Vespa és un gènere d'insectes himenòpters apòcrits de la família dels vèspids. Està distribuït sobretot a Àsia, amb dues espècies europees,[1] una d'elles, Vespa crabro, present als Països Catalans.
Vespa és un gènere d'insectes himenòpters apòcrits de la família dels vèspids. Està distribuït sobretot a Àsia, amb dues espècies europees, una d'elles, Vespa crabro, present als Països Catalans.
Sršeň (Vespa) je rod blanokřídlého hmyzu, který zahrnuje největší sociální vosy. Některé sršně mohou být až 55 mm (královny sršní mandarínských) dlouhé. V Česku žije jediný druh – sršeň obecná (Vespa crabro).
Spisovně česky je ten i ta sršeň (Příruční slovník jazyka českého a Internetová jazyková příručka ÚJČ uvádějí ženský rod jako méně častý, v zoologii je ale preferovaný[1]), lidově i (ten) sršán, sršáň.[2] Není vhodné oba možné rody v jednom článku kombinovat.
Většina sršní žije v jižní a jihovýchodní Asii, kde podle předpokladu je evoluční centrum celého sršního rodu Vespa. V subtropech žije sršeň východní (V. orientalis), jejíž areál leží kromě jižní a střední Asie i na Arabském poloostrově, v severní Africe a také ve Středomoří. V mírném pásmu žije sršeň žlutavá (V. simillima) a sršeň mandarínská (V. mandarinia), které se vyskytují i v Japonsku a na Sibiři, a již zmíněná evropská sršeň obecná, která byla introdukována do Severní Ameriky. Sršeň asijská (V. velutina) byla začátkem 21. století zavlečena do západní Evropy.
Sršně se živí různými cukernými šťávami a zároveň to jsou dravci. Pro své larvy loví bezobratlé, dospělci sbírají sladké ovocné šťávy nebo med z vyloupených včelích úlů. Jedna sršeň dokáže denně ulovit až několik desítek kusů much či jiného hmyzu.
Sršně žijí v hnízdě, jehož základy vybuduje královna-zakladatelka. Ta kusadly nastrouhá kousky dřeva, smíchá je se slinami a ze vzniklé papírové hmoty buduje odshora dolů hnízdo. První potomky vychovává sama do doby, než se vylíhnou dělnice, které postupně převezmou veškerou péči. Těch bývá několik set až několik tisíc, shánět potravu však vylétá jen část z nich. Na podzim pak z hnízda vylétají samci (obdoba včelích trubců) a plodné samičky, které na jaře založí nová hnízda. Společenství sršní na rozdíl od včel nepřežívá zimu, s výjimkou již zmiňovaných budoucích královen.
Navzdory rozšířené představě o smrtelně nebezpečném tvorovi je většina druhů sršní neútočná a pro člověka neškodná. Nebezpečné mohou být některé asijské druhy, které se někdy chovají relativně agresivně. Obavy pramení i z velikosti sršně a jejího hlasitého bzučení. Varovné bzučení používá např. pokud se člověk přiblíží k hnízdu a začne se jevit osazenstvu jako nebezpečí. Sršeň také reaguje podrážděně při prudkých otřesech v okolí svého hnízda, manipulaci u výletového otvoru či přehrazení příletové dráhy. V případě, že usedne na člověka, pouze zkoumá, zda není potravou a během pár sekund odletí. Je však nutné se vyvarovat prudkých pohybů, které by ji mohly rozrušit.
Sršně jsou vybaveny žihadlem spojeným s jedovou žlázou, podobně jako ostatní žahadlovití.[3] Jejich žihadlo a jed jim slouží především k lovu. I když některé tropické druhy sršní jsou útočné a jejich jed může způsobit zdravotní problémy, jed sršně obecné je mnohonásobně méně toxický než jed včely medonosné. Bodnutí způsobuje bolest, mírné otoky, případně jiné obtíže. Nedojde-li k zasažení jazyka či jícnu, není bodnutí (ani mnohonásobné) pro zdravého člověka nikterak život ohrožující. Bodnutí může být nebezpečné pro přecitlivělé osoby, u kterých hrozí rozvoj anafylaktického šoku. Sršně navíc mají jednu speciální vlastnost – dokáží jed vystřikovat až na vzdálenost 40 centimetrů. Zasáhne-li oči, působí podobně jako pepřový sprej. Občas může zasažení vyvolat zimnici či třesavku, ty však do půl hodiny samy odezní.
Zde je seznam žijících a fosilních druhů sršní. Taxonomie se stále vyvíjí, proto může docházet ke změnám.[4][5][6]
Vespa affinis
Vespa analis
Vespa basalis
Vespa bicolor
Sršeň obecná (Vespa crabro)
Vespa ducalis
Vespa dybowskii
Sršeň mandarínská (Vespa mandarinia)
Sršeň východní (Vespa orientalis)
Sršeň žlutavá (Vespa simillima)
Vespa soror
Vespa tropica
Sršeň asijská (Vespa velutina)
Obrázky, zvuky či videa k tématu sršeň ve Wikimedia Commons
Sršeň (Vespa) je rod blanokřídlého hmyzu, který zahrnuje největší sociální vosy. Některé sršně mohou být až 55 mm (královny sršní mandarínských) dlouhé. V Česku žije jediný druh – sršeň obecná (Vespa crabro).
Die Hornissen (Vespa) sind eine Gattung der Hautflügler (Hymenoptera) aus der Familie der sozialen Faltenwespen (Vespidae). Die namensgebende und in Mitteleuropa bekannteste Art ist die Hornisse (Vespa crabro).
Hornissen sind die größten Echten Wespen, ihre Arbeiterinnen erreichen meist Körperlängen von etwa 20 Millimetern. Bei der im Himalaya vorkommenden Art Vespa ducalis können die Königinnen eine Länge von 40 Millimetern und eine Flügelspannweite von 80 Millimetern erreichen. Die Tiere sind meist auffällig gefärbt, mit brauner bis schwärzlichbrauner Grundfarbe und kräftig gelber Musterung auf dem Thorax und den Tergiten des Abdomens.[1]
Von den anderen Echten Wespen unterscheiden sie sich durch ihre Größe und eine Reihe von Merkmalen des Kopfes. Die hinteren ihrer drei Punktaugen stehen näher zusammen als zu den Komplexaugen und liegen näher an diesen als am Occiput. Der Vertex ist langgestreckt.[2]
Bei den Larven ist der Kopf von vorne betrachtet dorsoventral leicht abgeflacht bis fast rund. Das Verhältnis von Kopfbreite zu -höhe beträgt 1,21 bis 1,50, das Verhältnis von Kopfbreite zur Breite der Mundwerkzeuge 1,33 bis 1,61. Die Stirnfurche ist deutlich ausgeprägt. Das Labrum ist an der Basis am breitesten. Die Mandibeln sind relativ kurz.[3]
Hornissen kommen in tropischen bis gemäßigten Zonen vor, wobei der Verbreitungsschwerpunkt der Gattung in Ostasien liegt, von wo aus manche Arten sich über Südostasien und einige südpazifische Inseln bis Neuguinea ausgebreitet haben. Nach Westen bis Europa kommen die Gewöhnliche Hornisse (Vespa crabro) und die Orientalische Hornisse (Vespa orientalis) vor. Die Gewöhnliche Hornisse wurde auch in Nordamerika eingebürgert.[4] Eine große fossile Vespa-Art ist aus dem späten Oligozän oder frühen Miozän bei Cannon Ferry (North Carolina, Vereinigte Staaten) bekannt.[5]
Hornissen ernähren sich größtenteils karnivor, sie jagen und erbeuten andere Insekten. In sehr seltenen Fällen fressen Hornissen auch Aas, bevorzugen in der Regel aber lebende Beute. Die Beute eines mittelgroßen Volkes von etwa 300 bis 400 Tieren wird mit einem halben Kilogramm je Tag der Hochsaison (Sommer) angegeben. Darüber hinaus bevorzugen sie kohlenhydratreiche Nahrung in Form von süßen Säften wie beispielsweise Baumsäfte von Eichen oder Eschen, gärendes Fallobst und Blütennektar.
Innerhalb der Echten Wespen (Vespinae) ist die Gattung Provespa das Schwestertaxon zu Vespa.[6]
Die Gattung Vespa enthält etwa 23 Arten:[7]
2013 wurde von Perrard et al. auf der Basis morphologischer und DNA-Sequenz-Untersuchungen folgendes Kladogramm für die verwandtschaftlichen Beziehungen zwischen den Arten vorgeschlagen:[8]
Vespa basalis
Vespa binghami
Vespa fumida
Vespa soror
Vespa mandarinia
Vespa philippinensis
Vespa tropica
Vespa ducalis
Vespa dybowskii
Vespa crabro
Vespa orientalis
Vespa moscaryana
Vespa affinis
Vespa analis
Vespa luctuosa
Vespa fervida
Vespa multimaculata
Vespa bellicosa
Vespa bicolor
Vespa simillima
Vespa vivax
Vespa velutina
Die Hornissen (Vespa) sind eine Gattung der Hautflügler (Hymenoptera) aus der Familie der sozialen Faltenwespen (Vespidae). Die namensgebende und in Mitteleuropa bekannteste Art ist die Hornisse (Vespa crabro).
Lei cabridans (var. abelhard, burgaud, bossalon, braulon, brossalon, cabrian, forforon, forselon,forsalon, graule, graulon, taria, tauna[1]) es un genre d'insèctes dich Vespa en latin que fa partida de la familha dei Vespidae. Amb una talha que pòu agantar 45 mm de longor, lei cabridans son leis insèctes sociaus pus grands de la planeta. Son de predators que caçan generalament d'autreis insèctes coma lei vèspas, leis abelhas ò lei moscas. La màger part deis espècias son originàrias d'Asia mai certanei se son difusadas vèrs leis autrei continents.
En Occitània, son presents lo cabridan europèu e lo cabridan asiatic. Lo segond es una espècia invasiva arribada au començament dau sègle XXI.
Lei cabridans (var. abelhard, burgaud, bossalon, braulon, brossalon, cabrian, forforon, forselon,forsalon, graule, graulon, taria, tauna) es un genre d'insèctes dich Vespa en latin que fa partida de la familha dei Vespidae. Amb una talha que pòu agantar 45 mm de longor, lei cabridans son leis insèctes sociaus pus grands de la planeta. Son de predators que caçan generalament d'autreis insèctes coma lei vèspas, leis abelhas ò lei moscas. La màger part deis espècias son originàrias d'Asia mai certanei se son difusadas vèrs leis autrei continents.
En Occitània, son presents lo cabridan europèu e lo cabridan asiatic. Lo segond es una espècia invasiva arribada au començament dau sègle XXI.
Hó͘-thâu-phang (hàn-jī: 虎頭蜂; ha̍k-miâ: Vespa), mā hō-chò o͘-kak-phang (烏角蜂), o͘-tèng-phang(烏釘蜂), phang-hó͘ (蜂虎), sī chi̍t khoán tōa-chiah jî-chhiáⁿ ū kong-kek-sèng ê phang. Hō͘ i ê phang-chiam ui--tio̍h, siong-tiōng sî khó-lêng ē chhiâⁿ-miā.
Зур шөпшәлә́р (боҗаннар (Vespa)) - чын шөпшәләр ыругы. 20 гә якын төре билгеле, киң таралганнар; Русиядә 5-7 төре яши. Татарстан территориясе өчен Европа зур шөпшәләр яки гади зур шөпшәләр (V. crabo) гадәти.
Татарстанда тереклек итүче җәмгыяви җыелмаканатлы шөпшәләрнең иң зурысы (гәүдә озынлыгы 3 см га кадәр). Оясы шарсыман формада, диаметры 25 см тирәсе, агач куышларында, сыерчык ояларында, агач корылмаларда һәм чормаларда оя кора. Ояны зур шөпшәләр кәгазьгә охшаган материалдан (шунлыктан кайвакыт аларны кәгазь шөпшәләре дип тә атыйлар) ясыйлар. Бу материал каенның яшь ботакларын кимереп әзерләнә. Кыш чыккан аталанган ана зат үзе туган оядан файдалана яки яңасын төзи. Башта ул яңа ояның стенасын «кәгазь» белән тышлый, аннан соң аска карап торган күзәнәкләрдән кәрәз ясый. Гаилә зурайгач, беренче кәрәзгә икенчесе эленә һәм шулай дәвам итә. Эре ояларда 6 катка кадәр кәрәз була, мондый ояның диаметры ярты метрга җитәргә мөмкин. Ата затлар августта күренә башлый һәм кушылганнан соң тиз генә үләләр. Җ
итлеккән зур шөпшәләр төрле азык белән туклана. Личинкаларын туендыру өчен ана зур шөпшәләр һәм эшче боҗаннар эре чебеннәрне, бал кортларын, сирәк кенә ялгыз кыргый умарталарны тоталар. Умарталыклар янына урнашып, умартачылыкка сизелерлек зыян китерергә мөмкиннәр. Зур шөпшәләр угы кеше өчен куркыныч.
Зур шөпшәлә́р (боҗаннар (Vespa)) - чын шөпшәләр ыругы. 20 гә якын төре билгеле, киң таралганнар; Русиядә 5-7 төре яши. Татарстан территориясе өчен Европа зур шөпшәләр яки гади зур шөпшәләр (V. crabo) гадәти.
Татарстанда тереклек итүче җәмгыяви җыелмаканатлы шөпшәләрнең иң зурысы (гәүдә озынлыгы 3 см га кадәр). Оясы шарсыман формада, диаметры 25 см тирәсе, агач куышларында, сыерчык ояларында, агач корылмаларда һәм чормаларда оя кора. Ояны зур шөпшәләр кәгазьгә охшаган материалдан (шунлыктан кайвакыт аларны кәгазь шөпшәләре дип тә атыйлар) ясыйлар. Бу материал каенның яшь ботакларын кимереп әзерләнә. Кыш чыккан аталанган ана зат үзе туган оядан файдалана яки яңасын төзи. Башта ул яңа ояның стенасын «кәгазь» белән тышлый, аннан соң аска карап торган күзәнәкләрдән кәрәз ясый. Гаилә зурайгач, беренче кәрәзгә икенчесе эленә һәм шулай дәвам итә. Эре ояларда 6 катка кадәр кәрәз була, мондый ояның диаметры ярты метрга җитәргә мөмкин. Ата затлар августта күренә башлый һәм кушылганнан соң тиз генә үләләр. Җ
итлеккән зур шөпшәләр төрле азык белән туклана. Личинкаларын туендыру өчен ана зур шөпшәләр һәм эшче боҗаннар эре чебеннәрне, бал кортларын, сирәк кенә ялгыз кыргый умарталарны тоталар. Умарталыклар янына урнашып, умартачылыкка сизелерлек зыян китерергә мөмкиннәр. Зур шөпшәләр угы кеше өчен куркыныч.
Стршлените (Vespa) се најголеми од еузоцијалните оси, со кои споделуваат физички сличности. Некои видови можат да достигнат до 5,5 см (2,2 инчи) во должина. Тие се разликуваат од другите оси со релативно големата горна маргина на главата и со заоблениот сегмент на абдоменот веднаш зад половината. Во светски рамки, постојат 22 признати видови на стршлени,[2] Повеќето видови се јавуваат само во тропските предели на Азија, иако европскиот стршлен (Vespa crabro), е широко распространет низ цела Европа, Русија, Северна Америка и Североисточна Азија
Како и другите социјални оси, стршлените градат заеднички гнезда со џвакање дрво за да направат пулпа. Секое гнездо има една матица, која носи јајца и ја посетуваат работници кои, иако генетски се женки, не можат да положат плодни јајца. Повеќето видови прават изложени гнезда во дрвја и грмушки, но некои (како што е Веспа ориенталис) ги градат своите гнезда под земја или во други шуплини. Во тропските предели, овие гнезда може да поминат во текот на целата година, но во умерените места, гнездото умира во текот на зимата, со осамени кралици кои хибернираат во легло или друг изолативен материјал до пролетта.
Стршлените често се сметаат за штетници, бидејќи агресивно ги чуваат местата за гнездење кога се под закана и нивните убоди може да бидат поопасни од оние на пчелите.[3]
Стршлените се наоѓаат главно во Северната хемисфера. Европскиот стршлен (Vespa crabro) е најпознат вид, широко распространет во Европа (но никогаш не се наоѓа северно од 63-та паралела), Украина и Европска Русија (освен во екстремни северни области). На исток, областа за дистрибуција на видовите се протега преку планините Урал до Западен Сибир. Во Азија, обичниот европски стршлен се наоѓа во јужниот дел на Сибир, како и во источна Кина. Европскиот стршлен случајно бил воведен во источна Северна Америка околу средината на 19 век и живеел таму од приближно истите ширини како во Европа.
Азискиот голем стршлен (Vespa Mandarina) живее во Приморскиот крај, Хабаровскиот краи (јужен дел) и Еврејската Автономна Област во Русија, Кина, Кореја, Тајван, Камбоџа, Лаос, Виетнам, Индокина, Индија, Непал, Шри Ланка и Тајланд, но најчесто се наоѓаат во планините на Јапонија, каде што тие се познати како „џиновска пчела“.
Источниот стршлен (Vespa Orientalis) се јавува во полусушните субтропски области на Централна Азија (Ерменија, Дагестан во Русија, Иран, Авганистан, Оман, Пакистан, Туркменистан, Узбекистан, Таџикистан, Киргистан, јужен Казахстан), Јужна Европа (Италија , Малта, Албанија, Македонија Романија, Турција, Грција, Бугарија, Кипар), Северна Африка (Алжир, Либија, Египет, Судан, Еритреја, Сомалија) и по бреговите на Аденскиот Залив и на Блискиот исток.[4]
Азискиот стршлен (Vespa Velutina) е донесен во Франција, Шпанија, Португалија и Италија.
Возрасните стршлени и нивните роднини се хранат со нектар и растителна храна богата со шеќер. Така, тие често може да се најдат како се хранат со сируп од дабови дрвја, гнили слатки плодови, мед и какви било прехранбени производи што содржат шеќер. Стршлените често летаат во овоштарниците за да се хранат со презреено овошје. Стршлените имаат тенденција да пронајдат дупка во овошјето за да станат тотално обвиткани во пулпата.
