Multimedia w Wikimedia Commons Muchołówka mała (Ficedula parva) – gatunek ptaka z rodziny muchołówkowatych (Muscicapidae).
To gatunek wschodni – azjatycki i wschodnioeuropejski. W okresie lęgowym występuje w Europie Środkowej (od nizin po wysokie góry), Finlandii, Archangielsku i południowej Szwecji po środkową i wschodnią część Europy Południowej (południe Albanii i północna Grecja). Zachodnia granica przebiega przez Danię, Holandię, Austrię, Niemcy (wschodnią Bawarię, Brandenburgię i Saksonię) i Słowenię, a wschodnia przez Ural. Jej areał sięga umiarkowanej strefy Azji i pobrzeży Oceanu Spokojnego. To ptak wędrowny na dalekie dystanse. Izolowane siedliska występują ponadto na Kaukazie i Himalajach. Zimowiska muchołówki małej ulokowane są w tropikalnych regionach Indii, południowych Chinach i Indochinach. Jak więc widać kierunek migracji różni się od większości wędrownych europejskich ptaków, które zimą przebywają w Afryce lub na Półwyspie Arabskim. Europejskie populacje muchołówki kierują się przeważnie na północny zachód Indii, w Pakistanie, zachodnim Bangladeszu do Bhutanu i tylko niewielka część ptaków wędruje nad Morze Śródziemne w południowo-zachodniej części Starego Kontynentu, na Półwyspie Synaj, w Iranie, Afganistanie, nad Zatoką Perską oraz do wschodniej tropikalnej Afryki. Uważa się, że ptaki starają się znajdować zimowiska bliżej niż w Indiach.
Bez białego lusterka na skrzydle i bez ciemnych plamek na czole i piersi. Samiec ubarwieniem bardzo podobny do rudzika, od którego różni się tym, że czerwień piersi nie sięga oka, a brzegi ogona są białe. Jeśli ma ponad 2 lata to ma rdzawe podgardle i pierś (wcześnie brak tej barwy). Wierzch jego głowy i policzki są szare, grzbiet i wierzch skrzydeł brązowy. Pełna szata wykształca się w trzecim roku życia. Młode samce nie mają plamy na podgardlu i piersi. W tym miejscu znajdują się zółtobrązowe piórka między którymi widać pojedyncze rdzawe. Białe plamy na bokach ogona (na 2/3 długości zewnętrznych sterówek, choć końce są już czarne) widać jednak zarówno u samców, jak i samic czy osobników młodocianych. Szczególnie dobrze je widać w czasie lotu (u rudzika wszystkie pióra ogonowe są ciemne). Środkowe sterówki są jednolicie czarne, co sprawia wrażenie dwóch plam na ogonie. W charakterystycznej ostrzegawczej postawie ptak pokazuje swoje białe zewnętrzne sterówki – rozpościera ogon i potrząsa nim wydając przy tym dwusylabowe „tiidel tiidel”. Osobniki młodociane i samice są z wierzchu, na głowie, karku, grzbiecie, wierzchu skrzydeł, brązowe. Obie płci mają kuper o takim samym kolorze co grzbiet, a spód ciała brudnobiały.
W przeciwieństwie do innych muchołówek brakuje czarno-białego kontrastu. Ma też większe wymagania do gniazdowania niż muchołówka żałobna i białoszyja oraz jest od nich mniejsza (znacznie mniejsza też od wróbla). Samica i osobniki młodociane przypominają upierzeniem samicę muchołówki żałobnej, ale nie mają białych plam na wierzchu skrzydeł. Podobne rudziki mają rdzawą plamę nie tylko na szyi i piersi, ale i na policzkach oraz czole. Cechą charakterystyczną u opisywanej muchołówki małej jest jednak przede wszystkim ciemny koniec ogona i białe plamy u jego nasady.
Wysokie w tonie dzwoneczki o opadającym miękkim tonie (jak piecuszek): tink, tink, tink, daj, daj, daj, da. Głos wabiący: krótkie srr, ile, juljo (podobnie jak czyżyk). Czysty i trochę narzekający śpiew samców siedzących na wyeksponowanych gałęziach najczęściej słychać w maju i czerwcu.
