dcsimg

Pochrzyn ( полски )

добавил wikipedia POL
 src=
Bulwiaste kłącze pochrzynu

Pochrzyn, jams[2], ignam (Dioscorea L.) – rodzaj wieloletnich pnączy z bulwiastymi kłączami. Należy do niego ponad 600 gatunków pochodzących głównie z obszarów tropikalnych[3]. Najwięcej pochrzynów rośnie w naturze i uprawia się w Afryce Zachodniej, szczególnie w Ghanie, Nigerii oraz w Azji południowo-wschodniej, w Ameryce Południowej i na Karaibach.

Morfologia

Pnącza, które w zależności od gatunku wiją się zgodnie z ruchem wskazówek zegara lub odwrotnie. Bulwy o masie dochodzącej czasem nawet do 50 kg[potrzebny przypis] mają kształt kulisty lub maczugowaty, są wielokrotnie podzielone przewężeniami, skórka brązowa, spękana o strukturze korkowej. W zależności od gatunku rośliny wytwarzają wiele bulw lub tylko jedną. U większości gatunków bulwy są trujące, tylko u niektórych po odpowiednim przygotowaniu jadalne[3]. Liście sezonowe, sercowate. Kwiaty drobne, owocem jest okrągła torebka z uskrzydlonymi nasionami[3].

Systematyka

Synonimy[4]

Borderea Miégev., Helmia Kunth, Hyperocarpa (Uline) G. M. Barroso et al., Nanarepenta Matuda, Oncus Lour., Testudinaria Salisb., Ubium Cothen.

Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)

Rodzaj należący do rodziny pochrzynowatych (Dioscoreaceae), rzędu pochrzynowców (Dioscoreales R. Br.), kladu jednoliściennych w obrębie okrytonasiennych[1].

Pozycja w systemie Reveala (1993–1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa jednoliścienne (Liliopsida Brongn.), podklasa komelinowe (Commelinidae Takht.), nadrząd Lilianae Takht., rząd pochrzynowce (Dioscoreales Hook.f.), rodzina pochrzynowate (Dioscoreaceae R. Br.Barnh.), podrodzina Dioscoreoideae (R. Br.) Arn., plemię Dioscoreeae Bernh., rodzaj pochrzyn (Dioscorea L.)[5].

Gatunki (wybór)

Zastosowanie

Rośliny jadalne

Wiele gatunków z tego rodzaju jest uprawianych ze względu na jadalne bulwy i owoce. Pochrzyny dobrze się przechowują, dlatego były one głównym składnikiem diety na statkach przewożących niewolników z Afryki Zachodniej. Chroniły one przed szkorbutem, choć posiadają stosunkowo niewiele witaminy C. Bulwy dziko rosnących pochrzynów były spożywane w czasach głodu. Bulwy pochrzynu gotuje się, smaży lub piecze. W Afryce Zachodniej bulwy wchodzą w skład potrawy "fufu" (można ją także sporządzić z manioku, plantatów lub żółtosoczy). Przed spożyciem bulw pochrzynu konieczne jest ich wcześniejsze gotowanie lub moczenie w wodzie w celu pozbycia się toksycznych alkaloidów (dioskoryny)[6]. Często mylone są z bulwami batata[7].

Skład bulw przypomina swoją zawartością ziemniaka. Występuje w nich około 28% skrobi, także witamina A i C (około 5 mg/100 g), wapń, żelazo i potas. 100 g bulw dostarcza 452 kJ (105 kcal). Po ugotowaniu taka sama ilość zawiera 133 kcal[7].

Rośliny kosmetyczne

Niektóre gatunki wykorzystywane są również do produkcji kosmetyków.

Przypisy

  1. a b Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2017-08-01].
  2. Encyklopedia Powszechna PWN. T. 2. G-M. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1974, s. 326.
  3. a b c Geoff Burnie i inni: Botanica. Rośliny ogrodowe. Könemann, 2005. ISBN 3-8331-1916-0.
  4. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-03-26].
  5. Crescent Bloom: Dioscorea (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 2009-11-03].
  6. Anna Majewska: Ignam (ang.). Atlas owoców egzotycznych. [dostęp 2009-11-03].
  7. a b TomT. Sanders TomT. (red.), Czy wiesz, co jeść? Co nam pomaga a co szkodzi, 1997, s. 158, ISBN 83-905429-9-4 .
лиценца
cc-by-sa-3.0
авторски права
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
изворно
посети извор
соработничко мреж. место
wikipedia POL

Pochrzyn: Brief Summary ( полски )

добавил wikipedia POL
 src= Bulwiaste kłącze pochrzynu

Pochrzyn, jams, ignam (Dioscorea L.) – rodzaj wieloletnich pnączy z bulwiastymi kłączami. Należy do niego ponad 600 gatunków pochodzących głównie z obszarów tropikalnych. Najwięcej pochrzynów rośnie w naturze i uprawia się w Afryce Zachodniej, szczególnie w Ghanie, Nigerii oraz w Azji południowo-wschodniej, w Ameryce Południowej i na Karaibach.

лиценца
cc-by-sa-3.0
авторски права
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
изворно
посети извор
соработничко мреж. место
wikipedia POL