Возрасните напаѓаат и разни инсекти, кои ги убиваат со убоди и вилици. Поради нивната големина и моќта на нивниот отров, стршлените можат без тешкотии да убиваат големи инсекти како што се пчелите и скакулците. Жртвата е оневозможена и се користи како исхрана за ларвите кои се развиваат во гнездото, наместо да ги консумира возрасните стршлени. Со оглед на тоа што некој од нивниот плен се смета за штетник, стршлените може да се сметаат за корисни под некои околности.
Ларвите на стршлените произведуваат слатка секреција која содржи шеќери и аминокиселини што ги конзумираат работниците и матиците.[5]
Стршлените имаат осило за убивање на пленот и одбрана на гнезда. Убодите од стршленот се поболни за луѓето отколку вообичаените оси и убодот содржи голема количина (5%) ацетилхолин. [6][7] Стршлените може да убодуваат постојано, за ралзика од пчелите кои умираат при убодот.
Токсичноста на убодот варира во зависност од видовите на стршленот; некои испорачуваат само типичен убод од инсекти, додека други се меѓу најпознатите отровни познати инсекти.[8] Убодите Не се фатални, освен понекогаш кај луѓе со алергиски реакции.
Црностомачен стршлен
Азиски стршлен.
Стршлените (Vespa) се најголеми од еузоцијалните оси, со кои споделуваат физички сличности. Некои видови можат да достигнат до 5,5 см (2,2 инчи) во должина. Тие се разликуваат од другите оси со релативно големата горна маргина на главата и со заоблениот сегмент на абдоменот веднаш зад половината. Во светски рамки, постојат 22 признати видови на стршлени, Повеќето видови се јавуваат само во тропските предели на Азија, иако европскиот стршлен (Vespa crabro), е широко распространет низ цела Европа, Русија, Северна Америка и Североисточна Азија
Како и другите социјални оси, стршлените градат заеднички гнезда со џвакање дрво за да направат пулпа. Секое гнездо има една матица, која носи јајца и ја посетуваат работници кои, иако генетски се женки, не можат да положат плодни јајца. Повеќето видови прават изложени гнезда во дрвја и грмушки, но некои (како што е Веспа ориенталис) ги градат своите гнезда под земја или во други шуплини. Во тропските предели, овие гнезда може да поминат во текот на целата година, но во умерените места, гнездото умира во текот на зимата, со осамени кралици кои хибернираат во легло или друг изолативен материјал до пролетта.
Стршлените често се сметаат за штетници, бидејќи агресивно ги чуваат местата за гнездење кога се под закана и нивните убоди може да бидат поопасни од оние на пчелите.
Тыраж (лат. Vespa) — ҡараһыу йәки һарғылт төҫтәге ярыҡанатлы, саға торған эре бөжәк; оҙонлоғо 26—30 мм самаһы; бал ҡорттарына ныҡ зыян килтерә.
Ырыуға 23 төр ҡарай. Ер шарының кп кенә ҡитғаларында осрай. Көньяҡ Азияла Һиндостан, Ҡытай, Таиланд, Вьетнамда бик ныҡ таралған. Рәсәйҙә лә (Vespa crabro) төрө таралған.
Тыраж (лат. Vespa) — ҡараһыу йәки һарғылт төҫтәге ярыҡанатлы, саға торған эре бөжәк; оҙонлоғо 26—30 мм самаһы; бал ҡорттарына ныҡ зыян килтерә.
अरिङ्गाल एक प्रकारको विषालु कीरा हो। यो एक समुहमा बस्ने किरा हो। यसको देख्नसक्ने क्षमता धेरै हुन्छ यो किराले सिजन अनुसार अाफ्नो घर फेर्ने गर्दछ। यो किरा जमिन मुनि र अग्ला अग्ला रुखको हागामा गोलो बनाएर बस्ने गर्दछ ।
अरिङ्गालको जीवन चक्र मौरी, पुतली, झिँगा जस्तै फुल बाट लार्भा, लार्भा बाट प्युपा र प्युपा बाट वयस्क बन्ने गर्दछ । सबै भन्दा पहिले एक अरिङ्गालले आफु मात्र अट्ने सानो चाका बनाएर दुई चारवटा फुल पारी बाहिर पट्टी रुखका बोक्राको धुलोको लेप बनाएर टाल्छ । फुलबाट विभिन्न अवस्थाहरू पार गरेर पन्ध्र देखि बीस दिनमा दुई चारवटा अरु वयस्क अरिङ्गाल थपिन्छन् । यसै गरि जति जति अरिङ्गालको सङ्ख्या बढ्दै जान्छ गोलाको आकार पनि त्यति ठुलो हुँदै जान्छ । अरिङ्गालको गोलोको आकार हेरेर यो भित्र बस्ने अरिङ्गालहरू धेरै छन् अथवा थोरै छन् भनेर सजिलै अनुमान लगाउन सकिन्छ । अरिङ्गालहरू एक गोलोमा एक वर्ष सम्म बस्छन् । पुस माघमा चिसो मौसमका कारण यिनीहरू गोलो छोडेर अलग अलग जान्छन् । कति त मर्छन् पनि । गर्मि सुरु भए लगत्तै बचेका अरिङ्गालले छुट्टा छुट्टै गोला बनाउँछन् । यिनीहरू मौरी, झिङ्गा आदि किराहरूलाई आफ्नो आहार बनाउछन् ।
अरिङ्गाल भिन्न जातअनुसार ठूला रुखका टुप्पा, भीर पहरा, कुइनेटा, पाखा, खरबारी, कान्ला र ढुङ्गाको कापतिर बस्ने गर्छ । विशेषतः कालो अरिङ्गाल, रातो अरिङ्गाल र लाटा अरिङ्गाल रुखमा गोला बनाएर बस्छन् भने अत्छ्युँ र बछ्युँले भीर पहरा, टोड्का, कुइनेटा, पाखा, खरबारी, कान्ला र ढुङ्गाको कापतिर गोला लगाउने गर्छन् ।पहाडी जिल्लाहरूमा जंगल र खेतबारी वरपर रुख, ओडार, भीरपहरा ठूला भवनहरूमा वर्षायामसँगै अरिङ्गालले गोलो लगाउने गर्दछन् । पहाडी भेकमा बिशेषगरी दुई खालका अरिङ्गाल हुन्छन् रातो र कालो । राता अरिङ्गालहरू सिधा हुन्छन्, जो गोलोनजिकै गएर चलाउँदा पनि हत्तपत्त चिल्दैनन् भने अर्को काला अरिङ्गाल जो देख्नमा हल्का रातो कालो हुन्छन्, यिनीहरूलाई चलाउनु त के आफ्नो गोला भएको रुखको वरपर आएर हल्ला गर्नेसम्मलाई पनि टोकी हाल्छन् । यसैले त ज्यादा रिस भएको र झनक्कै रिसाउने मान्छेलाई कालो अरिङ्गगालको जस्तो रिस भन्ने समेत गरिन्छ । अरिङ्गाल कालो हो कि रातो भनी थाहा पाउन यसको गोलोको रङ्गबाट पनि थाहा पाउन सकिन्छ । राता अरिङ्गालका गोलाहरू खैरो र फुस्रो रंगका हुन्छन् भने कालो अरिङ्गालका गोला घर पोत्ने रातो माटोजस्तै चहकिलो राता हुन्छन् । अरिङ्गालले आफ्नो गोला बनाउन लाली गुराँस र अयाँरको नरम बोक्रा प्रयोग गर्दछन् । देशभरबाट हरेक वर्ष अरिंगालको टोकाईबाट मृत्युका समाचार आइरहन्छन् ।[१]
विषालु अरिङ्गाल, वछ्युँ, बारुलोको मह त हुँदैन तर लार्भा खान वस्तीका युवाहरू अरिङ्गालको गोलो देख्नै हुन्न ज्यान जानेसम्मकै जोखिम मोलेर पनि गोलो नियन्त्रणमा लिन्छन् अरिङ्गालको गोलो कतिपय स्थानमा सजिलै स्थान वा रुखमा हुन्छ भने कतिपय स्थानमा गाह्रो र ज्यानै जान सक्ने खतरा हुन्छ । लामो लौरीमा कपडा वेरेर मट्टितेल छर्केर आगो सल्काई अरिङ्गाल पोल्ने वा सजिलो स्थान भए ठूलो थैली लिएर गोलो थैलीमा झरेर तातोपानीमा डुबाउने समेत गरिन्छ । यदि लार्भाहरू जिउँदै भए मकैको पिठोमा रातभर राखे लार्भाले मकैको पिठो खाई पेटको फोहर सबै दिसा गर्छन् र अघाएर बसेपछि पनि परिकार बनाइन्छ । अबका दिनमा अरिङ्गालका लार्भाको व्यापार पनि गर्ने गरेको देखिन्छ । विशेषगरी अरिङ्गालका लार्भा मगर र चेपाङ समुदायको मनपर्ने खाना हो । धादिङ तथा गोरखाका युवाहरूको जमात जंगल चाहार्ने र अरिङ्गालका गोला खोज्ने अनी राती गएर आगो लगाई गोलै कब्जामा लिएर लार्भा र उड्न नसकेका बच्चा राजमार्गका होटलहरूमा बेच्ने काम गर्दछन् । एउटा गोलाबाट ६ हजारसम्म कमाई हुने गरेको अरिङ्गालको लार्भा उनिहरूले आँवुखैरेनी, मुग्लिन, जोगीमारा, मलेखु लगायतका होटलहरूमा १ केजीका प्याकेट बनाएर बेच्ने गर्छन् । प्रति किलो २ हजार रुपैयाँसम्म र मानाको १२ सय सम्ममा बिक्री हुने गरेको छ भने पकाएर बेचे प्रति प्लेट १ हजारसम्म असुल्छन् । । अरिङ्गालका लार्भा काठमाडौंमा साथीभाइलाई नासो लिने परिकार बनेको छ । अरिङ्गाल र बारुलोका लार्भाले भियाग्रा जस्तै यौनक्षमता वृद्धि गर्ने विश्वासले युवाहरू पुर्खाले नखाएका खानातर्फ आकिर्षत भएका हुन् । [१]
ब्रिटिशको इस्ट इन्डिया कम्पनी सेनाले पहिलो पल्ट सिन्धुलीगढीमा हमला गर्न आउादा नेपाली सेनाका कमान्डर बंशु गुरुङको नेतृत्वमा गोर्खालीले गढी आउने बाटो वरपर सयौं अरिङ्गालका गोला पहिचान गरिराखेका थिए र बाटो वरपर सयौं सिस्नोका झ्याङ लगाएर राखेका थिए । जब ब्रिटिश सेनाहरू गढी आक्रमण गर्न जंगलको बाटो हुँदै आए, गोर्खाली सेनाले एकै पटकमा धनु काँडले सयौं राता र काला अरिङ्गालका गोला झारिदिए । यसपश्चात् रिसाएका ति अरिङ्गालहरूले टोकेर सयौं ब्रिटिश सेना बाटो वरपर मरे भने सिस्नुको पोलाई र अरिङ्गालबाट आत्तिएर कैयौं अंग्रेज सेना ज्यान जोगाएर भागे । चौबीस सयको संख्यामा आएका ब्रिटिश सेनामाथि यसरी ८०० गोर्खालीले बिजय प्राप्त गरेका थिए । एसियामा ब्रिटिश सेनाको यो नै पहिलो हार थियो । यसपश्चात् ४०/५० वर्षसम्म ब्रिटिश सेनाले नेपाललाई आक्रमण गर्ने हिम्मत गरेनन् । [१]
अरिङ्गालको शिकारका लागि राईहरू मरिहत्ते गर्छन् । अरिङ्गालको शिकार किराँत राई जातिमा निकै लोकप्रिय मानिन्छ । किराँत राई जातिमा लोकप्रिय परिकारमा पर्ने अरिङ्गाल, तरकारीको वा सितनको रूपमा खाने चलन छ । यति मात्र होइन उनीहरूले माङ (देवता) लाई पनि चढाउने गर्छन् । माङलाई अरिङगाल चढाउनु उत्तम मानिन्छ । किराँत राई जातिका माङ भनेको आफ्ना मृतात्मा पुर्खा अर्थात् पितृहरू हुन् । माङ (पृतात्मा देवता) पुज्दा शिकारका विभिन्न परिकार चढाउने क्रममा मुत्दुम अर्थात् मुन्धुममार्फत अरिङ्गाल चढाएको समेत बखान्ने गर्छन् । यस अर्थमा किराँत राई जातिमा अरिङगालको महत्व रहेको प्रस्ट छ तर बारुला, लाटा अरिङ्गाल जाति भने माङमा चल्दैनन् । अरिङ्गालका जातहरूमा सावा, सक्वा, भावा र धिवाका बारेमा राई जातिले ज्ञान राखेको पाइन्छ । यिनीहरूलाई क्रमशः नेपालीमा कालो अरिङ्गाल, रातो अरिङ्गाल, अत्छ्युँ र बछ्युँ नामले चिनिन्छ । यीबाहेकका अरू बारुला जातमा पर्छन् । बारुला जातमा बारुला, ठूलो बारुला, भुसुने बारुला, रातो बारुला, सेतो बारुला, कन्धने बारुला, तुने बारुला पर्छन् । बारुला पनि खाने चलन छ तर बारुला काढ्ने कार्यले अरिङ्गालको जस्तो महत्व राख्दैन ।[२]
सामान्यतः अरिङ्गाल काढ्ने समय पनि निश्चित हुन्छ । साउन वा भदौ महिनामा नुवागी पुजेपछि मात्र अरिङ्गाल काढ्ने चलन छ । त्योभन्दा अगाडि अरिङ्गाल काढ्न मिल्दैन, काढेमा पितृहरू रिसाइ सुब्बेफाब्बे हुँदैन भन्ने विश्वास रहेको छ । अरूको बारी वा खेतको अरिङ्गाल विना अनुमति काढ्न मिल्दैन । अनुमति नलिई कसैले अरिङ्गाल काढेमा सम्पत्ति चोरे सरह चोरी गरेको ठहरिन्छ र समाज मिलेर चोरीको कारवाहीस्वरूप दण्ड जरिवाना गर्ने वा माफी मगाइ आउने दिनमा नदोहरायाउने वाचा गराइन्छ । सामान्यतः साउन अन्तिमबाट सुरु गरेर भदौ, असोज महिनादेखि कात्तिक महिनासम्म अरिङ्गाल काढ्ने चलन छ । यसमा पनि असोज महिनाको पूर्णिमा तिथि पारेर काढ्न सकेमा बढी बच्चा हुन्छ भन्ने विस्वाश छ । कहिले काढ्ने भन्ने कुरा निजी बारी, खेत वा सार्वजनिक जङ्गल के हो त्यसमा भर पर्दछ । निजी बारी वा खेतको भए जग्गा धनीको निर्णयमा भर पर्छ तर जङ्गलको भएमा जसले पहिला देखेर अरिङ्गाल काढ्छ, उसैको हुन्छ । ‘मैले सानो गोला लगाउन थालेबाट देखेको हुँ’ भनेर दाबी गर्न मिल्दैन । अरिङ्गाल काढ्ने विधि हुन्छ । यसका लागि एकदमै बल्ने राँको वा पुल्ठो चाहिन्छ । राँको वा पुल्ठोले माउहरू उम्कन नमिल्ने गरी गोलामा पोल्ने गरिन्छ । आगोले भेट्ने बित्तिकै गोला सल्किन थाल्छ । राईहरूको व्यावहारिक अनुभवमा कालो अरिङ्गाल लाटो हुन्छ भने रातो अरिङ्गाल चलाख हुन्छ । कालो अरिङ्गालको माउ फुत्कियो भने शत्रुको खोजीमा गोला वरपर घुम्न थाल्छ भने रातो अरिङ्गाल भने सिधै गोला भएको रुखको फेदतिर झर्छ । रातो अरिङ्गालले शत्रुलाई पानीभित्र छिरे पनि पर्खिबस्छ भन्ने भनाइ छ । सकेसम्म रातो अरिङ्गाल काढ्दा अन्य रुखबाट काढ्न पाएमा उत्तम मानिन्छ । अरिङ्गाल काढ्दा भयङ्कर सावधानी अपनाउनु पर्छ । नत्र ज्यान पनि जान सक्छ । अरिङ्गालले चिलेमा बिरामी हुनुको साथै मृत्यु हुने सम्भावना पनि रहन्छ । कालो अरिङ्गाल र अत्छ्युँ कम विषालु हुने र रातो अरिङ्गाल र बछ्युँ बढी विषालु हुने व्यावहारिक अनुभव छ तर किराँत राई जातिसँग अरिङ्गालको विष झार्ने अचुकको औषधि पनि छन् । चिलेको ठाउँमा चोखो जाँडको छोक्रा दल्ने वा टिमुरको गेडा छिपछिप पानी हाल्दै पिसेर दल्ने गरिन्छ । यसले अरिङ्गालको विष मर्ने अनुभव छ । अरिङ्गाल पोल्दा गोलाको बाहिरी कुट जलेर नष्ट भएपछि चाका मात्र बाँकी रहन्छ । चाकालाई झोलामा राखेर घर ल्याएपछि पोल्ने वा उमाल्ने गरिन्छ । पोल्दा वा उसिन्दा बच्चा ढाडिनुका साथै बच्चा छोप्ने ढक्कन डढेर नष्ट भई चाकाबाट बच्चा निकाल्न सजिलो हुन्छ । बच्चा निकालेर भित्रको फोहोर वस्तु फालिन्छ र तेलमा भुटेर खाइन्छ । अरिङ्गाल काढेपछि छिमेकमा बाँडेर खाने चलन छ । पहिला त गाउँलेले मान्ने राईबूढाको समेत अनिवार्य भाग पुरायाउने रीति रहेको थियो । अहिले राईबूढाको चलन हराएकोले त्यो रीति पनि हराएको छ ।[२]
अरिङ्गाल एक प्रकारको विषालु कीरा हो। यो एक समुहमा बस्ने किरा हो। यसको देख्नसक्ने क्षमता धेरै हुन्छ यो किराले सिजन अनुसार अाफ्नो घर फेर्ने गर्दछ। यो किरा जमिन मुनि र अग्ला अग्ला रुखको हागामा गोलो बनाएर बस्ने गर्दछ ।
_(29512474416).jpg)
माध्यमे अपभारण करा
Wikispeciesप्रकार टॅक्सॉन सामान्य नाव
अधिकार नियंत्रण 
गांधीलमाशी (इंग्रजी Hornet) ही एक प्रकारची माशी आहे. ही मधमाशीपेक्षा मोठी असून जर्द पिवळ्या रंगाची असते. हिचा डंख अतिशय जोरदार असतो. ती अनेक वेळा डंख मारू शकते. मधमाशी हे गांधीलमाशीचे खाद्य असते. गांधीलमाश्या पोळ्यांवर हल्ला करून मधमाश्यांना मारतात आणि त्यांना खातात. संधिपाद प्रकारातील कीटक वर्गाच्या हायमेनॉप्टेरा गणात गांधीलमाशीचा समावेश होतो.
