dcsimg

Oliwka (roślina) ( Polish )

provided by wikipedia POL
 src= Ten artykuł dotyczy drzewa. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa. Wikisłownik Hasło w Wikisłowniku
 src=
Olea europaea ssp. europaea
 src=
Owoce oliwki w sierpniu
 src=
Oliwki marynowane na tureckim targu
 src= W Wikimedia Commons znajdują się multimedia związane z tematem:
Oliwki

Oliwka (Olea L.) – rodzaj drzew należący do rodziny oliwkowatych. Zalicza się do niego 33[2]–35[3] gatunków zimozielonych drzew i krzewów. Rośliny te rosną w strefie międzyzwrotnikowej i w ciepłym klimacie umiarkowanym południowej Europy, Afryki, południowej Azji i w Australii. Największe znaczenie użytkowe ma oliwka europejska, z której owoców pozyskuje się oliwę. Gatunek ten i kilka innych z rodzaju (O. capensis, O. welwitschii) dostarcza cenionego, bardzo twardego drewna (zaliczane są one do tzw. drzew żelaznych)[2].

Systematyka

Synonimy[4]

Enaimon Raf., Leuranthus Knobl., Pachyderma Blume, Picricarya Dennst., Pogenda Raf., Steganthus Knobl., Stereoderma Blume, Tetrapilus Lour.

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system system APG IV z 2016)

Należy do rodziny oliwkowatych (Oleaceae) Hoffmanns. & Link, która jest jednym z kladów w obrębie rzędu jasnotowców (Lamiales) Bromhead z grupy astrowych spośród roślin okrytonasiennych[1].

Pozycja rodzaju w systemie Reveala (1993–1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa jasnotowe (Lamiidae Takht. ex Reveal), nadrząd Oleanae Takht., rząd oliwkowce (Oleales Lindl.), podrząd Oleineae Engl., rodzina oliwkowate (Oleaceae Hoffmanns. & Link), podrodzina Oleoideae (Hoffmanns. & Link) Arn., plemię Oleeae (Hoffmanns. & Link ex R. Br.) Dumort., rodzaj oliwka (Olea L.)[5].

Wykaz gatunków[3]

Zastosowanie

Roślina uprawna: w basenie Morza Śródziemnego uprawiana jest od kilku tysiącleci oliwka europejska (Olea europaea). Z owoców i nasion produkowany jest olej jadalny – oliwa. Owoce po uprzednim odpowiednim spreparowaniu nadają się do spożycia. Są bogate w związki mineralne, przede wszystkim fosfor, potas i żelazo, a także witaminy z grupy B, prowitaminę A, oraz witaminę C i E. Należą do owoców wyjątkowo wysokokalorycznych, 100 g zawiera ok. 150 kcal (zależy to oczywiście jeszcze od gatunku oliwek). Jedna mała (ok. 3 g) oliwka to 3–4 kcal. Oliwki zielone i czarne pochodzą z tych samych roślin. O kolorze decyduje etap dojrzewania owoców, na którym zostają zerwane (zielone zbierane są wcześniej). Główni eksporterzy: Hiszpania, Włochy, Grecja.

Obecność w kulturze i symbolice

W powszechnej tradycji oliwka symbolizuje pokój i pojednanie (gałązka oliwna) oraz zwycięstwo, chwałę, honor, dumę, wolność, bezpieczeństwo, prawdę, sprawiedliwość, mądrość, rozum, oczyszczenie, miłosierdzie[6].

Odgrywała dużą rolę w sztuce i wierzeniach narodów śródziemnomorskich.

Przypisy

  1. a b P.F. Stevens: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2010-03-24].
  2. a b David J. Mabberley: Mabberley's Plant-Book. Cambridge University Press, 2017, s. 644. ISBN 978-1-107-11502-6.
  3. a b Olea. W: The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2019-01-23].
  4. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2011-01-17].
  5. James L. RevealSystem of Classification. PBIO 250 Lecture Notes: Plant Taxonomy. Department of Plant Biology, University of Maryland, 1999. Systematyka rodzaju Olea według Reveala. [dostęp 31 marca 2007].
  6. Władysław Kopaliński: Słownik symboli. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1990. ISBN 83-214-0746-3.
license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
original
visit source
partner site
wikipedia POL

Oliwka (roślina): Brief Summary ( Polish )

provided by wikipedia POL

Oliwka (Olea L.) – rodzaj drzew należący do rodziny oliwkowatych. Zalicza się do niego 33–35 gatunków zimozielonych drzew i krzewów. Rośliny te rosną w strefie międzyzwrotnikowej i w ciepłym klimacie umiarkowanym południowej Europy, Afryki, południowej Azji i w Australii. Największe znaczenie użytkowe ma oliwka europejska, z której owoców pozyskuje się oliwę. Gatunek ten i kilka innych z rodzaju (O. capensis, O. welwitschii) dostarcza cenionego, bardzo twardego drewna (zaliczane są one do tzw. drzew żelaznych).

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
original
visit source
partner site
wikipedia POL