To ptak typowo dzienny o największej aktywności w godzinach porannych. W miejscu gniazdowania można zobaczyć go pojedynczo, w parach lub grupach rodzinnych. Trudna do zauważenia, gdyż większość czasu przebywa w koronach drzew, gdzie prowadzi skryty tryb życia. Można go zobaczyć jak macha ogonem, czasem go stawiając, podczas gdy jego skrzydła zwisają.
Występuje na terenie całej Polski w starych liściastych i mieszanych lasach nizin, wyżyn i gór o bogatym podszycie ze względu jednak na to, że tego rodzaju drzewostany zachowały się w niewielu okolicach, należy obecnie do ptaków rzadszych. Spotkać go można w mieszanych buczynach górskich i podgórskich oraz w lasach jodłowo-bukowych (naturalnych i zbliżonych do pierwotnych). Przebywa wysoko w koronach drzew (preferuje te próchniejące). Przy występowaniu zwartych lasów liściastych jego areał w Europie rozpada się na izolowane stanowiska. Wymaga ponad 80–100 letnich drzewostanów, cienistych, próchniejących i z liczną etnomofauną, która zapewni mu pokarm. Sporadycznie samce słyszano w dojrzałych świerczyna z nielicznym udziałem starych buków oraz w dużych zadrzewieniach śródpolnych. Preferuje miejsca wilgotne i zacienione, np. zalewiska. siedliska istotne dla muchołówki małej:
Owady, przeważnie dwuskrzydłe – muchy i małe motyle (również ich larwy i poczwarki), oraz pajęczaki. Wymaga dużych ich ilości. Łowi je w koronach drzew w locie, najpierw wypatrując ofiar z eksponowanego miejsca, np. z suchej, bezlistnej gałęzi. W pogoni może dotrzeć do dość gęstych krzaków i zadrzewień w parkach. Może też je zbierać ze spodniej strony liści zawisając w powietrzu jak koliber. Pod koniec lata dieta staje się bardziej roślinna. Pojawiają się w niej owoce bzu czarnego i koralowego.
Początek okresu godowemu daje fletowy śpiew samca wabiąc tym samym samicę przelatywaniem w pobliżu wybranej dziupli. Ten przylatuje wiosną o kilka dni wcześniej niż samica. Tworzone pary są monogamiczne. W czasie wyprowadzania lęgów muchołówki małe stają się ptakami terytorialnymi – samiec odzywa się do 300 m od gniazda. Obszar jest dużo większy w porównaniu z innymi gatunkami muchołówek.
W populacji liczebnie samce przewyższają samice. Te które nie przystępują do rozrodu śpiewają bardzo intensywnie do końca czerwca.
Okres lęgowy trwa od czerwca do lipca – 1 lęg w ciągu roku. W płytkiej półotwartej dziupli (także w skrzynce lęgowej) o większym otworze zawieszonej 2 m nad ziemią (odległość między nimi 20 – 30 m), w niszy, szczelinie drzewa, za odstającą korą lub w kącie gałęzi luźno usłane z suchych źdźbeł traw, liści, delikatnych korzeni, mchu i włosia. Wysłane jest drobnym włosiem, zielonym mchem i suchymi liśćmi. Jego średnica dochodzi do 10 cm i budowane jest przez samicę.
5–7 jaj, na kremowym lub zielonkawym tle obficie nakrapiane rdzawymi plamkami. Znoszone są w połowie maja. Przylot w maju, odlot w sierpniu.
Opieka nad potomstwem nie różni się od tego w jakich sposób robią to inne pokrewne gatunki. Wysiadywanie trwa od 13 do 14 dni. Pisklęta w gnieździe pozostają około 2 tygodni. Karmią je oboje rodzice, również do dwóch tygodni po opuszczeniu dziupli. Przez krótki czas młode po opierzeniu nadal trzymają się w pobliżu gniazda. Dojrzałość płciowa osiągana jest w 2 roku życia.
Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową[4]. Szkodzi jej deszczowa aura latem, drapieżniki gniazdowe i nieodpowiednia gospodarka leśna:
Muchołówka mała (Ficedula parva) – gatunek ptaka z rodziny muchołówkowatych (Muscicapidae).
.jpg)
_at_Sindhrot_near_Vadodara,_Gujrat_Pix_112.jpg)