गांधीलमाश्यांचे पोळे हे लहान असते. ते बरेचदा मातीने बनवलेले असते. आशियाई गांधीलमाशी, युरोपीय गांधीलमाशी, Asian giant hornet हे या माश्यांचे विविध प्रकार आहेत.
गांधीलमाशी (इंग्रजी Hornet) ही एक प्रकारची माशी आहे. ही मधमाशीपेक्षा मोठी असून जर्द पिवळ्या रंगाची असते. हिचा डंख अतिशय जोरदार असतो. ती अनेक वेळा डंख मारू शकते. मधमाशी हे गांधीलमाशीचे खाद्य असते. गांधीलमाश्या पोळ्यांवर हल्ला करून मधमाश्यांना मारतात आणि त्यांना खातात. संधिपाद प्रकारातील कीटक वर्गाच्या हायमेनॉप्टेरा गणात गांधीलमाशीचा समावेश होतो.
गांधीलमाश्यांचे पोळे हे लहान असते. ते बरेचदा मातीने बनवलेले असते. आशियाई गांधीलमाशी, युरोपीय गांधीलमाशी, Asian giant hornet हे या माश्यांचे विविध प्रकार आहेत.
ಕಣಜವು ಈ ಜಾತಿಯ ಸುಸಾಮಾಜಿಕ ಕೀಟಗಳಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡದು. ಕೆಲವು ಪ್ರಜಾತಿಗಳು ಉದ್ದದಲ್ಲಿ ೫.೫ ಸೆ.ಮಿವರೆಗೆ ಮುಟ್ಟಬಲ್ಲವು. ತುಲನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ತಲೆಯ ದೊಡ್ಡ ಮೇಲಂಚು ಮತ್ತು ಸೊಂಟದ ಸ್ವಲ್ಪ ಹಿಂದಿರುವ ಹೊಟ್ಟೆಯ ದುಂಡನೆಯ ಭಾಗದಿಂದ ಈ ಜಾತಿಯ ಕೀಟಗಳಿಂದ ಕಣಜವನ್ನು ವ್ಯತ್ಯಾಸಮಾಡಬಹುದು. ಬಹುತೇಕ ಪ್ರಜಾತಿಗಳು ಕೇವಲ ಏಷ್ಯಾದ ಉಷ್ಣವಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸುತ್ತವೆ, ಆದರೆ ಯೂರೋಪಿಯನ್ ಕಣಜವು ಯೂರೋಪ್, ರಷ್ಯಾ, ಉತ್ತರ ಅಮೇರಿಕಾ ಮತ್ತು ಈಶಾನ್ಯ ಏಷ್ಯಾದಾದ್ಯಂತ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಹರಡಿದೆ.
ಇತರ ಸಂಘಜೀವಿ ಕೀಟಗಳಂತೆ, ಕಣಜಗಳು ಕಾಗದದಂಥ ಮೆದು ಪದಾರ್ಥವನ್ನು ಮಾಡಲು ಕಟ್ಟಿಗೆಯನ್ನು ಅಗಿದು ಸಾಮುದಾಯಿಕ ಗೂಡುಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟುತ್ತವೆ. ಪ್ರತಿ ಗೂಡು ಒಂದು ರಾಣಿಕಣಜವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ರಾಣಿಕಣಜವು ಮೊಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಇಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಇದನ್ನು ಕೆಲಸಗಾರ್ತಿ ಕಣಜಗಳು ಶುಶ್ರೂಷೆ ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಕೆಲಸಗಾರ್ತಿ ಕಣಜಗಳು ಆನುವಂಶಿಕವಾಗಿ ಹೆಣ್ಣಾದರೂ ಫಲವತ್ತಾದ ಮೊಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಇಡಲಾರವು. ಬಹುತೇಕ ಪ್ರಜಾತಿಗಳು ಮರಗಳು ಮತ್ತು ಪೊದೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣುವಂಥ ಗೂಡುಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟುತ್ತವೆ, ಆದರೆ ಕೆಲವು ತಮ್ಮ ಗೂಡುಗಳನ್ನು ನೆಲದ ಕೆಳಗೆ ಅಥವಾ ಇತರ ಕುಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟುತ್ತವೆ. ಉಷ್ಣವಲಯಗಳಲ್ಲಿ, ಈ ಗೂಡುಗಳು ವರ್ಷವಿಡೀ ಬಾಳಿಕೆ ಬರಬಹುದು, ಆದರೆ ಸಮಶೀತೋಷ್ಣ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ, ಗೂಡು ಚಳಿಗಾಲದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ನಾಶವಾಗುತ್ತದೆ, ಮತ್ತು ಒಬ್ಬಂಟಿ ರಾಣಿಕಣಜಗಳು ವಸಂತದವರೆಗೆ ಎಲೆ ಕಸ ಅಥವಾ ಇತರ ರಕ್ಷಣಾತ್ಮಕ ವಸ್ತುವಿನಲ್ಲಿ ಚಳಿನಿದ್ದೆಮಾಡುತ್ತವೆ.
ಕಣಜಗಳನ್ನು ಹಲವುವೇಳೆ ಹಾನಿಕಾರಕ ಕೀಟಗಳೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಇವು ಬೆದರಿಕೆಯುಂಟಾದಾಗ, ತಮ್ಮ ಗೂಡುಕಟ್ಟುವ ಸ್ಥಳಗಳನ್ನು ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿಯಾಗಿ ರಕ್ಷಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಯೂರೋಪಿಯನ್ ಹಾರ್ನೆಟ್ ಇದಕ್ಕೆ ಅಪವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಅದರ ಗೂಡಿಗೆ ಹತ್ತಿರವಿರುವವರ ಮೇಲೆ ಕೂಡ ಅಪರೂಪವಾಗಿ ದಾಳಿ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಆದರೆ, ಇತರ ಪ್ರಜಾತಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಗೌರವದಿಂದ ವ್ಯವಹರಿಸಬೇಕು ಏಕೆಂದರೆ ಅವುಗಳ ಕೊಂಡಿಗಳು ಜೇನುಹುಳುಗಳ ಕೊಂಡಿಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಅಪಾಯಕಾರಿಯಾಗಿರಬಹುದು.[೧] ಕಣಜಗಳು ತಮ್ಮ ಕೊಂಡಿಗಳನ್ನು ಬೇಟೆಯನ್ನು ಕೊಲ್ಲಲು ಮತ್ತು ಗೂಡುಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಬಳಸುತ್ತವೆ. ಕಣಜಗಳ ಕೊಂಡಿಗಳು ಮಾನವರಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ನೋವುಂಟುಮಾಡುತ್ತವೆ ಏಕೆಂದರೆ ಕಣಜದ ವಿಷವು ಬಹಳ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಅಸಿಟೈಲ್ಕೋಲಿನ್ ಅನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಒಂದು ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಕಣಜವು ಮತ್ತೆಮತ್ತೆ ಕುಟುಕಬಹುದು.
ಕಣಜವು ಈ ಜಾತಿಯ ಸುಸಾಮಾಜಿಕ ಕೀಟಗಳಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡದು. ಕೆಲವು ಪ್ರಜಾತಿಗಳು ಉದ್ದದಲ್ಲಿ ೫.೫ ಸೆ.ಮಿವರೆಗೆ ಮುಟ್ಟಬಲ್ಲವು. ತುಲನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ತಲೆಯ ದೊಡ್ಡ ಮೇಲಂಚು ಮತ್ತು ಸೊಂಟದ ಸ್ವಲ್ಪ ಹಿಂದಿರುವ ಹೊಟ್ಟೆಯ ದುಂಡನೆಯ ಭಾಗದಿಂದ ಈ ಜಾತಿಯ ಕೀಟಗಳಿಂದ ಕಣಜವನ್ನು ವ್ಯತ್ಯಾಸಮಾಡಬಹುದು. ಬಹುತೇಕ ಪ್ರಜಾತಿಗಳು ಕೇವಲ ಏಷ್ಯಾದ ಉಷ್ಣವಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸುತ್ತವೆ, ಆದರೆ ಯೂರೋಪಿಯನ್ ಕಣಜವು ಯೂರೋಪ್, ರಷ್ಯಾ, ಉತ್ತರ ಅಮೇರಿಕಾ ಮತ್ತು ಈಶಾನ್ಯ ಏಷ್ಯಾದಾದ್ಯಂತ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಹರಡಿದೆ.
ಇತರ ಸಂಘಜೀವಿ ಕೀಟಗಳಂತೆ, ಕಣಜಗಳು ಕಾಗದದಂಥ ಮೆದು ಪದಾರ್ಥವನ್ನು ಮಾಡಲು ಕಟ್ಟಿಗೆಯನ್ನು ಅಗಿದು ಸಾಮುದಾಯಿಕ ಗೂಡುಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟುತ್ತವೆ. ಪ್ರತಿ ಗೂಡು ಒಂದು ರಾಣಿಕಣಜವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ರಾಣಿಕಣಜವು ಮೊಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಇಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಇದನ್ನು ಕೆಲಸಗಾರ್ತಿ ಕಣಜಗಳು ಶುಶ್ರೂಷೆ ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಕೆಲಸಗಾರ್ತಿ ಕಣಜಗಳು ಆನುವಂಶಿಕವಾಗಿ ಹೆಣ್ಣಾದರೂ ಫಲವತ್ತಾದ ಮೊಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಇಡಲಾರವು. ಬಹುತೇಕ ಪ್ರಜಾತಿಗಳು ಮರಗಳು ಮತ್ತು ಪೊದೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣುವಂಥ ಗೂಡುಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟುತ್ತವೆ, ಆದರೆ ಕೆಲವು ತಮ್ಮ ಗೂಡುಗಳನ್ನು ನೆಲದ ಕೆಳಗೆ ಅಥವಾ ಇತರ ಕುಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟುತ್ತವೆ. ಉಷ್ಣವಲಯಗಳಲ್ಲಿ, ಈ ಗೂಡುಗಳು ವರ್ಷವಿಡೀ ಬಾಳಿಕೆ ಬರಬಹುದು, ಆದರೆ ಸಮಶೀತೋಷ್ಣ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ, ಗೂಡು ಚಳಿಗಾಲದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ನಾಶವಾಗುತ್ತದೆ, ಮತ್ತು ಒಬ್ಬಂಟಿ ರಾಣಿಕಣಜಗಳು ವಸಂತದವರೆಗೆ ಎಲೆ ಕಸ ಅಥವಾ ಇತರ ರಕ್ಷಣಾತ್ಮಕ ವಸ್ತುವಿನಲ್ಲಿ ಚಳಿನಿದ್ದೆಮಾಡುತ್ತವೆ.
ಕಣಜಗಳನ್ನು ಹಲವುವೇಳೆ ಹಾನಿಕಾರಕ ಕೀಟಗಳೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಇವು ಬೆದರಿಕೆಯುಂಟಾದಾಗ, ತಮ್ಮ ಗೂಡುಕಟ್ಟುವ ಸ್ಥಳಗಳನ್ನು ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿಯಾಗಿ ರಕ್ಷಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಯೂರೋಪಿಯನ್ ಹಾರ್ನೆಟ್ ಇದಕ್ಕೆ ಅಪವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಅದರ ಗೂಡಿಗೆ ಹತ್ತಿರವಿರುವವರ ಮೇಲೆ ಕೂಡ ಅಪರೂಪವಾಗಿ ದಾಳಿ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಆದರೆ, ಇತರ ಪ್ರಜಾತಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಗೌರವದಿಂದ ವ್ಯವಹರಿಸಬೇಕು ಏಕೆಂದರೆ ಅವುಗಳ ಕೊಂಡಿಗಳು ಜೇನುಹುಳುಗಳ ಕೊಂಡಿಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಅಪಾಯಕಾರಿಯಾಗಿರಬಹುದು. ಕಣಜಗಳು ತಮ್ಮ ಕೊಂಡಿಗಳನ್ನು ಬೇಟೆಯನ್ನು ಕೊಲ್ಲಲು ಮತ್ತು ಗೂಡುಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಬಳಸುತ್ತವೆ. ಕಣಜಗಳ ಕೊಂಡಿಗಳು ಮಾನವರಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ನೋವುಂಟುಮಾಡುತ್ತವೆ ಏಕೆಂದರೆ ಕಣಜದ ವಿಷವು ಬಹಳ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಅಸಿಟೈಲ್ಕೋಲಿನ್ ಅನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಒಂದು ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಕಣಜವು ಮತ್ತೆಮತ್ತೆ ಕುಟುಕಬಹುದು.
L’aśióla, cgnusùda anc cuma vrèspa, l'è 'n grup 'd insèt imenótar dla famìja di vespidae ch'i vìvan dagnóra tut in dal sud-èst aśiàtic e in Giapòṅ (Vespa mandarinia) mo anc in nòrd-àfrica, in d'l uriènt mèdi (Vespa orientalis) e in Európa (Vespa crabro dita galavròṅ). Da 'l inìsi di an Dumìla la spéce Vespa velutina l'è rivàda in Frància, in Piemònt e in Ligùria.
A s trata dna bèstia che, cum anc al béghi, la viṿ insém a di atri in culògni furmàdi da sènt a mila insèt, sóta 'l cmand dna regìna ch'l'è la sōla ch'la fà i óṿ e ch'la taca a far sù al gnal. Quànd i nàs'n al primi vrèspi, la regìna la gh dà da magnàr dla carna 'd insèt ch'l'à bèla biasâ, esénd na bèstia magna-carna e ch'a gh piàś al sùcar, pò la s mét a far di àt'r óṿ lasànd a che lōr al còmpit ad finìr al vraspàr e 'd diféndar la culògna.
Quànd l’aśióla la s sènt in perìcul, l'è bòna 'd pùnśar c'n al sò bśi ch'al gh'à dèntar dal vlèṅ ch'al fà mâł parchè 'l dasfà la carna e ch'al pōl anc purtàr a la mòrt quànd al bcadi i èṅ dimóndi (in Giapòṅ tut i an i mōran da trénta a quarànta parsòni ad òpra dal vrèspi).
L’aśióla, cgnusùda anc cuma vrèspa, l'è 'n grup 'd insèt imenótar dla famìja di vespidae ch'i vìvan dagnóra tut in dal sud-èst aśiàtic e in Giapòṅ (Vespa mandarinia) mo anc in nòrd-àfrica, in d'l uriènt mèdi (Vespa orientalis) e in Európa (Vespa crabro dita galavròṅ). Da 'l inìsi di an Dumìla la spéce Vespa velutina l'è rivàda in Frància, in Piemònt e in Ligùria.
A s trata dna bèstia che, cum anc al béghi, la viṿ insém a di atri in culògni furmàdi da sènt a mila insèt, sóta 'l cmand dna regìna ch'l'è la sōla ch'la fà i óṿ e ch'la taca a far sù al gnal. Quànd i nàs'n al primi vrèspi, la regìna la gh dà da magnàr dla carna 'd insèt ch'l'à bèla biasâ, esénd na bèstia magna-carna e ch'a gh piàś al sùcar, pò la s mét a far di àt'r óṿ lasànd a che lōr al còmpit ad finìr al vraspàr e 'd diféndar la culògna.
Quànd l’aśióla la s sènt in perìcul, l'è bòna 'd pùnśar c'n al sò bśi ch'al gh'à dèntar dal vlèṅ ch'al fà mâł parchè 'l dasfà la carna e ch'al pōl anc purtàr a la mòrt quànd al bcadi i èṅ dimóndi (in Giapòṅ tut i an i mōran da trénta a quarànta parsòni ad òpra dal vrèspi).
Hornets (insects in the genus Vespa) are the largest of the eusocial wasps, and are similar in appearance to their close relatives yellowjackets. Some species can reach up to 5.5 cm (2.2 in) in length. They are distinguished from other vespine wasps by the relatively large top margin of the head. Worldwide, 22 species of Vespa are recognized.[2][3] Most species only occur in the tropics of Asia, though the European hornet (V. crabro), is widely distributed throughout Europe, Russia, North America, and north-eastern Asia. Wasps native to North America in the genus Dolichovespula are commonly referred to as hornets (e.g., baldfaced hornets), but are actually yellowjackets.
Like other social wasps, hornets build communal nests by chewing wood to make a papery pulp. Each nest has one queen, which lays eggs and is attended by workers that, while genetically female, cannot lay fertile eggs. Most species make exposed nests in trees and shrubs, but some (such as Vespa orientalis) build their nests underground or in other cavities. In the tropics, these nests may last year-round, but in temperate areas, the nest dies over the winter, with lone queens hibernating in leaf litter or other insulative material until the spring. Male hornets are docile and do not have stingers.
Hornets are often considered pests, as they aggressively guard their nesting sites when threatened and their stings can be more dangerous than those of bees.[4]
While taxonomically well defined, some confusion may remain about the differences between hornets and other wasps of the family Vespidae, specifically the yellowjackets, which are members of the same subfamily. Also, a related genus of Asian nocturnal vespines, Provespa, is referred to as "night wasps" or "night hornets",[5] though they are not true hornets.[6]
Some other large wasps are sometimes referred to as hornets, most notably the bald-faced hornet (Dolichovespula maculata) found in North America. It is set apart by its black and ivory coloration. The name "hornet" is used for this species primarily because of its habit of making aerial nests (similar to some of the true hornets) rather than subterranean nests. Another example is the Australian hornet (Abispa ephippium), which is actually a species of potter wasp.
Hornets are found mainly in the Northern Hemisphere. The common European hornet (V. crabro) is the best-known species, widely distributed in Europe (but is never found north of the 63rd parallel), Ukraine, and European Russia (except in extreme northern areas). In the east, the species' distribution area stretches over the Ural Mountains to western Siberia (found in the vicinity of Khanty-Mansiysk). In Asia, the common European hornet is found in southern Siberia, as well as in eastern China. The common European hornet was accidentally introduced to eastern North America about the middle of the 19th century and has lived there since at about the same latitudes as in Europe. However, it has never been found in western North America.
