een samenstelling van Oudgriekse πολύς, polus (veel) en πόδιον, podion (voet),^[bron?] naar de vorm van de wortelstok.

Kenmerken

Polypodium crassifolium, sporenhoopjes op de onderkant van het blad

Eikvarens zijn terrestrische of epifytische varens met horizontaal kruipende, dicht met haren of schubben bezette rizomen en verspreid staande eenvormige bladen.

De bladen zijn 10-80 cm lang en verschillen in vorm, maar zijn steeds groenblijvend, meerjarig, en één- of meervoudig gedeeld.

De sporenhoopjes liggen op de onderzijde van de bladen, zonder dekvliesje.

Gebruik en cultivatie

Eikvarens worden gebruikt in fytotherapie en als voedsel; de wortelknollen hebben een bitterzoete smaak en worden als smaakstof in noga gebruikt.

Vele soorten, hybriden en cultivars zoals Polypodium 'Green Wave', zijn populair als decoratieve tuinplanten voor schaduwrijke plaatsen.

Taxonomie

Het geslacht wordt tot de eikvarenfamilie (Polypodiaceae) gerekend.

Het telt naargelang de gevolgde taxonomie 150 tot 180 soorten. Daarnaast worden nog een tiental hybriden erkend.

Beschreven soorten

In Europa komen drie of vier soorten en een hybride van nature voor, waarvan twee en een hybride in België en Nederland,

• Polypodium cambricum L. (1753) (zuidelijke eikvaren)
• Polypodium interjectum Shivas (brede eikvaren)
• Polypodium macaronesicum Bobrov
• Polypodium vulgare L. (1753) (gewone eikvaren)

Gewone eikvaren

• Polypodium ×mantoniae Rothm. & U. Schneid. (bastaardeikvaren)

P. macaronesicum wordt door sommige botanici als ondersoort van P. cambricum gezien.

• Dit artikel of een eerdere versie ervan is (gedeeltelijk) vertaald vanaf de Engelstalige Wikipedia, die onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.
  
• (en) Family Polypodiaceae, genus Polypodium; world species list
• Soortenbank.nl
• (en) Hardy Fern Library
• Biopix
• B.van Wierst 2002: Polypodium en het vulgare complex. VarenVaria nr.1 - 2002
• (es) B.Diez Garretas & A.E.Salvo-Tierra 1979: Sobre la existencia de Polypodium Macaronesicum Bobrov en el S. de la Peninsula Iberica. Acta Botánica Malacitana, 5: 5-14.

Zie de categorie Polypodium van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Onderfamilies en geslachten van de familie Polypodiaceae (Eikvarenfamilie) Onderfamilie Drynarioideae:Aglaomorpha · Arthromeris · Christiopteris · Drynaria · Gymnogrammitis · Paraselliguea · Phymatopteris · Polypodiopteris · SelligueaOnderfamilie Loxogrammoideae:Dictymia · LoxogrammeOnderfamilie Microsoroideae:Dendroconche · Goniophlebium · Kaulinia · Kontumia · Lecanopteris · Lemmaphyllum · Lepisorus · Lepidomicrosorium · Leptochilus · Microsorum · Neocheiropteris · Neolepisorus · Paragramma · Phymatosorus · Podosorus · Thylacopteris · TricholepidiumOnderfamilie Platycerioideae:Platycerium · Pyrrosia · SaxiglossumOnderfamilie Polypodioideae:Acrosorus · Adenophorus · Alansmia · Calymmodon · Campyloneurum · Ceradenia · Chrysogrammitis · Cochlidium · Colysis · Ctenopterella · Dasygrammitis · Enterosora · Grammitis · Lellingeria · Leucostichum · Luisma · Melpomene · Microgramma · Micropolypodium · Neurodium · Oreogrammitis · Niphidium · Pecluma · Phlebodium · Pleopeltis · Pleurosoriopsis · Polypodium (Eikvaren) · Prosaptia · Radiogrammitis · Scleroglossum · Serpocaulon · Stenogrammitis · Synammia · Terpsichore · Themelium · Tomophyllum · Xiphopterella · Xiphopteris · Zygophlebia