The Asian giant hornet (V. mandarinia) lives in the Primorsky Krai, Khabarovsky Krai (southern part), and Jewish AO regions of Russia, and China, Korea, Taiwan, Cambodia, Laos, Vietnam, Indochina, India, Nepal, Sri Lanka, and Thailand, but is most commonly found in the mountains of Japan, where they are commonly known as the giant sparrow bee.
The Oriental hornet (V. orientalis) occurs in semidry, subtropical areas of central Asia (Armenia, Dagestan in Russia, Iran, Afghanistan, Oman, Pakistan, Turkmenistan, Uzbekistan, Tajikistan, Kyrghyzstan, southern Kazakhstan), and southern Europe (Italy, Malta, Albania, Romania, Turkey, Greece, Bulgaria, Cyprus).[7]
The Asian hornet (V. velutina) has been introduced to France, Spain, Portugal, and Italy.
Hornets have stingers used to kill prey and defend nests. Hornet stings are more painful to humans than typical wasp stings because hornet venom contains a large amount (5%) of acetylcholine.[8][9] Individual hornets can sting repeatedly; unlike honey bees, hornets do not die after stinging because their stingers are very finely barbed (only visible under high magnification) and can easily be withdrawn, so are not pulled out of their bodies when disengaging.
The toxicity of hornet stings varies according to hornet species; some deliver just a typical insect sting, while others are among the most venomous known insects.[10] Single hornet stings are not in themselves fatal, except sometimes to allergic victims.[10] Multiple stings by hornets (other than V. crabro) may be fatal because of highly toxic species-specific components of their venom.[11]
The stings of the Asian giant hornet (V. mandarinia) are among the most venomous known,[10] and are thought to cause 30–50 human deaths annually in Japan. Between July and September 2013, hornet stings caused the death of 42 people in China.[12] Asian giant hornet's venom can cause allergic reactions and multiple organ failure leading to death, though dialysis can be used to remove the toxins from the bloodstream.[12]
People who are allergic to wasp venom may also be allergic to hornet stings. Allergic reactions are commonly treated with epinephrine (adrenaline) injection using a device such as an epinephrine autoinjector, with prompt follow-up treatment in a hospital. In severe cases, allergic individuals may go into anaphylactic shock and die unless treated promptly.[13] In general, Vespa stings induce the release of histamine due to the various mastoparans that they contain.[Herrera et al 2020 1] However V. orientalis mastoparan is the interesting exception because it does not induce histamine increase in victim tissue[Jalaei et al 2016 1] - because it does not cause mast cell degranulation[Jalaei et al 2016 2] - and is not immunogenic.[Jalaei et al 2016 3]
Hornets, like many social wasps, can mobilize the entire nest to sting in defense, which is highly dangerous to humans and other animals. The attack pheromone is released in case of threat to the nest. In the case of the Asian giant hornet (V. mandarinia), this is also used to mobilize many workers at once when attacking colonies of their prey, honey bees and other Vespa species.[14] Three biologically active chemicals, 2-pentanol, 3-methyl-1-butanol, and 1-methylbutyl 3-methylbutanoate, have been identified for this species. In field tests, 2-pentanol alone triggered mild alarm and defensive behavior, but adding the other two compounds increased aggressiveness in a synergistic effect.[14] In the European hornet (V. crabro) the major compound of the alarm pheromone is 2-methyl-3-butene-2-ol.[15]
If a hornet is killed near a nest, it may release pheromones that can cause the other hornets to attack. Materials that come into contact with these pheromones, such as clothes, skin, and dead prey or hornets, can also trigger an attack, as can certain food flavorings, such as banana and apple flavorings, and fragrances that contain C5 alcohols and C10 esters.[14]
In V. crabro, the nest is founded in spring by a fertilized female known as the queen. She generally selects sheltered places such as dark, hollow tree trunks. She first builds a series of cells (up to 50) out of chewed tree bark. The cells are arranged in horizontal layers named combs, each cell being vertical and closed at the top. An egg is then laid in each cell. After 5–8 days, the egg hatches. Over the following two weeks, the larva progresses through five stages of development. During this time, the queen feeds it a protein-rich diet of insects. Then, the larva spins a silk cap over the cell's opening, and during the next two weeks, transforms into an adult, a process called metamorphosis. The adult then eats its way through the silk cap. This first generation of workers, invariably females, now gradually undertakes all the tasks formerly carried out by the queen (foraging, nest building, taking care of the brood, etc.) with the exception of egg-laying, which remains exclusive to the queen.
As the colony size grows, new combs are added, and an envelope is built around the cell layers until the nest is entirely covered, with the exception of an entry hole. To be able to build cells in total darkness, they apparently use gravity to aid them. At the peak of its population, which occurs in late summer, the colony can reach a size of 700 workers.
At this time, the queen starts producing the first reproductive individuals. Fertilized eggs develop into females (called "gynes" by entomologists), and unfertilized ones develop into males (sometimes called "drones" as with honeybee drones). Adult males do not participate in nest maintenance, foraging, or caretaking of the larvae. In early to mid-autumn, they leave the nest and mate during "nuptial flights".
Other temperate species (e.g., the yellow hornet, V. simillima, or the Oriental hornet, V. orientalis) have similar cycles. In the case of tropical species (e.g., V. tropica), life histories may well differ, and in species with both tropical and temperate distributions (such as the Asian giant hornet, V. mandarinia), the cycle likely depends on latitude.
Adult hornets and their relatives (e.g., yellowjackets) feed themselves with nectar and sugar-rich plant foods. Thus, they can often be found feeding on the sap of oak trees, rotting sweet fruits, honey, and any sugar-containing foodstuffs. Hornets frequently fly into orchards to feed on overripe fruit, and tend to gnaw a hole in fruit to become totally immersed in its pulp. A person who accidentally picks fruit with a feeding hornet can be attacked by the disturbed insect.
The adults also attack various insects, which they kill with stings and jaws. Due to their size and the power of their venom, hornets are able to kill large insects such as honey bees, grasshoppers, locusts, and katydids without difficulty. The victim is fully masticated and then fed to the larvae developing in the nest, rather than consumed by the adult hornets. Given that some of their prey are considered pests, hornets may be considered beneficial under some circumstances.
The larvae of hornets produce a sweet secretion containing sugars and amino acids that is consumed by the workers and queens.[16]
Hornets' ability to prey upon honey bees is favored by a number of adaptations. Vespa have a larger body size compared to their prey, a heavy exoskeleton to resist bee attacks, and strong mandibles and venomous sting. As concerns hornet hunting strategies, it has been demonstrated that some species such as V. tropica and V. velutina, can use both visual and olfactory cues for the long-range detection of honey bee colonies. Foragers of V. tropica can readily associate color and shape with potential food sources and exhibit color generalization. V. velutina foragers visually distinguish between bee dummy bait and cotton ball dummy bait, both treated with bee odors, preferring bee dummies. Foraging hornets are also selectively attracted to honey bee colony odors, in particular honey and pollen, as well as honey bee pheromones, which may signal a high prey density. In laboratory assays, workers of V. velutina oriented especially towards geraniol, a component of the honey bee worker aggregation pheromone, that could therefore represent an honest signal for hornets. Behavioral, chemical and electrophysiological analyses have also demonstrated that Vespa bicolor is attracted to (Z)-11-eicosen-1-ol, which is major compound in the alarm pheromones of both Asian (Apis cerana) and European (Apis mellifera) honey bees, and its antennae respond to this compound. Intriguingly, this hornet attraction to honey bee pheromone is also exploited by the orchid Dendrobium christyanum, which mimics the honey bee alarm pheromone in its flowers' scent to attract hornets that visit and pollinate the flowers. It is therefore likely that bee-hunting hornets visit the non-rewarding flowers in search of prey.[17]
While a history of recognizing subspecies exists within many of the Vespa species, the most recent taxonomic revision of the genus treats all subspecific names in the genus Vespa as synonyms, effectively relegating them to no more than informal names for regional color forms.[3]
Hornet larvae are widely accepted as food in mountainous regions in China. Hornets and their nests are treated as medicine in traditional Chinese medicine.[18][19][20]
Black-bellied hornet (Vespa basalis), Xingping
.jpg)
Asian hornet (Vespa velutina), Shanghai
This article incorporates text available under the CC BY 4.0 license. Hornets (insects in the genus Vespa) are the largest of the eusocial wasps, and are similar in appearance to their close relatives yellowjackets. Some species can reach up to 5.5 cm (2.2 in) in length. They are distinguished from other vespine wasps by the relatively large top margin of the head. Worldwide, 22 species of Vespa are recognized. Most species only occur in the tropics of Asia, though the European hornet (V. crabro), is widely distributed throughout Europe, Russia, North America, and north-eastern Asia. Wasps native to North America in the genus Dolichovespula are commonly referred to as hornets (e.g., baldfaced hornets), but are actually yellowjackets.
Like other social wasps, hornets build communal nests by chewing wood to make a papery pulp. Each nest has one queen, which lays eggs and is attended by workers that, while genetically female, cannot lay fertile eggs. Most species make exposed nests in trees and shrubs, but some (such as Vespa orientalis) build their nests underground or in other cavities. In the tropics, these nests may last year-round, but in temperate areas, the nest dies over the winter, with lone queens hibernating in leaf litter or other insulative material until the spring. Male hornets are docile and do not have stingers.
Hornets are often considered pests, as they aggressively guard their nesting sites when threatened and their stings can be more dangerous than those of bees.
(Vera) Vespo (Vespa) estas genro de socialaj flugantaj vespoj de familio vespedoj, konataj pro sia grandeco. Anoj de kelkaj specioj povas esti 2-3 cm longaj, kaj la giganta vespo (Vespa mandarinia) - eĉ 5 cm. Entute oni agnoskas 23 speciojn. Plimulto de specioj havas simplan flavo-nigran abdomenon kutiman por vespoj, sed kelkaj specioj, aparte en Orienta Azio, povas havi tre belan kaj ekzotikan koloraspekton. Kiel aliaj vespedoj, hornisoj konstruas paperajn nestojn kun multaj tavoloj de alveoloj kaj kaptas aliajn, malpli grandajn insektojn (muŝojn, abelojn, aliaj vespojn...) por manĝigi la larvojn. La nestoj ofte estas ne grizaj, kiel ĉe plimulto da vespoj, sed brunaj aŭ flavbrunaj. Tio okazas pro ke hornisoj kolektas materialon por siaj nestoj de putra ligno kaj arbokrusto.
Ironie, vespoj nun estas la sola grupo de insektoj, kiu ĝis nun havas latinan nomon Vespa donitan far Linnaeus. Ĉiuj aliaj vespoj eventuale transferitas al aliaj genroj. Pro tio entomologiistoj ofte ŝercas, ke membroj de genro vespoj estas nun solaj veraj vespoj.
Entute estas 24 specioj de vespoj:
Vespo (Vera) Vespo (Vespa) estas genro de socialaj flugantaj vespoj de familio vespedoj, konataj pro sia grandeco. Anoj de kelkaj specioj povas esti 2-3 cm longaj, kaj la giganta vespo (Vespa mandarinia) - eĉ 5 cm. Entute oni agnoskas 23 speciojn. Plimulto de specioj havas simplan flavo-nigran abdomenon kutiman por vespoj, sed kelkaj specioj, aparte en Orienta Azio, povas havi tre belan kaj ekzotikan koloraspekton. Kiel aliaj vespedoj, hornisoj konstruas paperajn nestojn kun multaj tavoloj de alveoloj kaj kaptas aliajn, malpli grandajn insektojn (muŝojn, abelojn, aliaj vespojn...) por manĝigi la larvojn. La nestoj ofte estas ne grizaj, kiel ĉe plimulto da vespoj, sed brunaj aŭ flavbrunaj. Tio okazas pro ke hornisoj kolektas materialon por siaj nestoj de putra ligno kaj arbokrusto.
Ironie, vespoj nun estas la sola grupo de insektoj, kiu ĝis nun havas latinan nomon Vespa donitan far Linnaeus. Ĉiuj aliaj vespoj eventuale transferitas al aliaj genroj. Pro tio entomologiistoj ofte ŝercas, ke membroj de genro vespoj estas nun solaj veraj vespoj.
Vespa es un género de himenópteros eusociales conocidos popularmente como avispones por su gran tamaño, que cuenta con veintidós especies, repartidas sobre todo por el Asia tropical y templada, aunque también ocupan de forma natural Europa y el norte de África. En tiempos recientes se han producido introducciones accidentales de algunas especies: una especie europea, el avispón europeo (Vespa crabro), que ha extendido su área a Norteamérica,[2] y dos de Asia tropical, Vespa velutina y Vespa bicolor se han establecido en Europa.
Son avispas marrones o negras y amarillas que construyen nidos de papel en forma de pelota en árboles, edificios o bajo tierra. Para fabricar el papel con el que hacen el nido, las avispas mastican las fibras de la madera muerta y forman una pasta. Una reina sola comienza a construir el nido, pero pronto cede el trabajo a un número creciente de obreras. Los nidos pueden albergar hasta cinco mil obreras y tener un diámetro de 80 cm. Las obreras mueren en invierno, pero nuevas reinas sobreviven hasta la primavera siguiente. Las avispas de los géneros Vespula y Dolichovespula, emparentadas con éstas, viven de forma similar, y lo mismo puede decirse de otros miembros de la familia Vespidae, en la que se encuadran.
En España, todo el género, salvo la especie autóctona, Vespa crabro, está incluido en el Catálogo Español de Especies Exóticas Invasoras, regulado por el Real Decreto 630/2013; Vespa velutina es la especie alóctona que más problemas ha causado.[3]
Se reconocen las siguientes:
Avispones (Vespa crabro) en una disputa ritualizada
Vespa crabro germanica manipulando a su presa
Ciclo vital de Vespa crabro
Vespa es un género de himenópteros eusociales conocidos popularmente como avispones por su gran tamaño, que cuenta con veintidós especies, repartidas sobre todo por el Asia tropical y templada, aunque también ocupan de forma natural Europa y el norte de África. En tiempos recientes se han producido introducciones accidentales de algunas especies: una especie europea, el avispón europeo (Vespa crabro), que ha extendido su área a Norteamérica, y dos de Asia tropical, Vespa velutina y Vespa bicolor se han establecido en Europa.
Son avispas marrones o negras y amarillas que construyen nidos de papel en forma de pelota en árboles, edificios o bajo tierra. Para fabricar el papel con el que hacen el nido, las avispas mastican las fibras de la madera muerta y forman una pasta. Una reina sola comienza a construir el nido, pero pronto cede el trabajo a un número creciente de obreras. Los nidos pueden albergar hasta cinco mil obreras y tener un diámetro de 80 cm. Las obreras mueren en invierno, pero nuevas reinas sobreviven hasta la primavera siguiente. Las avispas de los géneros Vespula y Dolichovespula, emparentadas con éstas, viven de forma similar, y lo mismo puede decirse de otros miembros de la familia Vespidae, en la que se encuadran.
En España, todo el género, salvo la especie autóctona, Vespa crabro, está incluido en el Catálogo Español de Especies Exóticas Invasoras, regulado por el Real Decreto 630/2013; Vespa velutina es la especie alóctona que más problemas ha causado.
Vapsik (Vespa) on ühiseluliste voltherilaste perekond ühisherilaste alamsugukonnast.
Eestis tuntuim liik on vapsik, kelle järgi perekond on nime saanud.
Need on kõige suuremad ühisherilased. Kõige suuremad on liigi Vespa mandarinia esindajad – kuni 55 mm pikkused.
Taksoni autor on Carl von Linné (1758).
Perekonna nimi Vespa tähendab 'herilane'.
Perekonda Provespa on peetud vapsikule eriti lähedaseks,[1] kuid uuemate uuringute järgi on vapsik teistest ühisherilastest kõige varem eristunud.
Vapsiku perekonnas on umbes 23 liiki:[2]
Aastal 2013 panid Adrien Perrard jt morfoloogiliste ja DNA järgnevuste uuringute põhjal ette kladogrammi.[3]
Vapsikud elavad põhiliselt põhjapoolkeral. Nad esinevad troopikas kuni parasvöötmes, kusjuures perekonna leviku kese on Kaug-Idas, kust mõned liigid levisid Kagu-Aasia ja mõnede Vaikse ookeani lõunaosa saarte kaudu Uus-Guinea saareni välja. Lääne pool kuni Euroopani esinevad vapsik ja Vespa orientalis. Vapsik kodunes ka Põhja-Ameerikas.[4]
Kõige tuntum on vapsik, kes on levinud Euroopas (välja arvatud 63. laiuskraadist põhja pool). See on ainuke liik Põhja-Ameerikas, Ukrainas ja Venemaa Euroopa-osas (välja arvatud Kaug-Põhjas). Idas ulatub tema levila Uurali ja Lääne-Siberini (leitud Hantõ-Mansiiski, Surguti ja Neftejuganski ümbrusest). Mitmel pool Venemaal on ta hävimisohus. Põhja-Ameerikasse viidi vapsik kogemata 19. sajandi keskel, seal elab ta praegu umbes samadel laiuskraadidel nagu Euroopas, kuid Põhja-Ameerika lääneosas pole teda kohatud. Aasias elab ta Lõuna-Siberis, Kasahstanis ning Põhja- ja Ida-Hiinas.
Vespa mandarinia elab Primorje krais, Hiinas, Koreas, Taiwanil, Kambodžas, Laoses, Tais, Indias, Nepalis, kuid kõige levinum on ta Jaapani mägedes (sealset alamliiki Vespa mandarinia japonica hüütakse varblasmesilaseks (suzumebachi). Veel kohtab teda poolkuivades Lääne- ja Kesk-Aasia subtroopilistes piirkondades, Lõuna-Euroopas ja Põhja-Aafrikas.
Kogu Aasia troopikas, samuti Prantsusmaal ja Hispaanias esineb Vespa velutina, kes ehitab pesa puude okstele ja peab jahti mesilastele.
Suur fossiilne vapsikuliik on teada Oligotseeni lõpust või Miotseeni algusest Cannon Ferryst (Põhja-Carolina).[5]
Vapsikud on suurimad ühisherilased, nende tööherilased on enamasti kuni 20 mm pikkused. Himaalajas esineval liigil Vespa ducalis võib emaherilane olla kuni 40 mm pikkune ja tema tiibade siruulatus võib olla kuni 80 mm.
Nad on enamasti silmatorkavat värvi, pruuni kuni mustjaspruuni põhivärviga ning jõuliselt kollase mustriga rindmikul ja tagakeha seljaloogetel.[6] Vapsikute kollane on tavaliselt tumedam kui teistel ühisherilastel.
Teistest ühisherilastest erinevad nad suuruse ja pea ehituse poolest. Tagumised tema kolmest täppsilmast on teineteisele lähemal kui liitsilmadele ning neile lähemal kui kuklale.[7] Kiirmik on suhteliselt laiem kui teistel ühisherilastel. Neil on eest ümar kõht.
Vastsetel on pea eestvaates dorsoventraalselt kergelt lamenenud kuni ümar. Pea laiuse ja kõrguse suhe on 1,21...1,50, pea laiuse ja suiste laiuse suhe 1,33...1,61. Laubavagu on selgelt väljendunud. Ülahuul on alusel kõige laiem. Ülalõuad on suhteliselt lühikesed.[8]
Vastsed on peamiselt loomtoidulised, valmikud jahivad neile teisi putukaid. Väga harva söövad nad raibet. Keskmise suurusega (300 kuni 400 isendit) pere saak kõrghooajal on pool kilogrammi päevas. Saagi surmamiseks kasutavad nad nõela ja võimsaid lõugu. Suuruse ja tugeva mürgi tõttu suudavad nad surmata küllaltki suuri putukaid, sealhulgas mesilasi, ritsiklasi, teisi herilasi ja rändtirtse. Saagiks on tavaliselt kärbsed, mesilased ja ka väiksemad herilased. Ohver näritakse täielikult läbi ning söödetakse suspensioonina vastsele.
Valmikud söövad süsivesikurikast toitu magusate mahlade näol, nagu tamme- või saaremahl, käärivad langenud viljad (sealhulgas aias) ning nektar, täide eritised, mesi. Vapsikud uuristavad end puuvilja sisse. Kui võtta kätte puuvili, kus vapsik on sees, võib ta pista.
Nende paberitaolisest massist pesadel on mõnel liigil kuni 10 kärjekorrust. Erinevalt teistest herilastest koguvad nad materjali mädanenud kändudest ja kaseokstest, sellepärast ei ole nende pesad hallid, vaid pruunid. Nad pesitsevad puuõõntes ja pööningutel, troopikas riputavad pesa puuokste külge.
Vapsikud mobiliseeruvad kaitseks kogu kolooniaga. See võib olla loomadele ja inimestele ohtlik. Ohu korral väljastab vapsik häireferomooni, mis aktiveerib teisi vapsikuid rünnakuks.
Vapsikut ei ole soovitatav pesa lähedal tappa, sest siis võib kogu koloonia rünnata. Rünnakut võivad ajendada ka materjalid, mis feromooni seovad, sealhulgas rõivad, nahk, surnud vapsikud ja nende saak, mõned maitseained, mis sisaldavad pentanoole ja deküüleetreid.
Vapsikutel Vespa analis parasiteerivad putukad lehviktiivaliste seltsi sugukonnast Stylopidae.
Vapsikupiste on inimesele valus. Selle mürgisus oleneb liigist. Mõne vapsiku piste ei ole valusam kui teiste putukate oma, mõned liigid on aga kõige mürgisemate putukate seas. Vapsiku (Vespa crebro) ja enamiku teiste vapsikuliikide mürk on vähem mürgine kui mesilasemürk. Astel ei jää haava sisse, kuid vapsik võib pista mitu korda järjest. Aasia liikide mürk on tunduvalt mürgisem kui Euroopa omadel, nad on ka suuremad. Vapsikupiste valu on umbes võrreldav meemesilase piste valuga ning paikneb Schmidti nõelamisindeksi keskel (mõõdukas valu). Seega ei ole vapsikupiste valusus vastavuses tema suurusega.
Vapsikupiste tagajärjed sõltuvad organismi reaktsioonist. Kui mürki on palju, võib tekkida küllaltki tõsine põletik. Allergilise reaktsiooni tagajärjed on tõsisemad; üksikutel juhtudel põhjustada surma, kui anafülaktilise šoki korral kohe arstiabi ei saa. Kui pisteid on palju (näiteks kui ründab terve koloonia), on võimalik surm. Jaapanis sureb Vespa mandarinia piste tagajärjel igal aastal kuni 40 inimest; see piste halvab närvisüsteemi[9]
Nad hävitavad nii kahjurputukaid kui ka mesilasi. Inimestele ja koduloomadele on nad ohtlikud.
Kuigi rahvapäraselt kutsutakse vapsikut sageli vaablaseks, on tegemist täiesti erinevate putukatega. Vapsiku tunneb ära tema "herilasetalje" järgi, mis on arenguline mälestus sipelgast. Vaablase rindmik on tagakehaga laialt ja jäigalt ühendatud. Taimtoiduline ja inimese ohutu vaablane muneb oma vastsed taimekiudude, puidu või teiste putukate vastsete sisse. Vapsiku täiskasvanud isendid toituvad nektarist ja taimemahladest, aga vastseid toidetakse putukatega. Erinevalt vaablasest võib vapsiku torge osutuda ülitundlikule inimesele eluohtlikuks.[10]
Vapsikuks (inglise hornet) võidakse nimetada ka teisi suuri herilasi, eriti metsaherilast Dolichovespula maculata, kes elab Põhja-Ameerikas (inglise keeles bald-face hornet), kuigi ta on elevandiluuvarjundiga must. Teine näide on saviherilaste hulka kuuluv Austraalias elav üksikeluline Abispa ephippium.
Vapsik (Vespa) on ühiseluliste voltherilaste perekond ühisherilaste alamsugukonnast.
Eestis tuntuim liik on vapsik, kelle järgi perekond on nime saanud.
Need on kõige suuremad ühisherilased. Kõige suuremad on liigi Vespa mandarinia esindajad – kuni 55 mm pikkused.
Herhiläiset (Vespa) ovat yhteiskunta-ampiaisten suku, jonka lajit ovat hyvin kookkaita.[1]
Herhiläiset (Vespa) ovat yhteiskunta-ampiaisten suku, jonka lajit ovat hyvin kookkaita.
Frelon, Guichard, Talène, Lombarde, Cabridan
Vespa est un genre d'insectes sociaux, de la famille des Vespidae, sous-famille des Vespinae, communément appelés frelons, mais aussi guichards, talènes, lombardes, cabridans selon les régions et pays. La majorité des espèces est originaire d'Asie mais certaines se sont répandues sur plusieurs continents, naturellement ou à la suite d'introductions.
Pouvant atteindre 45 millimètres de longueur, les frelons sont les plus grands insectes eusociaux. Les frelons se distinguent des autres vespidés par la largeur plus importante de leur vertex (partie de la tête derrière les yeux) et par leur gastre arrondi (la section de l'abdomen juste derrière la « taille de guêpe »). Selon une idée reçue, le frelon serait, parmi les hyménoptères, celui dont la piqûre est la plus dangereuse. Cette affirmation est le plus souvent fausse : une piqûre de frelon n'est généralement pas plus dangereuse qu'une piqûre de guêpe ou d'abeille[1],[2]. De plus, le frelon est assez pacifique et n'attaque qu'en dernier recours, aux environs de son nid (moins de trois mètres) ou lorsqu'il est directement agressé. Néanmoins la piqûre est particulièrement douloureuse à cause d'un taux plus important d'acétylcholine[3] et certaines espèces non-européennes comme la Vespa mandarinia japonica font toutefois bel et bien partie des insectes au venin le plus virulent et mortel[4].
Toutes les espèces de frelons sont présentes en Asie. L'Asie du Sud-Est regroupe même l'ensemble des espèces à l'exception de Vespa crabro. En revanche, l'étendue des aires de répartition peut être très variable. Certaines espèces sont endémiques, comme Vespa luctuosa et Vespa philippinensis aux Philippines ou Vespa fervida sur les îles de la Sonde (Indonésie). D'autres se sont répandues sur plusieurs continents, comme Vespa orientalis présent aussi en Afrique, en Europe et au Moyen-Orient. L'aire la plus importante revient à Vespa crabro, présent sur quatre continents : Europe, Asie, Afrique et Amérique. Plusieurs introductions d'espèces non indigènes sur de nouveaux territoires ont été constatées : Vespa crabro et Vespa simillima au Canada, Vespa orientalis à Madagascar, Vespa velutina au Yémen et en 2005 en France.
Les cuticules de ces insectes sécrètent des hydrocarbures cuticulaires qui sont des phéromones de reconnaissance intra coloniale. Chaque colonie a ainsi sa propre signature chimique et il a été montré que des colonies différentes peuvent chasser devant les mêmes ruchers[5].
Comme beaucoup de guêpes et abeilles sociales, les membres disponibles d’une colonie entière peuvent être mobilisés pour piquer en défense du nid, ce qui est extrêmement dangereux pour les humains et les autres animaux. La phéromone permettant l’alerte et une attaque groupée est libérée en cas de menace pour le nid.
Dans le cas du frelon géant asiatique (Vespa mandarinia), la même hormone sert à regrouper les frelons qui attaquent des colonies de leurs proies (abeilles mellifères et d'autres espèces de Vespa)[6]. Trois produits chimiques biologiquement actifs ont été identifiés : le 2-pentanol, le 3-méthyl-1-butanol et le 3-méthylbutanoate de 1-méthylbutyle pour cette espèce. Lors d'essais sur le terrain, le 2-pentanol seul a déclenché une réaction d'alarme et un comportement défensif légers, mais en ajoutant les deux autres composés, l'agressivité a été plus marquée et synergiquement pour le groupe exposé[6]. Chez le frelon européen (Vespa crabro), le principal composé de la phéromone d'alarme est le 2-méthyl-3-butène-2-ol[7].
Un frelon tué assez près d'un nid peut libérer des phéromones susceptibles de déclencher une attaque de la part d’autres frelons. Des matériaux imbibés ou porteurs de cette phéromone (vêtements, peau et proies ou frelons mort) peuvent aussi déclencher une attaque, ainsi que quelques arômes alimentaires (arômes de banane, de pomme et alcools C5 et C10)[6].
Les frelons adultes, comme certaines espèces proches (guêpes jaunes par exemple) se nourrissent de nectar et d'aliments végétaux riches en sucre, mais ne sont pas considérés comme des pollinisateurs importants.
Ils se nourrissent notamment de sève (de chênes par exemple), de fruits sucrés abimés (dans les vergers où ils recherchent les fruits tombés, trop mûrs ou en décomposition), de miel et de divers autres aliments sucrés. Pour consommer le fruit, ils y forent souvent un trou dans la peau puis y entrent pour presque s’immerger dans leur pulpe sucrée. Arracher ou secouer ou écraser accidentellement un fruit contenant un (des) frelon(s) peut éventuellement provoquer une attaque.
Pour nourrir leur progéniture, les adultes attaquent divers insectes ou arachnides qu'ils tuent par des piqûres et avec leurs puissantes mâchoires y compris des insectes plus gros qu’eux (sauterelles, criquets , mantes et catydidés)… La victime est ensuite mastiquée et régurgitée ou donnée sous forme de boulette aux larves se développant dans le nid ; elle n'est pas consommée par les frelons adultes. Les larves de frelons produisent une sécrétion sucrée et riche en acides aminés, collectée et consommée par les ouvrières et donnée aux reines. Certains frelons (asiatiques) peuvent s'avérer nocifs pour l'écosystème compte tenu de leur propriétés invasives, ils attaquent notamment les abeilles à miel car facile d'accès de par la configuration d'accès aux ruches (comme un distributeur de nourriture) et contribuent au syndrome d'effondrement des colonies d'abeilles (CCD: Colony Collapse Disorder). Il est de ce fait considéré comme un nuisible de premier ordre auprès de la profession apicole. A contrario, le frelon européen se nourrit d’espèces nuisibles sans avoir un impact important sur les ruches apicoles.
Le genre Vespa contient de nombreuses espèces, souvent appelées frelons : frelon sans précision, parfois avec un nom plus précis (frelon européen, frelon asiatique, frelon géant…). Toutefois certaines de ces espèces ne semblent pas avoir de nom attribué en français.
Par ailleurs selon les pays et les régions d'autres termes peuvent être utilisés pour désigner ces insectes[10] :
Le genre regroupe 22 espèces[14] :
La piqûre de cet insecte, comme celles des autres vespidés, est très douloureuse à cause du diamètre du dard et de la composition du venin. Celle-ci n'est pas mortelle même lorsqu'une personne est attaquée par plusieurs dizaines de frelons. Néanmoins une seule piqûre peut tuer si l'individu est allergique, en particulier en cas d'œdème de Quincke[15] ou de choc anaphylactique.
Les témoignages documentés et les observations d'entomologistes laissent penser que le frelon est peu dangereux, tant qu'on n'agresse pas son nid, qu'on ne l'approche pas de trop près. Ses nids sont le plus souvent construits en hauteur et peu accessibles aux enfants (mais ils peuvent parfois être dans des troncs d'arbres, tas de feuilles ou de compost ou anfractuosité au niveau du sol). De plus il est fréquent que le nouveau nid construit chaque printemps soit éloigné du précédent.
Les frelons ne s'en prennent le plus souvent qu'à ceux qui passent à proximité (moins de 3-4 mètres) de leur nid, mais le nombre d'ouvrières participant à l'attaque n'est jamais suffisant pour aboutir au décès d'un adulte en bonne santé. Le frelon est généralement un insecte pacifique qu'il suffit de ne pas effaroucher par des gestes brusques.
Si on détruit leur nid pour s'en débarrasser, ils cherchent à le reconstruire à la même place. Lorsque le nid est placé dans un endroit habité où les frelons peuvent être dangereux, on peut faire déplacer le nid par des professionnels.
Les frelons sont des prédateurs redoutables pour d'autres insectes comme les guêpes, les abeilles ou encore les mouches. Ils sont aussi mis en cause dans la destruction de ruches apicoles. Une quinzaine de frelons peuvent détruire 20 000 abeilles en quelques heures. Ils causent des dégâts importants dans les vergers, dévorant des fruits comme la pomme en n'en laissant que la peau.
La multiplication du frelon asiatique Vespa velutina, prédateur des abeilles, amène à mettre en œuvre une lutte coordonnée.
Vespa velutina nigrithorax, espèce invasive en France
Frelon, Guichard, Talène, Lombarde, Cabridan
Vespa est un genre d'insectes sociaux, de la famille des Vespidae, sous-famille des Vespinae, communément appelés frelons, mais aussi guichards, talènes, lombardes, cabridans selon les régions et pays. La majorité des espèces est originaire d'Asie mais certaines se sont répandues sur plusieurs continents, naturellement ou à la suite d'introductions.
Stršljeni (lat. Vespa) su najveće eusocijalne ose, dosežući duljinu od 45 milimetara. Pravi stršljeni sačinjavaju rod Vespa iz porodice osa, te se razlikuju od ostalih osa širinom svoga tjemena (dio kukčeve glave iza očiju), koje je proporcionalno veće kod ovog roda; i prednjim kružnim gasterom (dio abdomena iza osinog struka).
Razne vrste stršljena nastanjuju Europu, Aziju, Afriku i Ameriku. Prilagodili su se kako vlažno toploj, tako i suhoj pustinjskoj klimi, no u svakom slučaju trebaju dovoljno topline da bi mogli letjeti i preživjeti. Zbog toga ih nema u područjima s trajno hladnom klimom.
Stršljeni love kukce, pa tako i pčele, najčešće pred samim ulazom u košnicu. Osim pred košnicom, love pčele i za vrijeme odlaska ili dolaska na pašu. Uhvaćenu pčelu odnose na obližnje drvo gdje joj iz mednog mjehura isišu nektar, a prsne mišiće sažvaču, pomiješaju sa slinom te ih tako pretvore u sluzavu kašu kojom hrane svoj pomladak. Navodi se da jedno prosječno veliko društvo od oko 300 do 400 životinja tijekom ljeta ulovi oko pola kilograma plijena dnevno. Na taj način, oni uz šišmiše (jer love i noću) značajno doprinose prirodnom uništavanju kukaca - štetnika i tako doprinose održavanju i prirodne ravnoteže.
Stršljeni love i noću, za punog mjeseca, ako su noći vedre. Radijus lova im je oko 1500 m od gnijezda. Postoji zabluda u pčelarskoj literaturi da se odrasli stršljeni hrane mesom kukaca, naročito pčela. To nije tako, zato jer odrasla jedinka stršljena nije u stanju probaviti krute proteine.
Odrasle jedinke hrane se sokovima drveta i sokovima koje isisaju iz raspucanog voća, te drugim slatkim tvarima koje nađu u prirodi.
Svoje ličinke hrane proteinima, najčešće dijelovima kukaca.
Stršljenjake grade na zaštićenim mjestima, pod strehom, u šupama ili pod krovovima, u šupljim stablima, od nekoliko katova saća, stanicama okrenutim prema dolje. Sve to omotaju s više listova poput papira tankim, sažvakanim drvetom.
Svake godine u proljeće, oplođena ženka koja je prezimila u skloništu, gradi novo gnijezdo i nikada ne useljava u staro, prošlogodišnje.
Stršljen (prije svega Vespa crabro) može se vrlo dobro braniti, prije svega ako brani leglo. No, opasnost od stršljena za čovjeka i njegove životinje u pravilu se preuveličava, ona je bitno manja nego što se uobičajeno misli (poslovica: "sedam uboda ubija konja, tri čovjeka" sasvim je pogrešna).
Otrov stršljena može se usporediti s onim drugih osa, no po sastavu nije jednak, čak je manje toksičan. No, sam ubod stršljena doživljava se bolnije nego ubod manje ose. Razlog tome je što je u otrovu stršljena veći udio neurotransmitera acetilholina, supstance koja izaziva osjećaj pečenja. Pored toga, stršljenov žalac je deblji i duži, pa prodire u dublje, osjetljivije slojeve kože, što rezultira osjećajem veće boli.
Općenito, ubod stršljena nije smrtonosan; mogućom iznimkom moraju se smatrati alergičari, kao uostalom i kod uboda ili ugriza svih drugih kukaca. Kod uboda u području usta i grla treba se svakako obratiti liječniku zbog opasnosti od naotjecanja i gušenja. Da bi život bio ugrožen, bilo bi potrebno više od 500 intenzivnih stršljenovih uboda. Kako međutim ubada samo oko 10% stršljenova jednog gnijezda, ovaj broj se nikad ne dosegne.
Ubodi stršljenova gotovo se uvijek mogu izbjeći uz pažljivo ophođenje. Pored toga, stršljenovi su u pravilu manje nervozni i manje skloni ubadanju nego manje ose istoga područja.
Stršljeni (posebno Vespa crabro) vrlo su ugroženi u Europi. Tako su ih neke europske države uvrstile u crvenu listu ugroženih vrsta. U Njemačkoj su od 1. siječnja 1987. zakonom stavljeni pod posebnu zaštitu, tako da za uništenje stršljenovih gnijezda postoji visoka kazna. Za svako preseljenje ili čak uništenje legla neophodna je dozvola uprave za zaštitu okoliša, a u tu svrhu uvijek se traži i mišljenje stručnjaka.
Stršljeni (lat. Vespa) su najveće eusocijalne ose, dosežući duljinu od 45 milimetara. Pravi stršljeni sačinjavaju rod Vespa iz porodice osa, te se razlikuju od ostalih osa širinom svoga tjemena (dio kukčeve glave iza očiju), koje je proporcionalno veće kod ovog roda; i prednjim kružnim gasterom (dio abdomena iza osinog struka).
Tabuhan[1] dapat merujuk kepada:
Halaman disambiguasi ini berisi daftar artikel yang memiliki judul yang sama.Tabuhan dapat merujuk kepada:
Serangga terbang menyengat, sejenis lebah (tawon) besar, biasanya bersarang di pohon; dari genus Vespa, mencakup beberapa jenis tawon (bahasa Ibrani: צִרְעָה, ẓir'ah, tsirah; bahasa Inggris: hornet) yang hidup berkoloni, tergolong dalam Ordo Hymenoptera, Familia Vespidae, misalnya: Vespa orientalis. Tetabuhan, alat-alat musik yang dipukul, misalnya gendang atau gong.Vespa Linnaeus, 1758 è un genere di imenotteri sociali appartenente alla famiglia Vespidae.[1]
La maggior parte delle specie di questo genere è concentrata nel sud est asiatico, fanno eccezione Vespa crabro che estende il suo areale fino all'Europa e Vespa orientalis, presente esclusivamente in Medio Oriente, Nord Africa, Balcani e Sud Italia.
Nei primi anni del 2000, la famosa Vespa velutina, con la sua sottospecie "nigrithorax", è stata introdotta accidentalmente in Europa presumibilmente tramite carichi di legname importato dalla Cina e ospitanti regine in ibernazione. Essa ha avuto modo di diffondersi molto rapidamente attraverso la Francia, dove è diventata una vera piaga per l'apicoltura. Ha raggiunto, negli anni successivi, anche la Penisola Iberica e l'Italia, dove attualmente è in fase di diffusione in Liguria e Piemonte ed è bersaglio di una intensa lotta contro la sua infestazione.
Questo genere comprende specie che vivono in colonie più o meno numerose (in dipendenza dalla specie) che possono variare dai 100 ai 1000 individui per colonia.
A capo di ogni colonia c'è una femmina fertile, la fondatrice o regina, che inizia da sola la costruzione del nido in primavera ed è l'unica che può ovodeporre. Essa impiega oltre un mese per costruire le prime cellette del nido, iniziare un abbozzo di strato protettivo e crescere da sola le sue prime figlie, una manciata di larve (una per ogni cella) che nutre prevalentemente con materiale proteico animale estratto da altri insetti che preda e tritura, per poi distribuire equamente la "polpetta" di carne rimasta. Le prime operaie, alla loro emersione, si assumeranno ogni compito di manutenzione, sviluppo e difesa della colonia, lasciando alla fondatrice solamente il compito di deporre le uova. La stragrande maggioranza degli esemplari sono operaie, femmine sterili al servizio della regina che nutrono e proteggono le larve e si occupano della manutenzione e dell'ampliamento del nido. Con l'aumentare delle operaie, il nido vede la sua espansione a ritmi sempre crescenti. Numerosi piani di cellette vengono aggiunti al primo, la copertura esterna viene completata ed ampliata, le larve nutrite. Una caratteristica di questo genere è il fatto che le larve sono in grado di avvertire le operaie quando hanno fame, adoperando rapidissimi, ritmici e sincronizzati movimenti del capo con cui raschiano le pareti della celletta in cui si trovano mediante le mandibole. Le vespe adulte sembrano saper cogliere le vibrazioni create, agendo di conseguenza e nutrendo le larve affamate.
A fine estate iniziano a comparire i primi esemplari maschili, riconoscibili per le dimensioni talvolta ridotte e per le antenne molto più lunghe e ingrossate, nonché per l'addome tendenzialmente a forma di sigaro, che ha un segmento in più rispetto alle femmine. Quando la stagione avanza, nella colonia nascono alcune femmine fertili che, dopo l'accoppiamento con i maschi, si allontanano dal nido, si nutrono molto abbondantemente per accumulare nutrienti in forma di grassi e, all'arrivo della stagione fredda, passano l'inverno al riparo per poi cercare di rifondare nuovi nidi nella primavera successiva, diventando fondatrici a loro volta. Spesso, le operaie più giovani ed alcuni maschi permangono nel nido fino all'inverno anche senza la regina, morta poco dopo la comparsa delle nuove fondatrici. fra le specie di Vespa, esistono due tipi principali di colonie che differiscono fra loro per il tempo del loro ciclo vitale. I calabroni a ciclo vitale breve impiegano una manciata di mesi per completare il periodo riproduttivo, come ad esempio Vespa ducalis, che inizia la fondazione in maggio, sviluppandosi e maturando gli esemplari sessuati già in agosto. Esistono poi specie con ciclo vitale lungo, come la Vespa velutina, che fonda le sue colonie in marzo-aprile per poi crescere esponenzialmente ed estinguersi qualche tempo dopo la produzione dei sessuati femminili, che avviene in settembre-ottobre. Le specie a ciclo lungo spesso hanno anche la caratteristica di costruire colonie molto più grandi e popolate, ma gli adulti raggiungono generalmente dimensioni minori.
Una specie tristemente nota a molti è sicuramente la Vespa mandarinia. Questo enorme calabrone, lungo fino a 5,5 cm e dall'apertura alare di circa 7 cm, è il vespide più grande del mondo. È diffusa in tutto il Sud-Est Asiatico e in Giappone (dove è conosciuta nella sua sottospecie Vespa mandarinia japonica). Il Calabrone gigante asiatico, nome comune di questa vespa, causa circa 30 o 40 vittime l'anno nel solo Giappone. Sebbene ami nidificare sottoterra e raramente vicino alle abitazioni, non è infrequente che alcune colonie vengano trovate ai margini delle coltivazioni, sotto ceppi d'albero. Un nido può raggiungere dimensioni ragguardevoli ed essere popolato in media da 300 operaie, tutte in grado di attaccare e iniettare, con un aculeo di 6 millimetri, una soluzione di tossine ed enzimi litici con la funzione di procurare il massimo dolore e in grado di sciogliere la carne umana. Masato Ono, celebre entomologo giapponese, descrive la sua puntura come "un chiodo rovente conficcato nella carne". Nonostante la pericolosità, non è la specie più velenosa: Vespa luctuosa ha un veleno 4 volte più potente, ma il calabrone gigante raggiunge dimensioni ben maggiori ed è quindi in grado di inoculare dosi molto maggiori di veleno.
Il genere comprende le seguenti specie:[1]
In Italia sono presenti una specie indigena, Vespa crabro, e due specie alloctone, Vespa velutina (proveniente dalla Francia, per ora limitata all'area ligure[2] e al basso Piemonte), e Vespa orientalis (diffusa principalmente in Sicilia).
Vespa Linnaeus, 1758 è un genere di imenotteri sociali appartenente alla famiglia Vespidae.
La maggior parte delle specie di questo genere è concentrata nel sud est asiatico, fanno eccezione Vespa crabro che estende il suo areale fino all'Europa e Vespa orientalis, presente esclusivamente in Medio Oriente, Nord Africa, Balcani e Sud Italia.
Nei primi anni del 2000, la famosa Vespa velutina, con la sua sottospecie "nigrithorax", è stata introdotta accidentalmente in Europa presumibilmente tramite carichi di legname importato dalla Cina e ospitanti regine in ibernazione. Essa ha avuto modo di diffondersi molto rapidamente attraverso la Francia, dove è diventata una vera piaga per l'apicoltura. Ha raggiunto, negli anni successivi, anche la Penisola Iberica e l'Italia, dove attualmente è in fase di diffusione in Liguria e Piemonte ed è bersaglio di una intensa lotta contro la sua infestazione.
ir kt.
Širšės (lot. Vespa, angl. Hornet, vok. Hornissen) – plėviasparnių (Hymenoptera) vabzdžių gentis, priklausanti klostinių vapsvų (Vespidae) šeimai. Tai 14-35 mm dydžio vabzdžiai, turintys tipišką pilvelio piešinį, susidedantį iš tamsiai rudų ir geltonų skersinių dryžių.
Širšės – bendruomeniniai vabzdžiai, paplitę visoje Europoje, Azijoje, Afrikoje ir Amerikoje. Australijoje ir Naujojoje Zelandijoje vapsvos nebuvo endeminiai vabzdžiai, o atsirado kartu su europiečiais.
Širšės savo lizdus daro iš susmulkintos medienos masės ir seilių, todėl jie atrodo kaip sulipdyti iš popieriaus. Tokius „popierinius“ lizdus įsirengia arba žemėje, arba medžių drevėse, pastogėse. Jų narveliai šešiakampiai, su į apačią nukreiptomis angomis, forma primena naminių bičių korį. Koriai dažnai sudaro keletą aukštų. Visas šis statinys iš lauko pusės apgaubtas tokia pat popierine mase ir kartais būna vaiko galvos dydžio. Savo lizdą širšės nuožmiai gina, todėl artintis prie jo nesaugu.
Lizdą statyti pradeda peržiemojusi apvaisinta patelė. Iš pradžių ji įrengia tik keletą narvelių. Be to, ji rūpinasi jaunomis lervomis, kurias maitina susmulkintais vabzdžiais. Kai iš lervų išsivysto smulkios širšės, tada jos toliau tęsia lizdo statybą, rūpinasi maisto rinkimu ir kitos kartos jauniklių auginimu. Per vasarą tokių darbininkių išsivysto iki keleto tūkstančių. Rudeninės kartos vabzdžiai pasiekia motinos dydį ir deda neapvaisintus kiaušinius, iš kurių išsivysto patinai. Iš motinos sudėtų kiaušinių rudenį išsivysto patelės, kurios apvaisintos žiemoja, o patinai ir darbininkės miršta.
Iš viso apie 20 rūšių.
Lietuvoje dažnesnės šios širšių rūšys:
Seniau buvo priskiriama ir paprastoji vapsva (Vespula vulgaris).
Širšės (lot. Vespa, angl. Hornet, vok. Hornissen) – plėviasparnių (Hymenoptera) vabzdžių gentis, priklausanti klostinių vapsvų (Vespidae) šeimai. Tai 14-35 mm dydžio vabzdžiai, turintys tipišką pilvelio piešinį, susidedantį iš tamsiai rudų ir geltonų skersinių dryžių.
Širšės – bendruomeniniai vabzdžiai, paplitę visoje Europoje, Azijoje, Afrikoje ir Amerikoje. Australijoje ir Naujojoje Zelandijoje vapsvos nebuvo endeminiai vabzdžiai, o atsirado kartu su europiečiais.
Sirseņi jeb īstie sirseņi (Vespa) ir īsto lapseņu jeb lapseņu apakšdzimtas (Vespinae) kukaiņu ģints, kas apvieno liela auguma plēvspārņus ar indes dzeloni. Par sirseņiem mēdz saukt arī citu lapseņu apakšdzimtas ģinšu sugas, piemēram, dzegužsirsenis (Dolichovespula adulterina). Sirseņu ģintī ir 24 mūsdienās dzīvojošas sugas.[1] Vispazīstamākā suga ir Eiropas sirsenis (Vespa crabro), kas sastopams arī Latvijā. Latvijā tā ir vienīgā sirseņu ģints suga.[2] Vācijā sirseņi ir aizsargājami un sods par to ligzdas izpostīšanu ir 50 000 eiro.[3]
Sirseņi ir lielākie lapseņu dzimtas (Vespidea) pārstāvji. Vislielākais ģintī ir Āzijas milzu sirsenis (Vespa mandarinia), kura ķermeņa garums var sasniegt 5 cm, bet spārnu plētums 7,6 cm.[4] No pārējām īstajām lapsenēm (Vespinae) sirseņus var atšķirt pēc platās galvas daļas (Vertex) uzreiz aiz acīm.
Sirseņiem ir indes dzelonis, ar kuru tie medī kukaiņus un aizsargā pūzni. Sirseņi cilvēkiem ir bīstami, jo tiem ir daudz vairāk indes nekā parastajām lapsenēm. Turklāt sirseņu indē var būt liels daudzums (5%) acetilholīna.[5] Sirseņi, pretēji bitēm, iedzeļot cilvēkam, neiet bojā un var iedzelt vairākas reizes, jo pēc iedzelšanas tie spēj dzeloni izraut veselu. Sirseņu indes stiprums ir atkarīgs no sugas. Dažām sugām inde nav stiprāka kā parastam dzelošam kukainim, bet citām sugām tā ir viena no spēcīgākajām kukaiņu indēm.[6] Visspēcīgākā inde ir Āzijas milzu sirsenim un tropu sirsenim (Vespa tropica), lai gan visbiežākie nāves gadījumi ir bijuši no Filipīnu sirseņa (Vespa luctuosa) dzēlieniem.[6] Viens sirseņa dzēliens, ja cilvēks nav alerģisks, nav nāvējošs. Nāvējoša var būt vairāku dzēlienu sērija pēc kārtas. Bet alerģiskiem cilvēkiem arī Eiropas sirseņa dzēliens var izraisīt nāvi. Parasti tiem, kuriem ir alerģija pret lapseņu indi, ir alerģija arī pret sirseņu indi.
Sirseņi, līdzīgi kā citas sabiedriskās lapsenes, spēj mobilizēties un aizsargāt pūzni, dzeļot ienaidniekam, pat, ja pašiem sargiem ir jāmirst. Uzbrukuma feromoni sirseņiem izstrādājas, ja briesmās ir to pūznis vai, lai iezīmētu ceļu līdz medību vietai, piemēram, bišu ligzdai. Saimes pārējie sirseņi spēj saost iezīmēto ceļu un atrast atzīmēto medību vietu.[7] Sirseņiem nepieciešamības gadījumā izdalās 3 ķīmiski aktīvas vielas: 2-pentanols, izoamilspirts un 1-metilbutil-3-metilbutanoāts. Ja izstrādājas tikai 2-pentanols, tad sirseņi kļūst viegli nervozi un gatavi aizsargāties, bet, ja izstrādājas arī pārējās divas ķīmiskās vielas, tad sirseņi kļūst agresīvi.[7] Ja pūžņa tuvumā tiek nogalināts kāds sirsenis, pārējiem izstrādājas uzbrukuma feromoni. Arī materiāli, kas saskārušies ar uzbrukuma feromoniem, piemēram, drēbes, āda vai sirseņu nogalināta bite, var izraisīt sirseņu agresivitāti. Sirseņus uzbudina un provocē arī dažu augļu smarža, piemēram, banāni un āboli, kā arī smaržas, kas satur C5 spirtu un C10 esterus.[7]
Pavasarī no ziemas miega savā slēptuvē pamostas jaunā sirseņu mātīte-karaliene, kas sāk veidot pūzni no sakošļātām, ar siekalām sajauktām satrupējuša koka šķiedrām. Pūznim tā izvēlas no vēja un nokrišņiem pasargātu vietu. Parasti tas ir koka, visbiežāk ozola, dobumā. Iesākumā pūznī nav vairāk par 50 šūnām. Šūnas tiek būvētas vertikālā stāvoklī un izvietotas horizontālos līmeņos. Katrā šūnā tiek iedēta viena ola un tad šūna tiek noslēgta.
No olas pēc 5—8 dienām izšķiļas kāpurs, kas šūnā pavada apmēram 2 nedēļas. Šajā laikā tam ir 5 atšķirīgas attīstības stadijas. Karaliene aktīvi rūpējas par jaunās sirseņu saimes izaudzināšanu. Tā baro savus kāpurus ar olbaltumvielām bagātu barību, medījot dažādus kukaiņus, mušas un bites ieskaitot. Pēc divām nedēļām kāpurs ar zīdam līdzīgu pavedienu satin šūnas atvērumam vāciņu un noslēdzas.
Nākamo 2 nedēļu laikā notiek kāpura metamorfoze par sirseni. Jaunais, pieaugušais sirsenis izgraužas cauri zīda vāciņam un izrāpjas laukā. Pirmā sirseņu strādnieku paaudze ir dzimusi. Tās vienmēr ir sterilas mātītes, kuras pārņem karalienes rūpes par pūzni un kāpuriem, un aprūpē arī pašu karalieni. Turpmāk karaliene nodarbojas tikai ar olu dēšanu. Tā kā saimes lielums aug, sirseņi ligzdu būvē arvien lielāku. Tiek pavairoti horizontālie līmeņi ar šūnām un tiem apkārt tiek izveidots apvalks, līdzīgs konvertam. Pūznim beigās ir tikai viena ieeja un izeja. Tā izmērs var sasniegt pat pusmetru diametrā. Lielā saimē vasaras beigās dzīvo līdz 700 sirseņiem. Šajā laikā izšķiļas pirmie vairoties spējīgie pēcnācēji — jaunās karalienes un tēviņi. Tēviņi rūpēs par pūzni nepiedalās. Jaunā, vairoties spējīgā paaudze, rudens sākumā pamet pūzni un sapārojas. Īsi pēc pārošanās tēviņi mirst. Vecā karaliene un sirseņi strādnieki dzīvo līdz iestājas auksts laiks un tad mirst. Ziemo tikai apaugļotās mātītes, kas ielien drošās un aizsargātās spraugās, lai iemigtu ziemas miegā.
Sirseņi pamatā pārtiek no citiem kukaiņiem, kurus tie nomedī, izmantojot savus spēcīgos žokļus un dzeloni.[8][9] Tā kā sirseņi ir lieli, tie spēj pieveikt bīstamus pretiniekus — medusbites, siseņus un sienāžus. Atkarībā no sugas tie var baroties arī ar maitu. Pieauguši sirseņi pārtiek arī no nektāra un saldu augu un augļu sulas. Tos bieži var novērot uz pūstošiem, saldiem augļiem un, piemēram, cilvēku izmestiem saldumiem. Tie mielojas ar saldu un gatavu augļu sulu arī no augļa kokā. Mīkstos augļos, piemēram, bumbieros tie var ieēsties iekšā tā, ka no ārpuses tie nav redzami. Ja cilvēks tādu augli noplūc, iztraucētais sirsenis var uzbrukt. Lai arī sirseņi barojas ar gataviem augļiem, kopumā tos vērtē kā derīgus kukaiņus augļu dārzu aizsardzībai pret kaitīgiem kukaiņiem.
Sirseņi jeb īstie sirseņi (Vespa) ir īsto lapseņu jeb lapseņu apakšdzimtas (Vespinae) kukaiņu ģints, kas apvieno liela auguma plēvspārņus ar indes dzeloni. Par sirseņiem mēdz saukt arī citu lapseņu apakšdzimtas ģinšu sugas, piemēram, dzegužsirsenis (Dolichovespula adulterina). Sirseņu ģintī ir 24 mūsdienās dzīvojošas sugas. Vispazīstamākā suga ir Eiropas sirsenis (Vespa crabro), kas sastopams arī Latvijā. Latvijā tā ir vienīgā sirseņu ģints suga. Vācijā sirseņi ir aizsargājami un sods par to ligzdas izpostīšanu ir 50 000 eiro.
Tebuan merupakan sejenis serangga terbang yang mempunyai sengat yang menyakitkan. Tebuan tergolong dalam Order Hymenoptera, Family Vespidae. Spesis utama terdapat di Malaysia ialah Vespa tropica tropica. Sarang tebuan dibuat daripada cebisan-cebisan tumbuhan yang dilumatkan menjadi seperti kertas.
Jika anda melihat rencana yang menggunakan templat {{tunas}} ini, gantikanlah ia dengan templat tunas yang lebih spesifik.
Tebuan merupakan sejenis serangga terbang yang mempunyai sengat yang menyakitkan. Tebuan tergolong dalam Order Hymenoptera, Family Vespidae. Spesis utama terdapat di Malaysia ialah Vespa tropica tropica. Sarang tebuan dibuat daripada cebisan-cebisan tumbuhan yang dilumatkan menjadi seperti kertas.
De hoornaars (Vespa) zijn een geslacht van eusociale wespen. Sommige soorten kunnen tot 5,5 cm lang worden. De hoornaars vormen samen het geslacht Vespa en onderscheiden zich van de andere wespen door de grootte van hun vertex (het deel van het hoofd achter de ogen).
Hoornaars eten vooral insecten die door de mens worden gezien als plaagdier, maar ook bijen zijn hun prooi. Een kolonie van hoornaars sterft elke winter volledig uit. Alleen de jonge koninginnen die het nest dan al hebben verlaten overwinteren en worden de koninginnen van de nieuwe lente.
De meest bekende soort binnen het geslacht Vespa is de hoornaar. Een nest van deze soort wordt in de lente opgebouwd door een bevrucht vrouwtje; de koningin. Vaak worden nesten gemaakt in donkere holle stammen. Een nest bestaat in het begin uit 50 cellen van gekauwde boomschors. Er wordt een ei gelegd in iedere cel. Na 5-8 dagen komen deze eieren uit, en in de vijf weken daarna ontwikkelen de larven zich in vijf stadia tot wesp.
De hoornaars (Vespa) zijn een geslacht van eusociale wespen. Sommige soorten kunnen tot 5,5 cm lang worden. De hoornaars vormen samen het geslacht Vespa en onderscheiden zich van de andere wespen door de grootte van hun vertex (het deel van het hoofd achter de ogen).
Multimedia w Wikimedia Commons Vespa – rodzaj owadów z rodziny osowatych (Vespidae), obejmujący największych przedstawicieli rodziny – dorastają do 45 mm długości. Osy z tego rodzaju żywią się pszczołami, ćmami i innymi dużymi owadami.
Od pozostałych rodzajów osowatych odróżnia je długie ciemię oraz rozmieszczenie oczu – odległość między tylnym ocelli i potylicą jest większa niż odległość między tylnym ocelli i okiem[1].
Rodzaj został ustanowiony w 1758 roku przez Linneusza, który zaliczył do niego 17 gatunków. Nie określił jednak gatunku typowego. W wyniku wielu dyskusji pomiędzy entomologami za typ nomenklatoryczny przyjęto Vespa crabro, zaproponowany przez Latreille'a w 1810 roku[2].
W obrębie Vespa wyróżniano liczne gatunki i podgatunki. Większość z opisanych taksonów została uznana za synonimy. Za poprawnie opisane gatunki przyjmowane są współcześnie żyjące[2][1][3]:
oraz wymarłe[2]:
Vespa – rodzaj owadów z rodziny osowatych (Vespidae), obejmujący największych przedstawicieli rodziny – dorastają do 45 mm długości. Osy z tego rodzaju żywią się pszczołami, ćmami i innymi dużymi owadami.
As vespas verdadeiras ou vespãos[1] (insetos do gênero Vespa) são as maiores vespas eusociais e têm aparência semelhante aos seus parentes próximos, as vespas-amarelas (Dolichovespula arenaria). Algumas espécies podem atingir até 5,5 cm de comprimento.[2] Elas se distinguem de outras Vespinae pela margem superior relativamente grande da cabeça e pelo segmento arredondado do abdômen, logo atrás da cintura. Em todo o mundo, 22 espécies de Vespa são reconhecidas.[3][4] A maioria das espécies ocorre apenas nos trópicos da Ásia, embora o vespão europeu (V. crabro) seja amplamente distribuído pela Europa, Rússia, América do Norte e Nordeste da Ásia.
Assim como outras vespas sociais, as vespas verdadeiras constroem ninhos comunitários, geralmente compostos por madeira mastigada e expostos em árvores e arbustos; algumas espécies, como a Vespa orientalis, constroem seus ninhos no subsolo ou em outras cavidades. Cada ninho tem uma rainha, que põe ovos e é assistida pelas operárias que, embora sejam fêmeas, são inférteis. Nos trópicos, esses ninhos podem durar o ano todo, mas em áreas temperadas, os ninhos morrem, com rainhas solitárias hibernando em serapilheira ou outro material isolante até a primavera. Os vespões machos são dóceis e não têm ferrões.[5]
As vespas verdadeiras são frequentemente considerados pragas, pois protegem agressivamente seus locais de nidificação quando ameaçados e suas picadas podem ser mais perigosas do que as das abelhas.[6]
Embora taxonomicamente bem definido, alguma confusão pode permanecer sobre as diferenças entre os vespões e outras vespas da família Vespidae, especificamente as vespas-amarelas, que são membros da mesma subfamília. Além disso, na língua portuguesa, vespa é também o nome comum para todos os himenópteros da subordem Apocrita, que não são abelhas nem formigas, o que pode causar confusão com o gênero taxonômico Vespa, já que nem todas as vespas (como nome popular) são, de fato, do gênero Vespa (como nomenclatura científica).
Os vespões são encontrados principalmente no hemisfério norte. Vespa crabro é a espécie mais conhecida, amplamente distribuída na Europa (exceto nas áreas do extremo norte). Em Portugal, V. crabro é autóctone e desempenha um importante papel no controle das populações de outros insetos.[7]
No leste, a área de distribuição da espécie se estende ao longo dos Montes Urais até o oeste da Sibéria (encontrada nas proximidades de Khanty-Mansiysk). Na Ásia, o vespão europeu comum é encontrado no sul da Sibéria, bem como no leste da China. O vespão europeu comum foi introduzido acidentalmente no leste da América do Norte em meados do século XIX e vive lá desde então, nas mesmas latitudes da Europa. No entanto, nunca foi encontrado no oeste da América do Norte.
A vespa-mandarina (V. mandarinia) é encontrada na China, Coreia, Taiwan, Camboja, Laos, Vietnã, Indochina, Índia, Nepal, Sri Lanka, Tailândia, Japão e também no extremo oriente russo. O vespão oriental (V. orientalis) ocorre em áreas semiáridas, subtropicais da Ásia Central (Armênia, Daguestão na Rússia, Irã, Afeganistão, Omã, Paquistão, Turcomenistão, Uzbequistão, Tajiquistão, Quirguistão, sul do Cazaquistão), sul da Europa (Itália, Malta, Albânia, Romênia, Turquia, Grécia, Bulgária, Chipre), Norte da África (Argélia, Líbia, Egito, Sudão, Eritreia, Somália) e ao longo das costas do Golfo de Aden e no Oriente Médio. Foi introduzido em Madagascar.[8] A vespa asiática (V. velutina) foi introduzida na França, Itália, Espanha e Portugal.
Os vespões têm ferrões usados para matar presas e defender ninhos. As picadas de vespões são mais dolorosas para os humanos do que as picadas de vespas típicas porque o veneno de vespões contém uma grande quantidade (5%) de acetilcolina.[9][10] As vespas individuais podem picar repetidamente; ao contrário das abelhas melíferas, as vespas não morrem após a picada porque seus ferrões são muito finamente farpados (visíveis apenas em alta ampliação) e podem ser facilmente retirados, portanto não são puxados para fora de seus corpos ao se soltar. A toxicidade das picadas de vespas varia de acordo com as espécies de vespas; alguns entregam apenas uma picada de inseto típica, enquanto outros estão entre os insetos mais venenosos conhecidos. [11]
Picadas de vespões isoladas não são fatais em si mesmas, exceto às vezes para vítimas alérgicas.[11]
Os vespões, como muitas vespas sociais, podem mobilizar todo o ninho para se defender, o que é altamente perigoso para humanos e outros animais. O feromônio de alerta é geralmente liberado em caso de ameaça ao ninho. No caso da vespa-mandarina (V. mandarinia), cujas presas principais são as abelhas, o rastro de feromônios serve para atrair outras vespas-mandarinas para a colmeia de abelhas encontrada.[12][13] Três produtos químicos biologicamente ativos, 2-pentanol, 3-metil-1-butanol e 1-metilbutil 3-metilbutanoato, foram identificados para esta espécie. Em testes de campo, o 2-pentanol sozinho desencadeou um leve alarme e comportamento defensivo, mas a adição dos outros dois compostos aumentou a agressividade em um efeito sinérgico.[12] No vespão europeu (Vespa crabro), o principal composto do feromônio de alerta é 2-metil-3-buteno-2-ol.[14] Se uma vespa for morta perto de um ninho, ela pode liberar feromônios que podem fazer com que as outras vespas ataquem. Materiais que entram em contato com esses feromônios, como roupas, pele e presas mortas ou vespas também podem desencadear um ataque, assim como certos aromas alimentares, como aromas de banana e maçã, e fragrâncias que contêm álcoois C5 e ésteres C10.[12]
Embora exista uma história de reconhecimento de subespécies em muitas espécies do gênero Vespa , a revisão taxonômica mais recente do gênero trata todos os nomes subespecíficos do gênero Vespa como sinônimos, efetivamente relegando-os a não mais do que nomes informais para formas de cores regionais.[4]
As vespas verdadeiras ou vespãos (insetos do gênero Vespa) são as maiores vespas eusociais e têm aparência semelhante aos seus parentes próximos, as vespas-amarelas (Dolichovespula arenaria). Algumas espécies podem atingir até 5,5 cm de comprimento. Elas se distinguem de outras Vespinae pela margem superior relativamente grande da cabeça e pelo segmento arredondado do abdômen, logo atrás da cintura. Em todo o mundo, 22 espécies de Vespa são reconhecidas. A maioria das espécies ocorre apenas nos trópicos da Ásia, embora o vespão europeu (V. crabro) seja amplamente distribuído pela Europa, Rússia, América do Norte e Nordeste da Ásia.
Assim como outras vespas sociais, as vespas verdadeiras constroem ninhos comunitários, geralmente compostos por madeira mastigada e expostos em árvores e arbustos; algumas espécies, como a Vespa orientalis, constroem seus ninhos no subsolo ou em outras cavidades. Cada ninho tem uma rainha, que põe ovos e é assistida pelas operárias que, embora sejam fêmeas, são inférteis. Nos trópicos, esses ninhos podem durar o ano todo, mas em áreas temperadas, os ninhos morrem, com rainhas solitárias hibernando em serapilheira ou outro material isolante até a primavera. Os vespões machos são dóceis e não têm ferrões.
As vespas verdadeiras são frequentemente considerados pragas, pois protegem agressivamente seus locais de nidificação quando ameaçados e suas picadas podem ser mais perigosas do que as das abelhas.
Bålgetingar (Vespa)[1] är ett släkte av getingar som beskrevs av Carl von Linné 1758. Bålgetingar ingår i familjen getingar.[1][2] I Sverige finns bara en art, Vespa crabro (bålgeting).
Wikimedia Commons har media som rör Bålgetingar.
Wikispecies har information om Vespa.
Denna artikel om getingar saknar väsentlig information. Du kan hjälpa till genom att tillföra sådan.
Bålgetingar (Vespa) är ett släkte av getingar som beskrevs av Carl von Linné 1758. Bålgetingar ingår i familjen getingar. I Sverige finns bara en art, Vespa crabro (bålgeting).
Eşek arısı ya da Vespa, Vespidae familyasına ait yaban arısı cinsi. Türkiye'deki yaygın türü "sarıca" olarak bilinen Avrupa eşek arısıdır (vespa crabro).
Gövdesi kızılımsı sarı ve siyah çizgili olan eşek arıları oldukça iri yapılıdır; uzunlukları arıbeyinde 30 mm'yi, işçi arılarda 23 mm'yi bulur. Yeryüzünde geniş bir bir dağılım gösteren bu yaban arıları, bazen kova büyüklüğünde olan yuvalarını ağaç kovuklarında, duvar oyuklarında ender olarak da toprak üstünde kurarlar. Yuvaların içi, çiğnenmiş bitkisel maddelerin tükürükle karışmasından oluşmuş, kağıda benzer peteklerle döşelidir. Eşek arıları ağızlarındaki dişleriyle ısırır. Ancak zorda kaldığı vakit iğnesini batırır. Bu iğne zehirlidir. Sokması çok ağrı veren eşek arısının zehiri, insanda ağır alerji tepkilerine yol açabilir. Eşek arıları bal yapmazlar. Polinasyonda görevli değildirler. Etçil canlılardır. Tarım zararlılarının ortadan kaldırılmasında önemli rol üstlenir çünkü yavrularını bu küçük böceklerle beslerler. Sadece yumurtalarını bırakmak için az sayıda petek göz örer. Ayrıca Kraliçe yuvayı tek başına yapar.
Arı ile ilgili bu madde bir taslaktır. Madde içeriğini geliştirerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz. Eşek arısı ya da Vespa, Vespidae familyasına ait yaban arısı cinsi. Türkiye'deki yaygın türü "sarıca" olarak bilinen Avrupa eşek arısıdır (vespa crabro).
Gövdesi kızılımsı sarı ve siyah çizgili olan eşek arıları oldukça iri yapılıdır; uzunlukları arıbeyinde 30 mm'yi, işçi arılarda 23 mm'yi bulur. Yeryüzünde geniş bir bir dağılım gösteren bu yaban arıları, bazen kova büyüklüğünde olan yuvalarını ağaç kovuklarında, duvar oyuklarında ender olarak da toprak üstünde kurarlar. Yuvaların içi, çiğnenmiş bitkisel maddelerin tükürükle karışmasından oluşmuş, kağıda benzer peteklerle döşelidir. Eşek arıları ağızlarındaki dişleriyle ısırır. Ancak zorda kaldığı vakit iğnesini batırır. Bu iğne zehirlidir. Sokması çok ağrı veren eşek arısının zehiri, insanda ağır alerji tepkilerine yol açabilir. Eşek arıları bal yapmazlar. Polinasyonda görevli değildirler. Etçil canlılardır. Tarım zararlılarının ortadan kaldırılmasında önemli rol üstlenir çünkü yavrularını bu küçük böceklerle beslerler. Sadece yumurtalarını bırakmak için az sayıda petek göz örer. Ayrıca Kraliçe yuvayı tek başına yapar.
Ше́ршень (Vespa) — рід суспільних жалячих перетинчастокрилих комах надродини справжніх ос та підродини паперових ос.
Шершні мешкають переважно в Північній півкулі. Найбільш відомий шершень звичайний (Vespa crabro), поширений в Європі (за винятком територій, що лежать на північ від 63-й паралелі). Це єдиний вид, що живе в Північній Америці, в Україні і в європейській частині Російської федерації (крім віддалених районів Крайньої Півночі). На сході ареал проживання даного виду простягається на Урал і до Сибіру (виявлений в околицях Ханти-Мансійська). У певних областях знаходиться під загрозою зникнення і потребує охорони. У Північну Америку європейський шершень звичайний був ввезений випадково в середині XIX століття, де і мешкає до сьогодні приблизно в тих же широтах, що і в Європі, але в західній частині Північної Америки ніколи не зустрічався. В Азії європейський шершень водиться в Південному Сибірі, а також у північній і східній частинах Китаю.
Азійський величезний шершень (Vespa mandarinia) живе в Приморському краї, Китаї, Кореї, Тайвані, Камбоджі, Лаосі, Таїланді, В'єтнамі, Індокитаї, Індії, Непалі, на Шрі-Ланці, але найбільш поширений у горах Японії, де він відомий як величезний "горобець-бджола "(Судзумебаті). Крім того, величезний азійський шершень зустрічається у напівсухих субтропічних районах Центральної Азії (Іран, Туреччина, Афганістан, Оман, Пакистан, Туркменістан, Узбекистан, Таджикистан), Південної Європи (Італія, Мальта, Албанія, Румунія, Греція, Болгарія, Кіпр), в Північній Африці (Алжир, Лівія, Єгипет, Судан, Еритрея, Сомалі), по берегах Аденської затоки і на Близькому Сході. А ще це єдиний вид, представлений на Мадагаскарі.
По всій тропічній Азії, а також у Франції та Іспанії зустрічаються азійські хижі оси (Vespa velutina), що будують гнізда відкрито на гілках дерев і полюють на бджіл.
Наслідки укусу шершня залежать від реакції організму та можуть бути різними. Отрута звичайних шершнів менш токсична, ніж бджолина, жало після укусу не залишається в рані, але шершень може завдати декілька ужалень поспіль. Велика кількість отрути шершня викликає досить серйозне запалення. За високої індивідуальної чутливості (алергії) наслідки можуть бути важчими, а за великої кількості укусів, можливий летальний кінець. Ці комахи не сприймають людину природним ворогом, жалять захищаючи гніздо, своє життя.
Якщо біля гнізда було убито шершня, він може вивільняти феромони, які здатні спонукати до агресії інших шершнів. Матеріали, які торкалися до цих феромонів, такі як одяг, шкіра та інше, також можуть провокувати агресію, так само як і певні харчові ароматизатори, такі як бананові та яблучні, й аромати, що містять С5-спирти і складні ефіри С10.
Шершні дуже полюбляють їсти перестиглі фрукти і можуть задля цього повністю в них занурюватися. Якщо випадково зірвати цей фрукт і потурбувати комаху, можна наразитися на укус.
Якщо ненароком стурбувати гніздо українських шершнів, наприклад, у дуплі старого дерева (випадково копнути стовбур ногою, абощо), комахи згодом вилітають, роблять коло, визначають «ворога» і здатні переслідувати його декілька десятків метрів, але, вжаливши та переконавшись, що неприятель віддалився від їхньої домівки, найчастіше повертаються назад. Зазвичай, у таких випадках, можуть вилетіти один-два охоронці, які розвивають велику швидкість і, з розгону, жалять жертву, найчастіше, в голову, або шию (світлі місця). Тож, за наявності в одязі світлого коміру, та прикривши ним шию, з великою ймовірністю, можна припустити, що комаха з льоту вдарить у комір або каптур, та з сприймаючи свою функцію захисту виконаною, повернеться до гнізда. Якщо ж атака припаде на обличчя (щелепу), можна втратити рівновагу і впасти, як після кросу здібного боксера — звичайно не завдяки кінетичній енергії чи імпульсу руху шершня, а радше через реакцію нервової системи на раптове впорскування отрути у м'язи — відомо, що у її складі є нейромедіатор ацетилхолін.
Ше́ршень (Vespa) — рід суспільних жалячих перетинчастокрилих комах надродини справжніх ос та підродини паперових ос.
Ong bắp cày là tên thông dụng của một nhóm các loài tò vò, chủ yếu thuộc các chi Vespa và Provespa. Có nhiều loài ong bắp cày có kích thước lên tới 5,5 cm. Loài được biết đến nhiều nhất là Vespa crabro (Ong bắp cày châu Âu) với kích thước khoảng 2 - 3.5 cm, phân bố chủ yếu ở châu Âu, Nga, Bắc Mỹ và Bắc Á. Trong tiếng Việt, ong bắp cày còn được gọi bằng các tên thông dụng khác như Ong vò vẽ, Ong bò, Ong bò vẽ, Ong bồ vẽ, Ong vẽ, Ong vàng, Ong nghệ.
Đây là loài ong hung dữ và hay tấn công người, mùa giao phối và di trú của ong bắp cày diễn ra từ tháng 9 đến tháng 10, đây cũng là thời điểm mà chúng hung hãn nhất.
Ong bắp cày chính là thiên địch số một của loài nhện độc phổ biến nhất châu Úc, chúng có mặt khắp nơi trên lục địa Úc, và có thể được phát hiện trong nhiều bộ sưu tập. Ong bắp cày ký sinh khét tiếng với những hình thức lạ kỳ nhưng cực kỳ thông minh.
Thời tiết ấm và khô hơn là nguyên nhân gia tăng số lượng loài ong này. Hiện nay quá trình đô thị hóa nhanh ở một số nơi khiến môi trường sống của ong bắp cày bị thu hẹp cùng với đó, biến đổi khí hậu có thể là một trong những nguyên nhân chính gây ra các vụ tấn công người.
Ong bắp cày là tên thông dụng của một nhóm các loài tò vò, chủ yếu thuộc các chi Vespa và Provespa. Có nhiều loài ong bắp cày có kích thước lên tới 5,5 cm. Loài được biết đến nhiều nhất là Vespa crabro (Ong bắp cày châu Âu) với kích thước khoảng 2 - 3.5 cm, phân bố chủ yếu ở châu Âu, Nga, Bắc Mỹ và Bắc Á. Trong tiếng Việt, ong bắp cày còn được gọi bằng các tên thông dụng khác như Ong vò vẽ, Ong bò, Ong bò vẽ, Ong bồ vẽ, Ong vẽ, Ong vàng, Ong nghệ.
Шершни обитают в основном в Северном полушарии. Наиболее известен шершень обыкновенный (Vespa crabro), распространённый в Европе (на север до 60-64-й параллелей[4]). Это единственный вид, обитающий в Северной Америке, на Украине и в европейской части России (кроме отдалённых районов Крайнего Севера). На востоке ареал данного вида простирается на Урал, в Западную Сибирь (обнаружен в окрестностях Октябрьского, Ханты-Мансийска, Сургута и Нефтеюганска). В Центральной Сибири встречается на север до нижнего течения реки Ангара; также обычен в Забайкалье и по всему Приамурью и Приморью; обитает также на юге Сахалина. В Азии обыкновенный шершень также обитает на севере Казахстана, Монголии а также в северо-западной и восточной частях Китая, в Корее и Японии. В ряде областей находится под угрозой исчезновения и нуждается в охране. В Северную Америку шершень обыкновенный был ввезён случайно в середине XIX века, где и обитает сегодня примерно в тех же широтах, что и в Европе, но в западной части Северной Америки никогда не встречался.
Азиатский огромный шершень обитает в Приморском крае, Еврейской АО, на юге Хабаровского края, в Китае, Корее, Тайване, Камбодже, Лаосе, Таиланде, Вьетнаме, Индокитае, Индии, Непале, на Шри-Ланке, но наиболее распространён в горах Японии, где он известен как огромная «воробей-пчела» (Судзумэбати). Восточный шершень встречается в полусухих субтропических районах Центральной Азии (Иран, Азербайджан, Турция, Афганистан, Оман, Пакистан, Туркменистан, Узбекистан, Таджикистан, Кыргызстан, Южный Казахстан), Южной Европы (Италия, Мальта, Албания, Румыния, Греция, Болгария, Кипр), в Северной Африке (Алжир, Ливия, Египет, Судан, Эритрея, Сомали), по берегам Аденского залива и на Ближнем Востоке.
По всей тропической Азии, а также во Франции и Испании встречаются азиатские хищные осы (Vespa velutina), строящие гнёзда открыто на ветвях деревьев и охотящиеся на пчёл.
На территории России обитают 8 видов шершней: широко распространённый обыкновенный шершень (Vespa crabro), восточный шершень (Vespa orientalis) - Восточный Кавказ и 6 видов на юге Дальнего Востока России - Vespa simillima, Vespa dybowskii (чёрный шершень-кукушка Дыбовского, самки которого захватывают гнёзда других видов шершней, например, обыкновенного шершня), Vespa ducalis, Vespa mandarinia, Vespa analis, Vespa binghami (шершень Бингхэма с ночной активностью).
Укусы шершней более болезненны для людей, чем укусы типичных ос, потому что яд шершней содержит большое количество ацетилхолина (5%)[5]. Аллергические реакции на укус в отдельных случаях могут приводить к летальному исходу, если пострадавшему от анафилактического шока не будет немедленно оказана медицинская помощь[6].
Последствия укуса шершня зависят от реакции организма ужаленного. Яд шершней обыкновенных и большинства других видов менее токсичен, чем пчелиный; жало при уколе не остается в ране (правда, шершень может нанести несколько уколов подряд). Если шершень ввёл большое количество яда, то возникает достаточно серьёзное воспаление. При аллергии последствия могут оказаться более тяжёлыми, а при большом количестве уколов (например, если было потревожено гнездо шершней) возможен летальный исход. В Японии от укусов гигантских шершней ежегодно погибает до сорока человек[7]. Яд азиатских видов более токсичен, нежели европейских, к тому же они заметно крупнее[8].
По специальной шкале болезненности ужалений Шмидта, боль от ужаления шершня примерно сопоставима с болью от ужаления медоносной пчелой и находится в середине шкалы (умеренно сильная боль). Таким образом, страх перед шершнем во многом преувеличен: его «укус» не соразмерен величине этого насекомого.
Взрослые шершни и их сородичи (в том числе настоящие осы) питаются нектаром и богатой сахаром растительной пищей. Поэтому их часто можно видеть на вытекающем соке дубовых деревьев, на гниющих сладких фруктах, мёде и вообще на любых сахаросодержащих продуктах. Довольно часто шершни прилетают во фруктовые сады лакомиться перезрелыми плодами. Человек, нечаянно схвативший какой-либо фрукт, например грушу, где в этот момент находится шершень (они имеют обыкновение прогрызать отверстие в оболочке плода и постепенно погружаться в его сочную мякоть), может быть запросто ужален потревоженным насекомым.
Тем не менее, взрослые особи также охотятся на многих насекомых, которых они убивают при помощи жала и мощных челюстей. Благодаря своим размерам и силе яда, шершни без особых усилий способны умерщвлять достаточно крупных насекомых, в том числе пчёл, кузнечиков, других ос и саранчу. Жертва полностью пережёвывается, но она не нужна взрослому шершню, она в виде суспензии скармливается личинкам, которые развиваются в гнезде. Учитывая тот факт, что шершни используют различных вредителей на прокорм своих личинок, их можно причислить к полезным насекомым, хотя они опасны для людей и домашних животных, а также уничтожают одомашненных насекомых — медоносных пчёл.
Подобно многим общественным насекомым шершни способны мобилизоваться целым гнездом и жалить врага в целях собственной защиты. Это может представлять опасность как для животных, так и для человека. Обнаружив угрозу, шершень выпускает феромон тревоги — особое вещество, активизирующее других шершней для нападения. Нежелательно убивать шершня вблизи от гнезда, поскольку сигналы бедствия могут поднять всю семью для нападения на своего обидчика. Толчком для нападения могут также послужить различные материалы, которые по своим химическим свойствам легко вступают в контакт с феромоном, в том числе одежда, кожа, мёртвые шершни и их добыча, некоторые приправы к пище, например, банановая и яблочная отдушки, содержащие C5 спирты и C10 эфиры.
В научной латыни род шершней называется словом Vespa, что и значит «оса», а Vespula (научное название наиболее обычного рода ос) с учётом уменьшительно-ласкательного суффикса должно было бы переводиться как «осишка». Несмотря на довольно чёткую систематическую классификацию, в реальной жизни иногда возникает некоторая путаница в различии между шершнями и другими представителями общественных ос, в частности, настоящими осами, являющимися членами того же семейства. В целом, однако, настоящие осы мельче шершней и обладают ярко-жёлтой и чёрной окраской, тогда как жёлтый цвет шершней обычно более тёмный.
Некоторых больших ос иногда называют шершнями, в особенности осу пятнистую (Dolichovespula maculata), обитающую в Северной Америке. В английском языке её принято называть шершнем (bald-faced hornet), как и настоящих шершней, несмотря на чёрный цвет и окраску цвета слоновой кости. Вероятно, название шершень используется для этой и некоторых других родственных видов ос в первую очередь из-за их привычки к созданию надземных, а не подземных гнёзд (подобно настоящим шершням). В качестве другого примера можно привести австралийского шершня (Abispa ephippium), который фактически является одним из видов одиночной осы.
见本文
虎頭蜂属（Vespa）又称胡蜂属，在臺灣以及中国南方的一些地区俗稱虎頭蜂，以其外形及大顎而得名，是一種具有危險性的昆蟲。
虎頭蜂體色鮮明通常黃黑相間，大顎發達，腹部末端的螫針和毒腺相連，蜂毒是由許多氨基酸組成之毒蛋白，會使人出現中毒現象，如紅腫、奇癢、刺痛、灼熱等過敏現象，嚴重時引起患者休克死亡。虎頭蜂屬於社會性昆蟲部落，成員包括一隻產卵的雌蟲，即蜂后，還有大量的工蜂，大多數是雌蟲。雄蜂僅佔少數。
虎頭蜂蜂巢，警戒範圍約在直徑100公尺上下，其中以黑腹虎頭蜂的警戒區域最大。攻擊性與氣候有關，如氣候燥熱或遇陰雨天，或季節轉變時，如秋冬之交，蜂群較不穩定，易有攻擊性。築巢時為保護蜂巢，最容易群起攻擊人，選擇目標為黑色、毛茸茸、活動等。攻擊時受傷最嚴重的時常在頭部，因為虎頭蜂棲息地的人類頭髮、熊、其他小型食肉目動物大多是黑色的。
虎頭蜂的毒針與蜜蜂不同，為獵食生存工具，可連續終身重複使用，並不像蜜蜂螫後在受害者皮膚留下毒囊（多數資料仍錯誤描述）。 由於毒性潛伏可達1～2天，除了被螫時的劇痛外，如果被螫次數不多，20分～6小時內的身體過敏反應可能引發癢、暈眩、胸部不適、眼瞼嘴唇等部位明顯腫脹；嚴重者則可能會產生喉頭水腫、呼吸困難、身體虛弱、乃至休克反應。如果被數十隻螫傷，或本身體質，可能引發瀰漫性血管內凝血反應。
急救土方主要為塗抹尿液、阿摩尼亞等，原理是破壞毒蛋白。但一般醫界不建議。仍以儘速送醫、觀察支持性治療為主。
全世界胡蜂屬共有23種，台灣記錄有9種[1]：
虎頭蜂属（Vespa）又称胡蜂属，在臺灣以及中国南方的一些地区俗稱虎頭蜂，以其外形及大顎而得名，是一種具有危險性的昆蟲。
虎頭蜂體色鮮明通常黃黑相間，大顎發達，腹部末端的螫針和毒腺相連，蜂毒是由許多氨基酸組成之毒蛋白，會使人出現中毒現象，如紅腫、奇癢、刺痛、灼熱等過敏現象，嚴重時引起患者休克死亡。虎頭蜂屬於社會性昆蟲部落，成員包括一隻產卵的雌蟲，即蜂后，還有大量的工蜂，大多數是雌蟲。雄蜂僅佔少數。
말벌속(Vespa 베스파[*])은 벌목 말벌과의 한 속이다. 이 속에 속하는 동물을 총칭하여 말벌(영어: hornet 호넷[*])이라고도 한다. 말벌들은 사회성 벌 중 가장 큰 벌들로 몇몇 종은 체장 5.5 센티미터까지 자란다. 땅벌속과 계통적으로 가깝고 크기를 제외하면 비슷하게 생겼다. 말벌들은 두순(머리방패)이 큼직한 것과 복부 제1마디가 둥근 것으로 말벌아과의 다른 벌들과 쉽게 구분된다. 전세계적으로 말벌속에는 22종이 알려져 있다.[1] 대부분의 종은 아시아의 열대지역에 서식하지만 말벌(Vespa crabro) 종은 유럽에서 러시아를 거쳐 북아메리카까지 널리 분포한다. 미국에서는 북아메리카에 서식하는 중땅벌속의 벌들을 흔히 말벌이라고 하기도 하는데(e.g. 흰얼굴말벌), 이 종들은 엄밀히 말벌(hornet)이 아니라 땅벌(yellojacket)에 속한다.
다른 사회성 벌들과 마찬가지로 말벌들도 목질을 씹어서 종이 펄프를 만들어 둥지를 만든다. 각 둥지마다 알을 낳는 여왕벌이 있고, 알을 낳지 못하는 암펄인 일벌들이 여왕벌을 수행한다. 대부분의 말벌 종들은 교목이나 관목 덤불 사이에 노출된 둥지를 틀지만 일부 종(동양말벌, 장수말벌 등)은 지하나 폐쇄공간에 둥지를 만든다. 열대지방에서는 1년을 넘기도록 둥지가 유지되지만 온대지역에서는 겨울이 되면 모조리 얼어죽어 둥지가 붕괴되고, 알을 품은 후세대 여왕벌만 낙엽 밑에 들어가 동면한다.
말벌들은 공격적으로 둥지를 방어하며, 그 독침이 꽃벌류의 그것보다 위험하기 때문에 종종 해충으로 여겨진다.[2]
현생종은 22종, 절멸종은 7종이 알려져 있으며, 한국에는 8종이 기록되어 있다.
말벌속(Vespa 베스파[*])은 벌목 말벌과의 한 속이다. 이 속에 속하는 동물을 총칭하여 말벌(영어: hornet 호넷[*])이라고도 한다. 말벌들은 사회성 벌 중 가장 큰 벌들로 몇몇 종은 체장 5.5 센티미터까지 자란다. 땅벌속과 계통적으로 가깝고 크기를 제외하면 비슷하게 생겼다. 말벌들은 두순(머리방패)이 큼직한 것과 복부 제1마디가 둥근 것으로 말벌아과의 다른 벌들과 쉽게 구분된다. 전세계적으로 말벌속에는 22종이 알려져 있다. 대부분의 종은 아시아의 열대지역에 서식하지만 말벌(Vespa crabro) 종은 유럽에서 러시아를 거쳐 북아메리카까지 널리 분포한다. 미국에서는 북아메리카에 서식하는 중땅벌속의 벌들을 흔히 말벌이라고 하기도 하는데(e.g. 흰얼굴말벌), 이 종들은 엄밀히 말벌(hornet)이 아니라 땅벌(yellojacket)에 속한다.
다른 사회성 벌들과 마찬가지로 말벌들도 목질을 씹어서 종이 펄프를 만들어 둥지를 만든다. 각 둥지마다 알을 낳는 여왕벌이 있고, 알을 낳지 못하는 암펄인 일벌들이 여왕벌을 수행한다. 대부분의 말벌 종들은 교목이나 관목 덤불 사이에 노출된 둥지를 틀지만 일부 종(동양말벌, 장수말벌 등)은 지하나 폐쇄공간에 둥지를 만든다. 열대지방에서는 1년을 넘기도록 둥지가 유지되지만 온대지역에서는 겨울이 되면 모조리 얼어죽어 둥지가 붕괴되고, 알을 품은 후세대 여왕벌만 낙엽 밑에 들어가 동면한다.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
_(1).jpg)
.jpg)
_(1).jpg)
.jpg)
_(1).jpg)
.jpg)
_(1).jpg)
.jpg)
